Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Kamila Spalińska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Paulina Bondel

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2019 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa K. L.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.  zobowiązuje pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. do złożenia oświadczenia woli wobec powoda K. L. o następującej treści:

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), posiadająca numer NIP: (...) oraz numer REGON: (...) (zwana dalej: „Kupującym”) oświadcza, że w wykonaniu Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku przez Kupującego z K. L., zamieszkałym w G. przy ul. (...), posiadającym numer PESEL (...) (zwanym dalej: „Sprzedawcą”), Kupujący kupuje od Sprzedawcy 20 000 (dwadzieścia tysięcy) akcji imiennych serii (...) wyemitowanych przez (...) Spółkę Akcyjna z siedzibą w W. (wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), posiadającą numer NIP: (...) oraz numer REGON: (...)) – (zwanymi dalej: (...)) za cenę wynoszącą po 5,75 zł (pięć złotych siedemdziesiąt pięć groszy) za jedną Akcję i łącznie za wszystkie Akcje za cenę 115 000 zł (sto piętnaście tysięcy złotych), a Sprzedawca oświadcza, że za cenę tę sprzedaje Kupującemu wyżej opisane Akcje oraz że zgodnie z punktem 6.4. Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku co do wszystkich sprzedawanych Kupującemu Akcji nie zachodzą okoliczności wskazane w punkcie 6.2. Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku, a nadto że odcinek zbiorowy Akcji o numerach od (...) do (...) jest zdeponowany u Kupującego i przeniesienie jego posiadania następuje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży”;

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda K. L. kwotę 11 167 zł (jedenaście tysięcy sto sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 9/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 stycznia 2019 r. powód K. L. wniósł o zobowiązanie pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia z powodem umowy sprzedaży następującej treści: (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), posiadająca numer NIP: (...) oraz numer REGON: (...) (zwana dalej (...)) oświadcza, że w wykonaniu Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku przez Kupującego z K. L., zamieszkałym w G. przy ul. (...), posiadającym numer PESEL (...) (zwanym dalej: „Sprzedawcą"), Kupujący kupuje od Sprzedawcy 20 000 (dwadzieścia tysięcy) akcji imiennych serii (...) wyemitowanych przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. (wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), posiadającą numer NIP: (...) oraz numer REGON: (...)) - (zwanymi dalej: „Akcjami") za cenę wynoszącą po 5,75 zł za jedną Akcję i łącznie za wszystkie Akcje za cenę 115 000 zł, a Sprzedawca oświadcza, że za cenę tą sprzedaje Kupującemu wyżej opisane Akcje oraz, że zgodnie z punktem 6.4. Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku, co do wszystkich sprzedawanych Kupującemu Akcji nie zachodzą okoliczności wskazane w punkcie 6.2. Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku, a nadto że odcinek zbiorowy Akcji o numerach od (...) do (...) jest zdeponowany u Kupującego i przeniesienie jego posiadania następuję z chwilą zawarcia niniejszej umowy sprzedaży” oraz o orzeczenie, że wyrok zastępuje umowę o treści wskazanej w powyżej. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu oraz kosztów postępowania zabezpieczającego według norm przepisanych (pozew – k. 3-7).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany w pierwszej kolejności podniósł zarzut braku wymagalności roszczenia z uwagi na brak zaistnienia innych warunków powstania roszczenia o zawarcie umowy, wskazując na treść ust. 4.1., 4.2., 4.3. oraz 4.7 Umowy. Nadto pozwany wskazał na niemożność zgodnego z prawem nabycia akcji własnych, co zdaniem pozwanego ma wynikać z art. 362 § 1 k.s.h., który przewiduje, że w ramach takiego upoważnienia: wszystkie nabyte akcje muszą zostać w pełni pokryte, łączna wartość nominalna nabytych akcji nie może przekraczać 20% kapitału zakładowego spółki, łączna cena nabycia akcji własnych, powiększona o koszty ich nabycia, nie może przekraczać 20% kapitału rezerwowego, utworzona w tym celu z kwoty, która może być przeznaczona do podziału. Jednocześnie pozwany zastrzegł, że w stosunku do Umowy nie zachodzi przypadek niemożności świadczenia, o której mowa w art. 387 k.c., lecz jedynie tymczasowa niemożność spełnienia ustawowych warunków skupowania akcji własnych przez pozwanego (odpowiedź na pozew – k. 95-97).

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. jest osobą prawną, wpisaną do rejestru przedsiębiorstw Krajowego Rejestru Sądowego, prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...), o numerze REGON: (...) i numerze NIP: (...) z w pełni opłaconym kapitałem zakładowym w wysokości 1 025 000 zł (bezsporne; wydruk KRS – k. 60-64).

Zgodnie z treścią § 5 ust. 1 Statutu (...) S.A. z siedzibą w W., spółka może emitować akcje imienne oraz akcje na okaziciela. Zgodnie z § 5 ust. 4 Statutu spółki, akcje mogą być umorzone. Umorzenie akcji może nastąpić jedynie za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia od akcjonariusza (umorzenie dobrowolne) (akt notarialny z dnia 7 lutego 2017 r. – k. 117-122).

W czerwcu 2017 r. Prezesem Zarządu spółki był A. S., zaś Członkiem Zarządu była S. M. (bezsporne).

W dniu 5 czerwca 2017 r. (...) S.A. z siedzibą w W. (zwana dalej „Emitentem”) i K. L. (zwany dalej „Nabywcą”) zawarli umowę opcji sprzedaży w europejskim stylu wykonania (bezsporne, umowa – k. 9-4). Zgodnie z ust. 1 pkt 1.1-1.4, ust. 3 pkt 3.1. i pkt 3.2 oraz ust. 4 pkt 4.1 wskazanej Umowy poprzez „Opcję” rozumie się zobowiązanie Emitenta do odkupienia od Nabywcy wskazanych w Umowie Instrumentów Bazowych – w przedmiotowej umowie w liczbie 20 000 akcji, po cenie Wykonania, tj. po 5,75 zł za jedną akcję (5 zł powiększone o 15%) w dniu 5 września 2018 r. (Dniu Wykonania).

W ust. 4 pkt 4.1 Umowy wskazano, że Opcja może być wykonana w terminie 15 miesięcy od daty zawarcia Umowy, tj. dnia 5 września 2018 r. – Dzień Wykonania, z zastrzeżeniem punktu 4.2, 4.3. oraz 4.7. Umowy (postanowienia szczególne). W celu wykonania Opcji, w trybie, o którym mowa w niniejszym punkcie, Nabywca zobowiązany jest, nie później niż na trzy miesiące przed Dniem Wykonania, o którym mowa w niniejszym punkcie, przesłać do Emitenta pisemne oświadczenie o żądaniu wykonania Opcji, pod rygorem utraty prawa do wykonania Opcji.

Zgodnie z pkt 4.2. Umowy prawo do wykonania Opcji w trybie wskazanym w pkt 4.1. Umowy wygasa w przypadku debiutu Emitenta na Rynku, przed Dniem Wykonania, o którym mowa w pkt 4.1. Umowy nie wywołuje skutków prawnych w przypadku debiutu Emitenta na Rynku w terminie 2 miesięcy od daty zawarcia Umowy.

Z kolei w pkt 4.3. Umowy wskazano, że w przypadku debiutu Emitenta na Rynku Opcja może być wykonana w przypadku osiągnięcia przez Instrument Bazowy na zamknięcie sesji w dniu debiutu Emitenta na Rynku albo w jakimkolwiek kolejnym dniu sesji, przypadającym w terminie 30 dni kalendarzowych od dnia debiutu Emitenta na Rynku, na jej zamknięcie, kursu na poziomie 5,75 zł lub niższego, niezależnie od liczby dni sesyjnych w tym terminie. (…) W celu wykonania Opcji, w trybie, o którym mowa w niniejszym punkcie, Nabywca zobowiązany jest, w terminie 31 dni od dnia debiutu Emitenta na Rynku, przesłać do Emitenta pisemne oświadczenie o żądaniu wykonania Opcji, pod rygorem utraty prawa do wykonania Opcji. W przypadku, o którym mowa w niniejszym punkcie Emitent zobowiązany jest do wykonania Opcji, o którym mowa w niniejszym punkcie – Dzień Wykonania.

W punkcie 4.7. Umowy zaznaczono, że Opcja zawsze wygasa w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

a.  debiutu Emitenta na Rynku;

b.  osiągnięcia przez Instrument Bazowy na zamknięcie sesji w dniu debiutu Emitenta na Rynku kursu 5,76 zł lub wyższego;

c.  utrzymywania się kursu Instrumentu Bazowego na poziomie 5,76 zł lub wyższego na zamknięciu dni sesyjnych na Rynku przypadających w terminie 30 dni kalendarzowych od dnia debiutu Emitenta na Rynku, niezależnie od liczby dni sesyjnych w tym terminie. W przypadku utrzymywania kursu na wskazanym poziomie ostatni dzień terminu, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym jest Dniem Wygaśnięcia. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na dzień, w którym na Rynku nie jest prowadzona sesja, termin ten nie ulega wydłużeniu do kolejnego dnia sesyjnego.

Stosownie do treści ust. 6 pkt 6.4. Umowy, w umowie sprzedaży Instrumentów Bazowych, do której zawarcia zobowiązane będą Strony w przypadku prawidłowego wykonania Opcji, Nabywca zobowiązany jest do złożenia oświadczeń o stanie prawnym i faktycznym Instrumentów Bazowych, w tym o niewystępowaniu okoliczności, o których mowa w pkt 6.2. Umowy. W przypadku, gdy Instrumenty Bazowe zostały zapisane na rachunku maklerskim, Nabywca zobowiązany jest przedstawić Emitentowi historię tego rachunku, potwierdzającą brak wystąpienia okoliczności, o których mowa w pkt 6.2. Umowy do dnia zapisania na tym rachunku do Dnia Wykonania (umowa opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania z dnia 5 czerwca 2017 r. – k. 9-12; dalej: Umowa).

Jednocześnie z zawarciem przedmiotowej Umowy K. L. zawarł w dniu 5 czerwca 2017 r. z (...) S.A. w W. umowę świadczenia usług pośrednictwa w zakresie nabycia lub zbycia instrumentów rynku niepublicznego przez (...). W wykonaniu tej umowy K. L., tego samego dnia, udzielił (...) S.A. w W. pełnomocnictwa do realizacji wszystkich czynności określonych w ww. umowie, w tym nabywania instrumentów finansowych oraz złożył zlecenie kupna instrumentów rynku niepublicznego nr (...) (...), dotyczące zakupu 20 000 sztuk akcji Serii (...) o nr od (...) do (...), wyemitowanych przez pozwanego za łączną cenę 100 000 zł (umowa świadczenia usług pośrednictwa w zakresie nabycia lub zbycia instrumentów rynku niepublicznego przez (...) S.A. z dnia 5 czerwca 2017 r. – k. 14-16; pełnomocnictwo udzielone (...) S.A. – k. 18; zlecenie kupna instrumentu rynku niepublicznego – k. 20; zawiadomienie o zawarciu transakcji – k. 24).

W dniu 2 października 2017 r. Zarząd Spółki (...) S.A. zawiadomił, że w dniu 8 września 2017 r. podjął uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego spółki w drodze emisji 250 000 akcji na okaziciela serii (...) z zachowaniem prawa poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy, tj. w drodze subskrypcji zamkniętej. Kapitał zakładowy zostanie podwyższony o kwotę 25 000 zł, zaś cenę emisyjną jednej akcji serii (...) określono na 6,20 zł. Dotychczasowi akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa objęcia akcji na okaziciela serii (...) proporcjonalnie w stosunku do liczby posiadanych akcji (zawiadomienie – k. 26-27).

K. L. w dniu 17 kwietnia 2018 r. poinformował o chęci skorzystania z przysługującego mu prawa do odsprzedaży posiadanych przez niego 200 000 sztuk akcji serii (...) spółki (...) S.A. o numerach od (...) do (...) na warunkach określonych w Umowie Opcji (k. 29). Pismo zostało doręczone pozwanemu w dniu 18 kwietnia 2018 r.

W dniu 8 listopada 2018 r. Komisja Nadzoru Bankowego, na podstawie art. 167 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 167 ust. 1 pkt 1 i 2 Ustawy o obrocie w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw m. in. cofnęła spółce (...) S.A. zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej (komunikat (...) z dnia 8 listopada 2018 r. – k. 58).

W dniu 3 grudnia 2018 r., w związku z bezskutecznym upływem terminu wykonania Opcji, zakreślonego na dzień 5 września 2018 r., zgodnie z ust. 4.1. Umowy Opcji Sprzedaży o Europejskim Stylu Wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 r., K. L. wezwał (...) S.A. do natychmiastowego wykonania (najpóźniej do dnia 10 grudnia 2018 r.) umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zaciągniętego zobowiązania i odkupienia od Nabywcy Instrumentów Bazowych, tj. 20 000 akcji imiennych serii (...) o nr od (...) do (...) po Cenie Wykonania, tj. po 5,75 zł za jedną akcję łącznie za kwotę 115 000 zł oraz zapłaty na rzecz Nabywcy kwoty 115 000 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 6 września 2018 r. do dnia zapłaty. W wezwaniu wskazano, że K. L. spełnił określone w Umowie wymagania wykonania Opcji, tj. przesłał Emitentowi pisemne oświadczenie o żądaniu wykonania opcji nie później niż na trzy miesiące przed Dniem Wykonania wyznaczonym na 5 września 2018 r., albowiem został wysłany listem poleconym na adres (...) S.A. w dniu 13 kwietnia 2018 r. i doręczony w dniu 18 kwietnia 2018 r. Jednocześnie wskazano, że nie wystąpiły żadne inne okoliczności wygaśnięcia Opcji określone w Umowie (k. 44).

Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie (...) S. A. uchwałą nr 3 upoważniło Zarząd Spółki do nabycia w pełni pokrytych akcji własnych Spółki od akcjonariuszy Spółki na następujących warunkach:

1)  łączną maksymalną wysokość zapłaty za nabywane akcje własne ustalono na kwotę 8.850.000 zł, obejmującą cenę zapłaty za nabywane akcje oraz koszty ich nabycia;

2)  maksymalna liczba akcji do nabycia w ramach upoważnienia udzielonego uchwałą wynosi 1.536.170 akcji;

3)  spółka będzie nabywać akcje własne po cenie wynoszącej 5,75 zł za każdą akcję;

4)  nabycie akcji własnych może nastąpić w ramach transakcji na rynku niepublicznym (w tym umów cywilnych);

5)  akcje własne zostaną nabyte od akcjonariuszy, którzy zawarli ze spółką umowę opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania oraz złożyli spółce oświadczenie o żądaniu wykonania opcji na zasadach określonych w umowie;

6)  Zarząd ustali liczbę akcji, jaką Spółka nabędzie od danego akcjonariusza na podstawie odpowiednich postanowień zawartych umów;

7)  Zarząd ma obowiązek prowadzić skup akcji własnych z zapewnieniem równego i proporcjonalnego dostępu akcjonariuszy do realizacji prawa sprzedaży akcji własnych.

W § 1 ust. 2 wskazano, że celem nabycia akcji własnych na zasadach określonych w uchwale jest: wykonanie zobowiązań wynikających z zawartych przez Spółkę umów opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania, umorzenie akcji i dalsza odsprzedaż akcji (akt notarialny – k. 103-106).

Pozwana spółka dotychczas nie zadebiutowała na Giełdzie Papierów Wartościowych w W. lub Alternatywnym Systemem (...), prowadzonym poza rynkiem regulowanym w formule alternatywnego systemu obrotu (protokół rozprawy – k. 144).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody, których wiarygodność nie została zakwestionowana przez strony, a Sąd nie miał podstaw czynić tego z urzędu.

Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron, ograniczając go do przesłuchania powoda na okoliczność realizacji umowy zawartej z pozwanym, a tym samym pominął dowód z przesłuchania S. M. z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania powoda, który wskazał, że przed podpisaniem umowy z pozwanym nie konsultował jej treści z prawnikiem, zaś zakup opcji zaproponowała mu osoba pracująca w (...). Powód zapoznał się z umową, z której jego zdaniem nie wynikało, że po roku może nie zostać mu wypłacona ustalona w Umowie kwota, a gdyby taka informacja była w umowie to nie podpisałby takiej umowy. Powód nie miał też możliwości negocjowania warunków umowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Zobowiązanie do złożenia stosownego oświadczenia woli może wynikać z ustawy oraz czynności prawnej.

Charakter prawny takiego orzeczenia pozwala na osiągnięcie skutków prawnych związanych z oświadczeniem woli, którego złożenia odmawia podmiot do tego zobowiązany. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje tylko to oświadczenie (art. 64 k.c. i 1047 k.p.c.). Jeżeli więc oświadczenie to ma stanowić składnik umowy, która ma być zawarta pomiędzy stronami do jej zawarcia konieczne jest złożenie odpowiedniego oświadczenia woli przez drugą stronę z zachowaniem wymaganej formy.

Polski system prawny nie reguluje umów opcji jako tzw. umów nazwanych. Dopuszczalne prawnie jest powiązanie transakcji opcji walutowych w szerszy ciąg umów obligacyjnych tworzących tzw. strukturę opcyjną. Taki ciąg podobnych umów między tymi samymi podmiotami nie narusza zasady swobody umów i nie jest sprzeczny z prawną naturą szczegółowej umowy opcyjnej (art. 353 ¹ k.c.). Istnieje kontraktowa możliwość modyfikowania skutków prawnych szczegółowej transakcji opcyjnej w wyniku tworzenia wspomnianego porozumienia, w tym w zakresie powstania roszczenia o zapłatę premii opcyjnej i sposobu uiszczenia tej zapłaty między stronami (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 grudnia 2015 r., I CSK 1043/14, Legalis nr 1398597). Należy w tym miejscu wskazać, że opcja jest prawem wynikającym z istniejącej między stronami umowy zobowiązującej, nie jest zatem prawem kształtującym i istniejącym „samoistnie". Opcja pozwala zbywcy lub nabywcy żądać w określonym czasie sprzedaży lub kupna określonej liczby określonych wartości. W zależności od tego, czy daje ona prawo do żądania odkupienia od uprawnionego czy do żądania sprzedaży uprawnionemu wyróżnia się opcje typu put (opcje sprzedaży) i opcje typu call (opcje kupna). W doktrynie pojawiają się koncepcje przemawiające za kwalifikowaniem umowy opcji jako umowy przedwstępnej lub nieodwołalnej oferty. Zgodnie z koncepcją umowy przedwstępnej nieodłączną cechą umowy opcyjnej jest zobowiązanie się do zawarcia umowy stanowczej w przyszłości z określeniem terminu, do upływu którego ma być zawarta i opisanie w umowie istotnych elementów umowy stanowczej. Uprawnienie z tytułu opcji upoważnia jedną ze stron danego stosunku prawnego do wyboru zawarcia umowy głównej, jednak możliwość ta musi być ograniczona terminem, a więc określeniem ostatecznej daty, do której stronie służy prawo skorzystania z opcji, bądź tzw. terminem opcyjnym, czyli terminem, w którym jednostronne oświadczenie woli uprawnionego wywoła określony w umowie skutek (zob. M. Gutowski, Umowa opcji str. 106-110, Zakamycze 2003).

Wyróżnione w piśmiennictwie stanowiska co do charakteru prawnego umowy opcji nie wykluczają się, ale są komplementarne - ilustrują, w jaki sposób strony konkretnej umowy mogą ją ukształtować. Mogą zatem albo nadać jej postać silniejszą (ofertową) i wtedy jednostronne oświadczenie uprawnionego z opcji będzie prowadziło do powstania stosunku prawnego. Alternatywnie strony mogą nadać tej umowie postać słabszą (umowy przedwstępnej), a wtedy uprawniony będzie jedynie mógł żądać zawarcia umowy ostatecznej (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 5 maja 2016 r., II CSK 470/15, Legalis nr 1488809).

Zgodnie z art. 389 § 1 k.c. umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej – art. 390 § 2 k.c. Wymagania te sprowadzają się do określenia przez strony w umowie przedwstępnej koniecznych postanowień umowy przyrzeczonej (essentialia negotii) oraz zachowania formy determinującej ważność umowy przyrzeczonej.

W pierwszej kolejności Sąd zauważa, iż stan faktyczny w niniejszej sprawie nie był między stronami sporny. Strona pozwana przyznała, że rzeczywiście jest Emitentem akcji, których sprzedaży domaga się powód, jak również tego, że w dniu 5 czerwca 2017 r. doszło do zawarcia umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania, o treści wskazanej w załączniku do pozwu.

Umowa zawarta przez strony w dniu 5 czerwca 2017 r. nosi w ocenie Sądu cechy przedwstępnej umowy sprzedaży w rozumieniu art. 389 § 1 k.c. Umowa określa przedmiot sprzedaży: 20 000 akcji imiennych serii (...) wyemitowanych przez (...) S.A. z siedzibą w W. i jego cenę 5,75 zł za jedną akcję (patrz: art. 535 k.c.). Umowa określa ostateczny termin zawarcia umowy przyrzeczonej: 5 września 2018 r. Powstanie zobowiązania do zawarcia umowy przyrzeczonej zostało uzależnione od decyzji powoda (ust. 1 pkt 1.3 oraz ust. 4 pkt 4.1. Umowy).

Strona powodowa wnosiła w niniejszym postępowaniu na podstawie art. 390 § 2 k.c. w zw. z art. 64 k.c. o zobowiązanie (...) S.A. z siedzibą w W. (zwanym dalej: „Kupującym”) do oświadczenia, że w wykonaniu Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku przez Kupującego z K. L. (zwanym dalej: „Sprzedawcą”), Kupujący kupuje od Sprzedawcy 20 000 akcji imiennych serii (...) wyemitowanych przez (...) S.A. z siedzibą w W. za cenę wynoszącą po 5,75 zł za jedną Akcję i łącznie za wszystkie Akcje za cenę 115 000 zł, a Sprzedawca oświadcza, że za cenę tę sprzedaje Kupującemu wyżej opisane Akcje oraz że zgodnie z punktem 6.4. Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku co do wszystkich sprzedawanych Kupującemu Akcji nie zachodzą okoliczności wskazane w punkcie 6.2. Umowy opcji sprzedaży o europejskim stylu wykonania zawartej w dniu 5 czerwca 2017 roku, a nadto że odcinek zbiorowy Akcji o numerach od (...) do (...) jest zdeponowany u Kupującego i przeniesienie jego posiadania następuje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży. Pozwany, wnosząc o oddalenie powództwa o zobowiązanie do złożenie oświadczenia woli, powołał się na dwa podstawowe zarzuty: braku wymagalności roszczenia powoda z uwagi na treść ust. 4.2. zd. drugie Umowy oraz niemożliwości zgodnego z prawem nabycia przez pozwanego akcji, do odkupu których zobowiązał się w Umowie, z uwagi na treść art. 362 k.s.h.

Zdaniem Sądu zawarta umowa zobowiązuje pozwanego do zawarcia umowy sprzedaży – odkupu akcji uprzednio sprzedanych powodowi, z uwagi na spełnienie wymagań umowy przedwstępnej i złożenia oświadczenia woli, a w związku z brak realizacji warunków umowy przez pozwanego – do ubiegania się o ochronę sądową i uzyskania orzeczenia zastępującego to oświadczenie. Bezsporne jest, że powód w dniu 17 kwietnia 2018 r., a następnie w dniu 3 grudnia 2018 r. wezwał pozwanego do wykonania Opcji, a więc do odkupu 20 000 akcji wyemitowanych przez pozwanego, zgodnie z ust. 4.1. Umowy, jednak pozwany nie przystąpił do realizacji Opcji, czyli nie odkupił ww. akcji, wskazując na brak wymagalności roszczenia. Pozwany niesłusznie powoływał się na zdanie drugie pkt 4.2. Umowy, zgodnie z którym prawo do odkupu Opcji wygasa w sytuacji debiutu Emitenta na Rynku, którego termin upłynął w dniu 6 czerwca 2019 r. Pozwany zobowiązał się do odkupu w określonym terminie, określonych akcji za określoną w Umowie cenę i obecne wyszukiwanie przez pozwanego podstaw do niewykonania zobowiązań z Umowy, w istocie zależnych wyłącznie od niego, skutkowałoby o jednostronnym decydowaniu przez powoda o skuteczności roszczenia powoda, wbrew treści zobowiązania, które strony zawarły w Umowie.

W ocenie Sądu roszczenie powoda stało się wymagalne. Zaznaczyć należy, że wymagalność jest to stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Roszczenia mogą uzyskać przymiot wymagalności w dniu oznaczonym przez ustawę lub przez czynność prawną, albo wynikającym z właściwości zobowiązania. W niniejszej sprawie powód miał prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności w postaci żądania wykonania Opcji z uwagi na treść ust. 4 pkt 4.1. Umowy. Pismo, zawierające oświadczenie o żądaniu wykonania opcji, zostało doręczone pozwanemu w dniu 18 kwietnia 2018 r., a więc przed upływem 15 miesięcy od daty zawarcia umowy, nie później niż na trzy miesiące przed Dniem Wykonania. Do dnia 6 czerwca 2019 r. nie nastąpił też debiut spółki na Rynku, tj. Giełdzie Papierów Wartościowych w W. lub Alternatywnym Systemie (...). Nie zaktualizowały się więc warunki wskazane ust. 4 pkt 4.2., 4.3. oraz 4.7. Umowy.

Bezsporne jest, że nabywanie akcji własnych przez spółkę podlega ograniczeniom ustawowym, które zostały sprecyzowane w treści art. 362 § 1 k.s.h., jednak za nietrafną należy uznać argumentację pozwanego, w której twierdzi, że Umowa nie przewidywała nabycia akcji w celu umorzenia, co bezsprzecznie wynikało z treści Statutu spółki. Wobec istnienia statutowego upoważnienia do nabywania akcji własnych w celu umorzenia – co słusznie podnosi strona powodowa – wystarczające było podjęcie uchwały na podstawie art. 359 § 2 k.s.h. Tym samym roszczenie powoda, obejmujące żądanie zawarcia umowy sprzedaży akcji nie jest sprzeczne ze statusem Spółki, ani przepisami Kodeksu spółek handlowych.

Sąd przychyla się również do stanowiska wyrażonego przez stronę powodową, iż z uwagi na nieprecyzyjność klauzuli umownej z ust. 4 pkt 4.2. Umowy i okoliczność, że drugą stroną umowy jest konsument, to zawarte w tym ustępie uprawnienie stanowi warunek rozwiązujący („uprawnienie wygasa”), a nie warunek zawieszający. Zgodnie z art. 385 § 2 zd. 2 k.c. wzorzec umowy powinien być sformułowany jasno i w sposób zrozumiały. Warunek określony w ust. 4 pkt 4.2. Umowy nie może być uzależniony od ewentualnej aktywności bądź jego braku w zakresie „debiutu” Emitenta na Rynku, co miałoby determinować skuteczność roszczenia powoda. W ocenie Sądu, jednostronne kształtowanie stosunku prawnego łączącego strony jest niedopuszczalne, zaś niejednoznaczne sformułowanie treści Umowy, a w szczególności pkt 4.2. Umowy, zawierającego wygaśnięcie prawa do wykonania Opcji w sytuacji debiutu Emitenta na Rynku, w okolicznościach sprawy powinno być interpretowane na korzyść powoda, będącego konsumentem, który we właściwym terminie złożył oświadczenie o żądaniu wykonania Opcji.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 t.j.), zasądzają od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11 167 zł. Na koszty procesu poniesione przez powoda składa się: opłata od pozwu w kwocie 5 750 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 5 400 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Sędzia del. Kamila Spalińska