Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. Ć., R. Ć. i O. Ć.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G.

o ustalenie i zapłatę, ewentualnie zapłatę i ustalenie

I.  Oddala powództwo w zakresie roszczeń głównych;

II.  Zasądza od Banku (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz B. Ć. i R. Ć. kwotę 56 848,07 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy osiemset czterdzieści osiem złotych i siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 28 października 2021 r. do dnia zapłaty;

III.  Ustala, że powodowie B. Ć., R. Ć. i O. Ć. nie są związani postanowieniami zawartymi w:

a.  § 1 ust. 1 w zakresie słów od „W dniu wypłaty saldo jest wyrażane w walucie” do końca zdania,

b.  § 7 ust. 2 w zakresie słów od „Każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich” do końca zdania,

c.  § 10 ust. 6 zdanie pierwsze,

d.  § 17 ust. 1-5

umowy kredytu Nr (...), zawartej w dniu 11 września 2007 r. przez powodów z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w G., którego następcą prawnym jest Bank (...) S.A. z siedzibą w G.;

II.  Oddala powództwo w zakresie roszczenia ewentualnego w pozostałym zakresie;

III.  Znosi koszty procesu między stronami.

Sygn. akt I C 1206/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 marca 2021 r., sprecyzowanym pismem z dnia 6 czerwca 2022 r., skierowanym przeciwko Bank (...) S.A. z siedzibą w G., B. Ć., R. Ć. i O. Ć. wnieśli o:

1)  ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...), zawartej pomiędzy powodami a poprzednikiem prawnym pozwanego ( (...) Bank S.A.);

2)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 202 951,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnego świadczenia na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c., stanowiącego sumę rat kredytowych w złotych polskich, pobranych z rachunku powodów w okresie od 28.09.2007 r. do dnia 05.02.2021 r.

ewentualnie o:

3)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 56.848,07 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej liczonymi od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty, stanowiącej dokonaną przez powodów nadpłatą kredytu w okresie od dnia 28 września 2007 r. do dnia 5 lutego 2021 r., wynikającą z zamieszczenia w umowie niedozwolonych klauzul umownych zawartych w § 1 ust. 1 od słów: „W dniu wypłaty saldo wyrażone jest w walucie …”, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 zd. pierwsze, § 17 ust 1-5 oraz ustalenie, że ww. klauzule są bezskuteczne wobec powodów.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów zastępstwa procesowego według podwójnej stawki minimalnej z uwagi na wkład pracy pełnomocnika a głównie skomplikowany charakter sprawy.

Powodowie podnieśli, że zawarta przez nich umowa zawiera wady prawne, które odpowiadają przesłankom nieważności wskazanym w art. 58 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c.
i art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, a także postanowienia stanowiące klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., ze względu na które umowa jest nieważna lub pozostaje ważna, lecz bez niedozwolonych klauzul dotyczących waloryzacji. Szczegółowe wyjaśnienie swojego stanowiska powodowie przedstawili w uzasadnieniu pozwu i dalszych pism procesowych ( pozew – k. 3-19, replika – k. 199-209, modyfikacja żądania pozwu – k. 237-238).

Bank (...) S.A. z siedzibą w G. wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc, że objęte nim roszczenia są bezpodstawne tak co do zasady, jak i wysokości oraz zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Szczegółowe wyjaśnienie zajętego stanowiska pozwany przedstawił w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew i dalszych pism procesowych ( odpowiedź na pozew – k. 74-124, duplika – k. 211-219, pismo pozwanego – k. 248-252).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie (protokół rozprawy z dnia 20 listopada 2023 r. – k. 274-274v.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 sierpnia 2007 r. B. Ć. i R. Ć. złożyli do (...) Bank S.A., którego następcą prawnym jest Bank (...) S.A., wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego w wysokości 300 000 zł, w walucie CHF, z przeznaczeniem na budowę mieszkania na rynku pierwotnym. B. Ć. i R. Ć. zapoznali się z ofertą kredytu hipotecznego banku w złotych polskich oraz wybrali kredyt w walucie obcej po zapoznaniu się z ryzykami związanymi z zaciągnięciem kredytu hipotecznego w walucie obcej oraz ryzykiem związanym ze zmienną stopą procentową ( wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego – k. 126-127, oświadczenia kredytobiorców – k. 129, zeznania powoda R. Ć. – k. 245-246, zeznania powódki B. Ć. – k. 246-246v, zeznania powoda O. Ć. – k. 246v-247).

W dniu 11 września 2007 r. B. Ć. i R. Ć. zawarli z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w G. umowę kredytu nr (...) indeksowanego kursem CHF z przeznaczeniem na pokrycie części kosztów budowy samodzielnego lokalu mieszkalnego – w łącznej kwocie 306 804,40 złotych.

W § 1 ust. 1 zd. 2 wskazano, że w dniu wypłaty saldo zostanie wyrażone w walucie, do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank, opisanej szczegółowo w § 17, następnie saldo walutowe przeliczane będzie dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży walut do której indeksowany jest kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez(...) Bank, opisanej szczegółowo w § 17. Kredyt miał zostać spłacony w ciągu 360 miesięcy, w równych miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych (§ 1 ust. 1, 2 i 5 umowy).

Wypłata kwoty kredytu miała być dokonana po otrzymaniu przez bank wniosku o wypłatę, sporządzonego prawidłowo przez kredytobiorcę na formularzu, którego wzór stanowił Załącznik B do umowy, przelewem na wskazany w tym wniosku rachunek bankowy prowadzony w banku krajowym. Dzień takiego przelewu miał być uważany za dzień wypłaty wykorzystanego kredytu. Każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich miała być przeliczona na walutę, do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna waluty podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank SA, obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez bank (§ 7 ust. 1 i 2 umowy).

Oprocentowanie kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosiło 4,7% w skali roku i stanowiło sumę marży banku niezmiennej w okresie trwania umowy w wysokości 1,3%, aktualnie obowiązującego indeksu L3 opisanego szczegółowo w § 8 oraz 1 punktu procentowanego do czasu określonego w ust. 2 umowy. Po przedstawieniu w banku odpisu z księgi wieczystej dla każdej nieruchomości opisanej w § 3 ust. 1 zawierającego prawomocny wpis hipoteki na rzecz banku zgodnie z postanowieniami § 12 ust. 1 oraz prawa osób wymienionych w § 3 ust. 1 do nieruchomości opisanych w § 3 ust. 1 i niezawierającego niezaakceptowanych przez bank obciążeń, oprocentowanie kredytu miało ulec obniżeniu o 1 %. Obniżenie oprocentowania miało nastąpić w tym samym dniu kalendarzowym miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu najbliższym po dniu, w którym został przedstawiony w banku ww. odpis z KW dla każdej nieruchomości opisanej w § 3 ust. 1. Jeżeli wypłata kredytu miała by miejsce w dniu, który nie ma swojego odpowiednika w danym miesiącu, zmiana oprocentowania miała nastąpić w ostatnim dniu kalendarzowym danego miesiąca (§ 2 ust. 1-2 umowy).

Spłata kredytu miała być dokonywana w formie równych rat kapitałowo-odsetkowych, a rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorcę miało następować według kursu sprzedaży waluty, do której jest indeksowany kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., obowiązującego w dniu wpływu środków do banku.

Wysokość raty miała ulec zmianie wyłącznie w przypadku zmiany oprocentowania zgodnie z § 8 umowy. W przypadku zmiany oprocentowania kredytobiorca miał otrzymać aktualny harmonogram spłat kredytu. Na wniosek bank mógł dokonać zmiany waluty, do której jest indeksowany kredyt w okresie kredytowania, za którą kredytobiorca nie ponosił opłaty (§ 10 ust. 7 oraz 11 umowy).

Oprocentowanie kredytu było zmienne i miało ulegać zmianie w tym samym dniu kalendarzowym, w jakim nastąpiła wypłata I transzy kredytu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu L3 (§ 8 ust. 1 umowy.) Indeks L3 miał ulegać zmianie zgodnie z następującymi zasadami:

a)  indeks L3 dla każdego kwartału kalendarzowego oblicza się jako arytmetyczną średnią stawek LIBOR 3m (dla lokat międzybankowych trzymiesięcznych) obowiązujących w dniach roboczych w okresie od 26 dnia miesiąca zamykającego kwartał poprzedzający ostatni kwartał kalendarzowy do 25 dnia miesiąca kończącego kwartał poprzedni,

b)  indeks L3 ulega zmianie w okresach kwartalnych, w przypadku, gdy bieżąca wartość Indeksu jest różna od obowiązującej poprzednio o przynajmniej 0,1 punktu procentowego i obowiązuje od 1 dnia kalendarzowego kwartału,

c)  indeks L3 ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeśli średnia arytmetyczna stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę, jest różna od obowiązującej stawki Indeksu L3 o przynajmniej 0,5 punktu procentowego,

d)  w przypadkach określonych w pkt. b i c indeks L3 przyjmuje wartość obliczoną jako średnia arytmetyczna stawek LIBOR 3M do w/w okresów,

e)  w kwartałach, w których nastąpiła zmiana Indeksu L3 w okresach krótszych niż kwartalne, sprawdzenie czy występuje konieczność zmiany Indeksu na koniec kwartału kalendarzowego odbywa się poprzez porównanie średniej arytmetycznej stawek LIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie od 26 dnia miesiąca poprzedzającego ostatnią zmianę do 25 dnia miesiąca kończącego kwartał kalendarzowy,

f)  w przypadku, gdy 26 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek LIBOR 3m obliczana jest od najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu. W przypadku, gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek LIBOR 3m obliczana jest od najbliższego dnia roboczego, poprzedzającego ten dzień.

g)  indeks L3 obliczany jest do dwóch miejsc po przecinku (§ 8 ust. 2).

Rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorców miało następować według kursu sprzedaży waluty do której jest indeksowany kredyt podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., obowiązującego w dniu wpływu środków do banku. W przypadku dokonania nadpłaty, o ile kredytobiorcy nie złożą wniosku o zmiany wysokości raty, okres kredytowania miał ulec odpowiedniemu skróceniu, z zastrzeżeniem, że w przypadku zmiany oprocentowania zostaje przywrócony pierwotny okres kredytowania określony w § 1 (§ 10 ust. 6 umowy).

Zgodnie z § 17 ust. 1 umowy, do rozliczenia transakcji wypłat i spłat kredytów miały być stosowane odpowiednie kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji. Kursy kupna miały być określane jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna (ust. 2). Kursy sprzedaży miały być określane jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży (ust. 3). Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. miały być stosowane kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże (...) Banku S.A. (ust. 4). Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie banku miały być określane przez bank po godzinie 15 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w siedzibie banku oraz publikowane na stronie internetowej (...) Bank S.A (ust. 5).

W § 6 ust. 1 umowy wskazano, że całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosi 215 702,44 zł (z zastrzeżeniem, że podana kwota nie uwzględnia ryzyka kursowego), a rzeczywista roczna stopa oprocentowania, przy uwzględnieniu podwyższonego oprocentowania na zasadach określonych w umowie wynosi 4,066 %. W § 6 ust. 3 wskazano, że w przypadku, gdy kredyt jest indeksowany kursem waluty obcej, zmiana tego kursu będzie miała wpływ na wysokość raty oraz saldo zadłużenia z tytułu kredytu, przy czym saldo zadłużenia może przekroczyć wartość nieruchomości. Ryzyko z tego tytułu ponosił kredytobiorca.

W § 11 ust. 3 umowy B. Ć. i R. Ć. oświadczyli, że postanowienia umowy zostały z nimi indywidualnie uzgodnione ( umowa kredytu nr (...) – k. 23-29, załącznik do umowy kredytu – k. 30-31, zestawienie– k. 39-49, zeznania powoda R. Ć. – k. 245-246, zeznania powódki B. Ć. – k. 246-246v, zeznania powoda O. Ć. – k. 246v-247).

W dniu 25 sierpnia 2009 r. (...) Banku S.A. oraz B. Ć., R. Ć. i O. Ć. zawarli umowę, na mocy której O. Ć. przystąpił do długu wynikającego z ww. umowy kredytu (umowa o przystąpienie do długu – k. 32-34).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, bowiem ich wartość dowodowa nie była kwestionowana przez strony i także Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich waloru dowodowego.

Zeznania powodów Sąd uwzględnił w zakresie, w jakim znajdują potwierdzenie w dokumentach zebranych w aktach sprawy. Sąd nie dał im wiary co do twierdzenia, że bank nie przedstawił im ryzyka związanego z wahaniami kursu CHF i oprocentowania, bowiem z załączników do wniosku kredytowego i umowy wynika fakt przeciwny, a skoro zeznania powodów zostały złożone po upływie 15 lat od złożenia wniosku kredytowego i zawarcia umowy, to wysoce prawdopodobne jest, że doszło do zatarcia się lub osłabienia pamięci powodów o faktach mających miejsce w tamtym czasie, zaś twierdzenie o braku poinformowania o ryzyku kursowym jest przejawem przyjętej przez powodów strategii procesowej.

Sąd uznał za nieistotne dla rozpoznania sprawy zeznania świadka P. K., bowiem świadek wyrażał brak pamięci lub wiedzy co do okoliczności związanych z zawarciem umowy.

Ustalając wysokość należnego powodom świadczenia nienależnego Sąd zważył, że zgodnie z art. 229 k.p.c. nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości, a zgodnie z art. 230 k.p.c. gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane.

Podkreślić należy, że w uzasadnieniu pozwu i tabeli stanowiącej załącznik do pozwu, powodowie wyjaśnili szczegółowo, w jaki sposób zostało wyliczone żądanie ewentualne. W odpowiedzi na pozew pozwany jedynie zakwestionował wyliczenia przedstawione przez stronę powodową, nie wskazując jednak, jakiego rodzaju błąd w zakresie metody wyliczeń lub ich rachunkowej poprawności zawiera kalkulacja przedstawiona przez powodów. Zważyć trzeba, że pozwany jest bankiem, który, co naturalne, posługuje się stale w swojej działalności stosownymi narzędziami rachunkowymi, które pozwalają na sporządzenie harmonogramów, historii rachunków i różnego rodzaju zestawień transakcji, uznać zatem trzeba, że pozwany miał możliwość sprawdzenia poprawności kalkulacji złożonej przez powodów. Podkreślić trzeba, że skoro sporządzenie kalkulacji przez powodów wymagało określonego nakładu pracy i kosztu, a pozwany ma możliwość samodzielnego zweryfikowania poprawności rachunkowej kalkulacji, brak jest racjonalnego i ekonomicznego uzasadnienia dla nałożenia na powodów obowiązku poniesienia dodatkowego, liczonego w tysiącach złotych, kosztu opinii biegłego, którego czynności mogłyby polegać w istocie na ponownym wykonania tych samych czynności rachunkowych, które poczynili powodowie.

Mając powyższe na uwadze przyjąć trzeba, że samo zakwestionowanie przez pozwanego wysokości żądania ewentualnego bez choćby zdawkowego odniesienia się do przedstawionej przez powodów szczegółowej kalkulacji nie mogło być uznane za skuteczne zaprzeczenie twierdzeń powodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Powodowie dochodzili ustalenia nieważności umowy kredytowej oraz zapłaty kwoty stanowiącej świadczenie nienależne spełnione na podstawie nieważnej ich zdaniem umowy, ewentualnie ustalenia, że określone postanowienie statuujące indeksację kredytu kursem CHF nie wiążą powodów i zasądzenia świadczenia nienależnego stanowiącego różnicę pomiędzy świadczeniem spełnionym, a świadczeniem należnym w razie wyeliminowania z umowy tych postanowień.

Podstawę prawną ww. roszczeń stanowi po pierwsze art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny, a ponadto art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c., zgodnie z którymi ten kto spełnił świadczenie nienależne, może żądać zwrotu tego świadczenia lub jego wartości. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Będący przesłanką powództwa o ustalenie interes prawny jest obiektywną w świetle obowiązujących przepisów prawa, wywołaną rzeczywistym naruszeniem albo zagrożeniem określonej sfery prawnej, potrzebą uzyskania wyroku, który wprowadzi jasność co do konkretnego prawa lub stosunku prawnego w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (patrz: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1972 r., III CRN 607/71, OSNC 1973, nr 4, poz. 64 i z dnia 22 września 1999 r., I PKN 263/99, OSNAP 2000, nr 2, poz. 36 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r., III CZP 121/13, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1987 roku, III CRN 57/87, OSNPG 1987, nr 7, poz. 27). Powód nie posiada interesu prawnego, gdy obok powództwa o ustalenie istnieje inna forma ochrony jego praw podmiotowych, a więc np. w procesie o świadczenie lub ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa (patrz: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia z 6 czerwca 1997 roku, II CKN 201/97). Istnienie interesu prawnego należy oceniać na dzień orzekania (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. III CSK 237/18).

W ocenie Sądu powodowie posiadali interes prawny w żądaniu ustalenia, czy zawarta przez nich umowa kredytu jest nieważna, ewentualnie, czy wiążą ich określone postanowienia umowne, bowiem ostateczny termin spłaty kredytu przypada na 2037 rok, a wyrok ustalający wprowadziłby jasność co do sytuacji prawnej powodów, w szczególności co do istnienia uprawnienia banku do dalszego żądania od nich spłaty zadłużenia.

Mimo posiadania przez powodów interesu prawnego uzasadniającego generalnie dochodzenie roszczenia o ustalenie, powództwo o ustalenie nieważności przedmiotowej umowy okazało się niezasadne, bowiem nie zostało wykazane, iżby umowa ta była dotknięta wadami wywołującymi taki skutek.

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Umowa kredytu bankowego jest umową nazwaną uregulowaną w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 i 2 w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przez powodów umowy kredytu, przez zawarcie takiej umowy bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zawarta przez powodów umowa kredytu zawiera elementy wskazane w art. 69 ust. 1 i 2 Prawa bankowego, w szczególności określa kwotę udzielonego kredytu (306 804,40 zł), cel kredytu (pokrycie części kosztów budowy samodzielnego lokalu mieszkalnego) okres kredytowania, wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Poddanie świadczeń określonych w umowie nominalnie w PLN waloryzacji wartością CHF nie jest sprzeczne z przepisami regulującymi typ umowy kredytu. W dacie zawarcia umowy kredytu stanowiącej przedmiot niniejszej sprawy obowiązywał art. 358 ¹ § 2 k.c., zgodnie z którym strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Chodzi tu o miernik inny niż pieniądz, w którym zobowiązanie zostało wyrażone. Miernikiem tym może być także inna waluta (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-44911. Warszawa, 2016). Brak jest też przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wyłączałyby zastosowanie waloryzacji w przypadku umów kredytu. Wreszcie, poddanie waloryzacji świadczeń stron umowy kredytu nie jest sprzeczne z funkcją tego typu umowy, która sprowadza się do odpłatnego (odsetki) sfinansowania przez bank określonego celu, który chce osiągnąć kredytobiorca.

Umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Powodowie zdecydowali się na kredyt indeksowany oferowany przez pozwanego jako najkorzystniejszy w danej chwili produkt pod względem wysokości raty i oprocentowania. Bank zapewnił powodom możliwość zapoznania się z warunkami kredytu oraz ryzykami z nim związanymi, i to ostatecznie od B. Ć. i R. Ć. zależało zawarcie umowy kredytowej tego rodzaju. Powodowie nie wykazali, żeby ich decyzja była efektem nielojalnego postępowania banku, a w szczególności, aby przedstawiciel banku celowo skłonił powodów do zaciągnięcia kredytu tego rodzaju przewidując nieuchronną i znaczną aprecjację CHF względem PLN.

Zważyć nadto trzeba, mając na uwadze stanowiący element wiedzy powszechnej fakt, że po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. kredyty hipoteczne powiązane z walutą obcą były udzielane na masową skalę, iż wg stanu na dzień zawarcia przedmiotowej umowy za dyskryminujące powodów można by uznać zachowanie banku polegające na tym, że kredytobiorcom świadomym ryzyka kursowego odmawia udzielenia kredytu indeksowanego kursem CHF, którego oprocentowanie, a zatem i obciążenie wynikające z comiesięcznej raty było znacząco niższe od obciążenia związanego z kredytem złotówkowym niepowiązanym z CHF – oprocentowanym w oparciu o wyższą stopę bazową WIBOR.

Przechodząc do rozważań dotyczących zarzutu abuzywności klauzul zawartych w umowie kredytu przyjąć należy, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, a przy tym jeżeli dane postanowienie umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Wziąć należy pod uwagę także treść art. 22 ¹ k.c., zgodnie z którym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Przyjąć należy, że zawierając umowę kredytu, której dotyczy niniejsze postępowanie, B. Ć. i R. Ć. działali jako konsumenci, bowiem z wniosku kredytowego, umowy kredytu i zeznań powodów jednoznacznie wynika, że kredyt miał służyć nie działalności gospodarczej kredytobiorców, lecz zaspokojeniu i potrzeb mieszkaniowych ich syna O. Ć..

Zawarte w przedmiotowej umowie postanowienia opierające przeliczenia na bankowej tabeli kursów są abuzywne, gdyż dają bankowi możliwość uzyskania korzyści finansowych stanowiących dla kredytobiorców dodatkowe koszty kredytu. Oszacowanie tych kosztów nie było zaś możliwe w dniu podpisania umowy. Czynniki obiektywne, a zatem poddające się weryfikacji z punktu widzenia konsumenta, jak wysokość rynkowych kursów wymiany CHF, tylko częściowo wpływają na ostateczny kurs z tabeli banku. Kurs CHF określony w tabeli kursowej banku zawiera dodatkowo marżę, której wartość jest zależna wyłącznie od decyzji zarządu banku. Taka regulacja stanowi naruszenie przez bank dobrych obyczajów, zgodnie z którymi ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem umowy powinny być możliwe do przewidzenia.

Powodowie zawarli umowę na podstawie wzorca sporządzonego przez pozwany bank, na którego treść nie mieli wpływu. W tych okolicznościach klauzule opierające przeliczenia świadczeń stron na kursie z tabeli banku nie wiążą powodów, skoro zaś, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów powszechnych, Sądu Najwyższego i TSUE, brak jest podstaw do zastąpienia kursu ustalanego przez bank innym kursem, należy przyjąć, że powodów nie wiążą w całości postanowienia umowne dotyczące indeksacji kredytu kursem CHF.

Umowa może być wykonywana z pominięciem klauzuli indeksacyjnej, a przy zachowaniu pozostałych postanowień umownych (w tym opierających zmienne oprocentowanie na stawce LIBOR), bowiem kontrakt ten zachowuje istotne warunki umowy kredytu, zgodnie z którymi bank oddaje kredytobiorcy określony kapitał za wynagrodzeniem w postaci odsetek. Wprawdzie w obrocie gospodarczym zasadniczo nie występują umowy o kredyt złotowy oprocentowany w oparciu o stopę bazową ustalaną dla waluty obcej, w tym CHF, jednakże funkcją instytucji prawnej uregulowanej w art. 385 ¹ k.c. nie jest przekształcenie umowy zawierającej postanowienia abuzywne w występującą w obrocie gospodarczym umowę pozbawioną tych postanowień, lecz eliminacja postanowień tego typu, co stanowi pewnego rodzaju dolegliwość dla przedsiębiorcy stosującego postanowienia abuzywne.

W ocenie Sądu wykładania i zastosowanie instytucji prawnej uregulowanej w art. 385 ¹ § 2 k.c. w sposób prowadzący do nieważności umowy kredytu nie znajdują uzasadnienia w treści tego przepisu i jego funkcji. Przepis ten jednoznacznie wskazuje na potrzebę utrzymania umowy z pominięciem klauzul abuzywnych, jeżeli umowa oczyszczona z postanowień niedozwolonych nadal zawiera istotne elementy umowy, którą strony zawarły. Jak wcześniej zaznaczono, umowa o kredyt złotowy oprocentowany wg stawki LIBOR nadal odpowiada typowi umowy uregulowanej w art. 69 ustawy – Prawo bankowe, a zatem nie ma przeszkód, aby utrzymać w mocy umowę na takich okrojonych warunkach.

Wykładnię postanowień umowy w świetle art. 385 ¹ k.c. w sposób prowadzący do jej nieważności należy ocenić jako prowadzącą do skutków sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Na skutek takiej wykładni doszłoby bowiem do sytuacji, że sytuacja kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt powiązany z walutą obcą na podstawie umowy, która zostanie uznana za nieważną bez konieczności zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, byłaby diametralnie korzystniejsza niż kredytobiorców spłacających w tym samym czasie zwykły kredyt złotowy, przy czym brak jest jakiegokolwiek racjonalnego, ekonomicznego i aksjologicznego uzasadnienia dla wprowadzenia takiej dysproporcji w sytuacji prawnej i ekonomicznej kredytobiorców realizujących podobny cel mieszkaniowy.

Z powyższych względów Sąd oddalił powództwo w zakresie roszczeń głównych, o czym orzekł w pkt I wyroku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punktach II-III wyroku, ustalając, że B. Ć. i R. Ć. nie są związani postanowieniami zawartymi w: § 1 ust. 1 w zakresie słów od „W dniu wypłaty saldo jest wyrażane w walucie” do końca zdania, § 7 ust. 2 w zakresie słów od „Każdorazowo wypłacona kwota złotych polskich” do końca zdania, § 10 ust. 6 zdanie pierwsze oraz § 17 ust. 1-5 umowy kredytu Nr (...), zawartej w dniu 11 września 2007 r. przez powodów z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w G., którego następcą prawnym jest Bank (...) S.A. z siedzibą w G. oraz zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę 56 848,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 28 października 2021 r. do dnia zapłaty, a w punkcie IV wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie, bowiem w świetle powyższych rozważań okazało się niezasadne. O odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c., przyjmując za datę wymagalności dzień następny po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu.

Jako niezasadny ocenić należało zarzut przedawnienia roszczenia objętego pozwem. Przedmiotem żądania było spełnienie świadczenia polegającego na zwrocie spełnionego ratalnie świadczenia nienależnego (art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c.), a w tej sytuacji termin przedawnienia wynosi 10 lat [patrz: art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104)]. Podnieść przy tym należy, że za początek biegu przedawnienia uznać należy nie datę zawarcia umowy, czy też uiszczenia przez kredytobiorcę pierwszej raty kapitałowo-odsetkowej, lecz dzień, w którym konsument powziął wiedzę lub powinien był racjonalnie rzecz biorąc powziąć wiedzę o abuzywnym charakterze klauzuli, mającym uzasadniać jego roszczenie restytucyjne ( patrz: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21 oraz przywołane tam orzecznictwo TSUE). Pozwany nie wykazał, iżby powodowie już w 2011 r. mieli wiedzę o abuzywności postanowień dotyczących klauzul przeliczeniowych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punktach II-IV wyroku.

O kosztach procesu w pkt V wyroku, znosząc je między stronami, Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. z uwagi na częściowe uwzględnienie pozwu.