Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 14 października 2025 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Dorota Czyżewska

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2025 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Komendzie Stołecznej Policji w W.

o uposażenie funkcjonariusza Policji

w przedmiocie zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie z 21 maja 2025 roku, w sprawie VIII P 456/25

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie.

Dorota Czyżewska

Sygn. akt XXI Pz 103/25

UZASADNIENIE

Powód P. S. pozwem z 12 maja 2025 r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Komendzie Stołecznej Policji o zapłatę kwoty 970 zł tytułem wyrównania uposażenia zasadniczego oraz dodatku z tytułu wysługi lat w związku z podwyższeniem, w oparciu o art. 9 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z 15 grudnia 2022 r. ustawy budżetowej na 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 256), kwoty bazowej w 2023 r. i na podstawie załącznika do rozporządzenia MSWiA z 28.02.2023 r. (Dz.U. poz. 385) – tabela grup zaszeregowania stanowisk służbowych Policjantów oraz odpowiadających im stawek uposażenia zasadniczego wyrażonych w postaci mnożników kwoty bazowej za okres pozostawania w służbie w 2023 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 9 maja 2023 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że z uwagi na podwyższenie kwoty bazowej w 2023 r. powinien otrzymać wyższe świadczenia za okres służby w 2023 r. niż w rzeczywistości otrzymał. W związku z tym dochodzi zapłaty różnicy pomiędzy świadczeniami otrzymanymi a należnymi.

Postanowieniem z 21 maja 2025 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał się niewłaściwym i sprawę przekazał do właściwego organu – Komendanta Stołecznej Policji.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 1 k.p.c. kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne).

Następnie Sąd podniósł, że sprawy cywilne w rozumieniu ww. przepisu dzielą się na sprawy cywilne w znaczeniu materialnym i formalnym. Sprawą cywilną w znaczeniu materialnym jest sprawa dotycząca stosunku prawnego o charakterze równorzędnym i ekwiwalentnym. Co do zasady nadrzędność jednego z podmiotów stosunku prawnego wynikająca z wykonywania władzy publicznej, a nie na podstawie prawa prywatnego, wyklucza możliwość uznania sprawy za cywilną w znaczeniu materialnym. Z kolei sprawy cywilne w znaczeniu formalnym to sprawy, które nie są sprawami cywilnymi w znaczeniu materialnym, ale z mocy przepisu szczególnego zostały przekazane do rozpoznawania sądom powszechnym (np. sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych).

Sąd Rejonowy ocenił, że niniejszej sprawy nie można uznać za sprawę cywilną (pracowniczą) ani w znaczeniu materialnym, ani w znaczeniu formalnym. Powód jako funkcjonariusz Policji nie był bowiem związany ze Skarbem Państwa – Komendą Stołeczną Policji żadnym stosunkiem cywilnoprawnym. Nie łączył go także ze stroną pozwaną stosunek pracy. Stosunek prawny funkcjonariusza Policji i państwa ma charakter publicznoprawny, administracyjny. Prawa i obowiązku funkcjonariusza Policji regulują akty prawne o charakterze administracyjnym, a nie prawo cywilne czy prawo pracy. W związku z tym Sąd uznał, że sprawa ta nie jest sprawą cywilnoprawną czy pracowniczą w znaczeniu materialnoprawnym. Jest to sprawa z zakresu prawa publicznego (administracyjnego). Nie jest to także sprawa cywilna w znaczeniu formalnym, nie istnieje bowiem żaden przepis wskazujący na właściwość sądów powszechnych w tego typu sprawach. Z tego względu sądy powszechne nie są rzeczowo właściwe do rozpoznania tej sprawy (dotyczy to zarówno sądu cywilnego jak i sądu pracy). W sprawie zachodzi więc niedopuszczalność drogi sądowej (art. 199 §1 pkt 1 k.p.c.).

Następnie Sąd Rejonowy wskazał, że skoro w sprawach uposażenia funkcjonariusza Policji ustawodawca nie zastrzegł w ustawie o Policji innej właściwości organów Policji niż określona w art. 32, to ten przepis kształtuje właściwość organów Policji w kwestii uposażenia. Roszczenia finansowe Funkcjonariuszy Policji nie mogą być dochodzone przez policjantów na drodze administracyjnoprawnej i sądowoadministracyjnej.

W ocenie Sądu Rejonowego organem właściwym do rozstrzygnięcia tej sprawy jest Komendant Stołeczny Policji. W przypadku niewydania decyzji przez ww. organ bądź wydania jej niezgodnie z żądaniem powodowi będzie przysługiwało prawo do skorzystania z środków ochrony prawnej przewidzianych w procedurze administracyjnej lub sądowoadministracyjnej.

Sąd jednocześnie nie podzielił argumentacji powoda, że właściwość sądu pracy wynika z faktu, że powód nie jest już funkcjonariuszem Policji i w związku z tym nie ma możliwości wydania w stosunku do niego decyzji administracyjnej przez organy Policji. Decyzje administracyjne dotyczące świadczeń pieniężnych funkcjonariuszy pozostające w związku z odejściem ze służby mogą bowiem dotyczyć także osób, które utraciły status funkcjonariusza Policji. Roszczenie powoda dotyczy uposażenia za okres służby czynnej. Nie ma przy tym jakichkolwiek podstaw, aby różnicować sytuację prawną funkcjonariuszy policji w zakresie organu, który miałby rozpoznać ich sprawę co do roszczeń za okres czynnej służby, tylko z uwagi na to, czy są oni funkcjonariuszami w służbie czynnej, czy nie. Nie budzi wszak żadnych wątpliwości, że tożsame żądania, oparte są o tę samą podstawę prawną dochodzone przez funkcjonariusza Policji w służbie czynnej powinny być dochodzone na drodze administracyjno-prawnej.

Sąd I instancji stwierdził, że w niniejszej sprawie nie ma podstaw aby z góry zakładać, że postępowanie administracyjne zostanie umorzone jako bezprzedmiotowe. Przywołane przez powoda orzecznictwo sądów administracyjnych, w których doszło do umorzenia postępowania administracyjnego w przedmiocie świadczeń pieniężnych dla byłego funkcjonariusza, dotyczy innego rodzaju roszczeń i nie znajduje prostego przełożenia na realia niniejszej sprawy. Z przywołanych przez powoda orzeczeń nie wynika, że roszczenia dotyczące uposażenia czy innych świadczeń związanych ze służbą w Policji, o ile są dochodzone przez byłych funkcjonariuszy, powinny być dochodzone przed Sądem Pracy. Także w ustawie o Policji brak jest jakiegokolwiek przepisu, który wskazywałby, że takie roszczenia powinny być przez byłych funkcjonariuszy dochodzone przed Sądem Pracy.

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiódł powód wnosząc o jego uchylenie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisu art. 464 §1 k.p.c. w zw. z art. 199 §1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 99 ust. 2, art. 100 i art. 106 §3 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji poprzez jego przedwczesne zastosowanie i uznanie się niewłaściwym do rozpoznania sprawy i przekazanie sprawy Komendantowi Stołecznemu Policji jako organu właściwego do rozpoznania sprawy, w sytuacji, kiedy Sąd nie ustalił uprzednio w sposób niebudzący wątpliwości, że droga sądowa przed sądem powszechnym jest rzeczywiście niedopuszczalna, jak również nie ustalił czy organ uprzednio nie uznał się za niewłaściwy do rozpoznania sprawy, zważywszy na brak jego reakcji na wezwanie powoda w szczególności, że powód w dacie złożenia pozwu nie był już funkcjonariuszem Policji, a zatem nie istniał miedzy nim a organem wskazanym przez Sąd stosunek administracyjnoprawny.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje:

zażalenie jest zasadne.

Zgodnie z art. 1 k.p.c. Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne). Jak stanowi zaś art. 2 § 1 i 3 k.p.c. do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy. Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.

Niewątpliwie stosunek służby jest stosunkiem administracyjnoprawnym, a zatem wszelkie kwestie dotyczące wypłaty uposażenia w czasie jego trwania są regulowane materialnie, w oparciu o ustawę pragmatyczną tj. ustawę z 6 lipca 1990 r. o Policji oraz procesowo w oparciu o ustawę z 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego. W świetle art. 99 ust. 2 ustawy o Policji policjant otrzymuje uposażenie i inne świadczenia pieniężne określone w ustawie z tytułu pełnienia służby. Przepis ten dotyczy policjanta pełniącego służbę w Policji. Z kolei z art. 106 ust. 3 wskazanej ustawy wynika jednak, że prawo do uposażenia wygasa z ostatnim dniem miesiąca, w którym nastąpiło zwolnienie policjanta ze służby lub zaistniały inne okoliczności uzasadniające wygaśnięcie tego prawa. Uposażenie z tytułu świadczonej służby ma podstawę w publicznoprawnym (administracyjnoprawnym) stosunku służbowym, ale przez to nie traci ono charakteru wierzytelności pieniężnej, do jakiej z tytułu pełnionej służby nabywa prawo funkcjonariusz publiczny wobec państwa - Skarbu Państwa (art. 33 k.c.) reprezentowanego w danym przypadku przez właściwego (wskazanego w ustawie) przełożonego. (por. uzasadnienie uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 26 stycznia 2006 roku, III PZP 1/05).

W ocenie Sądu Okręgowego wbrew odmiennej ocenie dokonanej przez Sąd Rejonowy niniejsza sprawa jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c. Sąd I instancji nie rozważył należycie kluczowej dla tej oceny okoliczności, a mianowicie tego, że podmioty sporu oddanego pod osąd nie są związane stosunkiem administracyjnoprawnym, lecz zachodzi między nimi więź, w której posiadają równy status. Sprawa dotyczy bowiem nie funkcjonariusza Policji, ale byłego funkcjonariusza Policji, który został zwolniony ze służby 27 lutego 2023 r. w związku z przejściem na emeryturę. Ugruntowany jest pogląd w orzecznictwie, że stosunek służbowy policjanta ustaje z dniem wskazanym w decyzji o zwolnieniu go ze służby (por. między innymi wyroki: WSA w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2007 r., IV SA/Po 993/06), wyrok NSA z dnia 6 lutego 2009 r., I OSK 297/08 oraz wyrok NSA z dnia 14 marca 2006 r., I OSK 941/05, uchwała SN z 6.07.2011 r. sygn. akt II PZP 1/11). Zatem choć co do zasady zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że w sprawach uposażenia funkcjonariusza Policji ustawodawca nie zastrzegł w ustawie o Policji innej właściwości niż określona w art. 32 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji i to ten przepis kształtuje właściwość organów Policji w kwestii uposażenia, to jednak niniejsza sprawa dotyczy osoby, która nie jest już związana stosunkiem służbowym z organem, który występuje po drugiej stronie sporu (a którym nota bene nie jest Komenda Stołeczna Policji, gdyż przymiot organu przysługuje jedynie Komendantowi Stołecznemu Policji- art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o Policji), lecz osoby, która stanowi podmiot równorzędny wobec podmiotu, który domaga się od niej określonego zachowania. Już tylko z tego powodu należy przyjąć, że sprawa dotyczy podmiotów, które łączy więź cywilnoprawna. Nastąpiła bowiem istotna zmiana o charakterze podmiotowym – podmiot, który jako czynny funkcjonariusz mógł żądać jego rozstrzygnięcia w drodze stosownej procedury indywidualnym aktem administracyjnym utracił cechę (właściwość), która go do tego uprawniała.

Wskazać należy, że Sąd Okręgowy w tym zakresie podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z 6 lipca 2011 r. (sygn. akt II PZP 1/11), który rozważał kwestię, czy w sprawie o zwrot równoważnika pieniężnego za umundurowanie wypłaconego byłemu funkcjonariuszowi Policji dopuszczalna jest droga sądowa przed sądem powszechnym – wydziałem cywilnym. Odpowiadając twierdząco Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na kluczową kwestię dla rozstrzygnięcia tej okoliczności, a mianowicie, że „podmioty sporu oddanego pod osąd nie są związane stosunkiem administracyjnoprawnym, lecz zachodzi między nimi więź, w której posiadają równy status”. Jak wskazał Sąd Najwyższy sprawa dotyczyła bowiem nie funkcjonariusza Policji, ale byłego funkcjonariusza Policji, który został zwolniony ze służby w 2010 r. i któremu już po zwolnieniu wypłacono, zdaniem powoda niesłusznie, równoważnik pieniężny za umundurowanie za rok 2007. Sąd Najwyższy podkreślił, że stosunek służbowy policjanta ustaje z dniem wskazanym w decyzji o zwolnieniu go ze służby. Sprawa dotyczy zatem osoby, która nie jest związana stosunkiem służbowym z organem, który występuje po drugiej stronie sporu (a którym nota bene nie jest Komenda Wojewódzka Policji, gdyż przymiot organu przysługuje jedynie komendantowi wojewódzkiemu Policji - art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o Policji), lecz osoby, która stanowi podmiot równorzędny wobec podmiotu, który domaga się od niej określonego zachowania. Sąd Najwyższy wskazał w powyższej uchwale, że już tylko z tego powodu należy przyjąć, że sprawa dotyczy podmiotów, które łączy więź cywilnoprawna.

Należy zauważyć, że powód w niniejszej sprawie domaga się wyrównania uposażenia zasadniczego oraz dodatku z tytułu wysługi lat za okres służby pełnionej w 2023 r. w związku z podwyższeniem kwoty bazowej w 2023 r. w stosunku do jej wysokości z 2022 r. z kwoty 1614,69 zł do kwoty 1740,64 zł oraz mnożnika kwoty bazowej. W związku z tym dochodzi zapłaty różnicy pomiędzy świadczeniami otrzymanymi a należnymi. W uzasadnieniu żądania wskazał, że regulacja art. 41 ust. 1-3 ustawy z 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022 r. poz. 2666 ze zm.) faktycznie wyodrębniła dwie kategorie funkcjonariuszy i żołnierzy, którzy mimo posiadania tego samego statusu zostali potraktowani przez ustawodawcę w odmienny sposób, albowiem ci, którzy pełnili służbę w 2023 r. jedynie przez okres styczeń - luty i odeszli na zaopatrzenie emerytalne nie zostali objęci podwyżką w zakresie kwoty bazowej na 2023 r., zaś pozostali w służbie funkcjonariusze i żołnierze nie dość, że od dnia 1 marca 2023 r. otrzymali podwyżkę w zakresie uposażenia zasadniczego i dodatku z tytułu wysługi lat w związku z podwyższeniem kwoty bazowej na 2023 r. to dodatkowo otrzymali rekompensatę za brak waloryzacji za styczeń i luty 2023 r. w postaci zwiększenia uposażenia w wysokości 1/5 kwoty różnicy miesięcznie przez następne miesiące tj. od marca do grudnia 2023 r. Tym samym w ocenie powoda doszło do jego oczywistej dyskryminacji w związku z pominięciem go jako funkcjonariusza odchodzącego na emeryturę, ale będącego jeszcze w służbie (do 27 lutego 2023 r.) wobec tych funkcjonariuszy, którzy pozostali w służbie także po 1 marca 2023 r.

Uznając dopuszczalność drogi sądowej przed sądem powszechnym w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy przyjął, że właściwym do jej rozpoznania jest Wydział Cywilny sądu rejonowego. jako wydział właściwy do spraw z zakresu prawa cywilnego (art. 12 § 1 pkt 1 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych), a nie sąd pracy, którego właściwość zastrzeżona jest dla spraw z zakresu prawa pracy (art. 12 § 1 pkt 4 w/w ustawy) oraz spraw przekazanych do jego właściwości na mocy przepisu szczególnego. Sprawa, która dotyczy przedmiotowego pozwu nie została zidentyfikowana w ramach katalogu spraw z zakresu prawa pracy, o których mowa w art. 476 § 1 k.p.c., ani też nie została przekazana do właściwości sądu pracy na mocy przepisu szczególnego.

Obowiązkiem sądu I instancji będzie zatem skierowanie sprawy do właściwego wydziału sądu rejonowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. postanowił jak na wstępie.

Dorota Czyżewska