Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSA Edyta Jefimko

Sędziowie SA Marzanna Góral

SO (del.) Paulina Asłanowicz (spr.)

Protokolant

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...) w W.

przeciwko Miastu S. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 27 lutego 2014 r.,sygn. akt II C 568/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i drugim w ten sposób, że oddala powództwo oraz zasądza od powoda Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...) w W. na rzecz pozwanego Miasta S. W. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

2.  zasądza od powoda Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...) w W. na rzecz pozwanego Miasta S. W. kwotę 12.132 zł (dwanaście tysięcy sto trzydzieści dwa złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I ACa 656/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 marca 2013 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa im. (...) w W. dochodziła od Miasta S. W. zwrotu połowy uiszczonej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu za 2003 rok jako świadczenia nienależnego stronie pozwanej, powołując się na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 24 czerwca 2004 roku (III CZP 23/04, OSNC z 2005 roku, Nr 7 – 8, poz. 120), w myśl którego obniżenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego ustalone w umowie zawartej w czasie obowiązywania ustawy z dnia 14 lipca 1961 roku o gospodarce terenami w miastach osiedlach (Dz. U. Nr 32, poz. 159 ze zm.) zachowuje swą skuteczność także pod rządami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 roku, Nr 261, poz. 2603 ze zm.).

Miasto S. W. wnosiło o oddalenie powództwa w całości, podnosząc w pierwszej kolejności zarzut przedawnienia roszczenia jako związanego z prowadzeniem przez powodową Spółdzielnię działalności gospodarczej (art. 118 in fine k.c.). Ponadto strona pozwana zakwestionowała możliwość domagania się przez powódkę zwrotu spełnionego świadczenia z uwagi na treść art. 411 pkt 1 k.c.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2014 roku Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od Miasta S. W. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...) w W. kwotę 188.626,69 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 marca 2013 roku do dnia zapłaty oraz koszty postępowania.

Sąd Okręgowy ustalił, że powodowa Spółdzielnia w 2003 roku uiściła na rzecz pozwanego opłatę roczną za ten rok z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości położonych w D. W. w pełnej wysokości mimo, że przysługiwała jej 50% bonifikata przewidziana w umowach z 1967 i 1968 roku o oddaniu przedmiotowych nieruchomości w użytkowanie wieczyste.

Sąd I – ej instancji nie podzielił zarzutów strony pozwanej. Jeżeli chodzi o kwestię przedawnienia roszczenia, to wskazał, że nie ma ścisłego powiązania uiszczania opłaty rocznej z działalnością gospodarczą, czy też inwestycyjną Spółdzielni. Co się zaś tyczy drugiego zarzutu, to brak było, zdaniem Sądu Okręgowego, podstaw do poczynienia ustalenia, że powódka, wnosząc sporną opłatę, posiadała wiedzę, że była w pełni do tego zobowiązana. W ocenie Sądu Okręgowego Spółdzielnia działała niejako w błędnym przekonaniu, że spełnia świadczenie w wysokości wynikającej z wiążącego ją zobowiązania.

W złożonej od tego wyroku apelacji pozwane Miasto S. W. zaskarżyło wyrok w całości i zarzuciło mu naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1)  art. 411 pkt 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie;

2)  art. 118 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że roszczenie powódki ulega przedawnieniu z upływem dziesięcioletniego terminu.

Wskazując na powyższe zarzuty, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na jego rzecz kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I - ej instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację Spółdzielnia Mieszkaniowa im. (...) w W. wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w II - ej instancji według norm przepisanych. Na poparcie swoich twierdzeń powódka powołała się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2009 roku (I CSK 18/09, LEX numer 533127), w którym roszczenie z takiego samego tytułu prawnego, zgłoszone przez spółdzielnię mieszkaniową zostało uznane za ulegające dziesięcioletniemu terminowi przedawnienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Dla rozpoznania niniejszej sprawy rozstrzygające znaczenie ma kwestia terminu przedawnienia roszczenia przy uwzględnieniu zarówno aspektu o charakterze podmiotowym, jak i przedmiotowym zgłoszonego roszczenia. Stwierdzić przy tym należy, że zagadnienie to należało do spornych w orzecznictwie. I tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 08 listopada 2013 roku (I CSK 34/13, OSNC 2014/9/90) przyjął, iż w doktrynie i orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym spółdzielnie mieszkaniowe prowadzą bezwynikową działalność gospodarczą w zakresie ukierunkowanym na szeroko pojęte zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych swoich członków i muszą być traktowane podobnie jak przedsiębiorcy. Do sfery działalności gospodarczej spółdzielni zalicza się czynności związane z zarządem nieruchomości, a w ramach tego zarządu – czynności zmierzające do zabezpieczenia roszczeń majątkowych członków spółdzielni, w tym na przykład dochodzenie roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości spółdzielni. Stanowiło to tym samym potwierdzenie poglądu wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 roku (III CZP 21/02, OSNC z 2002 roku, Nr 12, poz. 149). Dlatego też, zdaniem Sądu Najwyższego roszczenie spółdzielni skierowane przeciwko właścicielowi gruntu o zasądzenie tych należności ulega przedawnieniu z upływem terminu trzyletniego, stosownie do treści art. 118 in fine k.c., przy czym staje się ono wymagalne już w chwili jego spełnienia.

Natomiast w orzecznictwie sądowym dotyczącym zwrotu nienależnie pobranej od spółdzielni mieszkaniowej opłaty z tytułu użytkowania wierzystego gruntu przeważał do tej pory odmienny pogląd co do terminu przedawnienia takiego roszczenia. Dał temu wyraz Sąd Najwyższy w przywołanym przez stronę powodową wyroku z dnia 16 września 2009 roku, którego uzasadnienie nie zawierało jednak bliższych rozważań prawnych. Tą linię orzeczniczą rozwinął natomiast Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyrokach: z dnia 17 października 2012 roku (VI ACa 557/12, nie publ.) i z dnia 3 grudnia 2012 roku (VI ACa 986/12, nie publ.), w których zgodnie uznano, że spółdzielnia mieszkaniowa może dochodzić roszczeń od pozwanej gminy z tytułu dokonanej nadpłaty należności za użytkowanie wieczyste gruntu w terminie dziesięciu lat, licząc od momentu spełnienia świadczenia.

Powyższe rozbieżności rozstrzyga ostatecznie zasługująca na pełną aprobatę uchwała Sądu Najwyższego wydana w dniu 11 lipca 2014 roku (III CZP 33/14, nie publ.), zgodnie z którą roszczenie spółdzielni o zwrot części opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej i ulega przedawnieniu w terminie trzytetnim. Stanowi ona zatem akceptację tej linii orzeczniczej, która traktuje działalność spółdzielni mieszkaniowej, w tym szeroko rozumiane zarządzanie zasobem własnym i należącym do członków, jako podporządkowaną zasadzie gospodarności, a co za tym idzie za mieszczącą się w pojęciu działalności gospodarczej.

Jednoczenie w tym kontekście podnieść należy, że roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia, mającego taki charakter już w chwili spełnienia, staje się wymagalne od tej chwili (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2001 roku, V CKN 769/00, OSNIC 11/01, poz. 166).

Te konstatacje prowadzą do wniosku, że roszczenie zgłoszone przez powódkę w niniejszej sprawie jako przedawnione winno podlegać oddaleniu, co przesądza o konieczności zmiany zaskarżonego wyroku. W związku z tym bez znaczenia dla rozpoznania sprawy pozostawała kwestia oceny zarzutu opartego na treści art. 411 pkt 1 k.c.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku, rozstrzygnięcie o kosztach opierając na treści art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

W oparciu także o art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 i § 13 ust. 1 pkt 2 powołanego wyżej Rozporządzenia w zw. z art. 391 k.p.c. Sąd orzekł o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym.