Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Joanna Machoń
Sędziowie:	SO Anna Strączyńska SR del. Radosław Kopeć (spr.)
Protokolant:	sekr. sądowy Katarzyna Dymiszkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki jawnej we W. oraz W. O.

przeciwko (...) S.A. w W.

o wydanie weksla

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie

z dnia 19 sierpnia 2015 r., sygn. akt I C 61/15

1. oddala apelację;

2. zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz (...) spółki jawnej we W. oraz W. O. kwoty po 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. V Ca 4000/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 sierpnia 2014 roku, powodowie (...) W. O. Sp. j. z siedzibą we W., oraz W. O. wnieśli o nakazanie pozwanemu (...) Spółce Akcyjnej w W. wydanie powodom oryginału dokumentu - weksla wręczonego na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy współpracy (...)/ (...) i podpisanego przez W. O.. Strona powodowa wniosła także o zasądzenie kosztów postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. z siedzibą w W. wyniosła o oddalenie powództwa w całości z uwagi na brak legitymacji czynnej powodów oraz z uwagi na oczywistą bezzasadność żądań.

Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie w sprawie sygn. I C 61/15 nakazał pozwanemu (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wydać powodom (...) spółka jawna z siedzibą we W. oraz W. O. oryginał weksla wręczonego pozwanemu na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy współpracy (...)/ (...) i podpisanego przez W. O. (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powodów (...) spółka jawna z siedzibą we W. oraz W. O. kwotę 3.491.00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrok poprzedziły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 12 listopada 2012 roku przedstawiciel handlowy pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. P. K. odbył z W. O., będącym uprawnionym do reprezentacji wspólnikiem (...) W. O. sp. j. z siedzibą we W., spotkanie handlowe w celu zawarcia umowy współpracy w przedmiocie pośrednictwa w sprzedaży doładowań kart telefonicznych. Przedstawiciel handlowy pozwanego dysponował przygotowanym przez tę spółkę projektem umowy współpracy. W. O.. działając jako reprezentant (...) W. O. sp. j.. przyjął propozycję pośrednictwa w sprzedaży doładowań do telefonów i podpisał z przedstawicielem (...) S.A. z siedzibą w W. Umowę o (...) nr (...). Powód podpisał umowę w pośpiechu, gdyż przedstawiciel pozwanego twierdził, że śpieszył się na kolejne spotkanie.

Przedmiotem zawartej między stronami umowy była sprzedaż przez (...) S.A. telekodów powodowi (...) W. O. sp. j. jako Partnerowi, w celu ich dalszej odsprzedaży, poprzez dokonywanie transmisji prepaid, za pośrednictwem terminali działających w systemie sprzedaży elektronicznej. W celu realizacji tej umowy pozwany przekazał powodowi (...) W. O. sp. j. jako partnerowi urządzenie w postaci terminalu na podstawie umowy dzierżawy, oraz przekazał Karty SIM do terminali w oparciu o umowę użyczenia. W § 2 ust. 1 umowy zastrzeżono, że umowa jest zawierana na czas określony - 36 miesięcy, a jeżeli umowa nie zostanie wypowiedziana na sześć miesięcy przed upływem okresu, na jaki została zawarta, zostaje automatycznie przedłużona na kolejne 36 miesięcy. (...) W. O. sp. j. zobowiązał się do dokonania pierwszej wpłaty na rzecz pozwanego nie mniejszej niż 222 zł, z czego kwota 100 zł brutto przeznaczona była na zakup telekodów, natomiast kwota 122 zł jako kaucja zwrotna, wyłączona z dyspozycji partnera (§ 3 pkt 8). (...) W. O. sp. j. zobowiązał się osiągać pułap obrotu w sprzedaży w wysokości 1.000,00 zł miesięcznie ( § 4 pkt 10). Dodatkowo, w ramach zabezpieczenia umowy, (...) W. O. sp. j. złożył (...) S.A. z siedzibą w W. zabezpieczenie w formie weksla własnego in blanco wystawionego (podpisanego) przez W. O. działającego jako osoba fizyczna, nie zaś jako wspólnik (...) W. O. sp. j. Ponadto, (...) W. O. sp. j. zobowiązał się, że w przypadku rozwiązania umowy z przyczyn leżących po jego stronie, zapłaci pozwanemu karę umowną w wysokości stanowiącej podwójną równowartość wszystkich wydzierżawionych terminali łącznie objętych Umową, obliczoną na podstawie ceny jednostkowej netto określonej w § 5 ust. 1 Umowy ( tj. 4 600 zł netto) w terminie 7 dni od rozwiązania umowy, stosownie do § 8 ust. 9 Umowy o (...).

W dniu 29 maju 2013 roku (...) W. O. sp. j na skutek zmiany formy i zakresu działania firmy, zdecydował się na zakończenie współpracy z (...) S.A. w W. i przesłał pozwanej wypowiedzenie umowy. W odpowiedzi pozwany poinformował stronę powodową o rozwiązaniu umowy współpracy i naliczeniu kar umownych z uwagi na jej niewypowiedzenie w terminie określonym w § 2 pkt 2 Umowy o (...). W odpowiedzi na doręczone mu pisma, (...) W. O. sp. j. w dniu 15 maja 2014 roku poinformował (...) S.A. w W., że nie uznaje oświadczenia o rozwiązaniu Umowy o (...) i odmawia zapłaty żądanej kwoty tytułem kary umownej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy ocenił, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd Rejonowy wskazał, że wbrew twierdzeniom pozwanego, legitymacja czynna przysługuje zarówno powodowi (...) W. O. Sp. j. jak i powodowi W. O.. Między stronami istniał spór co do ważności umowy o współpracę zawartej w dniu 12 listopada 2012 roku, z której zakończeniem pozwana spółka wiązała obowiązek zapłaty kary umownej przez powoda (...) W. O. Sp. j. Zabezpieczeniem wykonania umowy, w tym również i zapłaty kary umownej był weksel in blanco podpisany przez powoda W. O. działającego jako osoba fizyczna, nie jako reprezentant powoda (...) W. O. Sp. j. Tym samym powód W. O. znalazł się w sytuacji, w której pozwany przez wypełnienie weksla mógł doprowadzić do powstania zobowiązania wekslowego o abstrakcyjnym charakterze. Gdyby weksel został indosowany, powód nie mógłby powoływać się względem wierzyciela wekslowego na okoliczności dotyczące wykonania umowy której weksel miał stanowić gwarancje. Sąd pierwszej instancji odwołał się do treści art. 17 prawa wekslowego wskazują, że osoby, przeciw którym dochodzi się praw z weksla, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami opartym na stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi chyba, że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. W razie zbycia weksli dłużnicy nie mogą powoływać się wobec nabywcy na zarzuty ze stosunku podstawowego. W takiej sytuacji prawnej mógłby znaleźć się także powód W. O.. Skoro wobec potencjalnego nabywcy weksla powód W. O. nie mógłby się powoływać na zarzuty o braku podstawy do naliczenia kary umownej z uwagi na sposób i warunki rozwiązania umowy zawartej między pozwanym a powodem (...) W. O. Sp. j., bez wykazania, że weksel został wypełniony w celu jego pokrzywdzenia, to znaczy, że ma interes prawmy w ustaleniu względem pozwanej jako strony umowy korzystającej z zabezpieczenia wekslowego, że powód (...) W. O. Sp. j. jest zobowiązany do zapłaty kary umownej i w żądaniu wydania weksla jako dokumentnemu stwierdzającego zobowiązanie dłużnika (art. 465 k.c.).

Odnośnie legitymacji powoda (...) W. O. Sp. j. Sąd Rejonowy wskazał, że uzasadnia ją okoliczność, iż to spółka jawna jako strona umowy przekazała pozwanemu weksel in blanco podpisany przez osobę niebędącą stroną umowy. Wobec nieważności umowy spółka będąca stroną nieważnej umowy może żądać od pozwanego zwrotu tego co przekazała w związku z zawarciem nieważnej umowy.

Jako trafne Sąd Rejonowy ocenił twierdzenia strony powodowej odnośnie nieważności postanowień umownych, z których pozwany wywodził wobec powoda (...) W. O. Sp. j. żądanie zapłaty kary umownej. Zgodnie z art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą lub mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zawarte w umowie stron postanowienia dotyczące ustalenia niemożliwości wypowiedzenia umowy przez sprzedawcę doładowań, bez jednoczesnej sankcji za rozwiązanie umowy przed terminem w postaci naliczenia kary umownej, Sąd Rejonowy uznał za nieważne, gdyż są rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i naruszają zasadę swobody umów. Sąd pierwszej instancji wskazał, że jedną z tradycyjnych zasad prawa cywilnego jest zasada autonomii woli stron, na którą składa się między innymi swoboda umów, polegająca nie tylko na swobodzie zawarcia umowy, ale na dowolnym w zasadzie sposobie kształtowania jej treści. Zastrzeżenie przez strony obowiązku zapłaty kary umownej z art. 483 § 1 k.c. w określonych okolicznościach także mieści się w realizacji zasady swobody umów, ale treść tych postanowień umowy, tak samo jak i każda inna. podlega kontroli w oparciu o granice wyznaczane przez przepisy o charakterze imperatywnym, w tym też sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Zasada swobody umów (art. 353 ¹ k.c.), nie ma bowiem charakteru absolutnego, jej ograniczeniem są bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, natura stosunku prawnego oraz zasady współżycia społecznego.

Odwołując się do dorobku judykatury i doktryny prawa cywilnego Sąd Rejonowy stwierdził, że sprzeczność z tymi zasadami może wyrażać się miedzy innymi w skrajnym naruszeniu zasady równości stosunków, naruszeniu zasady ekwiwalentności prowadzącym do rażącego pokrzywdzenia jednej ze stron, rażącej dysproporcji świadczeń, ograniczeniu wolności działalności gospodarczej jednej ze stron, naruszeniu zasad uczciwości obrotu i lojalności wobec kontrahenta. Zjawisko nierównorzędności stron jest w społeczeństwie gospodarującym na zasadach rynkowych normalne, niemniej to zadaniem systemu prawnego jest zapobieganie jego negatywnym konsekwencjom przez wyłączenie nieskrępowanej swobody umów w przypadku stwierdzenia, że treść lub cel stosunku prawnego sprzeciwia się właściwości (naturze) stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego. Sąd Rejonowy zwrócił szczególną uwagę, że w stosunkach zobowiązaniowych, z których znaczna część służy wymianie dóbr i usług, podstawowe znaczenie ma wymóg zapewnienia tzw. słuszności (sprawiedliwości) kontraktowej, rozumianej jako równomierny rozkład uprawnień i obowiązków w stosunku prawnym, czy też korzyści i ciężarów oraz szans i ryzyk związanych z powstaniem i realizację tego stosunku.

W kontekście przedstawionych wyżej zapatrywań, Sąd Rejonowy stwierdził, że dysproporcja między stronami umowy istniała już na etapie zawierania umowy, bowiem G. jako podmiot gospodarczy, prężnie działający na polskim rynku w zakresie świadczonych przez siebie usług, posłużył się sformułowanym przez siebie wzorcem umowy, który nie podlegał negocjacji i doprowadził do adhezyjnego zawarcia umowy. W. O. działający jako reprezentant powoda (...) W. O. Sp. j. podpisywał w pośpiechu bardzo długą i niejasno sformułowaną umowę. Nawet osoba z doświadczeniem prawniczym miałaby problem z samym odnalezieniem i połączeniem niekorzystnych dla partnera postanowień znajdujących się w różnych miejscach umowy, przy jednostkach redakcyjnych, których treść nie wskazywała ani na sposób rozwiązania umowy, ani na związane z tym sankcje w postaci naliczenia kary umownej. Reprezentant powoda (...) W. O. Sp. j. nie miał w chwili zawarcia umowy nie tylko szansy na przeanalizowanie jej treści, ale i na ocenę ryzyka gospodarczego, jakie wiązało się z jej podpisaniem. Zdaniem Sądu Rejonowego pozwany sformułował umowę posługując się skomplikowanymi treściami, zawierającymi odesłania do innych zapisów umowy także w odniesieniu do rozwiązania umowy i ustanowienia obowiązku zapłaty kary umownej. Wyraził też przypuszczenie, że zabieg umieszczenia postanowień o sankcji kary umownej w ostatnim 9 punkcie paragrafu 8 na samym dole strony zaciemnionym dodatkowo nadrukiem logo pozwanego mógł być celowym zabiegiem służącym ukryciu treści tego postanowienia umownego. Umowa została sformułowana w taki sposób by utrudniał prawidłową interpretację skutków z niej płynących. Zważywszy na sposób zawarcia, formę i treść umowy, twierdzenia pozwanego, jakoby powód miał możliwość naniesienia ewentualnych modyfikacji w treści umowy, a zaniechał tego, w pełni akceptując projekt umowy zaproponowany mu przez pozwanego, nie mogły być przyjęte za zasadne.

Sąd pierwszej instancji dostrzegał, że od osoby podpisującej umowę, w tym w szczególności od przedsiębiorcy, należy oczekiwać rozwagi i zapoznania się z podpisywanymi treściami. Ocenił jednak, że nie można oczekiwać, nawet od przedsiębiorcy, zaawansowanej wiedzy prawniczej i czynić zarzutu z powodu zaufania kontrahentowi, który okazał się tego zaufania niegodnym. Ponadto, jeśli zapisy umowy są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i z naturą stosunku zobowiązaniowego, czynność prawną należy uznać za nieważną niezależnie od stopnia staranności i ostrożności powoda (...) W. O. Sp.j. przy podpisywaniu umowy.

Przechodząc do szczegółowej analizy zapisów umowy zawartej przez strony Sąd Rejonowy wskazał, że w paragrafie 1 strony postanowiły, że umowa zostaje zawarta na czas określony 36 miesięcy. Umowa ta miała ulec automatycznemu przedłużeniu na kolejne 36 miesięcy, jeżeli nie zostałaby wypowiedziana na 6 miesięcy przed upływem okresu, na jaki została zawarta. Postanowienia § 2 pkt 4, 5,7 i 8 Umowy o (...) dają przy tym pozwanej spółce szereg możliwości zakończenia stosunku prawnego, podczas gdy uprawnienie powoda w tym zakresie było ograniczone do przypadku określonego w § 2 pkt 1 i 2 Umowy. W paragrafie 2 ust 4 Umowy o (...) ustalono, że pozwany może umowę tę wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym, gdy zajdą określone w umowie podstawy, powód nie mógł natomiast w ogóle wypowiedzieć umowy. Mógł, co najwyżej zapobiec jej automatycznemu przedłużeniu po upływie okresu na jaki została zawarta, przez złożenie „wypowiedzenia” nie później niż 6 miesięcy przed upływem terminu na jaki zawarto umowę. Postanowienia te w ocenie Sądu Rejonowego, świadczą o oczywistej rażącej nierównomierności uprawnień stron w możliwości rozwiązania umowy. Zastrzeżenie „automatycznego” zawarcia kolejnej umowy na czas określony - 36 miesięcy, przy jednoczesnym wyłączeniu możliwości wypowiedzenia umowy bez dotkliwej sankcji ekonomicznej w postaci obowiązku zapłaty wygórowanej kary umownej, jest rażącym naruszeniem zasady swobody zawarcia umowy z uwagi na brak równorzędności stron.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji rażąca nierównomierność sankcji za niewykonanie warunków umowy wyrażała się także w konstrukcji kary umownej. Określono, bowiem iż w przypadku rozwiązania Umowy w trybie § 8 pkt 9 Umowy o (...) miał zapłacić G., w terminie 7 dni od rozwiązania Umowy, kwotę w wysokości 4 600,00 zł netto. (§ 5 ust. 1 Umowy' o (...)). Konstrukcja ta stanowiła kolejne znaczne uprawnienie finansowe po stronie pozwanej i w okolicznościach sprawy niniejszej nie znajduje uzasadnienia. Powołane wyżej postanowienia umowy wyłączające lub znacznie ograniczające możliwość zakończenia wykonywania umowy, także w sytuacji braku ekwiwalentności świadczeń i ponoszenia straty ekonomicznej, są niewątpliwie wyrazem ograniczenia wolności działalności gospodarczej jednej ze stron, naruszeniu zasad uczciwego obrotu i lojalności wobec kontrahenta. Wobec tego zasadnym było przyjęcie, że tryb „wypowiedzenia” w zakresie uzależnienia jego skuteczności od zachowania sześciomiesięcznego terminu poprzedzającego datę, z upływem której umowa zawarta na czas określony powinna zostać zakończona, stanowił postanowienie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, zgodnie z art. 58 k.c.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że nie można przyjąć, iż konstrukcja kar umownych, zapłaty których pozwany domaga się od strony powodowej, jest zgodna z dobrymi obyczajami. Stanowiła ona kolejne zbyt daleko idące uprawnienie dla pozwanego. Tym samym nie można mówić o równości praw w stosunkach pomiędzy G. a powodem (...) W. O. Sp. j. Wbrew twierdzeniom pozwanego nie zapewnia ona ochrony przed nieuzasadnionymi stratami na skutek nieodpowiedzialnych działań kontrahenta. Straty w niniejszym przypadku były bo wiem udziałem głównie powoda (...) W. O. Sp. j., podczas gdy pozwany osiągał jedyne zyski z tej współpracy.

Zdaniem Sądu Rejonowego nieważnością dotknięte są istotne, zasadnicze postanowienia umowy stron, bez których z całą pewnością do zawarcia umowy by nie doszło. Z tego względu stosownie do art. 58 § 3 k.c. za nieważną należy uznać całą umowę. Sąd odwołał się przy tym do poglądów prezentowanych w orzecznictwie sądów powszechnych, wskazując że identyczne stanowisko co do nieważności analizowanego w niniejszej sprawie, stosowanego przez pozwanego wzorca umownego, z uwagi na sprzeczność jego postanowień z zasadami współżycia społecznego i z naturą stosunku zobowiązaniowego, prezentuje wiele sądów rejonowych i sądów okręgowych.

Wobec nieważności umowy, a tym samym wobec braku stosunku podstawowego uzasadniającego wystawienie weksla in blanco przez powoda W. O., uznać należy, iż odpadła przyczyna przekazania pozwanemu przez powoda (...) W. O. Sp. j. weksla in blanco. Dlatego pozwany winien zwrócić powodowi (...) W. O. Sp. j. wszystko, co otrzymał w związku z realizacją nieważnej umowy, w tym również traktowany jako zabezpieczenie realizacji umowy weksel in blanco podpisany przez osobę trzecią, nie będącą stroną umowy, tj. W. O.. Uprawnienie do żądania wydania przez pozwanego przedmiotowego weksla przysługuje zarówno powodowi (...) W. O. Sp. j., jako temu kto wydał weksel pozwanemu, jak i powodowi W. O., jako osobie podpisanej na wekslu in blanco, którego podstawa wystawienia nie istnieje.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 3 k.c. - poprzez uznanie, że Umowa Współpracy łącząca spółkę (...) W. O. sp. j. ze stroną pozwaną jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a w konsekwencji nieważna, w sytuacji, gdy z analizy treści Umowy wynika, że zawarta pomiędzy profesjonalnymi uczestnikami obrotu Umowa mieści się w granicach zasady swobody umów, jej treść oraz cel w żadnym stopniu nie narusza zasad współżycia społecznego oraz natury stosunku prawnego, zaś spółka (...) W. O. sp. j. podjęła swobodną decyzję o zawarciu umowy ze spółką (...) S.A., przyjmując tym samym prawa i obowiązki z niej wynikające,

b)  art. 355 § 2 k.c. - poprzez jego niezastosowanie oraz uznanie, że zawarcie Umowy Współpracy przez spółkę (...) W. O. sp. j. nie było wyrazem rozważnie podjętej decyzji, oraz że na treść decyzji wpłynął brak koniecznej wiedzy prawniczej strony powodowej, co ograniczało zrozumienie treści Umowy, w sytuacji, gdy do oceny zachowania strony powodowej będącej przedsiębiorcą w chwili zawarcia oraz realizowania Umowy Współpracy winny mieć zastosowanie wymagania należytej staranności stosowane wobec profesjonalistów, obejmujące również znajomość obowiązującego prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej,

2.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik postępowania, a mianowicie:

a)  przekroczenie zasady bezpośredniości, tj. naruszenie art. 227 k.p.c. - poprzez dopuszczenie dowodów w postaci uzasadnień wyroków sporządzonych w innych sprawach, chociaż nie jest to środek dowodowy znany procedurze cywilnej,

b)  pominięcie okoliczności, że powód nigdy nie uchylił się od skutków prawnych czynności wystawienia weksla,

c)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych - poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie przez Sąd dowodów, które zostały powołane przez pełnomocnika strony powodowej z naruszeniem art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych tj. dowody dotyczyły informacji i dokumentów objętych tajemnicą radcowską; a Sąd jako organ władzy publicznej winien stać na straży porządku prawnego i nie dopuścić dowodu, który został powołany z naruszeniem przepisów powszechnie obowiązującego prawa,

Powołując się na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za dwie instancje sądowe, według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na rzecz powodów od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest pozbawiona podstaw i nie może skutkować zmianą zaskarżonego wyroku wobec jego prawidłowości i bezzasadności podniesionych zarzutów. Sąd Rejonowy nie naruszył wskazywanym przepisów prawa procesowego i w sposób prawidłowy zastosował przepisy materialnoprawne. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał ustalenia stanu faktycznego, Sąd Okręgowy ustalenia te w pełni aprobuje i przyjmuje za własne. Również prawidłowo do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego zastosowane zostały podstawy materialne. I w tym zakresie w pełni Sąd Okręgowy aprobuje argumentację i ocenę prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy. Sąd Okręgowy podziela również poglądy doktryny i judykatury powołane w uzasadnieniu Sądu Rejonowego. Z tych względów nie ma też powodu ich powielania. Podkreślić należy, że Sąd Rejonowy niezwykle wnikliwie dokonał analizy łączącej strony umowy i drobiazgowo rozważył ją w świetle bezwzględnie obowiązujących przepisów. Pozwany abstrahując od podstawy rozstrzygnięcia i treści łączącej strony umowy, akcentuje w apelacji okoliczności dotyczące profesjonalnego charakteru działalności strony powodowej, co w istocie w realiach niniejszej sprawy nie miało zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia.

W szczególności Sąd Rejonowy nie naruszył przepisu art. 233 k.p.c., dokonana ocena dowodów jest trafna, logiczna nie jest też sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego, a materiał dowodowy oceniony został szczegółowo i wszechstronnie.

Sąd Rejonowy szczegółowo przeanalizował treść łączącego strony stosunku prawnego zwracając przy tym uwagę również na to, w jakich okolicznościach stosunek ten został nawiązany. Zdaniem Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego poprzez zawarcie umowy sprzecznej z uczciwością i rzetelnością kupiecką, która kształtuje wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności. Nie sposób stwierdzić, mając na uwadze treść zawartej umowy, że postawa pozwanego była uczciwa czy rzetelna. Umowa kształtowała prawa i obowiązki stron w sposób ewidentnie nierówny dając przy tym szerokie uprawnienia chociażby w zakresie możliwości wyjścia z umowy zawartej przecież na czas określony przez pozwanego, a pozbawiając ich Partnera. Umowa nastawiona była na zysk co jest oczywiste, przy czym to pozwany niezależnie od okoliczności ten zysk sobie gwarantował nie dając przy tym żadnych uprawnień powódce. Sama kara umowna jak wskazał Sąd Rejonowy podkreślała nierówność stron. Wyjaśnienia w apelacji z jakich powodów zapisy te zostały w taki sposób ukształtowane nie zmienia prawidłowej ich oceny dokonanej przez Sąd I Instancji, wręcz przeciwnie akcentują one brak rzetelności kupieckiej w stosunkach z kontrahentami. Również przerzucanie w apelacji odpowiedzialności za podpisanie umowy o określonej treści na stronę powodową i akcentowanie jej ryzyka, w żaden sposób nie zmienia oceny zapisów umowy. Podpisując umowę o określonej treści i rzetelnie ją wykonując (...) W. O. Sp.J. przyjęła na siebie ryzyko z niej wynikające, co nie oznacza, że sanować można zapisy uniemożliwiające jej wyjście z takiej umowy zawartej na czas określony i bezwzględne obciążanie niezależnie od jakichkolwiek okoliczności nieadekwatną do możliwych do uzyskania zysków karą umowną.

W judykaturze podnosi się, że sprzeczność z zasadami współżycia społecznego może wyrażać się między innymi w skrajnym naruszeniu zasady równości stosunków, naruszeniu zasady ekwiwalentności prowadzącym do rażącego pokrzywdzenia jednej ze stron, rażącej dysproporcji świadczeń, ograniczeniu wolności działalności gospodarczej jednej ze stron, naruszeniu zasad uczciwego obrotu i lojalności wobec kontrahenta (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 6 marca 1992r, III CZP 141/91, OSNCP 6/92/90, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1971r, II CR 505/71, OSP). W niniejszej sprawie zgodnie z zawartą umową naruszone zostały wszystkie te zasady. Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, odwołanie się do zasad współżycia społecznego zarówno w art. 353 ¹ k.c. jak i w art. 58 k.c., ma charakter uniwersalny, w związku z czym ograniczenia wynikające z tych przepisów odnoszą się także do obrotu profesjonalnego (uchwała SN z dnia 26 września 1969 r.. III CZP 8/69. OSNCP 1970. nr 6. poz. 97: wyrok SN z dnia 8 stycznia 2003 r.. II CKN 1097 2000. Biul. SN 2003. nr 7. s. 9. M. Praw. 2003. nr 19. s. 891. OSNC 2004. nr 4. poz. 55. OSP 2004, z. 4. poz. 52. Radca Prawny 2004. nr 3. s. 144, Rejent 2004. nr 5. s. 173. Wokanda 2003. nr 9. s. 6 z glosą T. Justyńskiego, OSP 2004. z. 4. poz. 223).

Całkowicie uprawnioną i podzielaną przez Sąd Okręgowy jest ocena Sądu Rejonowego, iż swoboda umów nie jest prawem absolutnym, ogranicza ją między innymi zgodność z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c. i 58 k.c.). Ponieważ w sprawie niniejszej wykazane zostało, że umowa w punktach dotyczących rozwiązania umowy oraz kary umownej rażąco narusza te zasady, Sąd pierwszej instancji zasadnie i prawidłowo uznał te zapisy umowy za nieważne.

Mając na uwadze, że umowa łącząca strony wygasła bez obowiązku świadczenia kary umownej, brak było podstaw do zatrzymania przez pozwanego weksla, który zabezpieczać miał jej wykonanie. Podniesione w tym zakresie zarzuty uznać należy więc za chybione.

Wobec prawidłowości rozstrzygnięcia i bezzasadności apelacji podlegała ona oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.