Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Monika Sawa
Sędziowie:	SO Dorota Czyżewska (spr.) SR del. Katarzyna Szaniawska-Stejblis
Protokolant:	sekr. sądowy Aneta Strynowicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 maja 2018 r. w Warszawie

sprawy z powództwa B. L.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 8 listopada 2017 roku sygn. akt VII P 596/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I, III, IV, V w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od B. L. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

2.  zasądza od B. L. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej, w tym kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Katarzyna Szaniawska-Stejblis Monika Sawa Dorota Czyżewska

Sygn. akt XXI Pa 6/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 kwietnia 2015 r. skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. powód B. L. wniósł o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, a w przypadku upływu okresu wypowiedzenia wniósł o przywrócenie do pracy.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przewidzianych.

Pismem z 6 lipca 2015 r. powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy za okres dwóch miesięcy, w przypadku podjęcia przez niego pracy w wyniku przywrócenia. Pismem z 27 kwietnia 2016 r. powód sprecyzował, że kwota dochodzona z ww. tytułu wynosi 5.090,68 zł.

Pismem z 27 października 2017 r. powód zmodyfikował powództwo i wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę w wysokości 3-krotności miesięcznego wynagrodzenia powoda liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy tj. w kwocie 7.636,02 zł i podtrzymał powództwo w pozostałym zakresie. Na rozprawie, po której przeprowadzeniu zamknięto rozprawę powód zrezygnował z domagania się przywrócenia do pracy, podnosząc że uwzględnienie tego żądania spowodowałoby ponowne jego zwolnienie.

Wyrokiem z 8 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie w punkcie pierwszym - zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.636,02 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę; w punkcie drugim – oddalił powództwo w pozostałej części; w punkcie trzecim – nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 382 zł tytułem opłaty od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy ustawy; w punkcie piątym – wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 2.545,34 zł.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód B. L. był zatrudniony w pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. od 16 maja 1987 r. do dnia 31 maja 2015 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku dyspozytora ochrony przeciwpożarowej w Zakładzie (...) – Wydziale Ochrony Przeciwpożarowej w Ośrodku Administracji (umowa o pracę k. 8, zakres zadań i obowiązków pracownika k. 202-203.).

Zgodnie z zakresem zadań i obowiązków pracownika do głównych obowiązków powoda należało m.in. sprawowanie bezpośredniego nadzoru nad bezpieczeństwem pożarowym, pełnienie dyżurów w punkcie alarmowo-dyspozycyjnym oraz obsługa systemów sygnalizacji pożarowej, stałych urządzeń gaśniczych i innych urządzeń przeciwpożarowych, kontrolowanie prac niebezpiecznych pożarowo oraz przestrzeganie uzgodnień scenograficznych przy budowie dekoracji, pełnienie dyżurów na posterunkach asystencyjnych (zakres zadań i obowiązków pracownika – k. 202).

Powód na zajmowanym stanowisku zajmował się monitorowaniem i nadzorowaniem systemu przeciwpożarowego (zeznania świadków W. L. - k. 226, J. W. - k. 226 v.-227, Z. J. – k. 286, nagranie audiowizualne – k. 288).

Dyspozytorzy mieli w zakresie swoich obowiązków obsługę systemów przeciwpożarowych, a w razie wykrycia zagrożenia mieli gasić pożar (zeznania świadka Z. J. – k. 686 v.-687, nagranie audiowizualne – k. 689).

Wydział Ochrony obiektów zajmował się ochroną osób i mienia, natomiast Wydział Zabezpieczenia - ochroną terenu obiektów pod kątem przepisów przeciwpożarowych i obsługą centrali przeciwpożarowej (zeznania świadka K. P. – k. 675-676).

Od 2007 r. w pozwanej była prowadzona restrukturyzacja w zakresie ochrony obiektów i z szesnastu z nich, tylko budynek główny nie był chroniony przed podmiot zewnętrzny. Od momentu rozpoczęcia wykonywania zadań przez podmiot zewnętrzny na tych obiektach rozpoczęto likwidowanie stanowisk przeciwpożarowych, a pracowników włączono do Wydziału Zabezpieczenia, pozostawiając im ten sam zakres obowiązków (zeznania świadka W. L. – k. 225 v.).

W listopadzie 2014 r. zarząd (...) S.A. podjął decyzję o dokonaniu restrukturyzacji służb ochrony polegającym na zastąpieniu wewnętrznej służby ochrony podmiotem zewnętrznym. W związku z tym ogłoszony został przetarg (zeznania świadków: W. L. k. 225 v.-226, J. W. k. 226-228,).

W dniu 18 lutego 2015 r. (...) S.A. podpisała dokument Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWS), na podstawie której to specyfikacji miał zostać przeprowadzony przetarg na świadczenie usługi ochrony osób i mienia oraz obsługi recepcji w obiektach (...) S.A. w W. i Oddziałach (...) S.A. na okres 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy (specyfikacja istotnych warunków zamówienia – k. 150-178).

W dniu 30 stycznia 2015 r. zostało zorganizowane spotkanie z pracownikami objętymi wypowiedzeniami. Poinformowano wówczas obecnych pracowników o rozwiązaniu wewnętrznej służby ochrony i likwidacji wszystkich stanowisk tj. starszego wartownika konwojenta, zastępcę szefa ochrony, szefa ochrony, jak również dyspozytora ochrony przeciwpożarowej (zeznania świadków: W. L. k. 225 v., J. W. k. 226-227 v., zeznania świadka D. G. – k. 345 v.-346, nagranie audiowizualne – k. 349).

Nie wszystkim osobom wręczono wypowiedzenie w tym samym czasie, zwolnienia były rozłożone w czasie (zeznania świadka A. C. – k. 269 v., nagranie audiowizualne – k. 271, zeznania świadka J. N. – k. 285 v.).

W lutym 2015 r. zaczęły być wręczane wypowiedzenia pracownikom ochrony wewnętrznej i dyspozytorom, a lista osób wytypowanych do zwolnienia została przekazana do związków zawodowych celem zaopiniowania. Dla zachowania ochrony obiektu wypowiedzenia wręczano tak, by ilość osób zwolnionych nie uniemożliwiała wykonywania zadań ochrony obiektu (zeznania W. L. – k. 225 v., zeznania J. W. – k. 227).

Pismem z dnia 9 lutego 2015 r. organizacja związkowa nie wyraziła zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem wskazując, że powód jest wieloletnim pracownikiem pozwanej i swoją pracę wykonuje z należytym szacunkiem i zaangażowaniem, a także zwróciła uwagę na trudną sytuację życiową B. L. (pismo Komisji Zakładowej (...) S.A. – k. 11).

Powód był członkiem organizacji związkowej (...) S.A. (bezsporne).

Oświadczeniem z dnia 1 kwietnia 2015 r. (...) S.A. rozwiązała z powodem umowę o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia, który wynosił 1 miesiąc i upłynął w dniu 31 maja 2015 r. Jako wyłączną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca wskazał restrukturyzację służby ochrony w (...) S.A., polegającą na likwidacji stanowisk dyspozytora w Wydziale Zabezpieczenia Ośrodka Administracji oraz planowane powierzenie wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi. Zgodnie z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę na zasadzie art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.) powodowi miała zostać wypłacona odprawa pieniężna w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia – k. 7).

Powód został zwolniony z powodu outsourcingu w zakresie usług ochrony fizycznej oraz przeciwpożarowej (zeznania świadka D. G. k. 345 v., nagranie audiowizualne – k. 349).

W okresie od 26 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2015r. pracodawca rozwiązał umowy o pracę z 71 osobami w trybie art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w tym z 9 osobami za porozumieniem stron. Przedmiotowe zwolnienia nie były dokonywane w trybie zwolnień grupowych (zestawienie k. 238-239).

Stanowisko dyspozytora zajmowało 8 osób (zeznania świadka W. L. k. 225 v., zeznania świadka J. W. – k. 227, zeznania świadka A. C. – k. 269 v., nagranie audiowizualne – k. 271, zeznania powoda – k. 693, nagranie audiowizualne – k. 696).

W chwili wręczenia powodowi wypowiedzenia tej czynności nie dokonano względem trzech osób tj. T. S. i R. D. (1) – przebywających w tym czasie na zwolnieniach lekarskich oraz K. P. pobierającego świadczenie rehabilitacyjne. T. S. został zwolniony dopiero 31 sierpnia 2015 r., a wypowiedzenie zatrudnionemu na stanowisku dyspozytora R. D. (2) wręczono jesienią 2015 r. K. P. jako osoba szczególnie chroniona przed zwolnieniem ze względu na piastowanie funkcji radnego nie został zwolniony. W efekcie tego po wręczeniu powodowi wypowiedzenia, w pozwanej były nadal zatrudnione osoby na stanowisku dyspozytora. (zeznania świadka A. C. – k. 269 v., nagranie audiowizualne – k. 271, zeznania powoda – k. 693, nagranie audiowizualne – k. 696, tabela k. 237 a.s., zeznania świadka J. W. – k. 227 v., zeznania świadka K. P. – k. 676).

Stanowiska dyspozytorów były likwidowane sukcesywnie, ostatnie zlikwidowano w listopadzie 2015 r., co wynikało z przebywania pracownika na długotrwałym zwolnieniu lekarskim. Proces zwolnień był rozłożony na dwa miesiące, co wiązało się z niemożnością wręczenia więcej niż 30 wypowiedzeń w jednym miesiącu, by uniknąć zwolnień grupowych, a także przejmowaniem obowiązków przez firmę zewnętrzną (informacje dotyczące ilości wręczonych wypowiedzeń – k. 89-91, zeznania świadka A. W. – k. 688, nagranie audiowizualne – k. 689).

W wyniku przeprowadzonej restrukturyzacji ochrony wewnętrznej i dyspozytorów pozostali w pracy jedynie pracownicy podlegający ochronie związkowej i znajdujący się w wieku przedemerytalnym, jednak ostatecznie nie wykonywali oni już czynności związanych z ochroną obiektu, a zaproponowano im stanowiska administracyjne (zeznania świadka W. L. – k. 225 v., zeznania świadka J. W. – k. 226 v.-227).

Pracodawca nie poinformował powoda dlaczego został zwolniony w kwietniu 2015 r. przed dokonaniem zwolnienia innym pozostającym wówczas w zatrudnieniu pracownikom (zeznania powoda – k. 694, nagranie audiowizualne – k. 696).

Pracodawca nie informował pracowników, jakie były kryteria doboru pracowników do zwolnienia (zeznania świadków: W. L. k. 226, J. W. k. 227).

Wszystkie stanowiska w wewnętrznej służbie ochrony, w tym dyspozytorów, zostały ostatecznie zlikwidowane (zeznania świadka J. W. – k. 226 v., zeznania świadka K. P. – k. 676).

Zlikwidowane zostały stanowiska starszego wartownika konwojenta, zastępcy szefa ochrony i szefa ochrony, dyspozytora ochrony przeciwpożarowej, a na ich miejsce nie zatrudniono nikogo innego. Czynności związane z ww. stanowiskami wykonywane były przez podmiot zewnętrzny – (...) od 21 kwietnia 2016 r. (zeznania świadka W. L. – k. 225 v.-226).

Zwycięzca przetargu na ochronę mienia firma (...) została wyłoniona w marcu 2015 r. Przyczyną przekazania zadań związanych z ochroną była niedostateczna obsada stanowisk, spowodowana zwolnieniami lekarskimi (zeznania świadka W. L. – k. 226-226 v., zeznania świadka J. W. – k. 227).

Obecnie w strukturze pozwanej nie istnieje stanowisko związane z dyspozytorem przeciwpożarowym (zeznania świadka W. L. – k. 225 v.-226 v., zeznania świadka J. W. – k. 227).

Spółka (...) przejęła większość obowiązków należących wcześniej do dyspozytorów, a te których nie wykonywała przejęli inspektorzy ochrony przeciwpożarowej (zeznania W. L. – k. 226, zeznania J. W. – k. 227).

Likwidacja stanowisk wartowników i dyspozytorów miała miejsce od lutego 2015 r., a stanowiska inspektorów obsadzane były po zmianie regulaminu w 2016 r. (zeznania świadka A. W. – k. 688, nagranie audiowizualne – k. 689).

W marcu 2016 r. podjęto uchwałę powołującą Wydział Przeciwpożarowy, w ramach którego zatrudniono 6 inspektorów przeciwpożarowych, 2 specjalistów przeciwpożarowych i kierownika wydziału. Pierwsi pracownicy zostali zatrudnieni w lipcu 2016 r. Przed zatrudnieniem pracowników w wydziale sprawdzano wykształcenie i uprawnienia dyspozytorów zatrudnionych wcześniej, jednak tylko jeden z nich spełniał wymogi. Pozostali (w tym powód) nie mogli być zatrudnieni, ponieważ nie mieli uprawnień inspektora przeciwpożarowego (zeznania świadka G. M. – k. 687 v., nagranie audiowizualne – k. 689).

Praca na stanowisku inspektora przeciwpożarowego lub starszego inspektora przeciwpożarowego wymagała innych kwalifikacji niż praca na stanowisku dyspozytora w związku ze zmianą przepisów. Inspektorzy mieli szerszy zakres obowiązków (zeznania świadka A. W. – k. 688, nagranie audiowizualne – k. 689).

Inspektorzy przeciwpożarowi mieli większe uprawnienia niż dyspozytorzy (zeznania W. L. – k. 226 v., zeznania świadka K. P. – k. 677).

Dyspozytorzy nie mogli wykonywać wszystkich czynności inspektora przeciwpożarowego: nie mogli tworzyć instrukcji przeciwpożarowych, nie mogli również przeprowadzać ćwiczeń przeciwpożarowych, nie wydawali zezwoleń (zeznania świadka K. P. – k. 677).

Ponadto inspektorzy wykonywali zadania aktualizacji instrukcji przeciwpożarowej i szkoleń przeciwpożarowych (zeznania świadka M. W. – k. 347-348, nagranie audiowizualne – k. 349).

Inspektorzy przeciwpożarowi mogli także sprawdzać zapalność scenografii i wydawali zezwolenia na użytkowanie scenografii (zeznania świadka K. P. – k. 676).

Inspektorzy przeciwpożarowi ustalali scenografię przeciwpożarową, czego nie mogli robić dyspozytorzy (zeznania świadka Z. J. – k. 685 v., nagranie audiowizualne – k. 689, zeznania świadka G. M. – k. 687 v., nagranie audiowizualne – k. 689).

Ponadto inspektorzy zapewniali stanowiska asystenckie, realizowali szkolenia, posiadali uprawnienia do aktualizacji instrukcji (zeznania świadka G. M. – k. 687 v., nagranie audiowizualne – k. 689).

Inspektorzy przeciwpożarowi wykonywali niemal wszystkie zadania, które wcześniej realizowali dyspozytorzy (zeznania świadka M. W. – k. 347-348, nagranie audiowizualne – k. 349, zeznania świadka Ł. D. – k. 348, nagranie audiowizualne – k. 349, zeznania świadka K. P. – k. 676).

Zgodnie z zaświadczeniem pozwanego pracodawcy miesięczne wynagrodzenie brutto powoda obliczone według zasad ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy wynosiło 2.545,34 zł brutto (zaświadczenie – k. 187).

Stan faktyczny w sprawie został ustalony przez Sąd Rejonowy na podstawie przedstawionych przez strony dokumentów oraz ich kserokopii, w tym akt osobowych powoda, których wiarygodności nie kwestionowała żadna ze stron. Sąd Rejonowy pominął dowód ze złożonych kopii dzienników służb z uwagi na ich częściową nieczytelności (protokół rozprawy – k. 683 v.).

Ustalając stan faktyczny Sąd pierwszej instancji oparł się również na zeznaniach świadków: W. L. (k. 225 v.-226 v., k. 685 v.-686 v., nagranie audiowizualne – k. 689), J. W. (k. 226 v. – 227 v., k. 686 v.-687, nagranie audiowizualne – k. 689), A. C. (k. 269 v.-270, nagranie audiowizualne – k. 271), J. N. (k. 285-286, nagranie audiowizualne – k. 288), Z. J. (k. 286-286 v., nagranie audiowizualne – k. 288, k. 685 v.-687, nagranie audiowizualne – k. 689), D. G. (k. 345-346 v., nagranie audiowizualne – k. 349), M. W. (k. 347-347 v., nagranie audiowizualne – k. 349), Ł. D. (k. 347 v.-348, nagranie audiowizualne – k. 349), K. P. (k. 675-677), G. M. (k. 687 v.-688, nagranie audiowizualne – k. 689), A. W. (k. 688, nagranie audiowizualne – k. 689).

Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne w całości zeznania świadków W. L., J. W., A. C., D. G., M. W., Ł. D., K. P., G. M. i A. W. jako logiczne, spójne oraz korespondujące ze sobą oraz z treścią złożonych w sprawie dokumentów. Wskazano, że ewentualne drobne różnice w pamięci szczegółów wynikają – zdaniem Sądu – z odległości czasowej zdarzeń i nie wpływały na ogólną ocenę tychże depozycji.

Sąd pierwszej instancji jedynie częściowo przyznał walor wiarygodności zeznaniom świadka J. N. i Z. J.. Zeznania świadka N. Sąd ten uznał za niewiarygodne w zakresie, w jakim świadek stwierdził, że pozwana zatrudniała na analogicznych stanowiskach inne osoby, które miały tożsamy zakres obowiązków. Postępowanie dowodowe wykazało, że inspektorzy przeciwpożarowi mieli dużo szerszy zakres obowiązków od dyspozytorów, a pokrywały się one jedynie częściowo. Natomiast zeznania świadka Z. J., w ocenie Sądu Rejonowego, okazały się niewiarygodne w zakresie, w jakim świadek zeznał, że na analogicznych stanowiskach do powoda są zatrudnieni inni pracownicy. Przeprowadzone postępowanie wykazało, że w strukturze pozwanej nie ma stanowisk analogicznych do stanowiska dyspozytora, na którym zatrudniony był powód. Co prawda pozwana zatrudnia pracowników na stanowisku inspektora przeciwpożarowego, którzy mają częściowo tożsamy zakres obowiązków z dyspozytorami, jednak nie można uznać, że są to stanowiska analogiczne.

Sąd Rejonowy przeprowadził również dowód z przesłuchania powoda i odmówił im wiary w części dotyczącej likwidacji jego stanowiska pracy oraz przejęcia wykonywanych przez niego zadań. Zeznania powoda w tym zakresie są wewnętrznie sprzeczne, bowiem początkowo przyznał, że jego stanowisko pracy nie zostało zlikwidowane, a następnie, że jednak zostało zlikwidowane, a także, iż jego obowiązki nie zostały przejęte, po czym stwierdza, że jednak zostały one przejęte (k. 694).

W pozostałej części zeznania powoda Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne, bowiem znajdowały one potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd Rejonowy zważył, że powództwo B. L. zasługiwało na uwzględnienie w zakresie roszczenia o odszkodowanie, natomiast w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu jako niezasadne.

Powód w niniejszej sprawie wnosił o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, a w przypadku upływu okresu wypowiedzenia, o przywrócenie do pracy, a także o zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy za okres dwóch miesięcy w wysokości 5.090,68 oraz o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę w wysokości 3-krotności miesięcznego wynagrodzenia powoda liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy tj. w kwocie 7.636,02 zł. Ostatecznie powód zakwestionował zasadność jego przywrócenia do pracy.

Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie w treści oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę, jako przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę wskazano restrukturyzację służby ochrony w (...) S.A., polegającą na likwidacji stanowisk dyspozytora w Wydziale Zabezpieczenia Ośrodka Administracji oraz planowane powierzenie wykonywania zadań ochrony zewnętrznemu kontrahentowi. Powód kwestionował przyczynę wypowiedzenia wskazując, że pracodawca nie podał w treści wypowiedzenia związku między restrukturyzacją służby ochrony a likwidacją jego stanowiska pracy. Sąd pierwszej instancji uznał jednak ten zarzut za niezasadny. Wskazano, że formułując treść wypowiedzenia pracodawca powołał się na restrukturyzację służby ochrony, czego jednak nie należy wiązać z komórką organizacyjną jaką był Wydział Ochrony, z którym powód nie miał nic wspólnego. Sąd Rejonowy zaznaczył, że pracodawca używając pojęcia „służby ochrony” nie uchybił zasadzie konkretności, bowiem niewątpliwie zadania, jakie wykonywał powód jako dyspozytor były służbą ochrony przeciwpożarowej. Ponadto podkreślono, że zarzut ten nie może utrzymać się skutecznie, tym bardziej, że w dalszej części wypowiedzenia zostało doprecyzowane, że doszło do likwidacji stanowisk dyspozytora w Wydziale Zabezpieczenia, gdzie faktycznie powód pełnił swoje obowiązki.

Natomiast Sąd Rejonowy ocenił, że zasadny był zarzut nie wykazania przez pracodawcę kryteriów doboru powoda do zwolnienia. Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 30 § 4 k.p. pracodawca w wypowiedzeniu umowy o pracę ma obowiązek wskazać przyczyny wypowiedzenia. Powyższy obowiązek w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 10 ustawy o szczególnych warunkach obejmuje również wskazanie przez pracodawcę kryteriów doboru konkretnego pracownika do zwolnienia spośród osób zajmujących to samo stanowisko w firmie. Powyższy obowiązek ma umożliwić pracownikowi podjęcie rzeczywistej obrony przed niezasadnym zwolnieniem go z pracy. Zaznaczono, że w oświadczeniu o wypowiedzeniu stosunku pracy powoda pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie wskazał kryteriów, które zdecydowały o doborze do zwolnienia powoda spośród grona innych pracowników zajmujących to samo stanowisko.

Sąd Rejonowy wskazał, że skoro wręczając pracownikom wypowiedzenia umowy o pracę w związku z planowanym powierzeniem zadań firmie zewnętrznej, pracodawca nie zdecydował się na przeprowadzenie procesu zwolnień grupowych, zaś wręczane co miesiąc wypowiedzenia kierowane były do ograniczonej liczbowo grupy pracowników, to podejmując decyzję o „rozłożenia procesu zwolnień na raty” pracodawca winien wskazać kryteria dobru pracowników do zwolnienia. Okoliczność bowiem czy pracownik otrzymuje wypowiedzenie w pierwszym miesiącu czy też w ostatnim - może być dla niego istotną okolicznością, a decyzja pracodawcy w tym względzie powinna być oparta na obiektywnych kryteriach. Zaznaczono, że przesłanki doboru do zwolnienia powoda nie były wskazane w treści wypowiedzenia, nie były też powodowi znane w momencie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę z jakiegokolwiek innego źródła. Sąd pierwszej instancji wskazał również, że po zwolnieniu powoda na stanowisku dyspozytora zatrudnionych było jeszcze trzech pracowników: dwóch przebywających na zwolnieniu lekarskim oraz jeden podlegający szczególnej ochronie, a ponadto pracodawca świadomie dokonywał zwolnień rozłożonych w czasie, bowiem musiał zapewnić ciągłość wykonywania zadań związanych z ochroną przeciwpożarową, co uniemożliwiało zwolnienie wszystkich dyspozytorów w tym samym momencie. Tym samym, w ocenie Sądu Rejonowego, brak wskazania kryteriów oznacza, że powód został pozbawiony obrony swoich praw i możliwości oceny, czy pracodawca typując go do zwolnienia, zastosował obiektywne i sprawiedliwe kryteria doboru pracownika do zwolnienia. Podniesiono również, że powód będąc zwolniony w kwietniu 2015 r. w odróżnieniu od pracowników, którzy takie wypowiedzenia otrzymali w późniejszym czasie, został wcześniej od nich pozbawiony możliwości zarobkowania, co w świetle braku racjonalnego uzasadnienia dlaczego to właśnie on został w tej dacie wyeliminowany ze stosunku pracy powodowało, że nie wiedział, z jakich powodów został wybrany do zwolnienia wcześniej. W ocenie Sądu Rejonowego powyższe uchybienie sprawia, że pracodawca dokonał wypowiedzenia umowy o pracę w sposób niezgodny z prawem naruszając art. 30 § 4 k.p, co skutkuje uwzględnieniem roszczenia powoda co do zasady.

Na mocy art. 45 k.p. Sąd Rejonowy uznał jednak za niecelowe przywracanie powoda do pracy biorąc pod uwagę fakt, iż jego stanowisko, jak zostało w toku postępowania ustalone, rzeczywiście zostało zlikwidowane, a realizowane przez niego zadania przejęła firma zewnętrzna. Z tego powodu Sąd oddalił powództwo o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, wobec braku formalnego cofnięcia tego żądania. Jednocześnie Sąd Rejonowy zgodnie z treścią art.47 ¹ k.p. przyznał powodowi odszkodowanie, w wysokości 7.636,02 zł odpowiadające jego wynagrodzeniu za okres 3 miesięcy, zgodnie z zaświadczeniem o zarobkach.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd miał na uwadze, że strony wzajemnie uległy sobie w procesie i na podstawie art.100 k.p.c. zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył pozwany, wnosząc o jego zmianę przez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosku z niego niewynikającego, a mianowicie, iż pozwana nie wskazała powodowi kryterium doboru do zwolnienia, podczas, gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, iż pozwana zlikwidowała całą grupę zawodową, poza pracownikami podlegającymi ochronie i z tego względu nie była obowiązana do wskazywania powodowi kryterium doboru do zwolnienia;

2.  art. 30 § 4 k.p. w zw. z art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych posadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, poprzez niewłaściwe zastosowanie, na skutek błędnego uznania, iż pozwana była zobowiązana do wskazania powodowi, jakim kryterium kierowała się rozwiązując z nim umowę o pracę, podczas, gdy pozwanej likwidującej całą grupę zawodową powoda, nie obciążał powyższy obowiązek,

3.  art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników przez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania na skutek przyjęcia, że wypowiedzenia mu umowy było niezgodne z prawem, podczas gdy pozwana wypowiadając powodowi umowę nie naruszyła prawa.

W odpowiedzi powód wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy zważył, co następuje:

apelacja pozwanego jest zasadna w zakresie, w którym zmierza do zmiany wyroku poprzez oddalenia powództwa.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji poczynione w toku postępowania i przyjmuje je za własne. Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowo dokonano także ustalenia stanu prawnego, właściwego dla zawisłego sporu, jednakże jego wykładnia doprowadziła do nieprawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Zasadne jest stanowisko wyrażone w apelacji, zgodnie z którym pozwana nie była zobowiązana do wskazania powodowi kryteriów doboru do zwolnienia. W judykaturze słusznie podnosi się, że zasadniczo likwidacja konkretnego (jedynego danego rodzaju) stanowiska pracy, w której wyniku następuje zmiana struktury zakładu pracy powodująca zmniejszenie zatrudnienia, uzasadnia zwolnienie pracownika, który był zatrudniony na tym stanowisku pracy, bez potrzeby oceny przez pracodawcę kwalifikacji, stażu pracy itp. zwalnianego pracownika i porównywania go z pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach innego rodzaju. Potrzeba porównania z innymi pracownikami powstaje wówczas, gdy następuje likwidacja jednego lub kilku spośród większej liczby jednakowych stanowisk i konieczne jest dokonanie wyboru pracowników, z którymi zostanie zakończony stosunek pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2010 r., I PK 93/10, LEX nr 707852). Jak wynika z prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji pozwany zmierzał do likwidacji wszystkich stanowisk dyspozytorów i w rezultacie rozwiązano umowy ze wszystkimi pracownikami zajmującymi to stanowisko, z wyjątkiem osób objętych szczególną ochroną przed zwolnieniem. Fakt, że nie ze wszystkimi pracownikami rozwiązano umowy o pracę w tym samym czasie nie powodował konieczności bieżącego porównywania sytuacji poszczególnych pracowników przy zastosowaniu kryteriów doboru do zwolnienia, skoro likwidacji miały ulec wszystkie stanowiska a kolejne zwolnienia następowały w nieznacznych odstępach czasu. W tych okolicznościach pracodawca nie był zobowiązany do wskazywania w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę kryteriów doboru do zwolnienia.

Z kolei zasadność wypowiedzenia umowy o pracę w świetle art. 45 § 1 k.p. należy ujmować w dwóch aspektach. W rozumieniu tego przepisu wypowiedzenie jest nieuzasadnione zarówno wtedy, gdy wskazana w nim przez pracodawcę przyczyna okazała się pozorna (fikcyjna, nierzeczywista, nieprawdziwa, nieistniejąca), jak i wówczas, gdy przyczyna ta faktycznie zaistniała i w ocenie pracodawcy uzasadniała wypowiedzenie, lecz — ze względu na jej wagę lub charakter — była niewystarczająca dla rozwiązania stosunku pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 25 stycznia 2012 r., II PK 102/11, OSNP 2012 r., nr 23-24, poz. 289, z 9 lipca 2008 r., I PK 2/08 OSNP 2009 r., nr 23-24, poz. 311 i z 6 kwietnia 2007 r., II PK 265/06, LEX nr 737264). Nie ulega wątpliwości, że likwidacja stanowiska pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Wynika to z ugruntowanego już orzecznictwa Sądu Najwyższego, w tym m.in. z uchwały pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 27 czerwca 1985 r. (III PZP 10/85, OSNC 1985, nr 11, poz. 164), zgodnie z którą zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładzie pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia. Organ rozpatrujący spory pracownicze nie jest powołany do badania zasadności i celowości zmniejszenia stanu zatrudnienia. Okoliczności jednak przemawiające za ochroną pracownika mogą powodować, że wypowiedzenie umowy konkretnemu pracownikowi jest nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przy czym konieczne jest również zbadanie istnienia związku przyczynowego pomiędzy likwidacją a dokonanym wypowiedzeniem. Należy przyjąć, że wykazanie związku przyczynowego miedzy likwidacją a wypowiedzeniem umowy jest dokonane wówczas, gdy pracownik był zatrudniony na likwidowanym stanowisku pracy. Likwidacja stanowiska pracy pracownika wywołuje bowiem prawno-materialny skutek w postaci niecelowości dalszego jego zatrudniania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 lutego 2012 r., II PK 252/11, niepubl.).

Mając powyższe na uwadze należy zaznaczyć, że likwidacja zajmowanego przez powoda stanowiska pracy była rzeczywista. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem pierwszej instancji jednoznacznie wykazało, że stanowisko dyspozytora zostało zlikwidowane, a także, że zlikwidowano wszystkie stanowiska w wewnętrznej służbie ochrony. Jak ustalił Sąd Rejonowy dyspozytorzy, którzy podlegali ochronie związkowej i znajdujący się w wieku przedemerytalnym, ostatecznie nie wykonywali już czynności związanych z ochroną obiektu, ale zaproponowano im stanowiska administracyjne. Obowiązki związane z ochroną zostały przekazane podmiotowi zewnętrznemu — firmie (...). Pracownicy tej firmy przejęli większość obowiązków należących wcześniej do dyspozytorów, a pozostałe powierzono inspektorom ochrony przeciwpożarowej. W tych okolicznościach nie można mówić o fikcyjności bądź pozorności przyczyny wskazanej w wypowiedzeniu. W wyroku z 12 grudnia 2001 r. (I PKN 733/00, OSNP 2003/23/569) Sąd Najwyższy trafnie zauważył, że likwidacja stanowiska pracy stanowi rzeczywistą przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli jest na tyle zaawansowana, że nie ma wątpliwości co do jej wykonania. O fikcyjności likwidacji stanowiska dyspozytora nie świadczy również utworzenie Wydziału Przeciwpożarowego, w którym zatrudniono 6 inspektorów przeciwpożarowych, 2 specjalistów przeciwpożarowych i kierownika wydziału. Jak bowiem ustalił Sąd Rejonowy, tylko jeden z dyspozytorów spełniał wymogi zatrudnienia w nowym wydziale. Pozostali natomiast, w tym powód, nie mieli uprawnień inspektora przeciwpożarowego i w związku z tym nie mogli być zatrudnieni. Zaznaczenia przy tym wymaga, że jak słusznie podnosi się w judykaturze, dopuszczalne, niczym nieograniczone jest prawo pracodawcy do podjęcia decyzji o tym, że czynności wykonywane przez pracownika na likwidowanym stanowisku mogą być powierzane innym pracownikom (na innych stanowiskach pracy), a nawet osobom (podmiotom) nie pozostającym z pracodawcą w stosunku pracy. Dochodzi wówczas do likwidacji stanowiska pracy, mimo że nadal określone zadania są wykonywane na rzecz pracodawcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 r., II PK 67/13, niepubl., z 12 lipca 2001 r., I PKN 541/00, OSNP 2003, Nr 11, poz. 269 oraz z 12 grudnia 2001 r., I PKN 733/00, OSNP 2003, Nr 23, poz. 569). Powierzenie obowiązków związanych z ochroną pracownikom (...) oraz pracownikom Wydziału Przeciwpożarowego nie stanowi zatem o pozorności likwidacji stanowiska dyspozytora.

Reasumując należy stwierdzić, że przyczyna wypowiedzenia była prawdziwa, konkretna i uzasadniała podjęcie przez pracodawcę decyzji o zakończeniu stosunku pracy łączącego strony. Wypowiedzenie umowy o pracę nie narusza również przepisów o wypowiadaniu umów w tym trybie.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo.

O kosztach procesu za obie instancje Sąd Okręgowy orzekł w punkcie drugim wyroku zgodnie z dyspozycją art. 98 § 1 k.p.c., na podstawie którego strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zgodnie z regulacją art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego/adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Na koszty celowego dochodzenia przez pozwanego swoich praw składało się: 1) za postępowanie przed Sądem pierwszej instancji - wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym ustalone zgodnie regulacją § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu; 2) za postępowanie przed Sądem drugiej instancji - wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym ustalone zgodnie regulacją § 9 ust. 1 pkt 1 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłata od apelacji.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Katarzyna Szaniawska-Stejblis Monika Sawa Dorota Czyżewska