Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa E. L.

przeciwko (...) Bankowi S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie w sprawie co do kwoty 1.000 złotych,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od E. L. na rzecz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 19/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 grudnia 2021 r. (data nadania, k. 24) powód E. L., działający za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika, skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 173.432,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że E. L. dokonał wpłaty(...) zł na poczet ceny zakupu certyfikatów emitowanych przez fundusz (...) (obecnie (...) w likwidacji). W związku z powyższym podmiot prowadzący ewidencję uczestników funduszu dokonał przydziału na rzecz powoda certyfikatów ww. funduszu. Zdaniem powoda sprzedaż certyfikatów za pośrednictwem banku została przeprowadzona z naruszeniem przepisów prawa. Powód nie został poinformowany, że inwestycja w certyfikaty funduszy inwestycyjnych zamkniętych jest obarczona bardzo wysokim ryzykiem. Przed dokonaniem zapisu na certyfikaty nie wręczono powodowi statutu funduszu i warunków emisji. Okazało się, że inwestycja w certyfikaty nie jest tak bezpieczna, jak zapewniano powoda, w konsekwencji w dniu 21 listopada 2017 r. Komisja Nadzoru Finansowego odebrała towarzystwu zarządzającemu funduszem licencję, co przyczyniło się do wszczęcia likwidacji funduszu, w związku z czym powód do dnia dzisiejszego nie może odzyskać swoich pieniędzy, zaś wycena certyfikatów spadła z (...) zł do (...) zł. Według doniesień medialnych władze (...) Bank S.A. zdawały sobie sprawę, że fundusze oferowane ich klientom stanowią „piramidę finansową”, pomimo tego fundusze te były promowane przez bank. W ocenie strony powodowej powód padł ofiarą nieuczciwych praktyk rynkowych ze strony banku. Brak przekazania warunków emisji i statutu funduszu przed wpłatą pieniędzy świadczy o tym, że powód nie mógł być dobrze poinformowany o wszystkich istotnych cechach kluczowej dla niego okoliczności, jaką była gwarancja zysku i kapitału. Ponadto pracownik banku nie zwrócił powodowi uwagi na pozostałe ryzyka związane z zawarciem umowy, w tym na ryzyko utraty całości lub części zainwestowanych środków a wyeksponował jedynie korzyści, w tym gwarancję zysku i kapitału (pomijając przy tym okoliczności, że korzyści te były tylko potencjalne i uzależnione od wypłacalności i jednostronnej gwarancji zysku, co w związku z zaniechaniem wykupów przez fundusz i niezrealizowaniem gwarancji przez gwaranta okazało się być nieprawdą. Powód wskazał nadto, że pozwany nie miał również prawa oferować powodowi tego typu instrumentów finansowych, gdyż stanowi bezsprzecznie doradztwo inwestycyjne, o którym mowa w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, zgodnie z którym usługi doradztwa inwestycyjnego mogą świadczyć wyłącznie firmy inwestycyjne, po zawarciu z klientem umowy o świadczenie tego typu usług. Pozwany nie jest firmą inwestycyjną i nie zawierał z powodem stosownej umowy. W sytuacji stwierdzenia nieważności umowy na skutek sprzecznej z prawem działalności banku, zgodnie z art. 58 k.c., bank powinien naprawić powodowi powstałą na skutek tego szkodę i zwrócić całą wpłaconą do funduszu kwotę. Swoje roszczenie strona powodowa oparła alternatywnie na dwóch podstawach prawnych: (i) odszkodowawczej oraz (ii) unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń lub zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu. Strona powodowa żąda zatem zwrotu przez bank ceny uiszczonej tytułem certyfikatów, w związku z dopuszczeniem się przez bank nieuczciwych praktyk rynkowych (pozew, k. 3-6).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powód od wielu lat jest klientem banku i nabywał za jego pośrednictwem różnego rodzaju instrumenty finansowe. W dniu 31 stycznia 2011 r. powód zawarł z Biurem Maklerskim (...)Bank S.A. umowę o świadczenie usług przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa przez Biuro Maklerskie (...)Bank S.A. Następnie powód złożył zapis na Certyfikaty Inwestycyjne Serii (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, a zapis obejmował 183 certyfikaty za cenę emisyjną (...) zł. Łączna wpłata na certyfikaty wynosiła 173.432,48 zł. Pozwany był związany umową z (...). Pozwanego nie łączyła żadna umowa dotycząca dystrybucji certyfikatów inwestycyjnych z (...). Biuro Maklerskie (...)Bank S.A. prowadziło czynności w zakresie oferowania certyfikatów inwestycyjnych (...). Oferowanie (...)odbywało się w drodze oferty niepublicznej. Biuro Maklerskie było więc podmiotem uprawnionym do pośredniczenia w zapisach na Certyfikaty Inwestycyjne, zaś rekomendację produktów inwestycyjnych należy odróżnić od oferowania tych produktów. Pozwany wskazał, że działając w imieniu i na rzecz Domu Maklerskiego (...) oferującego Certyfikaty Inwestycyjne pozwany zaoferował powodowi nabycie Certyfikatów WI, przedstawił formularz zapisu przygotowany przez Dom Maklerski (...), a następnie złożył zapis na nabycie Certyfikatów oraz dokonał przelewu na ten cel. Pozwany oferując Certyfikaty Inwestycyjne (...)powodowi nie świadczył na jego rzecz usługi doradztwa inwestycyjnego ani jakiejkolwiek innej usługi maklerskiej. Pozwany podniósł nadto, że wskazane przez powoda podstawy roszczenia: 1) odpowiedzialności odszkodowawczej 2) unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń lub 3) zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu, wzajemnie się wykluczają. Pozwany bank był jedynie pośrednikiem przy sprzedaży Certyfikatów Inwestycyjnych, gdyby nawet więc uznać umowę za nieważną, to strony powinny zwrócić sobie to co względem siebie świadczyły, gdyż (...)Bank nigdy nie był wzbogacony względem powoda, a środki na zakup wzbogaciły podmiot trzeci (emitenta). Dalej wskazał, że powództwo powinno zostać oddalone z uwagi na brak odpowiedzialności odszkodowawczej Banku, który wynika z:

1) należytego wykonania obowiązków informacyjnych przez pracowników Banku w stosunku do powoda związanych z oferowaniem certyfikatów inwestycyjnych WI;

2) świadomości powoda co do ryzyka dotyczącego nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych oraz warunkach wykupu Certyfikatów Inwestycyjnych;

3) braku zaistnienia szkody w majątku powoda związanego z nabyciem certyfikatów inwestycyjnych (...);

4) braku związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy działaniem Banku a ewentualną szkodą w majątku powoda.

Pozwany wskazał, że pracownicy banku nigdy nie rekomendowali powodowi nabycia Certyfikatów Inwestycyjnych (...), udzielili mu jedynie informacji na temat produktu, który mógł nabyć za pośrednictwem banku (odpowiedź na pozew, k. 36-52).

Pismem procesowym z dnia 14 listopada 2022 r. strona powodowa cofnęła pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 1.000 zł, w pozostałym zakresie podtrzymując dotychczasowe żądania i wnioski (pismo procesowe strony powodowej z 14 listopada 2022 r., k. 209-210).

Do momentu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie (protokół rozprawy z 28 maja 2024 r., k. 445).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Komisja Nadzoru Finansowego decyzją z dnia 5 września 2008 r. udzieliła (...) Bank S.A. w W. zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej w zakresie m.in. przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych (decyzja KNF z 5 września 2008 r., k. 238).

Komisja Nadzoru Finansowego decyzją z dnia 26 maja 2010 r. udzieliła (...) Bank S.A. w W. zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej w zakresie doradztwa inwestycyjnego oraz sporządzania analiz inwestycyjnych, analiz finansowych oraz innych rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczących transakcji w zakresie instrumentów finansowych (decyzja KNF z 26 maja 2010 r., k. 239).

Z kolei decyzją z dnia 5 kwietnia 2011 r. Komisja Nadzoru Finansowego udzieliła (...) Bank S.A. z siedzibą w W. zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej w zakresie nabywania i zbywania na własny rachunek instrumentów finansowych (decyzja KNF z 5 kwietnia 2011 r., k. 240).

Dom Maklerski (...) S.A. przyjął od (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., emitenta Funduszu (...) zlecenie pośrednictwa w przyjmowaniu zapisów na certyfikaty inwestycyjne (...). Dom Maklerski (...)w ramach umowy zawartej z (...) upoważniony był do zawarcia umowy o prowadzenie zapisów z podmiotem trzecim będącym firmą inwestycyjną (bezsporne).

Umową o świadczenie usług przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa przez Biuro Maklerskie (...)Bank S.A. z dnia 31 stycznia 2011 r. zawartą pomiędzy E. L. a Biurem Maklerskim (...)Bank S.A. z siedzibą w W., Biuro Maklerskie zobowiązało się w ramach usługi przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania do przyjmowania zleceń i dyspozycji określonych w Statutach oraz Prospektach informacyjnych Funduszy, w szczególności dotyczących:

a) nabycia tytułów uczestnictwa;

b) odkupienia tytułów uczestnictwa;

c) konwersji tytułów uczestnictwa,

d) zamiany tytułów uczestnictwa;

e) transferu tytułów uczestnictwa (§ 2 ust. 1 ww. Umowy).

Stosownie do treści § 2 ust. 2 ww. Umowy, szczegółowe zasady realizacji zleceń i dyspozycji, o których mowa w ust. 1 określają Statuty oraz Prospekty informacyjne poszczególnych Funduszy, z którymi klient zobowiązany jest zapoznać się przed złożeniem zlecenia/dyspozycji.

W myśl § 3 ust. 1 ww. Umowy, Biuro Maklerskie przyjmuje i przekazuje zlecenia Klienta nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania na zasadach określonych w Regulaminie.

Za czynności wykonywane w ramach usługi przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania Biuro Maklerskie nie pobierało opłat (§ 6 ww. Umowy) (umowa o świadczenie usługi przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa przez Biuro Maklerskie (...)Bank S.A. z 31 stycznia 2011 r., k. 59).

Biuro Maklerskie (...)Bank, zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz banków powierniczych, zwróciło się do E. L. o przedstawienie informacji niezbędnych do dokonania oceny poziomu wiedzy o inwestowaniu w zakresie instrumentów finansowych oraz doświadczenia inwestycyjnego. E. L. wskazał, że ma wykształcenie wyższe, pracuje na stanowisku, które wymaga wiedzy zawodowej w zakresie inwestowania w instrumenty finansowe, ogląda programy informacyjne w ogólnopolskich mediach, przegląda portale finansowe w internecie. Wskazał, że ma ponad 5-letnie doświadczenie w inwestowaniu w różnego rodzaju instrumenty finansowe, w tym w instrumenty pochodne, w które zainwestował od (...) zł do (...) zł. W ciągu 1 roku E. L. dokonywał do 10 wskazanych transakcji (formularz informacji o kliencie, k. 60).

E. L. był klientem (...) Banku, w którym miał rachunek bankowy. Został on przekształcony w rachunek uprzywilejowany. E. L. był zapraszany na śniadania inwestycyjne, poprzez rekomendacje decydował się na kupowanie certyfikatów różnych funduszy. Na przestrzeni kilku lat miało miejsce kilkanaście inwestycji. W ciągu roku bank zapraszał klienta na 6-10 spotkań. Doradcą E. L. była K. L.. Na spotkaniach które odbywali przedstawiała mu oferty różnych funduszy. Jako klient wyróżniony miał dostęp do listy funduszy, nie były one dostępne dla wszystkich klientów (zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 216v-217, nagranie 00:05:39-00:22:53; korespondencja e-mail z 18 sierpnia 2015 r., k. 93-96). K. L. zajmowała się inwestycjami dostępnymi w banku, przedstawiała oferty klientom. Wykonywała dyspozycje jakich E. L. potrzebował (zeznania świadka K. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 217v, nagranie 00:29:22-00:30:21).

Biuro Maklerskie (...)Banku kierował do E. L. rekomendacje inwestycyjne (korespondencja e-mail z 15 lutego 2015 r., k. 224; z 30 stycznia 2015 r., k. 225; portfele rekomendacja inwestycyjna, k. 226-231).

W dniu 7 sierpnia 2015 r. pełnomocnik Domu Maklerskiego (...) S.A. skierował do E. L. propozycję nabycia certyfikatów inwestycyjnych (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych (...). Liczba oferowanych certyfikatów objętych propozycją wynosiła 183, stawka opłaty dystrybucyjnej wynosiła 3,5%. Wraz z propozycją załączono „Warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii(...)” (propozycja nabycia certyfikatów inwestycyjnych (...)Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych Serii(...), k. 61). E. L. został zwolniony z Opłaty za wykup certyfikatów Inwestycyjnych Funduszu serii (...) z zastrzeżeniem, że przedmiotowe zwolnienie będzie miało zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do certyfikatów inwestycyjnych przydzielonych w oparciu o zapisy złożone za pośrednictwem (...) Bank S.A. (oświadczenie pełnomocnika Domu Maklerskiego (...) S.A. z 7 sierpnia 2015 r., k. 64).

W dniu 18 sierpnia 2015 r. E. L. otrzymał jako załącznik do wiadomości e-mail Warunki Emisji oraz Statut Funduszu. Spotkanie dotyczące podpisania Propozycji Nabycia(...) miało odbyć się o godzinie 12:00 (wiadomość e-mail z 18 sierpnia 2015 r., godzina 08:08, k. 93). E. L. nie miał czasu zapoznać się z dokumentami przed spotkaniem (zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 216v, nagranie 00:13:59).

W dniu 18 sierpnia 2015 r. E. L. złożył formularz zapisu na certyfikaty inwestycyjne serii (...) Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w liczbie 183 certyfikatów oraz ceną emisyjną jednego certyfikatu w wysokości (...) zł. Wymagana wpłata na certyfikaty wynosiła (...) zł (183 certyfikaty x (...) zł ceny emisyjnej). Wysokość opłaty manipulacyjnej za wydanie certyfikatów wynosiła (...) zł. Łączna wpłata wynosiła tym samym (...)zł. E. L. oświadczył, że znane są mu treść Statutu oraz Warunków Emisji, w tym zasady przydziału Certyfikatów oraz wyraża na nie zgodę (formularz zapisu na certyfikaty inwestycyjne serii (...)Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, k. 61v-63; Warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii (...)Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych wraz z potwierdzeniem E. L. ich otrzymania i zapoznania się z nimi, k. 63v; 65-72v; Statut (...)Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych, k. 14-22).

W warunkach emisji certyfikatów inwestycyjnych serii (...)Funduszu (...)Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych wskazano zastrzeżenia Towarzystwa, w których poinformowano, że Towarzystwo nie może zapewnić, że prezentowane w niniejszych Warunkach Emisji opinie lub oczekiwania okażą się trafne, a sytuacja na rynku nie ulegnie zmianie, w szczególności w stosunku do określonych rodzajów aktywów, pomimo dołożenia należytej staranności przy sporządzaniu niniejszych Warunków Emisji. Prowadzenie działalności inwestycyjnej zgodnie z polityką inwestycyjną Funduszu, określoną w Statucie, wiąże się z szeregiem ryzyk, których całkowite wyeliminowanie nie jest możliwe. W rozdziale I ww. Warunków Emisji wskazano i opisano czynniki ryzyka, tj. czynniki związane z otoczeniem w jakim Fundusz prowadzi działalność, czynniki ryzyka związane bezpośrednio z polityką inwestycyjną Funduszu, czynniki ryzyka związane z charakterystyką funkcjonowania Funduszu, ryzyko związane z ograniczoną zbywalnością Certyfikatów Inwestycyjnych, Informacja o konieczności zapoznania się z treścią Statutu Funduszu, podstawowe czynniki mające wpływ na cenę emisyjną oraz zasady jej ustalania (Warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii (...)Funduszu (...)Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych wraz z potwierdzeniem E. L. ich otrzymania i zapoznania się z nimi, k. 65-72v).

W dniu 24 sierpnia 2015 r. E. L. dokonał wpłaty na (...)serii (...)w kwocie (...) zł (potwierdzenie wykonania przelewu, k. 11; zestawienie inwestycji, k. 13).

W dniu 7 września 2015 r. E. L. otrzymał potwierdzenie wpłaty kwoty w wysokości (...)zł oraz wpisu do Ewidencji uczestników Funduszu jako posiadacz 183 certyfikatów inwestycyjnych serii A6 tego Funduszu. Zgodnie z art. 123 ust. 2 Ustawy od dnia 31 sierpnia 2015 r., tj. z dniem wpisu do Ewidencji, przysługiwały mu wszelkie prawa płynące z ww. certyfikatów określone w Statucie Funduszu oraz Ustawie. Tego dnia otrzymał również dane do logowania na stronie internetowej (...) S.A. (potwierdzenie wpłaty i wpisu do ewidencji uczestników z 7 września 2015 r., k. 12).

E. L. otrzymywał analizy dotyczące wzrostu wartości funduszu (zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 217, nagranie 00:19:56).

W dniu 21 listopada 2017 r. Komisja Nadzoru Finansowego odebrała towarzystwu zarządzającemu funduszami licencję, co przyczyniło się do wszczęcia likwidacji funduszu (...)Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych (Komunikat KNF w sprawie (...) S.A z 22 listopada 2017 r., k. 22; Informacja pólroczna o stanie likwidacji funduszu(...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji na dzień 23 lutego 2020 r., k. 23).

Funkcję likwidatora(...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych w likwidacji pełni (...) Bank (...) S.A. (informacja z 30 kwietnia 2018 r., k. 365).

Z informacji półrocznych o stanie likwidacji funduszu (...)w likwidacji, na dzień 23 sierpnia 2022 r. szacunkowa wartość aktywów netto na certyfikat inwestycyjny wynosiła (...) zł. Likwidator zwracał przy tym uwagę, że wskazana wartość aktywów netto przypadająca na certyfikat inwestycyjny stanowi jedynie oszacowanie przygotowane na podstawie informacji dostępnych Likwidatorowi na dzień sporządzenia informacji półrocznej o stanie likwidacji Funduszu i tym samym jest obarczona poziomem niepewności, a ostateczna wartość aktywów netto Funduszu (wpływów ze sprzedaży aktywów) wynikająca z procesu likwidacji, stanowiąca rezultat likwidacji, może istotnie różnić się od wyżej wskazanych wyników oszacowania wartości aktywów netto Funduszu, w tym, między innymi, z uwagi na warunki oferty złożonych przez potencjalnych nabywców aktywów Funduszu, przebieg procesu negocjacji oraz realizację zakładanego harmonogramu dokonywania czynności związanych z likwidacją Funduszu, w tym zbycia aktywów Funduszu (Informacja półroczna o stanie likwidacji funduszu (...)w likwidacji, na dzień 23 sierpnia 2022 r., k. 403).

W dniu 14 listopada 2022 r. E. L. zawarł z A. M. (1), prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą „(...)” umowę sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych, którą to umową E. L. sprzedał A. M. (1) 183 certyfikaty serii (...)funduszu (...)Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji za kwotę (...)zł (§ 2 ust. 1 ww. Umowy). Wraz z przenoszoną wierzytelnością przechodzą na cesjonariusza wszelkie prawa związane z certyfikatami (§ 2 ust. 2 zd. 2 ww. Umowy) (umowa sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych z 14 listopada 2022 r., k. 211-212; zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 217, nagranie 00:19:56).

Z informacji półrocznych o stanie likwidacji funduszu(...) w likwidacji, na dzień 23 lutego 2023 r. szacunkowa wartość aktywów netto na certyfikat inwestycyjny wynosiła (...) zł (Informacja półroczna o stanie likwidacji funduszu (...)w likwidacji, na dzień 23 lutego 2023 r., k. 407-408).

Uwzględniając wartość aktywów netto na certyfikat inwestycyjny podaną przez likwidatora w dniu 23 lutego 2023 r. w kwocie (...) zł. wartość certyfikatów zakupionych przez E. L. stanowiłaby kwotę (...)zł. Jest to jednak kwota niemożliwa do zweryfikowania, gdyż obarczona niepewnością i nie odnosząca się do aktualnej sytuacji finansowej Funduszu (Informacja półroczna o stanie likwidacji funduszu (...)w likwidacji, na dzień 23 lutego 2023 r., k. 407-408; opinia z 23 stycznia 2024 r. biegłej sądowej A. M. (2) z zakresu ekonomii, organizacji i zarządzania, k. 363).

Powyższy stan faktyczny Sąd meriti ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów, wydruków oraz kserokopii dokumentów, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności oraz których autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy nie kwestionowano. Dokumenty nie budziły one wątpliwości Sądu, w związku z czym mogły stanowić wiarygodne dowody w sprawie. Sąd dokonując ich kontroli od strony formalnej i zawartości merytorycznej również nie dopatrzył się uchybień ani śladów wskazujących na ich fałszowanie przez podrabianie lub przerabianie. Zawarte w nich informacje tworzyły spójny obraz stanu faktycznego, który pozwalał na wydanie merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego Sąd oparł się częściowo na dowodzie z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości, który Sąd dopuścił postanowieniem z dnia 26 lipca 2023 r. (k. 330). Biegła sądowa A. M. (2) oceniła perspektywy dla posiadaczy certyfikatów inwestycyjnych funduszu(...) co do odzyskania zainwestowanych środków w toku procesu likwidacji (opinia z 23 stycznia 2024 r. biegłego sądowego A. M. (2) z zakresu ekonomiki, organizacji i zarządzania, k. 349-363 wraz z załącznikami k. 368-409). Opinia ta odpowiada na zadane w tezie dowodowej pytania. Zdaniem Sądu ocena jako wartości reprezentatywnej kwoty sprzedaży certyfikatów za kwotę 1.000 zł nie jest miarodajna, albowiem do chwili obecnej likwidacja ww. funduszu nie zakończyła się i końcowo nie wiadomo jaką wartość uczestnicy Funduszu uzyskają z umorzenia certyfikatów.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka K. L. (protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 217-218). Potwierdziła, że jako pracownik banku zajmowała się inwestycjami dostępnymi w banku, przedstawiała oferty klientom. Wykonywała dyspozycje jakich potrzebował E. L. jako klient banku.

Zeznania świadka K. S. – dziennikarza z Fundacji (...) (protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 218-219) nie stanowiły dla Sądu podstawy ustalania stanu faktycznego. Świadek wskazał, że w 2020 r. został opublikowany w (...)reportaż na temat certyfikatów w (...) Bank, który został stworzony na podstawie rozmów z klientami banku oraz byłymi pracownikami banku i Funduszu. Świadek powoływał się na korespondencję „wysoko postawionych pracowników” pozwanego banku, którzy ostrzegali się wzajemnie przed podmiotem (...), nie wskazując jednak żadnych nazwisk pracowników, którzy mając wiedzę o nieprawidłowościach uczestniczyli w procesie oferowania przedmiotowych certyfikatów inwestycyjnych. Tym samym nie potwierdzono, by osoby oferujące powodowi certyfikaty inwestycyjne miały wiedzę w tym zakresie.

Podobnie zeznania świadków G. R. (protokół rozprawy z 7 marca 2023 r., k. 276-277) oraz Ł. F. (protokół rozprawy z 13 czerwca 2023 r., k. 293v) wskazywały na nieprawidłowości w zakresie sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych funduszu ujawnione w reportażu z 2020 r. Świadek Ł. F. wskazał jednak, iż informacje w tym zakresie ma od klientów banku oraz od pracowników pozwanego z różnych części Polski, ale nie potrafił wskazać czy były to osoby z W..

Sąd dał wiarę zeznaniom powoda E. L. (protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 216-217) w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Powód potwierdził, że był klientem wyróżnionym pozwanego banku, w którym miał uprzywilejowany rachunek bankowy, miał dostęp do listy funduszy, które nie były dostępnego dla wszystkich. Zeznania powoda w zakresie przedstawiania mu ofert funduszy w większości potwierdzają zeznania świadka K. L. (k. 217v). Powód wskazał, że przed spotkaniem 18 sierpnia 2015 r. nie miał czasu zapoznać się z dokumentami, które zostały mu przesłane w związku z oferowanymi certyfikatami inwestycyjnymi. Sąd nie dał wiary twierdzeniom powoda, że pozwany bank „polecał” mu zakup spornych certyfikatów inwestycyjnych, gdyż z materiału dowodowego sprawy, w tym korespondencji e-mail (korespondencja e-mail z 7 sierpnia 2015 r., k. 94) oraz zeznań świadka K. L. wynika, że jedynie przedstawiono mu ofertę zakupu certyfikatów, z której powód postanowił skorzystać. Twierdzenia powoda zmierzały jedynie do uzasadnienia żądań pozwu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód E. L. domagał się od pozwanego (...) Banku S.A. z siedzibą w W. kwoty 173.432,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty stanowiącą koszt nabycia certyfikatów emitowanych przez fundusz (...), które zostały sprzedane powodowi za pośrednictwem pozwanego (...) Bank.

Pismem procesowym z dnia 14 listopada 2022 r. strona powodowa cofnęła pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 1.000 zł, w pozostałym zakresie podtrzymując dotychczasowe żądania i wnioski (pismo procesowe strony powodowej z 14 listopada 2022 r., k. 209-210).

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. W myśl § 4 cytowanego przepisu sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Stosownie do dyspozycji art. 355 § 1 k.p.c. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Uznając, że częściowe cofnięcie pozwu w niniejszej sprawie jest dopuszczalne w świetle treści art. 203 § 4 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I wyroku i umorzył postępowanie w sprawie co do kwoty 1.000 zł.

Tym samym roszczenie strony powodowej ostatecznie obejmowało kwotę 172.432,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty.

Powód wskazał tytułem podstawy roszczenia: 1) odpowiedzialność odszkodowawczą 2) unieważnienie umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń lub 3) zwrot przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu przez powoda w związku z dopuszczeniem się przez bank nieuczciwych praktyk rynkowych.

Uwadze Sądu nie uszło, iż strona powodowa wnosiła o zwrot kosztów związanych z nabyciem produktu, powołując się na art. 12 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. W tym miejscu zaznaczyć trzeba, że koszty związane z nabyciem produktu to nie cena zapłacona za certyfikaty inwestycyjne (w niniejszej sprawie była to kwota 167.567,61 zł, k. 62), bowiem jest to świadczenie spełnione w związku z zawarciem umowy, lecz dodatkowe wydatki, np. prowizja czy (jak w okolicznościach sprawy) opłata manipulacyjna za wydanie certyfikatów w wysokości 5.864,87 zł (formularz zapisu na certyfikaty inwestycyjne serii (...)Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, k. 61v-63). Zwrot wzajemnych świadczeń przewidziany w tym samym przepisie jest również determinowany unieważnieniem umowy, na co wskazuje literalne brzmienie ww. przepisu, a więc dla jego uwzględnienia niezbędne jest ustalenie, jaka umowa łączyła strony procesu, a jeśli istniała więź prawna, czy zachowanie strony pozwanej wykraczało poza tę relację bądź w ogóle nie było z nią związane.

Charakter relacji prawnej łączącej strony determinuje zakres obowiązku informacyjnego pozwanego względem powoda i tym samym zakres odpowiedzialności pozwanego za ewentualne naruszenie tego obowiązku. W ocenie Sądu nie ma wątpliwości, że pozwany (...) Bank pełnił funkcję oferującego sporne certyfikaty inwestycyjne, a wszelkie zachowania pracownika pozwanego (K. L.) dotyczyły powyższej oferty.

Jest w sprawie bezsporne, że (...) Bank S.A. w W., zgodnie z umową zawartą z Domem Maklerskim (...) S.A. z siedzibą w W., pełnił funkcję oferującego przedmiotowe certyfikaty inwestycyjne. Wyjaśnienia natomiast wymagało czy świadczył wobec powoda w tym zakresie usługę doradztwa inwestycyjnego czy inną usługę maklerską, bowiem określało to zakres jego obowiązku informacyjnego względem powódki.

Zgodnie z przepisem art. 76 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, w wersji obowiązującej w dacie zakupu certyfikatów, przedmiotem zobowiązania firmy inwestycyjnej w ramach umowy o doradztwo inwestycyjne jest przygotowywanie w oparciu o potrzeby i sytuację klienta oraz przekazywania mu pisemnej lub ustnej rekomendacji dotycząca określonego postępowania wobec instrumentów finansowych. Rekomendacją jest udzielenie wskazówki przez rekomendującego co do pożądanego sposobu działania jej adresata (potencjalnego inwestora) w odniesieniu do danego instrumentu finansowego, dotycząca: kupna, sprzedaży, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu określonych instrumentów finansowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej tych instrumentów (art. 76 pkt 1 ww. ustawy), wykonania lub powstrzymania się od wykonania uprawnień wynikających z określonego instrumentu finansowego do zakupu, sprzedaży, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu instrumentu finansowego (art. 76 pkt 1 ww. ustawy).

W doktrynie wskazuje się, iż możliwość przyjęcia konkludentnego zawarcia umowy doradztwo inwestycyjne zachodzi wówczas, gdy firma inwestycyjna, w tym przypadku pozwany, podejmuje pewne działania promocyjne w stosunku do określonych instrumentów finansowych czy też gdy klient zwraca się do firmy inwestycyjnej o jakąś formę doradztwa w zakresie inwestowania jego środków finansowych. Do konkludentnego zawarcia umowy o doradztwo inwestycyjne dochodzi wówczas, gdy klient zwraca się do firmy inwestycyjnej o rekomendację odnoszącą się do ewentualnej inwestycji w konkretne instrumenty finansowe, dokonywanej za pośrednictwem tej firmy inwestycyjnej, a firma takiej rekomendacji udziela (por. „Cywilnoprawna ochrona inwestorów korzystających z usług maklerskich na rynku kapitałowym” pod red. Tomasza Sójki, Wolters Kluwer 2016, str. 122 i nast.).

Sporne certyfikaty inwestycyjne zostały zaoferowane powodowi E. L. przez pracownika pozwanego. Pozwany złożył więc powodowi propozycję nabycia tych certyfikatów, przekazał informacje o możliwości skorzystania z takiej inwestycji, przedstawił mu profil inwestycyjny funduszu, który emitował certyfikaty, zwrócił uwagę na ryzyko związane z inwestycją w tego rodzaju instrumenty finansowe. Takie informacje zostały przedstawione powodowi w sposób pisemny poprzez udostępnienie propozycji nabycia certyfikatów, warunków emisji zawierających opis możliwych ryzyk inwestycyjnych, status funduszu i w konsekwencji formularz nabycia certyfikatów (propozycja nabycia certyfikatów inwestycyjnych (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych Serii (...) k. 61, oświadczenie pełnomocnika Domu Maklerskiego(...)S.A. z 7 sierpnia 2015 r., k. 64; Warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii (...)Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych wraz z potwierdzeniem E. L. ich otrzymania i zapoznania się z nimi, k. 63v; 65-72v; Statut (...)Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych, k. 14-22; formularz zapisu na certyfikaty inwestycyjne serii (...)Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, k. 61v-63). Z tego względu należy uznać, iż – zgodnie z argumentacją pozwanego – nie można ww. okolicznościom przypisach charakteru doradztwa inwestycyjnego. Z całokształtu okoliczności sprawy nie wynika, by pozwany polecał (rekomendował) powodowi nabycie spornych certyfikatów inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 1, 5 i 6 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych, takie czynności jak:

1)  przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych,

2)  doradztwo inwestycyjne,

1)  oferowanie instrumentów finansowych

to odrębne czynności, kategorie usług świadczone przez bank.

W doktrynie podkreśla się, że dom maklerski jest instytucją zaufania publicznego, a jego należytą staranność w czynnościach prawnych należy określać przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej przez niego działalności (art. 355 § 2 k.c.). Działalność domu maklerskiego obwarowana jest wieloma zakazami, w tym zakazem podejmowania działań mających za cel wprowadzenie w błąd klienta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 marca 2009 r., sygn. akt V CSK 407/08, Legalis nr 247659).

Zakres obowiązków domu maklerskiego regulują przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384). (...) Bank S.A. w W. był w okresie nabywania przez powoda przedmiotowych certyfikatów i jest nadal firmą inwestycyjną w rozumieniu art. 3 ust. 33 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, zajmującą się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej m.in. świadczeniem usług pośrednictwa na rzecz emitentów papierów wartościowych w zakresie oferowania papierów wartościowych, w tym certyfikatów inwestycyjnych (decyzja KNF z 5 września 2008 r., k. 238; decyzja KNF z 26 maja 2010 r., k. 239; decyzja KNF z 5 kwietnia 2011 r., k. 240).

Do aktów prawnych regulujących obowiązki firmy inwestycyjnej, a za taką uznać należy pozwany (...) Bank, należą przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1078), wydanego na podstawie art. 94 ust. 1 pkt 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych zawierają normy implementujące dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz Dyrektywę Komisji z dnia 10 sierpnia 2006 r. wprowadzająca środki wykonawcze do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy.

Granice obowiązków informacyjnych firmy inwestycyjnej wyznaczały art. 83a ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi w brzmieniu obowiązującym w dacie oferowania powodowi przez pozwanego spornych certyfikatów oraz § 8 ust. 1 i § 9 ust. 1 i 2 oraz § 13 i § 15 rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r.

Zdaniem Sądu, informacje przekazane przez przedstawiciela pozwanego należy uznać, stosownie do art. 69 ust. 2 pkt 6 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, za oferowanie instrumentów finansowych, nie zaś za doradztwo inwestycyjne. Pozwany był podmiotem uprawnionym do pośredniczenia w zapisach na certyfikaty inwestycyjne w rozumieniu art. 27 ust 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1355).

Stosownie do treści umowy z dnia 31 stycznia 2011 r. Biuro Maklerskie zobowiązało się w ramach umowy do przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania określonych w Statutach oraz Prospektach informacyjnych Funduszy (umowa o świadczenie usługi przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa przez Biuro Maklerskie (...)Bank S.A. z 31 stycznia 2011 r., k. 59). Pozwany działając w imieniu i na rzecz Domu Maklerskiego (...)oferującego certyfikaty inwestycyjne zaoferował powodowi nabycie Certyfikatów (...), przedstawił formularz zapisu przygotowany przez Dom Maklerski, a następnie powód złożył zapis na nabycie certyfikatów oraz dokonał przelewu na ten cel (formularz zapisu na certyfikaty inwestycyjne serii (...)Funduszu (...) Polskie Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, k. 61v-63; potwierdzenie wykonania przelewu, k. 11).

W ocenie Sądu działania pracownika pozwanego Banku – świadka K. L. nie stanowiło udzielenia przez pracownika Banku rekomendacji dotyczących tego konkretnego produktu finansowego. Faktycznie wskazany pracownik przedstawiał powodowi wyselekcjonowane specjalnie dla powoda oferty, a na spotkaniach mówił o różnych funduszach. W ocenie Sądu informacje przekazane przez przedstawiciela pozwanego odnośnie emitenta certyfikatów, samych certyfikatów oraz ryzyk związanych z ich nabyciem nie można uznać za udzielenie rekomendacji zakupu tych konkretnych instrumentów finansowych, a tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, iż doszło do zawarcia umowy o doradztwo inwestycyjne. Powód wskazał, iż na przestrzeni kilku lat dokonywał kilkunastu inwestycji, bank zwracał się do niego z prośbą o spotkania, których liczba oscylowała od 6 do 10 spotkań rocznie. Zaproszenia kierowane do powoda, w tym również na tzw. śniadania inwestycyjne z pewnością miały na celu wzbudzenie w powodzie poczucia wyjątkowości i zachęcenie klientów do inwestowania w oferowane produkty, które miały być specjalnie wyselekcjonowane dla jego potrzeb. Powód sam jednak wskazał, że bank oferował mu różne produkty, a on po zapoznaniu się z przesłanymi/przedstawionymi dokumentami miał zadecydować czy podpisać umowę (zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 216v, nagranie 00:05:39-00:14:42). Świadek K. L. potwierdziła, że regularnie spotkała się ze swoimi klientami, w tym z powodem. W czasie spotkań udzielała informacji na temat certyfikatów, przedstawiając ich zalety, ale również ryzyka z nimi związane, opłaty i koszty, czas trwania, płynność, a więc wszystko co klient powinien wiedzieć na temat inwestycji. Wskazała, że emisja certyfikatów trwa 2-3 tygodnie i w tym czasie klient podejmuje decyzje (zeznania świadka K. L., protokół rozprawy k. 217v-218, nagranie 00:30:21-00:42:05).

Za niewykazane należy więc uznać twierdzenia strony powodowej, że pozwany nie tylko oferował certyfikaty, ale również świadczył wobec powoda w tym zakresie usługę o charakterze doradztwa inwestycyjnego.

Przyjmując, że – zgodnie z twierdzeniami powoda – pracownik banku rekomendował powodowi zakup przedmiotowych certyfikatów inwestycyjnych Funduszu, które miały spełniać jego oczekiwania to – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – sam fakt braku zawarcia umowy o doradztwo inwestycyjne nie przesądza o braku jej istnienia. Pomimo tego, że umowa o doradztwo inwestycyjne, jest umową zawartą z inicjatywy klienta i ma z reguły charakter odpłatny, to sam fakt, iż przykładowo – nie uzgodniono by wynagrodzenia, nie wyklucza możliwości ustalenia, że do zawarcia takiej umowy dochodzi. W doktrynie wskazuje się, iż możliwość przyjęcia konkludentnego zawarcia umowy o doradztwo inwestycyjne zachodzi wówczas, gdy firma inwestycyjna, w tym przypadku pozwany, podejmuje pewne działania promocyjne w stosunku do określonych instrumentów finansowych czy też gdy klient zwraca się do firmy inwestycyjnej o jakąś formę doradztwa w zakresie inwestowania jego środków finansowych. Do konkludentnego zawarcia umowy o doradztwo inwestycyjne dochodzi również wówczas, gdy klient zwraca się do firmy inwestycyjnej o rekomendację odnoszącą się do ewentualnej inwestycji w konkretne instrumenty finansowe, dokonywanej za pośrednictwem tej firmy inwestycyjnej, a firma takiej rekomendacji udziela (por. „Cywilnoprawna ochrona inwestorów korzystających z usług maklerskich na rynku kapitałowym” pod red. Tomasza Sójki WoltersKluwer 2016, str. 122 i nast.).

W okolicznościach niniejszej sprawy brak jest jednak podstaw do uznania, iż strony zawarły umowy o doradztwo inwestycyjne oraz by pracownik pozwanego banku zwrócił się do powoda z rekomendacją inwestycji konkretnie w przedmiotowe certyfikaty inwestycyjne Funduszu oraz by wskazywał na gwarancję zysku z inwestycji. Pracownik banku wysłał do powoda ofertę wskazując co prawda, iż została specjalnie wyselekcjonowana dla powoda, jednak nie podawał informacji o gwarancji zysku. Powód zapoznał się z przesłaną ofertą i był nią zainteresowany, wskazując przy tym, że chętnie zadałby pytania zarządzającym, jakby była prezentacja projektu (korespondencja e-mail z 7 sierpnia 2015 r., k. 94).

Do dokonania oceny zakresu odpowiedzialności pozwanego banku konieczne jest również ustalenie statusu powoda jako inwestora przy zakupie certyfikatów inwestycyjnych. Zdaniem Sądu nie ulega wątpliwości, że w świetle art. 3 ust. 39 b i c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi powód nie spełniał przesłanki do uznania go za podmiot profesjonalny. Posiadanie doświadczenia na rynku finansowym zdobytego przy wcześniejszych transakcjach finansowych, które wynika choćby z badania profilu inwestycyjnego klienta ( formularz informacji o kliencie, k. 60) nie pozwala uznać powoda za klienta profesjonalnego. W konsekwencji w stosunku do powoda na pozwanym ciążyły obowiązki z § 8-21 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o instrumentami finansowymi oraz banków powierniczych. Z rozporządzenia wynikały obowiązki informacyjne pozwanego. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. rozporządzenia, przed zawarciem umowy o świadczenie usług maklerskich firma inwestycyjna zobowiązana jest pozyskać od klienta podstawowe informacje dotyczące poziomu jego wiedzy o inwestowaniu w instrumenty finansowe oraz doświadczenia inwestycyjnego celem dokonania oceny, czy instrument finansowy będący przedmiotem oferowanej usługi maklerskiej lub sama usługa maklerska, która ma być świadczona na podstawie zawieranej umowy, są odpowiednie dla danego klienta. Pozwany takiej oceny dokonał, co potwierdza załączony do odpowiedzi na pozew formularz informacji o kliencie (k. 60). Pozwany nie uchybił również obowiązkom informacyjnym, o których mowa w § 9 ust. 1 oraz § 13 ust. 1 rozporządzania. Obowiązki te mają na celu umożliwienie klientowi podjęcia racjonalnej decyzji o skorzystaniu z danej usługi. Pozwany, prezentując możliwe korzyści płynące z usługi lub instrumentu finansowego, powinien równocześnie w sposób jasny wskazać wszelkie zagrożenia, jakie związane są z daną usługą lub instrumentem (§ 9 ust. 2 pkt 3 i ust. 9 rozporządzenia). Pozwany wykonał nałożone na niego obowiązki, w szczególności przedstawił powodowi, w sposób odpowiadający wymogom z § 13 rozporządzenia, ryzyka związane z inwestowaniem w ten instrument finansowy i to w sposób umożliwiający powodowi, jako klientowi, podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych, dostosowując zakres tej informacji do rodzaju instrumentu finansowego oraz kategorii, do której należy klient (Warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii (...)Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych wraz z potwierdzeniem E. L. ich otrzymania i zapoznania się z nimi, k. 63v; 65-72v; Statut (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych, k. 14-22). Obowiązek świadczenia usługi odpowiedniej dla danego klienta oczywiście nie oznacza, że usługi te będą jedynie korzystne dla klienta, nieobarczone żadnym ryzykiem. Z kolei obowiązek informacyjny powinien być realizowany przez przekazanie informacji o charakterze ogólnym, odnoszącym się do danego typu instrumentów finansowych, a nie konkretnych instrumentów finansowych. Informacja domu maklerskiego winna jedynie powiększyć zakres wiedzy klienta o danym typie instrumentów finansowych. Obowiązek informacyjny stanowi mechanizm ochrony nieprofesjonalnych inwestorów, zwłaszcza w sytuacji asymetrii informacyjnej.

Co istotne, powód wskazał, że przed spotkaniem 18 sierpnia 2015 r. nie miał czasu zapoznać się z dokumentami przekazanymi mu przez pracownika pozwanego banku, które zostały mu przesłane w związku z oferowanymi certyfikatami inwestycyjnymi (zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 216v, nagranie 00:13:59). Wskazać należy, że przed decyzją o zakupie certyfikatów powód powinien był zapoznać się z przekazanymi mu dokumentami, a jego twierdzenia, jakoby nie miał na to czasu oraz że wywierano na nim presję, pozostają gołosłowne.

Pozwany bank udzielił powodowi informacji o ryzykach związanych z tego typu instrumentami finansowymi i uczynił zadość temu obowiązkowi. W kontekście powyższego Sąd stanął na stanowisku, że pozwanemu bankowi nie można przypisać niewykonania zobowiązania lub nienależytego wykonania zobowiązania, co w kontekście potrzeby zaistnienia wszystkich przesłanek jednocześnie wyłącza możliwość przypisania pozwanemu odpowiedzialności kontraktowej.

Powód wywodził swoje roszczenie również z ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, tj. art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a więc z reżimu odpowiedzialności deliktowej – przepisów szczególnych w stosunku do art. 415 k.c.

Stosownie do treści art. 12 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu.

Tak sformułowane roszczenie powoda uznać należy również za nieuzasadnione na gruncie przepisów o odpowiedzialności deliktowej, bowiem brak jest podstaw do przyjęcia, że pracownik pozwanego banku – K. L. zachowała się w sposób bezprawny wobec powoda, w szczególności, aby wprowadził powoda w błąd co do charakteru inwestycji lub jakiejkolwiek innej okoliczności dotyczącej przedmiotowej transakcji. Przesłankami odpowiedzialności z tytułu deliktu są bowiem:

1)  pozakontraktowe zdarzenie, z którym system prawny wiąże obowiązek naprawienia szkody,

2)  zawinione zachowanie sprawcy stosownie do art. 415 k.c.,

3)  szkoda wynikająca z w/w zdarzenia,

4)  adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a w/w zdarzeniem.

W związku z pierwszą z wymienionych przesłanek odpowiedzialność powyższa wchodzi w grę, gdy sprawcy i poszkodowanego nie łączy żaden stosunek zobowiązaniowy względnie występuje zdarzenie wykraczające poza ów stosunek zobowiązaniowy.

Z treści przedłożonych do akt dokumentów wynika, że informacje przekazane przez pracownika banku powodowie przed nabyciem certyfikatów inwestycyjnych nie dają podstawy do przyjęcia, że mogły wywoływać u powoda mylne wyobrażenie co do charakteru nabywanego przez niego produktu finansowego (propozycja nabycia certyfikatów inwestycyjnych (...)Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych Serii (...) k. 61; Warunki emisji certyfikatów inwestycyjnych serii A6 Funduszu (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych wraz z potwierdzeniem E. L. ich otrzymania i zapoznania się z nimi, k. 63v; 65-72v; Statut (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Aktywów Niepublicznych, k. 14-22).

Niezależnie od podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej (deliktowa czy kontraktowa) jedną z jej przesłanek jest adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem upatrywanym jako jej źródło. Musi być to związek typowy w normalnym toku zdarzeń. Wedle twierdzeń powoda Fundusz okazał się „piramidą finansową”, a o nieprawidłowościach w Funduszu osoby pracujące w (...) Banku miały wiedzieć jeszcze w okresie, gdy sprzedawano certyfikaty (zeznania powoda E. L., protokół rozprawy z 15 listopad 2022 r., k. 217, nagranie 00:17:33). Zdaniem Sądu jeśli przyczyną złej kondycji funduszu były działania przestępcze osób nim zarządzających, dla przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego niezbędne jest ustalenie czy jego zachowanie pozostaje w normalnym związku przyczynowym z utratą wartości certyfikatów na skutek przestępstwa, a zatem czy pozwany mógł sprawdzić rzetelność swojego kontrahenta przed datą zaoferowania certyfikatów powodowi. W przypadku działalności przestępczej osób zarządzających funduszem ryzyka związane z nabyciem certyfikatów były bowiem idące dalej niż ryzyka typowe dla tego rodzaju papierów wartościowych. Mając na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, zdaniem Sądu, brak jest przesłanek do przyjęcia, że pozwany bank nie sprawdził rzetelności swojego kontrahenta, a tym bardziej by pracownicy banku oferujący certyfikaty powodowi mieli wiedzę w dacie oferowania powodowi certyfikatów, iż oferowane certyfikaty stanowiły tzw. „piramidę finansową”. Potwierdzenia powyższych okoliczności nie stanowią zeznania dziennikarzy: świadka K. S. (protokół rozprawy z 15 listopada 2022 r., k. 218-219), świadka G. R. (protokół rozprawy z 7 marca 2023 r., k. 276-277) oraz świadka Ł. F. (protokół rozprawy z 13 czerwca 2023 r., k. 293v), którzy wskazywali na nieprawidłowości w Funduszu, o których dowiedzieli się na podstawie rozmów z różnymi klientami banku oraz byłymi pracownikami banku z różnych części Polski. Świadek Ł. F. nie potrafił wskazać czy były to osoby z W..

W dacie nabywania przez powoda certyfikatów, tj. 18 sierpnia 2015 r., nie było przesłanek do postawienia twierdzenia o istnieniu negatywnych informacji na temat funduszu, który wyemitował sporne certyfikaty inwestycyjne. W tej dacie nie było też podejrzeń co do potencjalnej nieprawidłowego działania funduszu. Wówczas nie było informacji wskazujących na to, że istniało ryzyko związane z nabyciem tego instrumentu finansowego.

Wedle twierdzeń strony powodowej, szkodą powoda jest utrata środków za nabyte i niewykupione certyfikaty, bowiem nie zostało w sprawie wykazane, aby istniały jakiekolwiek szanse na wykup przez emitenta certyfikatów. Nie można tracić z pola widzenia okoliczności, że powodowi przysługiwałoby jedynie prawo do otrzymania aktualnej wartości certyfikatów po zakończeniu likwidacji funduszu. Wskazać w tym miejscu należy, że samo niezakończenie postępowania likwidacyjnego – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – nie musi oznaczać, że szkoda powoda nie powstała. Sąd w toku niniejszego postępowania ustalił aktualną wartość certyfikatów, mając na uwadze opinię biegłego sądowego A. M. (2), która podniosła, iż wskazywana przez likwidatora wartość aktywów netto na certyfikat inwestycyjny podana na dzień 23 lutego 2023 r. w kwocie (...) zł stanowi kwotę niemożliwą do zweryfikowania, obarczoną niepewnością i nie odnoszącą się do aktualnej sytuacji finansowej Funduszu. Zdaniem biegłej nie sposób ustalić, by wartość certyfikatów zakupionych przez E. L. wynosiła obecnie (...) zł (183 certyfikaty x (...) zł). Z drugiej strony zdaniem Sądu ocena dokonana przez biegłą jako wartości reprezentatywnej kwoty sprzedaży certyfikatów za kwotę (...) zł nie jest miarodajna, albowiem do chwili obecnej likwidacja ww. funduszu nie zakończyła się i końcowo nie wiadomo jaką wartość uczestnicy Funduszu uzyskają z umorzenia certyfikatów (opinia z 23 stycznia 2024 r. biegłej sądowej A. M. (2) z zakresu ekonomii, organizacji i zarządzania, k. 363). Powód nie czekając na zakończenie likwidacji funduszu, w dniu 14 listopada 2022 r. zawarł z A. M. (1) umowę sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych, którą to umową sprzedał 183 certyfikaty serii (...)funduszu(...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji za kwotę (...)zł, a wraz z przenoszoną wierzytelnością na cesjonariusza przeszły wszelkie prawa związane z certyfikatami (§ 2 ust. 2 zd. 2 ww. Umowy) (umowa sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych z 14 listopada 2022 r., k. 211-212).

Zgodnie z przepisem art. 316 k.p.c. Sąd wyrokuje biorąc pod uwagę stan faktyczny istniejący w dacie zamknięcia rozprawy. Powód, jeszcze przed zakończeniem postępowania likwidacyjnego, podjął decyzję o sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych osobie trzeciej. Do chwili obecnej likwidacja przedmiotowego funduszu nie zakończyła się i nie wiadomo jaką faktycznie wartość uczestnicy Funduszu uzyskają z umorzenia certyfikatów. Na tym etapie nie można mówić o szkodzie w wysokości wartości certyfikatów skoro nadal one nie zostały wykupione. Tym samym należało uznać, iż powód nie wykazał faktu poniesienia szkody. Ponad to wraz z zawarciem umowy sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych z dnia 14 listopada 2022 r. na cesjonariusza przeszły wszelkie prawa związane z certyfikatami (§ 2 ust. 2 zd. 2 ww. Umowy, k. 211-212). Jednocześnie brak jest podstaw do uznania, że różnica pomiędzy ceną nabycia przez powoda certyfikatów a wartością ich sprzedaży osobie trzeciej, stanowi wartość szkody w majątku powoda.

Sąd stanął na stanowisku, iż powód nie wykazał okoliczności faktyczne pozwalających na przyjęcie, że zaistniało zdarzenie, z którym wiąże się obowiązek naprawienia szkody przez pozwany bank, adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą, a przede wszystkim nie wykazał poniesienia szkody.

Mając na względnie powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w punkcie III wyroku, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 t.j.), zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5 417 zł. Na koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 5.400 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak na wstępie.

sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk