Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Chłopecka

Protokolant: sekretarz sądowy Oliwia Goliszewska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Rozwoju i Technologii

o zapłatę

I.  zasądza od Skarbu Państwa - Ministra Rozwoju i Technologii na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 17.767.660,00 zł (siedemnaście milionów siedemset sześćdziesiąt siedem tysięcy sześćset sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 kwietnia 2017r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  ustala, że Skarb Państwa - Minister Rozwoju i Technologii w całości ponosi koszty procesu, z tym, że ich wyliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu..

Sędzia Bożena Chłopecka

Sygn. akt I C 65/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 23 stycznia 2017 roku (data prezentaty Biura Podawczego tut. Sądu) skierowanym przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa-Ministrowi Rozwoju i Technologii (wówczas Ministrowi Skarbu Państwa) powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa – Ministra Rozwoju i Technologii kwoty 18.393.928,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto powód domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż wywodzone przez niego roszczenie opiera się na Umowie prywatyzacyjnej przeniesienia mienia, albowiem Skarb Państwa jako strona tej umowynie wywiązał się z całości zobowiązań w nich określonych tj. zobowiązań do przeniesienia na (...) prawa użytkowania wieczystego działek gruntu (...). Zdaniem powoda powyższe zobowiązanie zostało określone w umowie prywatyzacyjnej w sposób jednoznaczny tj. Skarb Państwa zobowiązał się do przeniesienia na (...) całości mienia oddanego (...) do korzystania na mocy Umowy prywatyzacyjnej po zapłaceniu ostatniej raty łącznej należności za korzystanie z przedmiotu umowy /pozew k. 2-14/ .

Pismem z dnia 19 kwietnia 2017 r. pełnomocnik powoda cofnęła pozew w części w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów (...) z obrębu (...) położonej w W. przy ul. (...) i ul. (...) o obszarze 1.221 m ^{( 2)}, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy –Mokotowa w Warszawie , XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) /pismo k. 331/.

Postanowieniem z dnia 10 maja 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie w niniejszej sprawie w części w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów (...) z obrębu(...), położonej w W. przy ul. (...) i ul. (...) o obszarze 1.221 m ^{( 2)}, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy –Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) /postanowienie k. 334/.

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 maja 2017 roku pozwany Skarb Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej – kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. W dalszej części uzasadnienia pozwany podniósł brak wykazania istnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej: winy, szkody, a także adekwatnego związku przyczynowego. Pozwany zarzucił także brak wykazania wysokości szkody, a ponadto wskazał, iż umowa prywatyzacyjna jest nieważna w części obejmującej zobowiązanie pozwanego do przeniesienia użytkowania wieczystego gruntów / odpowiedź na pozew – k. 338-354/.

Pismem z dnia 24 lipca 2017 r. pełnomocnik powoda cofnęła pozew w części w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów (...) z obrębu (...), położonej w W. przy ul. (...) i ul. (...) o obszarze 0,0087 ha, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy –Mokotowa w Warszawie , XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) /pismo k. 542/

Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie w części w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów (...)z obrębu (...), położonej w W. przy ul. (...) i ul. (...) o obszarze 0,0087 ha, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Warszawy –Mokotowa w Warszawie , XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) /postanowienie k. 548/.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska w sprawie /protokół rozprawy k. 1232-1232v./.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 października 1991 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Ministerstwem Skarbu Państwa a Przedsiębiorstwem Usług (...) Sp. z o.o. ( (...)) została zawarta umowa o oddaniu do odpłatnego korzystania mienia Skarbu Państwa będącego w dyspozycji Przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w W., w formie aktu notarialnego, przed P. B., notariuszem w W., Rep. (...)(„Umowa prywatyzacyjna”). Umowa została zawarta na czas oznaczony 10 lat, od dnia 1 lipca 1991 r. do dnia 30 czerwca 2001 r.

Umowa z dnia 18 października 1991 r. została zawarta na zasadach określonych w art. 37 – 39 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298), w związku z zarządzeniem nr 15/Org/91 Ministra Przemysłu z dnia 17 stycznia 1991 r. w sprawie (...) Przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w W. w celu jego prywatyzacji. Zgodnie z postanowieniem z dnia 8 czerwca 1992 r., sygn. akt: (...) Przedsiębiorstwo (...) zostało wykreślone z rejestru przedsiębiorstw państwowych / dowód: Umowa Prywatyzacyjna wraz z załącznikami k. 24-35/.

W skład mienia zlikwidowanego przedsiębiorstwa państwowego, oddanego (...) do odpłatnego korzystania na mocy Umowy prywatyzacyjnej, wchodziło m.in. prawo użytkowania wieczystego następujących nieruchomości:

a)  nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) z obrębu (...), położonej w W., przy ul. (...), powierzchni 2.897 m ²,

b)  nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) z obrębu (...), położonej w W., przy ul. (...),

c)  nieruchomości obejmującej działki ewidencyjne: (...) z obrębu (...), położonej w W., przy ul. (...) i ul. (...),

d)  nieruchomości obejmującej działki ewidencyjne nr (...), położonej w W., przy ul. (...);

/ dowód: pismo Urzędu (...) W. Biura Geodezji i (...) z dnia 1 października 2007 roku k. 36-37/.

Prawo użytkowania wieczystego wskazanych wyżej Nieruchomości powstało z mocy prawa – na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. nr 79, poz. 464), zgodnie z którym grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), z wyłączeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu 5 grudnia 1990 r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego. Zgodnie z ust. 3 cytowanego wyżej przepisu, nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntów, o których mowa powyżej wymagało decyzji wojewody - w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa. W odniesieniu do powyższych Nieruchomości nabycie użytkowania wieczystego zostało stwierdzone decyzją Wojewody (...) nr (...)z 19 lipca 1991 r. / dowód: decyzja Wojewody (...) nr (...) z 19 lipca 1991 r. k. 38-41/.

W oparciu o umowę z dnia 18 października 1991 r. Skarb Państwa oddał (...) Sp. z o.o. ( (...)) do odpłatnego korzystania i pobierania pożytków mienie opisane w § 2 tej umowy. Umowa została zawarta na czas oznaczony od dnia 1 lipca 1991 r. do dnia 30 czerwca 2001 r., tj. na 10 lat (§ 5 ust. 1). Wydanie przedmiotu umowy nastąpiło w dniu 1 lipca 1991 r., co strony przyznały w § 10 ust. 5 umowy. Jednocześnie strony ustaliły, że z chwilą wydania Przejmującemu przedmiotu umowy przechodzą na niego korzyści i ciężary związane z rzeczami oddanymi do odpłatnego korzystania oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia tych rzeczy (§10 ust. 4 umowy). Za korzystanie z przedmiotu umowy Przejmujący zobowiązany został do uiszczenia opłat kwartalnych (§ 9 umowy). Ostatnia rata miała zostać uiszczona do dnia 20 lipca 2001 r.

§16 Umowy prywatyzacyjnej stanowił, że po zapłaceniu ostatniej raty łącznej należności za korzystanie z przedmiotu umowy, Skarb Państwa przeniesie na (...) własność przedmiotu umowy oraz związane z nim prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wchodzące w skład przedsiębiorstwa. Powyższe zobowiązanie było również zgodne z treścią art. 39 ust. 2 powołanej wyżej ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, zgodnie z którym w umowie o oddanie mienia do odpłatnego korzystania strony mogą postanowić, że po upływie czasu, na który została zawarta, korzystający ma prawo zakupić mienie, z którego korzysta. Przy określaniu ceny kupna uwzględnia się wartość dotychczasowych świadczeń z tytułu odpłatnego korzystania z mienia.

Przeniesienie własności mienia i prawa użytkowania wieczystego gruntów miało nastąpić w drodze odrębnej czynności prawnej, nie później niż w terminie 14 dni od dnia wykonania Umowy prywatyzacyjnej.

W piśmie Ministerstwa Skarbu Państwa z dnia 23 sierpnia 2001 r., nr(...) stwierdzono, że (...) dokonała całkowitej spłaty wartości przedmiotu umowy o oddanie mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania, tj. łącznie 2.373.848,95 zł. / dowód: pismo k. 51/.

W dniu 7 lipca 2010r. została zawarta umowa przeniesienia mienia Skarbu Państwa w wykonaniu umowy o oddanie mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania, Rep. (...) („Umowa przeniesienia mienia”). Na mocy Umowy Przeniesienia Mienia Skarb Państwa przeniósł na rzecz (...) mienie będące przedmiotem Umowy prywatyzacyjnej, w tym prawo użytkowania wieczystego niektórych działek gruntu wprost wymienionych w Umowie przeniesienia mienia. W § 6 Umowy przeniesienia mienia ustalono, że prawo użytkowania wieczystego pozostałych działek gruntu, o których mowa w §1 ust. 1 Umowy przeniesienia mienia oraz prawo własności znajdujących się na tych działkach budynków wraz z innymi naniesieniami, za które należność została już uiszczona zgodnie z Umową prywatyzacyjną, a które nie zostały objęte Umową przeniesienia mienia zostanie przeniesione na (...) niezwłocznie po uregulowaniu ich stanu prawnego na rzecz Skarbu Państwa; równocześnie ustalono, że (...) jest w dalszym ciągu uprawniona do korzystania z tych działek gruntu / dowód: umowa przeniesienia mienia k. 52-61/.

W roku 2002 dla części nieruchomości objętych Umową prywatyzacyjną założona została księga wieczysta KW nr (...), w której jako użytkownik wieczysty wpisana została spółka (...) S.A. Jednak w roku 2003 w/w księga wieczysta zaginęła. W związku z tym w dniu 12 listopada 2003 r. (...) S.A. złożył wniosek o odtworzenie przedmiotowej księgi wieczystej. Wniosek ten został potraktowany jako wniosek o założenie księgi wieczystej, dla nieruchomości, dla której prowadzona była księga wieczysta, która zaginęła. Jednakże wniosek został zwrócony. W dniu 13 sierpnia 2009 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa wpłynął kolejny wniosek (...) S.A. w upadłości o założenie księgi wieczystej. Zważywszy jednak, że do wniosku nie zostały dołączone dokumenty dające podstawę do dokonania żądanego wpisu, wniosek ten został oddalony / dowody: kopia odpisu księgi wieczystej nr (...) k. 42-43, wypis z ewidencji gruntów z dnia 16 kwietnia 2003 r. oraz z dnia 31 marca 2006 r. k. 44-49, pismo Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa XV Wydział Ksiąg Wieczystych z dnia 12 października 2007 r. k. 50, pismo Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dnia 14 czerwca 2006 roku k. 359,pismo SR dla Warszawy Mokotowa z dnia 5 kwietnia 2007 r. k. 360, postanowienie SR dla Warszawy-Mokotowa z dnia 27 sierpnia 2009 r. k. 361-362/.

Na podstawie umowy sprzedaży przedsiębiorstwa w postępowaniu upadłościowym zawartej w dniu 26 maja 2015 roku, pomiędzy Syndykiem masy upadłości spółki pod firmą (...) Spółka akcyjna w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. a (...) Spółka z ograniczona odpowiedzialnością Spółka komandytowa, przed M. C., notariuszem w W., Rep. (...), syndyk masy upadłości sprzedał (...) Spółka z ograniczona odpowiedzialnością Spółka komandytowa przedsiębiorstwo (...), w skład którego wchodziły m.in. roszczenia o odszkodowanie za niewykonanie przez pozwanego zobowiązań wynikających z Umowy prywatyzacyjnej do przeniesienia na rzecz (...) prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości (§1 ust. 5) / dowód: umowa sprzedaży przedsiębiorstwa w postępowaniu upadłościowym z dnia 26 maja 2015 r., Rep. (...) k. 62-99/.

Na podstawie umowy przeniesienia przedsiębiorstwa zawartej w dniu 16 grudnia 2016 roku, pomiędzy (...) Spółka z ograniczona odpowiedzialnością Spółka komandytowa a powodem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., przed S. O., notariuszem w W., Rep. (...), powód nabył m.in. roszczenia o odszkodowanie za niewykonanie przez pozwanego Skarb Państwa zobowiązań wynikających z Umowy prywatyzacyjnej do przeniesienia na rzecz (...) prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości / dowód: umowa przeniesienia przedsiębiorstwa z dnia 16 grudnia 2016 r., Rep. (...) k. 100-115/.

Działka gruntu z nr (...) z obrębu (...), wchodziła w skład nieruchomości należącej do T. D., oznaczonej jako (...). Skarb Państwa stał się właścicielem przedmiotowej nieruchomości na podstawie decyzji wywłaszczeniowej Naczelnika Dzielnicy (...) z dnia 24 października 1975 r., nr (...). Decyzją Ministra Infrastruktury z dnia 10 czerwca 2008 r., znak (...) stwierdzona została nieważność w/w decyzji wywłaszczeniowej; decyzja ta jest ostateczna. Obecnie dz. (...) wchodzi w skład nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XV Wydział Ksiąg Wieczystych. Właścicielem przedmiotowej nieruchomości jest (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. / dowód: wydruk elektronicznej księgi wieczystej (...) k. 116-121/.

Na mocy wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ IX Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z dnia 30 stycznia 2013 r, sygn. akt: IX GUo 1/11 działka (...) została wyłączona z masy upadłości (...); w/w wyrok stał się prawomocny z dniem 16 lipca 2013 r. /dowód: wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ IX Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z dnia 30 stycznia 2013 r, sygn. akt: IX GUo 1/11 k. 122-129/.

Wartość rynkowa działki położonej w W., dzielnicy W. rejon ul. (...) oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) wynosi (...) zł / dowód: pisemna opinia biegłej B. D. k. 1030-1073, k. 1166-1176 i k. 1210-1213/.

Nieruchomość stanowiąca działkę ew. nr (...) jest objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych KW nr (...). W dziale II przedmiotowej księgi wieczystej jako właściciel wskazany jest Skarb Państwa, a jako użytkownik wieczysty – Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W. / dowód: Wydruk z elektronicznej księgi wieczystej KW nr (...) k. 163-171/.

Syndyk masy upadłości (...) – M. G. kierowała do pozwanego kolejne wezwania do wykonania zobowiązania z Umowy prywatyzacyjnej w zakresie przeniesienia na (...) prawa użytkowania wieczystego działki nr (...), jednak pozwany odmawiał wykonania tego zobowiązania powołując się na nie uregulowany stan prawny tej nieruchomości / dowód: zeznania świadka M. G. k. 911-918/.

W dniu 6 maja 2010 r. została wydana decyzja z upoważnienia Ministra Infrastruktury, znak (...) stwierdzająca nieważność decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 19 lipca 1991 r. w części odnoszącej się do działki nr (...) / dowód: decyzja Ministra Infrastruktury z dnia 6 maja 2010 r., znak (...) k. 172-174/.

Wartość rynkowa działki położonej w W., dzielnicy W. rejon ul. (...) oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) wynosi (...) zł / dowód: pisemna opinia biegłej B. D. k. 1030-1073, k. 1166-1176 i k. 1210-1213/.

Działki ewidencyjne: (...) mają obecnie nieuregulowany stan prawny. Działki (...) były objęte księgą wieczysta KW nr (...), która zaginęła w roku 2003.

Wartość rynkowa działek położonych w W., dzielnicy W. rejon ul. (...) oznaczonych jako działki ewidencyjne nr (...) wynosi (...) zł / dowód: pisemna opinia biegłej B. D. k. 1030-1073, k. 1166-1176 i k. 1210-1213/.

Działki gruntu o nr ew. (...) były objęte księgą wieczystą nr (...), która zaginęła, a wcześniej – księgą hipoteczną (...) nr (...). Obecnie przedmiotowa nieruchomość nie stanowi własności Skarbu Państwa. Działki te są objęte księgą wieczystą KW nr (...), a ich właścicielem, jest (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa / dowód: wydruk z elektronicznej księgi wieczystej KW nr (...) k. 261-267/.

Wartość rynkowa działek położonych w W., dzielnicy W. rejon ul. (...) oznaczonych jako działki ewidencyjne nr(...) wynosi (...) zł / dowód: pisemna opinia biegłej B. D. k. 1030-1073, k. 1166-1176 i k. 1210-1213/.

Łączna wartość wskazanych powyżej działek wynosi (...) zł / dowód: pisemna opinia biegłej B. D. k. 1030-1073, k. 1166-1176 i k. 1210-1213/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedstawionych przez strony, których prawdziwość nie była przez nie kwestionowana ani nie budziła wątpliwości Sądu. Sąd przeprowadził również dowód z zeznań świadka M. G. (k. 911-918). Treść zeznań świadka – w zakresie, w jakim stanowiły podstawę ustalenia stanu faktycznego sprawy – nie budziły wątpliwości i korespondowały ze sobą, stąd zdaniem Sądu zasługiwały, aby dać im wiarę.

Sąd uznał, że opinia biegłego do spraw wyceny nieruchomości B. D. została sporządzona przez osobę posiadającą fachową wiedzę i doświadczenie. Wykształcenie biegłego oraz jego empiria stanowią dla Sądu gwarancję rzetelności i dlatego wnioski wypływające z treści sporządzonej przez biegłego opinii przyjęte zostały jako wiarygodny dowód mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w zakresie wartości gruntu stanowiącego działki (...) z obrębu (...) położonych w rejonie ul. (...) w W..

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Strona powodowa swoje roszczenie i odpowiedzialność pozwanego upatrywała w Umowie prywatyzacyjnej oraz Umowie przeniesienia mienia, albowiem to pozwany Skarb Państwa, jako strona tych umów nie wywiązał się w całości ze zobowiązań w nich określonych, tj. zobowiązań do przeniesienia na (...) prawnego strony powodowej - (...) Sp. z o.o. w W. prawa użytkowania wieczystego działek gruntu nr (...). Powyższe zobowiązanie zostało określone w Umowie prywatyzacyjnej w sposób jednoznaczny: Skarb Państwa zobowiązał się do przeniesienia na (...) całości mienia oddanego (...) do korzystania na mocy Umowy prywatyzacyjnej po zapłaceniu ostatniej raty łącznej należności za korzystanie z przedmiotu umowy.

Strona pozwana zaś wnosząc o oddalenie powództwa swoje stanowisko opierała w głównej mierze na zarzucie przedawnienia roszczenia strony powodowej oraz na zarzucie nieważności Umowy prywatyzacyjnej w części obejmującej zobowiązanie pozwanego do przeniesienia użytkowania wieczystego gruntów.

W pierwszej kolejności Sąd odniesie się do zarzutu przedawnienia. Pozwany wskazywał, że roszczenia strony powodowej uległy przedawnieniu ponad trzynaście lat przed wniesieniem pozwu. W odpowiedzi na pozew oraz w piśmie procesowym z dnia 26.08.2017 r., pozwany podkreślił, że przedmiotowa umowa jest niewykonana jedynie częściowo i została zawarta w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez poprzednika prawnego powódki – spółki (...) S.A. Według pozwanego, stosując w niniejszej sprawie art. 120 § 1 zd. 2 k.c. uznać należy, że bieg przedawnienia roszczenia odszkodowawczego rozpoczął się z chwilą powstania szkody, polegającej na utracie możliwości nabycia oznaczonych nieruchomości wchodzących niegdyś w skład byłego Państwowego Przedsiębiorstwa (...). Pozwany, jako ostatni dzień ewentualnego, trzyletniego terminu przedawnienia wskazał dzień 4 sierpnia 2004 r., tj. pierwszy dzień po upływie 14-dniowego terminu od dnia zapłaty ostatniej raty należności za korzystanie z przedmiotu umowy z 1991 r. (20.07.2001 r.). Pozwany dodał ponadto, że jednostronne oświadczenie Skarbu Państwa z § 6 umowy z 7.07.2010 r. Rep. (...) nie zmieniło treści Umowy prywatyzacyjnej z 1991 r., ani tym bardziej nie przerwało biegu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego, ponieważ w chwili jego składania roszczenie to było już przedawnione. Nie może być więc traktowane także jako uznanie roszczenia ze skutkami w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. oraz jako zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia. W tym drugim przypadku, nie było bowiem, w opinii pozwanego, woli wywołania takiego skutku prawnego. Pozwany negatywnie odniósł się do podniesionego przez powodową spółkę zarzutu nadużycia prawa do skorzystania z zarzutu przedawnienia, twierdząc, że w przypadku upływu okresu przedawnienia kilkanaście lat temu trudno mówić o takim nadużyciu ze strony zobowiązanego dłużnika. Zarzucił stronie powodowej, że sama zbyt długo zwlekała z wytoczeniem powództwa, a pozwany nie dawał jej powodów do przedłużania stanu niepewności, a wręcz przeciwnie – swoim zachowaniem dawał jej do zrozumienia, że nie akceptował roszczeń odszkodowawczych, odmawiając zawarcia ugody. W konkluzji pozwany uznał, że niestaranność powódki nie może być usprawiedliwieniem uznania zarzutu przedawnienia za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Zdaniem Sądu podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia nie zasługuje na uwzględnienie. Umową przeniesienia mienia z 7 lipca 2010 r. pozwany Skarb Państwa przeniósł na poprzednika prawnego powódki prawa do części nieruchomości, będącej przedmiotem umowy prywatyzacyjnej. W § 6 powołanej umowy wskazano, iż ,,prawo użytkowania wieczystego pozostałych działek gruntu, o których mowa w § 1 ust. 1 oraz prawo własności znajdujących się na tych działkach budynków wraz z innymi naniesieniami, za które należność została już uiszczona zgodnie z umową o oddanie mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania z dnia 18 października 1991 r., opisaną w §1 ust. 1 niniejszego aktu, a które nie zostały objęte niniejszym aktem, zostanie przeniesione na Spółkę niezwłocznie po uregulowaniu ich stanu prawnego na rzecz Skarbu Państwa, a Spółka pod firmą (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. nadal jest uprawniona do korzystania z nich’’. W dacie zawarcia Umowy przeniesienia mienia stronom znane już były wszystkie okoliczności powodujące, że w chwili jej zawarcia nie było możliwe przeniesienie praw do nieruchomości nią nieobjętych. Dodatkowo pozwany jako przyczynę niemożliwości świadczenia powoływał zaginięcie księgi wieczystej nr (...) i decyzji wywłaszczeniowych będących podstawą wpisów w tej księdze (2003 r.); zbycie części działek objętych tą księgą ((...) przez I. D. i M. P., na których wniosek założono KW nr (...) (księga ta została założona w 2007 r., w tym samym roku nastąpiło zbycie nieruchomości) oraz stwierdzenie nieważności decyzji wywłaszczeniowych dotyczących działek (...) (2008) i (...) (6 maja 2010 r.). Zatem w dniu zawierania Umowy Przeniesienia mienia Skarb Państwa musiał zdawać sobie sprawę, że uregulowanie stanu prawnego nieruchomości będzie wymagało od niego działań innych niż tylko proste przystąpienie do umowy sprzedaży w przyszłości i że bez tych działań stan prawny nieruchomości pozostanie bez zmian. Pozwany nie podjął żadnych działań mających na celu uregulowanie spornych kwestii.

Zdaniem Sądu w treści § 6 Umowy przeniesienia mienia pozwany Skarb Państwa zawarł niejako zobowiązanie do podjęcia działań mających na celu uregulowanie stanu prawnego części nieruchomości. Zatem termin przedawnienia co do tego zobowiązania powinno liczyć się od początku tj. od daty jego wymagalności wg. art. 120 § 1 zd. pierwsze k.c. Wobec tego zobowiązanie Skarbu Państwa polegać miało najpierw na uregulowaniu stanu prawnego nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, następnie – niezwłocznie po wykonaniu tego zobowiązania – na przeniesieniu praw do nieruchomości. Termin wymagalności zobowiązania do pierwszego świadczenia nie został oznaczony, drugi zaś przypadał niezwłocznie po wykonaniu tego pierwszego. Art. 455 k.c. stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zgodnie z art. 120 § 1 zd. drugie k.c. jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Jak już wyżej wskazano pozwany Skarb Państwa nie podjął czynności zmierzających do uregulowania stanu prawnego niektórych działek. Takie uregulowanie oznaczało doprowadzenie do sytuacji, w której Skarb Państwa jest wpisanym do ksiąg wieczystych właścicielem wszystkich nieruchomości, mimo istnienia znanych stronom trudności w postaci zaginięcia księgi wieczystej nr (...) i decyzji wywłaszczeniowych będących podstawą wpisów w tej księdze oraz nabycia własności niektórych działek objętych tą księgą przez osoby trzecie. Skarb Państwa, aby wykonać to zobowiązanie, musiałby więc podjąć wiele czynności, takich jak nabycie praw do nieruchomości od osób trzecich, założenie księgi wieczystej mimo braku oryginału decyzji wywłaszczeniowej, udowodnienie swego prawa w procesie na podstawie art. 189 k.p.c., czy też stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości. Jak wiadomo takie czynności nie zostały podjęte. Zdaniem Sądu jednak w treści § 6 Umowy przeniesienia mienia Skarb Państwa przyjął na siebie zobowiązanie do podjęcia działań w przedmicie uregulowania stanu prawnego działek i tym samym zrzekł się niejako prawa powoływania się na zarzut przedawnienia potwierdzając jednocześnie wprost istnienie tego zobowiązania, a więc dokonał uznania właściwego. Art. 117 § 2 zd. pierwsze k.c. przewiduje możliwość zrzeczenia się zarzutu przedawnienia. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, zrzeczenie to może nastąpić również w sposób domniemany, byle tylko z zachowania dłużnika wynikała wola dokonania takiej czynności. Jako przykład dommniemanego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia podaje się właśnie uznanie właściwe. Należy tu przytoczyć pogląd doktryny wyrażony w Systemie Prawa Prywatnego..., t. 2, 2008, s. 604; A. Szpunar, Uwagi o nadużyciu..., s. 25:, że „ uznanie właściwe, o ile występuje po upływie okresu przedawnienia, na ogół połączone jest ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia. Wynika to z faktu, że uznanie roszczenia, bez zrzeczenia się przedawnienia, pozbawione jest sensu. Dłużnik, który zamierza zaspokoić przedawnione roszczenie, zawsze może to uczynić i bez jego uznawania. Dlatego we właściwym uznaniu roszczenia, dokonanym po upływie okresu przedawnienia, należy na ogół dopatrywać się także dorozumianego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia (art. 65 § 1 i 2 k.c.)”.

Umową przeniesienia mienia z dnia 7 lipca 2010 roku strony zmieniły treść zobowiązania, w tym termin wymagalności, a co za tym idzie zamiarem pozwanego musiało być zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia, bo wiedział on iż wykonanie przez niego niektórych zobowiązać będzie utrudnione bądź niemożliwe do wykonania.

Należy również w tym miejscu wskazać, jako przykład iż pozwany zrzekł się prawa skorzystania z zarzutu przedawnienia poprzez zawarcie w dniu 19 kwietnia 2017 roku aktu notarialnego przenoszącego na powódkę działkę (...) w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy prywatyzacyjnej (co do której cofnięto pozew pismem z dnia 19 kwietnia 2017 roku). Nastąpiło to już po wniesieniu pozwu w niniejszej sprawie.

Nie ma zatem racji pozwany, że roszczenie powoda skierowane przeciwko niemu przez powodową spółkę jest przedawnione. A zdaniem zdaniem Sądu powoływanie się przez niego na zarzut przedawnienia stanowi naruszenie prawa podmiotowego.

Nie zasługuje na uwzględnienie również zarzut pozwanego co do częściowej nieważności umowy prywatyzacyjnej. W § 16 zd. 1 umowy z dnia 18 października 1991 r. o oddanie mienia Skarbu Państwa do odpłatnego korzystania, strony postanowiły, że po zapłaceniu ostatniej raty łącznej należności za korzystanie z przedmiotu umowy Skarb Państwa przeniesie na Przedsiębiorstwo Usług (...) Spółka z o.o. własność przedmiotu umowy oraz związane z nim prawo użytkowania wieczystego gruntów. Przeniesienie własności i prawa użytkowania wieczystego gruntów miało nastąpić w drodze odrębnej czynności prawnej, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia wykonania umowy (§ 16 zd. 2). Pozwany wskazał, że wyżej wskazane postanowienia, umowy prywatyzacyjnej są nieważne w części obejmującej zobowiązanie pozwanego do przeniesienia użytkowania wieczystego gruntów ze względu na sprzeczność z art. 39 ust. 2 u.p.p.p. Według pozwanego art. 39 ust. 2 u.p.p.p dopuszczał zawieranie w umowach prywatyzacji bezpośredniej postanowień opcji sprzedaży, ale już nie umowy przeniesienia praw. W konsekwencji, do nabycia praw objętych umową konieczne było zawarcie dodatkowej umowy sprzedaży. Biorąc zaś pod uwagę bezwzględnie obowiązujący charakter normy przedmiotowej regulacji, Pozwany doszedł do wniosku o nieważności postanowień § 16 umowy prywatyzacyjnej w świetle przyjętej wykładni postanowień art. 39 ust. 2 u.p.p.p. Wynikało to z uznania, że przedmiotowe postanowienia nie zobowiązywały do zawarcia umowy sprzedaży mienia po określonej cenie, a jedynie tworzyły zobowiązanie do przeniesienia praw tam wskazanych.

Pozwany twierdził, że art. 39 ust. 2 u.p.p.p. wymagał zawarcia odrębnej umowy sprzedaży, to zdaniem Sądu nie zawarcie odrębnej umowy sprzedaży nie przesądza o sprzeczności umowy prywatyzacyjnej ze wskazaną regulacją. Należy tutaj mieć na względzie treść art. 65 § 2 k.c., że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Dlatego też, zastosowanie przytoczonych reguł wykładni pozwala na przyjęcie, że strony w § 16 umowy prywatyzacyjnej przewidziały możliwość zawarcia po upływie okresu odpłatnego korzystania z umowy sprzedaży mienia za cenę równą sumie świadczeń spełnionych przez korzystającego z ich zaliczeniem na poczet ceny. Dlatego też, taką umowę przenoszącą mienie należałoby interpretować jako umowę sprzedaży. Za taką interpretacją postanowień umowy prywatyzacyjnej przemawia ścisły związek omawianej umowy z regulacją zawartą w art. 39 u.p.p.p. Związek ten został zaznaczony w treści analizowanej umowy nie tylko przez jej nazwę (o oddanie mienia do odpłatnego korzystania), odpowiadającą określeniu umowy zawartemu w wyżej wskazanym przepisie, ale przede wszystkim przez bezpośrednie wskazanie w § 1, że umowa jest zawierana na podstawie art. 37-39 ustawy z dnia 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Tym samym strony w sposób jednoznaczny wyraziły zgodny zamiar zawarcia umowy przewidzianej w art. 39 ust. 2 u.p.p. Również § 5 umowy z 7 lipca 2010 r., w którym Skarb Państwa oświadczył, że wartość przedmiotu umowy o oddanie mienia do odpłatnego korzystania została ustalona na kwotę 1.400.000 zł (słownie jeden milion czterysta tysięcy złotych), która to kwota została już przez spółkę pod firmą (...) Spółka Akcyjna w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. zapłacona . Oznaczenie w umowie wartości jej przedmiotu, a przede wszystkim wskazanie, że kwota równa tej wartości została już zapłacona, świadczy raczej o zamiarze zawarcia umowy sprzedaży o podwójnym skutku i zaliczenia na poczet ceny świadczeń spełnionych przed jej zawarciem niż o zamiarze zawarcia umowy rozporządzającej.

Nie można zatem zgodzić się z zarzutem pozwanego dotyczącym częściowej nieważności umowy prywatyzacjnej, gdyż przeczy temu Akt notarialny z 19 kwietnia 2017 r., stanowiący załącznik do odpowiedzi na pozew (a zawarty już po doręczeniu odpisu pozwu), którym pozwany Skarb Państwa przeniósł na powodową spółkę użytkowanie wieczyste działki (...) w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy prywatyzacyjnej (zaś powód cofnął skutecznie pozew w zakresie tej działki). Zdaniem Sądu w przypadku uznawania § 16 umowy prywatyzacyjnej za nieważny, nie doprowadziłby do skutku tej czynności . A wcześniej, bo 7 lipca 2010 r., przeniósł na powoda prawa do innych nieruchomości również w wykonaniu umowy prywatyzacyjnej.

Pozwany podnosił również, że spełnienie świadczenia, do którego się zobowiązał, stało się niemożliwe z uwagi na to, że nie jest właścicielem części nieruchomości, będących przedmiotem świadczenia ((...)), pozostałe zaś mają nieuregulowany stan prawny – zaginęła księga wieczysta nr (...) obejmująca te nieruchomości, a nie założono dla nich nowej (zaginiona księga wieczysta obejmowała zresztą wszystkie nieruchomości będące przedmiotem świadczenia). Nie odnaleziono także decyzji wywłaszczeniowych, z których Skarb Państwa wywodził swoje prawa. Do ustanowienia i przeniesienia prawa użytkowania wieczystego jest zaś konieczny wpis w księdze wieczystej. Pozwany dodał, że nie ponosi odpowiedzialności za następczą niemożliwość świadczenia, dlatego jego zobowiązanie wygasło na podstawie art. 475 § 1 k.c. Pozwany twierdził także, że nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania, a to z tych samych względów, które jego zdaniem przemawiają za niemożliwością świadczenia.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie zaś z art. 472 k.c. dłużnik ponosi odpowiedzialność za niezachowanie należytej staranności przy wykonywaniu zobowiązania, czyli za winę w postaci niedbalstwa; okoliczność zawinienia dłużnika jest domniemana w świetle przepisów kodeksu cywilnego.

Zdaniem Sądu wina pozwanego, w rozumieniu treści art. 472 k.c., jest niezaprzeczalna. Jak już wyżej wskazano – to Skarb Państwa nie podjął działań mających na celu wykonanie zobowiązania zaciągniętego na podstawie Umowy prywatyzacyjnej. W późniejszym czasie ponowił swoje zobowiązanie w umowie z 2010 r. pozostawiając poprzednika prawnego powoda – (...) w uzasadnionym przekonaniu co do możliwości spełnienia świadczenia i doprowadzenia do przeniesienia na (...) całości mienia Skarbu Państwa objętego Umową prywatyzacyjną. Tymczasem Skarb Państwa nie doprowadził do uregulowania stanu prawnego Nieruchomości w sposób umożliwiający wykonanie jego zobowiązania wynikającego z Umowy prywatyzacyjnej oraz Umowy przeniesienia mienia, ani nie podjął także nawet próby zaspokojenia wierzytelności (...) w tym zakresie w inny sposób. Należy również mieć na uwadze wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1972 r. (I CR 458/71), w którym Sąd zauważył, że: „ Nie może stanowić okoliczności ekskulpującej dłużnika fakt, iż przyjął on w umowie zamówienie w rozmiarach lub w terminie nie odpowiadającym możliwościom jego osobistym czy jego przedsiębiorstwa. W stosunku do takiego dłużnika nie można z reguły mówić o braku winy, który jest przesłanką ekskulpacji z art. 471 k.c., skoro już w chwili zawarcia umowy wie on o tym, że nie będzie mógł wykonać w ogóle lub w sposób należyty zobowiązania, które w umowie podejmuje.”

Przenosząc powyższe orzeczenie na grunt rozpoznawanej sprawy należy wskazać, iż pozwany Skarb Państwa nie może zwolnić się z odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania do przeniesienia użytkowania wieczystego działek na (...) powołując się na brak tytułu prawnego do tych działek, skoro, pomimo posiadania dostatecznej wiedzy co do ewentualnych roszczeń istniejących w stosunku do tych działek zaciągnął zobowiązanie takiej treści (Umowa prywatyzacyjna), a następnie ponowił je (Umowa przeniesienia mienia).

Pozwany nie wykonał swojego zobowiązania w odpowiednim czasie (tj. po zakończeniu Umowy prywatyzacyjnej i jej wykonaniu przez (...)), w tym w szczególności po dacie założenia dla Nieruchomości księgi wieczystej KW nr (...), tj. po dniu 31 maja 2001 r. (...) zaś pozostawał w uzasadnionym i usprawiedliwionym przekonaniu, że zobowiązanie pozwanego Skarbu Państwa wynikające z Umowy prywatyzacyjnej oraz Umowy przeniesienia mienia zostanie wykonane, liczył zatem, że stanie się użytkownikiem wieczystym przedmiotowych Nieruchomości. W związku z tym również postępował jak użytkownik wieczysty, ponosząc nakłady i koszty związane z utrzymaniem Nieruchomości.

Kwota odszkodowania dochodzonego niniejszym pozwem obejmuje wartość prawa użytkowania wieczystego dla działek (...), które to prawo miało zostać przeniesione na (...) w wykonaniu Umowy prywatyzacyjnej. Szkoda powodowej Spółki wyraża się więc w uszczerbku majątkowym polegającym na tym, że prawo majątkowe w postaci użytkowania wieczystego w/w działek gruntu nie weszło do majątku (...) wskutek niewykonania przez pozwanego Umowy prywatyzacyjnej w odniesieniu do w/w działek gruntu.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 marca 2010 r. (I CSK 407/09) „ Odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy jest świadczeniem mającym naprawić szkodę spowodowaną niewłaściwym działaniem bądź zaniechaniem dłużnika. Jest to roszczenie o innym charakterze niż roszczenie o wykonanie umowy. Ma na celu wyrównanie uszczerbku wywołanego nieprawidłowym zachowaniem kontrahenta, a nie wymuszenie na nim wykonania zobowiązania zgodnie z treścią umowy.”

Wartość rynkowa nieruchomości będących przedmiotem niniejszego postępowania została ustalona na podstawie pisemnej opinii biegłego sądowego B. D.. W swojej pisemnej opinii biegła wyliczyła wartość działek o nr ewidencyjnych (...) z obrębu (...) , położonych w W., dzielnicy W. rejon ul. (...) na łączną kwotę (...) zł.

Dlatego też, należało uwzględnić żądanie powodowej Spółki zasądzić od Skarbu Państwa - Ministra Rozwoju i Technologii na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 17.767.660,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 kwietnia 2017r. do dnia zapłaty (tj. od dnia następnego od doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu).

O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 455 w zw. z art. 481 § 1 k.c.

Dalej zaś idące żądania w zakresie kwoty głównej i odsetek podlegały oddaleniu jako bezzasadne (pkt II wyroku).

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Rozliczenie kosztów na podstawie art. 108 k.p.c. pozostawiono referendarzowi sądowemu (pkt III wyroku).

Z uwagi na powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.