Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Chłopecka

Protokolant: Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa Gospodarstwa (...) z siedzibą w Ś.

przeciwko M. K.

o zapłatę

I.  zasądza od M. K. na rzecz powoda Gospodarstwa (...) z siedzibą w Ś. 150.000 (sto pięćdziesiąt tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 września 2020 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  ustala, że pozwana w całości ponosi koszty postępowania, z tym, że ich wyliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu.

I C 101/22

UZASADNIENIE

Pozwem z 25 stycznia 2022 roku powód Gospodarstwo (...) w Ś. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej M. K. kwoty 150 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu z kosztami zastępstwa procesowego. Powód wskazał, ze dochodzona kwota to zadatek, do zwrotu którego pozwana była zobowiązana na podstawie umowy przedwstępnej sprzedaży z 27 sierpnia 2014 roku, a którego nie zwróciła w związku z nie zawarciem umowy przyrzeczonej. (pozew k. 3-4)

W odpowiedzi na pozew z 30 sierpnia 2022 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwana podniosła, że roszczenie powoda jest bezzasadne a ponadto podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powoda, zgodnie z art. 390 § 3 k.c. (odpowiedź na pozew k. 50-53)

W dalszych pismach procesowych strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Powód i pozwana zawarli 27 sierpnia 2014 roku w formie aktu notarialnego Rep. A Nr (...) przedwstępną umowę sprzedaży, na podstawie której pozwana zobowiązała się nabyć od Agencji Nieruchomości Rolnych, działki dawnej nieruchomości D., oznaczone jako działki nr (...) i po ich nabyciu sprzedać je powodowi za cenę 1,6 mln zł. Powyższe zobowiązanie pozwana miała wykonać najpóźniej do 10 sierpnia 2020 roku. Zgodnie z § 9 pkt 3 umowy powód zobowiązał się do zapłaty na rzecz pozwanej kwotę 150 000 zł tytułem zadatku, która w przypadku niespełnienia warunku kupna nieruchomości będących przedmiotem niniejszej umowy (okoliczności bezsporne, ponadto dowód przedwstępna umowa sprzedaży k. 8-12)

Powód zapłacił pozwanej przyrzeczoną kwotę tytułem zadatku 2 września 2014 roku (okoliczności bezsporne, ponadto dowód: wyciąg z rachunku bankowego k. 13)

Między stronami nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej w ustalonym umowa terminie do 10 sierpnia 2020 roku, za co żadna ze stron nie ponosiła winy, w związku z czym pismem z 13 sierpnia 2020 roku powód wezwał pozwaną do zwrotu uiszczonej tytułem zadatku kwoty 150 000 zł. Wezwanie zostało nadane do pozwanej w placówce pocztowej 14 sierpnia 2020 roku. (okoliczności bezsporne, ponadto dowód wezwanie do zwrotu zadatku k. 14, potwierdzenie nadania k. 15)

Wnioskiem z 16 listopada 2020 roku powód wniósł do Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu z 27 sierpnia 2014 roku Rep. A Nr 2035/2014 z zaznaczeniem, że dłużniczka powinna zapłacić wierzycielowi kwotę 150 000 zł wraz z odsetkami od 28 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz przyznanie kosztów postepowania klauzulowego. Postanowieniem z 20 kwietnia 2021 roku Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim oddalił wniosek powoda, wskazując, że nie oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji nie spełniło dodatkowych wymogów o których mowa w art. 777 § 1 pkt 4, 5 lub 6 k.p.c. Postanowieniem z 8 września 2021 roku Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim oddalił zażalenie na postanowienie z 20 kwietnia 2021 roku (okoliczności bezsporne ponadto dowód: postanowienie z 20 kwietnia 2021 roku k. 84, postanowienie z 8 września 2021 roku k. 86)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dokumentów, wydruków komputerowych i kserokopii dokumentów złożonych przez strony postępowania. W ocenie Sądu dowody te, tworzą zasadniczo spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Sąd nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie wątpliwości co do ich wiarygodności i mocy dowodowej z urzędu.

Czyniąc ustalenia faktyczne w sprawie Sąd kierował się również regułami art. 229 i art. 230 k.p.c. uznając za ustalone okoliczności faktyczne przyznane lub niekwestionowane przez stronę przeciwną.

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie strony przedstawiły zgodny obraz stanu faktycznego, nie kwestionując faktu istnienia umowy, jej treści, braku zawarcia umowy przyrzeczonej, zapłaty zadatku przez powoda oraz braku jego zwrotu przez pozwaną. Spór między stronami dotyczył kwestii przedawnienia roszczenia powoda o zwrot zadatku, którego bieg miał zostać zgodnie ze stanowiskiem powoda przerwany w wyniku złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności.

Zgodnie z treścią art. 394 § 1 k.c. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej, natomiast § 3 wskazuje, że w razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony. W niniejszej sprawie strony zastrzegły w umowie przedwstępnej sprzedaży nieruchomości obowiązek zapłaty przez powoda zadatku na rzecz pozwanego. Umowa przyrzeczona nie została zawarta, a żadna ze stron nie ponosiła za to winy, w związku z czym zaistniał obowiązek zwrotu kwoty uiszczonej tytułem zadatku.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na dyspozycję art. 390 § 3 k.c., zgodnie z którą Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne. Dotyczy to wszelkich roszczeń związanych z umową przedwstępną, w tym roszczeń dotyczących zadatku. Umowa przyrzeczona zgodnie z treścią umowy przedwstępnej miała zostać zawarta najpóźniej do 10 sierpnia 2020 roku, zatem do przedawnienia związanych z nią roszczeń doszło 11 sierpnia 2021 roku.

Jednakże powód 16 listopada 2020 roku wniósł o nadanie aktowi notarialnemu w ramach którego sporządzono umowę przedwstępną klauzuli wykonalności. Zgodnie z treścią art. 123 § 1 k.c. Bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia oraz przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Oznacza to, że celem ustalenia, czy w sprawie doszło do przerwania biegu przedawnienia zgodnie z twierdzeniami powoda.

Koniecznym do przerwania biegu przedawnienia jest podjęcie czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Nie ma wątpliwości, że wszczęcie postępowania klauzulowego stanowi czynność dokonywaną przed sądem, jednakże pozwana kwestionowała, że czynność ta została przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia jak również podnosiła, że w związku z oddaleniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności jako bezzasadnego, nie ma możliwości aby czynność ta przerwała bieg przedawnienia. Nie sposób zgodzić się z twierdzeniami pozwanej.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że wystąpienie z wniosek o nadanie klauzuli wykonalności jest krokiem zmierzającym bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Po nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu staje się on tytułem wykonawczym, który to następnie jest podstawą egzekucji i umożliwia wszczęcie postepowania egzekucyjnego, na co wskazuje treść art. 776 k.p.c. Oznacza to, że uzyskanie klauzuli wykonalności jest warunkiem sine qua non wszczęcia postępowania egzekucyjnego i dochodzenia zaspokojenia swojego roszczenia przez wierzyciela. W ocenie Sądu nie ma zatem wątpliwości, że czynność ta prowadzi do przerwania biegu przedawnienia roszczenia, jako podjęta przed sądem w celu zaspokojenia roszczenia. Podobne stanowisko przyjmowane jest konsekwentnie przez orzecznictwo, w tym również przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z 5 grudnia 2019 roku o sygnaturze akt III CZP 38/19.

Co do kwestii umorzenia postepowania klauzulowego jako bezzasadnego, Sąd również nie przychylił się do stanowiska powódki. Przepisy prawa nie przewidują bowiem sytuacji, w której dokonana przerwa biegu przedawnienia zostaje zniweczona. Ustawodawca przewidział jedynie bardzo konkretne zdarzenia, które prowadzą do uznania, że dokonana czynność nie powoduje żadnych skutków prawnych, np. unormowany w art. 130 § 2 k.p.c. zwrot pozwu. Nie istnieje jednakże norma, wskazująca, że umorzenie postępowania klauzulowego prowadzi do bezskuteczności przerwania biegu terminu przedawnienia. W tej materii Sąd przychyla się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego we wskazywanym powyżej postanowieniu w sprawie III CZP 38/19, przyjmując że „samo złożenie wniosku o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przerywa bieg przedawnienia; o takim skutku decyduje dokonanie tej czynności przez uprawnionego, a nie treść rozstrzygnięcia sądu”.

Z uwagi na powyższe Sąd uwzględnił powództwo i zasądził na rzecz powoda od pozwanej kwotę 150 000 zł.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o żądaniu zapłaty odsetek Sąd przyjął art. 481 k.c. Roszczenie powoda w stosunku do pozwanej stały się wymagalne z upływem terminu wskazanego w §10 przedwstępnej umowy sprzedaży, zgodnei z którym Sprzedająca (pozwana) zobowiązuje się zwrócić Kupującemu otrzymaną od niego kwotę 250 000 zł w terminie 3 dni od otrzymania pisemnego wezwania. Na kwotę 250 000 zł składa się również 150 000 zł tytułem zadatku, a więc roszczenie stało się wymagalne 1 września 2020 roku, tj. po upływie 3 dni od uznania za doręczone 28 sierpnia 2020 roku pisemnego wezwania z 13 sierpnia 2020 roku, gdyż był to ostatni dzień, w którym pozwana mogła dochowując odpowiedniej staranności zapoznać się z treścią wezwania. Biorąc pod uwagę powyższe, w tym treść art. 321 §1 k.p.c., sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej na rzecz powoda kwoty od 1 września 2020 roku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z treścią którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powód przegrał niniejszą sprawę w całości, zatem Sąd ustalił, że ponosi on w całości koszty postępowania, których szczegółowe rozliczenie pozostawił na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. referendarzowi sądowemu.