Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. Z. i A. Z.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. i (...) S.A z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo względem (...) S.A z siedzibą w W.;

II.  Zasądza od K. Z. i A. Z. na rzecz (...) S.A z siedzibą w W. tytułem zwrotu kosztów procesu kwoty po 7517 zł (siedem tysięcy pięćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 106/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 stycznia 2021 r., zmodyfikowanym pismem z dnia 17 lutego 2022 r., skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. K. Z. i A. Z. wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów kwoty 2 580 609,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, wobec uznania umowy zawartej pomiędzy stronami w dniu 30 sierpnia 2008 r., nr (...) („Umowa”), za nieważną;

ewentualnie, w przypadku uznania przez Sąd, że Umowa była ważna, a kredyt udzielony powodom w walucie polskiej wolny jest od odniesień do kursu franka szwajcarskiego z zachowaniem oprocentowania przewidzianego przez Umowę, powodowie wnieśli o:

2.  zasądzenie od pozwanego łącznie na ich rzecz kwoty 1 341 309,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 lutego 2019 r. do dnia zapłaty.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej ( pozew – k. 3-112, modyfikacja powództwa z dnia 17 lutego 2022 r. – k. 762-775).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Bank zakwestionował powództwo zarówno co do zasady, jak i wysokości, w tym w zakresie zmodyfikowanym pismem z dnia 17 lutego 2022 r., podnosząc że Umowa nie zawiera postanowień niedozwolonych, a roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego nie zasługuje na uwzględnienie. Zakwestionował również, aby powodom przysługiwał w niniejszej sprawie status konsumentów ( odpowiedź na pozew – k. 499-543, pismo z dnia 14 marca 2022 r. – k. 803-807v).

Pismem z dnia 25 sierpnia 2022 r. pozwany, z ostrożności procesowej, na wypadek uznania Umowy za nieważną, podniósł ewentualny zarzut potracenia kwoty 1 211 400 zł, należnej bankowi tytułem zwrotu kapitału wypłaconego z dochodzoną przez powodów wierzytelnością o zwrot 2 580 610 zł. Pozwany podniósł, dalej, że na wypadek nieuznania zarzutu potrącenia za skuteczny, korzysta z prawa zatrzymania ( pismo z dnia 25 sierpnia 2022 r. – k. 823-824v).

Na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2023 r. pełnomocnik powodów wniósł o dopozwanie w trybie art. 194 § 3 k.p.c. (...) S.A.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2023 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) S.A. na podstawie art. 194 § 3 k.p.c. ( protokół rozprawy z dnia 3 kwietnia 2024 r. – k. 863-863v).

Postanowieniem z dnia 3 października 2023 r. Sąd zawiesił postępowanie w zakresie powództwa przeciwko (...) Bank S.A. na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. ( postanowienie – k. 867).

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. w pierwszej kolejności podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej po stronie (...) S.A. do występowania w sprawie w charakterze pozwanego oraz wniósł o zwolnienie z udziału w sprawie po stronie pozwanego. Niezależnie od powyższego pozwany wniósł o oddalenie powództwa w stosunku do (...) S.A. w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz (...) S.A. zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podkreślił, że niniejsza sprawa dotyczy roszczeń z umowy kredytu hipotecznego indeksowanego kursem waluty CHF, w związku z czym prawa majątkowe i zobowiązania dotyczące spornej Umowy nie zostały „przeniesione” do banku pomostowego, w związku z czym w dalszym ciągu bankiem uprawnionym i zobowiązanym z tytułu spornej Umowy pozostaje wyłącznie (...) Bank S.A ( pismo pozwanego (...) S.A. – k. 873-882).

Pismem z dnia 20 maja 2024 r. powodowie podnieśli, że wyłączenia, na które powołuje się (...) S.A., zawarte w ust. 5 pkt 1 lit. a) decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 29 września 2022 r., nr (...), nie odnoszą się do przysługującej powodom wierzytelności o zwrot świadczenia nienależnego (pismo z dnia 20 maja 2024 r. – k. 896-901).

Do czasu zamknięcia rozprawy odnośnie do roszczenia wobec pozwanego (...) S.A. stanowiska stron nie uległy zmianie ( protokół rozprawy – k. 916-916v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 lipca 2008 r. K. Z. i A. Z. złożyli do (...) Bank S.A. w W. – Oddziału (...) w W. (obecnie (...) Bank S.A.) wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego w kwocie 1 200 000 zł, w walucie CHF, z przeznaczeniem na zakup nieruchomości/prawa do nieruchomości na rynku pierwotnym, wykończenie/remont/modernizację oraz refinansowanie zaliczki. Wraz ze złożeniem wniosku K. Z. i A. Z. oświadczyli, że są świadomi faktu, że w przypadku kredytów indeksowanych kursem waluty obcej ponoszą ryzyko kursowe ( wniosek kredytowy – k. 551-553v, oświadczenie o ryzyku – k. 554-554v).

W dniu 30 sierpnia 2008 r. K. Z. i A. Z. zawarli z (...) Bank S.A. w W. – Oddział (...) umowę kredytu hipotecznego nr (...).

Na mocy Umowy bank udzielił K. Z. i A. Z. kredytu w kwocie 1 211 400 zł, indeksowanego kursem CHF, z przeznaczeniem na zakup nieruchomości na rynku pierwotnym (1 005 100 zł), wykończenie/remont/modernizację (142 000 zł), refinansowanie zadatku (52 900 zł) oraz refinansowanie kredytowanej składki ubezpieczenia stawki bazowej LIBOR CHF (11 400 zł). Bank wypłacił kredyt w transzach, zgodnie z wnioskami kredytobiorców.

Stosownie do § 3 ust. 11, § 4 ust. 8 części ogólnej Umowy, a także § 11 ust. 7, § 12 ust. 7 Regulaminu (...) Bank S.A. w W. – oddział specjalistyczny (...) („Regulamin”) przy uruchomieniu kredytu, które następowało w złotych polskich, bank przeliczał wypłacaną kwotę na CHF zgodnie z kursem kupna dewiz obowiązującym w banku w dniu uruchomienia, natomiast spłata rat kredytu następowała w CHF według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w banku na podstawie obowiązującej w banku tabeli kursów z dnia spłaty.

Umowa została zawarta według standardowego wzorca umownego stosowanego przez bank. Postanowienia dot. waloryzacji nie podlegały negocjacji ( Umowa kredytu hipotecznego nr (...) – k. 226-232, Regulamin – k. 233-243, zaświadczenie banku z dnia 15 lipca 2020 r. – k. 244-249, harmonogram spłat – k. 556, zaświadczenia banku z dnia 1 lutego 2022 r. – k. 785-788, zaświadczenie banku z dnia 14 lutego 2022 r. – k. 789-790, ponadto zeznania powoda A. Z. – k. 812v-813v oraz powódki K. Z. – k. 813v).

Umowa została zmieniona:

1)  aneksem nr 1 z dnia 6 listopada 2008 r. (sporządzonym w dniu 24 października 2008 r.);

2)  aneksem nr 2 z dnia 15 grudnia 2009 r., na mocy którego zmianie uległa część szczególna umowy (III), a strony ustaliły, że całkowita kwota kredytu wynosi 1 119 400 zł;

3)  aneksem z dnia 16 grudnia 2009 r., zmieniający m.in. § 4 ust. 2 części ogólnej Umowy, stanowiący że spłata wszelkich zobowiązań z tytułu Umowy dokonywana będzie w walucie CHF, a bank pobierze z rachunku prowadzonego w złotych polskich należną ratę stosując do jej wyliczenia w CHF średni kurs NBP z godziny 12:00 z dnia wymagalności raty ( aneksy wraz z wnioskiem o sporządzenie aneksu oraz załącznikiem do aneksu z dnia 16 grudnia 2009 r., oświadczeniem o ryzyku stopy procentowej – k. 557-563v)

Pismem z dnia 20 sierpnia 2018 r. K. Z. i A. Z., działając za pośrednictwem pełnomocnika, skierowali do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie wniosek o zawezwanie (...) Banku S.A. do próby ugodowej, do której zawarcia ostatecznie nie doszło ( wniosek – k. 254-263, protokół rozprawy z dnia 31 stycznia 2019 r., sygn. II Co 2269/18 – k. 265).

Pismem z dnia 2 lipca 2019 r. K. Z. i A. Z., działając za pośrednictwem pełnomocnika, wezwali (...) Bank S.A. do zwrotu kwoty 715 000 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania w związku z zastosowaniem w Umowie niedozwolonych postanowień umownych oraz wezwali do sporządzenia i doręczenia im harmonogramu dalszych spłat kredytu, uwzględniającego oprocentowanie przewidziane w Umowie oraz wyeliminowanie niewiążących, niedozwolonych postanowień umownych dotyczących indeksacji (waloryzacji) do waluty obcej CHF ( wezwanie z dnia 2 lipca 2019 r. wraz z potwierdzeniem nadania oraz wydrukiem elektronicznego śledzenia przesyłek – k. 250-253).

W dacie zawarcia Umowy A. Z. prowadził działalność gospodarczą, której adres wykonywania mieścił się pod kredytowaną Umową nieruchomością ( pismo Wydziału (...) Urzędu (...) W. dla Dzielnicy (...) z dnia 3 lutego 2010 r. – k. 675, zawiadomienia A. Z. z dnia 12 lutego 2010 r. – k. 676-677).

W dniu 29 września 2022 r. Bankowy Fundusz Gwarancyjny podjął wobec (...) Bank S.A. decyzję w sprawie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji (...) Bank S.A., umorzenia instrumentów kapitałowych (...) Bank S.A., zastosowania instrumentu przymusowej restrukturyzacji wobec (...) Bank S.A. oraz ustanowienia administratora (...) Bank S.A.

Stosownie do ust. 5 przywołanej decyzji wobec Podmiotu w restrukturyzacji stosuje się instrument przymusowej restrukturyzacji w formie instytucji pomostowej, w ten sposób, że do instytucji pomostowej ( (...) S.A.) z dniem 3 października 2022 r. (dalej: „Dzień Przeniesienia”) przenosi się ze skutkiem określonym w art. 191 ust 1 ustawy o BFG przedsiębiorstwo Podmiotu w restrukturyzacji, obejmujące ogół praw majątkowych Podmiotu w restrukturyzacji według stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, ujętych w jego ewidencji, w tym ewidencji księgowej lub informatycznych systemach księgowych, z wyłączeniem:

a)  praw majątkowych wynikających z czynności faktycznych, prawnych lub czynów niedozwolonych dotyczących umów kredytów i pożyczek denominowanych we franku szwajcarskim (CHF) lub indeksowanych kursem franka szwajcarskiego (CHF), oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych, w tym objętych postępowaniami cywilnymi, administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia;

b)  praw majątkowych wynikających z czynności faktycznych, prawnych lub czynów niedozwolonych dotyczących umów kredytów hipotecznych denominowanych w walucie obcej lub indeksowanych kursem waluty obcej, oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych, w tym objętych postępowaniami cywilnymi i administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia ( decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 29 września 2022 r. dostępna na stronie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego pod adresem https://www.bfg.pl/wp-content/uploads/informacja-o-przyczynach-i-skutkach-1.pdf).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych w treści uzasadnienia dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie miał znalazł podstaw do zakwestionowania tych dowodów.

Zeznaniom powodów Sąd dał wiarę w zakresie, w jakim korelują z materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Powodowie zeznawali w sposób spontaniczny i szczery, jak również co do zasadniczych kwestii, zeznania powodów były spójne z zeznaniami powodów (kredytobiorców) składanymi w szeregu podobnych spraw. W okresie, gdy zawierana była sporna w sprawie umowa, ryzyko istotnego wzrostu kursu CHF do PLN postrzegane było jako mało prawdopodobne i owo przekonanie, również pośród pracowników banków i doradców finansowych, znajdowało wyraz w treści informacji udzielanych klientom zainteresowanym kredytem waloryzowanym do CHF.

Dowód z zeznań świadka O. D. ( dawniej A. D., k. 729-733) tj. pracownika który podpisał w imieniu pozwanego (...) Bank S.A. sporną Umowę, nie stanowił podstawy ustaleń faktycznych, ponieważ po pierwsze świadek wskazywał, że nie pamięta powodów, ani okoliczności zawierania przedmiotowej Umowy, a po drugie – i w tym kontekście również zeznania świadka P. S. ( k. 748-756) nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych – zeznania dotyczyły kwestii ekonomicznych i księgowych związanych z udzielaniem przez bank kredytu waloryzowanego, co było zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy. Zauważyć należy, że zagadnienia te zostały szeroko opisane przez pozwanego w odpowiedzi na pozew i twierdzenia te w znacznej części nie były kwestionowane przez stronę powodową. Zeznania świadków o sposobie ustalania przez bank kursów walut obcych stanowiących podstawę przeliczeń związanych z uruchomieniem i spłatą kredytów nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem kluczowe znaczenie miało oparcie przeliczeń na kursach z tabeli, którą bank mógł kształtować swobodnie.

Sąd uznał pozostałe dokumenty za nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo przeciwko pozwanemu (...) S.A z siedzibą w W. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 317 § 1 k.p.c. sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu. Część żądania lub niektóre z żądań pozwu mogą być objęte wyrokiem częściowym jeżeli są już dostatecznie wyjaśnione do rozstrzygnięcia. Będzie tak wówczas, gdy strony nie zgłaszają w tym zakresie dalszych wniosków dowodowych, a sąd nie znajduje podstaw do dopuszczania dowodów z urzędu. Jednocześnie na podstawie dotychczas zgromadzonego materiału dowodowego sąd ma już możliwość ustalenia stanu faktycznego stanowiącego podstawę częściowego rozstrzygnięcia sporu.

Zasadny okazał się podniesiony przez pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. zarzut braku legitymacji procesowej biernej. Pozwany podniósł, że przejęcie przez niego praw i obowiązków (...) Banku S.A. związane było z szeregiem wyłączeń, a w szczególności stosownie do ust. 5 pkt 1 lit. a) decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (...) S.A. nie przejął praw majątkowych wynikających z czynności faktycznych, prawnych lub czynów niedozwolonych dotyczących umów kredytów i pożyczek denominowanych we franku szwajcarskim (CHF) lub indeksowanych kursem franka szwajcarskiego (CHF), oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych, w tym objętych postępowaniami cywilnymi, administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia.

Treść omawianej decyzji nie pozostawia wątpliwości, że w związku z wszczęciem przymusowej restrukturyzacji (...) Bank S.A., bank pomostowy nie przejął praw majątkowych związanych z kredytami indeksowanymi kursem waluty obcej.

Powodowie domagają się od pozwanego (...) S.A. zaspokojenia roszczeń o wynikających z zawartej z (...) Bank S.A. umowy kredytu hipotecznego indeksowanego kursem CHF, tj. roszczeń o zwrot świadczenia nienależnego spełnionego w wykonaniu spornej umowy, której ważność kwestionują w całości lub jedynie w zakresie mechanizmu indeksacji.

Decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego ma charakter decyzji administracyjnej i wiąże Sąd w niniejszym postępowaniu, a zatem wbrew treści tej decyzji Sąd nie mógł ustalić, jak tego domagali się powodowie, że jako bank pomostowy nabył zobowiązanie do zwrotu świadczenia spełnionego przez powodów w wykonaniu spornej umowy. W ten sytuacji, powództwo przeciwko (...) S.A., który nie posiada legitymacji procesowej biernej w tym procesie, podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu w punkcie II wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na podstawie tych przepisów Sąd obciążył powodów, przegrywających sprawę w rozpatrywanym zakresie, poniesionymi przez (...) S.A. z siedzibą w W. kosztami obejmującymi wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego – 15 000 zł (ustalone stosownie do § 2 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictw – 34 zł, rozdzielając te koszty po połowie pomiędzy powodów. Od kwoty tej zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.