Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko A. U.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  ustala, że powód przegrał proces w 100% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku,

III.  nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa-Sąd Okręgowy w Warszawie na rzecz kuratora pozwanego – U. M. (1) kwotę 5.400 (pięć tysięcy) czterysta złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia.

Sygn. akt I C 211/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 marca 2022 r. (data nadania przesyłki, k. 25) powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł przeciwko pozwanemu A. U. o zapłatę łącznej kwoty 87.747,50 zł, w tym:

a)  należność główna w wysokości 78.089,24 zł oraz odsetki umowne naliczone od należności głównej od 15 czerwca 2019 r. do 29 grudnia 2019 r. w wysokości 3.483,46 zł naliczone zgodnie z załączonym wyciągiem z ksiąg banku;

b)  odsetki umowne naliczone od należności głównej od 25 listopada 2019 r. do 26 sierpnia 2020 r. w wysokości 5.376,12 zł naliczone zgodnie z załączonym wyciągiem z ksiąg banku;

c)  odsetki umowne naliczone od należności głównej od 26 grudnia 2019 r. do 22 lutego 2022 r. w wysokości 4.282,14 zł naliczone zgodnie z załączonym wyciągiem z ksiąg banku

oraz zasądzenie dalszych odsetek za opóźnienie (przeterminowane), obliczonych według zmiennej stopy procentowej zgodnie z postanowieniami Umowy, Cennikiem usług oraz art. 481 k.c., od kwoty należności głównej, tj. 78.089,24 zł od dnia 23 lutego 2022 r. do dnia zapłaty naliczane w wysokości czterokrotności stopy procentowej kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

Nadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że zapłaty wymienionych kwot dochodzi w związku z zawartą z pozwanym umową pożyczki gotówkowej nr (...) zawartą w dniu 19 sierpnia 2019 r., która nie była przez pozwanego – pożyczkobiorcę spłacana. Powód wskazał, że wystosował ostateczne wezwanie do zapłaty w dniu 26 marca 2020 r., zaś umowę pożyczki wypowiedział pozwanemu dnia 3 lipca 2020 r. Obydwa pisma nie zostały podjęte przez pozwanego w terminie, pomimo dwukrotnej awizacji. Pisma te nie doprowadziły zarówno do dobrowolnej formy spłaty, jak i do restrukturyzacji zadłużenia (pozew, k. 2-3).

Kierowana do pozwanego korespondencja sądowa nie była odbierana. Sąd zobowiązał powoda do doręczenia odpisu pozwu pozwanemu za pośrednictwem komornika sądowego (zarządzenie z 10 sierpnia 2022 r., k. 45). Próby doręczenia przesyłki na adres wskazany przez powoda okazały się jednak bezskuteczne (postanowienie Komornika Sądowego z 25 października 2022 r., k. 59), a strona powodowa wniosła o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu A. U., na podstawie art. 144 k.p.c. (wniosek strony powodowej, k. 58).

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2023 r. Sąd ustanowił kuratora procesowego dla pozwanego A. U. nieznanego z miejsca pobytu – w osobie adwokata U. M. (2) (postanowienie, k. 81).

W odpowiedzi na pozew kurator procesowy adw. U. M. (2) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o przyznanie kuratorowi w osobie adw. U. M. (2) ustanowionej dla nieznanego z miejsca pozwanego wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora wedle norm przepisanych w wysokości stawki minimalnej za czynności adwokackie w sprawach cywilnych powieszonych o należny podatek VAT, jednocześnie oświadczając, że koszt te nie zostały opłacone w całości ani w części. Z ostrożności – na wypadek uwzględnienia powództwa – strona powodowa wniosła o obciążenie pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu oraz o rozłożenie świadczenia na raty. W imieniu strony pozwanego kurator podniósł następujące zarzuty:

1.  brak legitymacji biernej po stronie pozwanego;

2.  niewykazania zawarcia umowy, z której wywodzi się roszczenie dochodzone pozwem przez A. U.,

3.  wytoczenia powództwa przeciwko osobie, która nie jest stroną umowy pożyczki gotówkowej, z której wywodzi się roszczenie objęte pozwem,

4.  wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy oraz wypowiedzenie umowy osobie niebędącej stroną Umowy pożyczki gotówkowej, z której wywodzi się roszczenie objęte pozwem,

5.  niewykazanie skutecznego zawarcia umowy,

6.  niewykazanie istnienia umocowania osób zawierających umowę z pozwanym w imieniu Banku,

7.  nieudowodnienie istnienia roszczenia tak co do zasady jak co do wysokości;

8.  niewykazanie uruchomienia pożyczki;

9.  niewykazanie uiszczenia za Pozwanego składki ubezpieczeniowej, opłat i kosztów związanych z ustanowieniem zabezpieczenia z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia w wysokości pobranej od Pozwanego;

10.  niewykazanie sposobu wyliczenia należności głównej dochodzonej pozwem oraz braku spłaty przez pozwanego należności wynikających z umowy pożyczki;

11.  niewykazanie szczegółowo sposobu wyliczenia dochodzonych odsetek umownych i karnych;

12.  niewywiązanie się z obowiązku doręczenia Pozwanemu wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy kredytowej oraz informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zobowiązania;

13.  nieskuteczne wypowiedzenie umowy pożyczki;

14.  niewykazanie, że osoba podpisana pod ostatecznym wezwaniem do zapłaty była umocowana do sporządzenia wezwania do zapłaty;

15.  niewykazanie, że osoba która złożyła podpis pod wypowiedzeniem umowy była o należycie umocowana do złożenia oświadczenia w imieniu banku;

16.  brak opatrzenia własnoręcznym podpisem wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy przez osoby składające podpisy pod dokumentami;

17.  brak skutecznego doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy pożyczki;

18.  brak wymagalności dochodzonego roszczenia;

19.  przedwczesność powództwa;

20.  abuzywność umowy kredytowej w tym w zakresie wysokości należnej powodowi prowizji, wysokości składki ubezpieczeniowej (odpowiedź na pozew, k. 97-100).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowisko strony pozwanej nie uległo zmianie. Strona powodowa, pomimo prawidłowego wezwania na termin rozprawy, nie stawiła się (protokół rozprawy z 9 kwietnia 2024 r., k. 144).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 sierpnia 2019 r. U. (takie imię wpisano w rubryce) A. (takie nazwisko wpisano w rubryce) (PESEL: (...)), adres zameldowania/korespondencji: ul. (...), (...)-(...) W., zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) (dalej: Umowa). Stosownie do § 1 Umowy: Umowa (...) stanowiła Umowę (...), zaś WU – Warunki (...).

Zgodnie z § 5 pkt 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 2 i 3 Umowy całkowita kwota pożyczki wynosiła 70.000 zł, zaś kwota do wypłaty na podstawie Umowy wynosiła 97.271,64 zł, w tym całkowita kwota pożyczki w wysokości 70.000 zł, prowizja w kwocie 7.693 zł oraz kredytowana składka z tytułu zawarcia Umowy (...) w kwocie 19.578,64 zł. Umowa wskazywała okres spłaty wynoszący 84 miesiąca (§ 5 ust. 3 Umowy). Umowa wskazywała, iż rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) wynosi 20,80% wyliczona w oparciu o parametry i koszty pożyczki przy założeniu jej terminowej spłaty (§ 5 ust. 7 Umowy).

W § 6 Umowy określono koszty pożyczki i w pkt 2 wskazano, iż prowizja wynosi 7.693 zł i jest liczona od całkowitej kwoty pożyczki oraz jest pobierana przez doliczenie jej do kwoty pożyczki, zwiększając tym samym wysokość kwoty pożyczki do spłaty, a następnie poprzez potrącenie jej od wypłaconej kwoty pożyczki z rachunku wskazanego w Umowie.

W Umowie wskazano też łączną kwotę odsetek przy założeniu terminowej spłaty pożyczki (31.163,31 zł) oraz całkowity koszt pożyczki przy założeniu terminowej spłaty pożyczki (58.434,95 zł) (§ 6 pkt 6 i 7 Umowy).

W § 8 Umowy wskazano również skutki braku spłaty wskazując, że w przypadku braku spłaty zobowiązań w ustalonym terminie, Bank, nie wcześniej niż 5 dnia od wystąpienia zadłużenia przeterminowanego, podejmuje czynności monitujące, o których mowa w § 15.

W myśl § 9 pkt 2 Umowy, pożyczkodawca zawiera Umowę (...) po zapoznaniu się z WU, Dokumentem zawierającym informacje o produkcie ubezpieczeniowym – (...), poprzez złożenie wniosku o zawarcie Umowy (...). Składka z tytułu zawarcia Umowy (...) jest określona w WU i pobierana jest jednorazowo z góry za cały okres ochrony ubezpieczeniowej (kwota składki uwzględniona jest w kwocie do wypłaty na podstawie Umowy).

W § 12 Umowy bank oświadczył, że przed zawarciem niniejszej Umowy i Umowy (...) udostępnił pożyczkobiorcy w postaci elektronicznej:

1)  Regulamin,

2)  Cennik usług obowiązujący w dniu zawarcia Umowy,

3)  wzór „Oświadczenia o odstąpieniu od Umowy”,

4)  Regulamin (...) z (...) udzielanej przez Bank (...) S.A.,

5)  Regulamin promocji P., do której przystępuje Pożyczkodawca,

6)  Warunki (...),

7)  Kartę Produktu – Ubezpieczenie (...),

8)  Dokumenty zawierające informacje o produkcie ubezpieczeniowym – (...);

9)  Informacje dotyczące przetwarzania danych przez Administratora – Ubezpieczyciela;

Obowiązujące w dacie zawarcia Umowy. Jednocześnie wskazano, że na żądanie pożyczkobiorcy Bank przekaże w formie papierowej dokumenty, o których mowa powyżej.

W § 15 Umowy wskazano skutki nieterminowej spłaty, w tym czynności monitujące w przypadku braku spłaty zobowiązań (pkt 1), obciążenie rachunku należnościami (pkt 2), skutki niewykonania przez pożyczkobiorcę zobowiązań wynikających z Umowy (pkt 3), przekazanie danych o zobowiązaniach pożyczkobiorcy do biur informacji gospodarczych/instytucji finansowych (pkt 4), możliwość korzystania z pośrednictwa firm windykacyjnych (pkt 5) oraz informowanie dłużników o opóźnieniu w spłacie zadłużenia (pkt 6).

Stosownie do § 16 ust. 7 Umowy, Umowa mogła zostać rozwiązana przez każdą ze stron na warunkach i w trybie przewidzianym w Regulaminie (umowa pożyczki gotówkowej nr (...) z 19 sierpnia 2019 r., k. 5-7).

Zgodnie z § 11 ust. 1 pkt 4 Regulaminu kredytów i pożyczek udzielanych klientom indywidualnym przez Bank (...) S.A. (dalej: Regulamin), w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielania kredytu, bank może wypowiedzieć umowę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia Umowy. Stosownie do § 11 ust. 5 Regulaminu, wypowiedzenie umowy kredytu staje się skuteczne z chwilą otrzymania przez kredytobiorcę wypowiedzenia listem poleconym lub w przypadku doręczenia go bezpośrednio do rąk kredytobiorcy. W myśl § 14 ust. 1 Regulaminu, kredytobiorca zobowiązany jest w okresie kredytowania informować Bank o każdej zmianie swoich danych osobowych, w szczególności o zmianie adresu do korespondencji (Regulamin kredytów i pożyczek udzielanych klientom indywidualnym przez Bank (...) S.A., k. 13-14).

W dniu 26 marca 2020 r., w związku z niespłacaniem wymagalnego zadłużenia w kwocie 6.002,64 zł (w tym 3.490,10 zł z tytułu wymagalnych należności kapitałowych oraz 2.512,54 zł tytułem wymagalnych należności odsetkowych – umownych i przeterminowanych – na dzień 26 marca 2020 r.) skierowano do pożyczkobiorcy ostateczne wezwanie do zapłaty. Nadto poinformowano o możliwości restrukturyzacji zadłużenia (ostateczne wezwanie do zapłaty z 26 marca 2020 r., k. 133). Pismo zostało podpisane przez osoby umocowane przez Bank do składania ww. oświadczeń w imieniu Banku (pełnomocnictwo J. S. z 16 grudnia 2011 r., k. 112-114; pełnomocnictwo K. K. z 16 grudnia 2011 r., k. 109-111). Wezwanie do zapłaty zostało skierowane do A. U. na adres: ul. (...), (...)-(...) W., nie zostało podjęte w terminie, było dwukrotnie awizowane i powróciło do nadawcy jako nieodebrane (dokument elektroniczny, k. 134).

W związku z nieuregulowaniem zaległości (utrzymującym się zadłużeniem przeterminowanym) wynikających z zawartej umowy pożyczki, bank wypowiedział pożyczkobiorczyni Umowę wskazując, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni i biegnie od daty doręczenia wypowiedzenia (wypowiedzenie umowy pożyczki z 3 lipca 2020 r., k. 131). Pismo zostało podpisane przez osoby umocowane przez Bank do składania ww. oświadczeń w imieniu Banku (pełnomocnictwo J. S. z 16 grudnia 2011 r., k. 112-114; pełnomocnictwo K. K. z 16 grudnia 2011 r., k. 109-111). Wypowiedzenie umowy zostało skierowane do A. U. na adres: ul. (...), (...)-(...) W., nie zostało podjęte w terminie, było dwukrotnie awizowane i powróciło do nadawcy jako nieodebrane (dokument elektroniczny, k. 132).

W dniu 23 lutego 2022 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wystawił wyciąg z ksiąg banku CIF: (...), w którym stwierdził, że w księgach banku (...) posiada wymagalne zadłużenie w wysokości 87.747,50 zł z tytułu pożyczki gotówkowej nr (...). Na kwotę wymagalnego zadłużenia składała się należność główna w wysokości 87.747,50 zł, odsetki umowne od należności głównej od 25 listopada 2019 r. do 26 sierpnia 2020 r. w kwocie 5.376,12 zł oraz odsetki przeterminowane naliczane od należności głównej za okres od 26 grudnia 2019 r. do 22 lutego 2022 r. w kwocie 4.282,14 zł (wyciąg z ksiąg banku z 23 lutego 2022 r., k. 5).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd w całości dał wiarę dokumentom stanowiącym podstawę ustaleń stanu faktycznego. Przedłożone przez stronę powodową ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 26 marca 2020 r . (k. 9) oraz wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 3 lipca 2020 r. (k. 11) zostało zakwestionowane przez stronę pozwaną z uwagi na brak opatrzenia ww. dokumentów własnoręcznym podpisem osób umocowanych do złożenia oświadczenia w imieniu banku. O ile strona powodowa wykazała prawidłowe umocowanie wskazanych tam osób do złożenia oświadczeń w imieniu banku to należało stwierdzić, iż załączone przez powoda do pozwu dokumenty (k. 9 i 11) nie zostały opatrzone własnoręcznymi podpisami, a zawierały wklejoną – najprawdopodobniej mechanicznie – imienną pieczątkę tych osób z ich podpisem, który nie były jednak podpisem własnoręcznym a jedynie jego kopią. Strona pozwana wraz z pismem procesowym z dnia 14 lutego 2024 r. (k. 130) przedłożyła ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 26 marca 2020 r. (k. 133) oraz wezwanie do zapłaty z dnia 3 lipca 2020 r. (k. 131) opatrzone własnoręcznymi podpisami osób umocowanych do złożenia oświadczenia w imieniu Banku.

Na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2024 r. Sąd oddalił wniosek strony pozwanej jak na karcie 137v tj. o zobowiązanie do przedłożenia: dowodu uiszczenia za pozwanego składki ubezpieczeniowej, opłat i kosztów związanych z objęciem ubezpieczeniem oraz zobowiązania do wskazania czy w związku z wypowiedzeniem umowy została rozliczona składka z tytułu ubezpieczenia oraz do przedłożenia oryginału ostatecznego wezwania do zapłaty z dnia 26 marca 2020 r. i oświadczenia o wypowiedzeniu umowy z dnia 3 lipca 2020 r. (odpowiedź na pozew, k. 137v), na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy (protokół rozprawy z 9 kwietnia 2024 r., k. 144).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą dochodzonego roszczenia był art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do umowy pożyczki miały ponadto zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu sformułowanego przez stronę powodową dotyczącego braku brak legitymacji biernej po stronie pozwanego należy wskazać, że zgodnie z art. 126 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. prawidłowe oznaczenie stron procesu jest obowiązkiem powoda, który w pozwie powinien wskazać ich imiona i nazwiska
lub nazwy oraz oznaczyć miejsce zamieszkania bądź siedziby; ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników. Posiadanie przez strony legitymacji czynnej i biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo. Stąd też, zarzut kuratora procesowego pozwanego w przedmiocie braku legitymacji biernej po stronie pozwanego należało rozstrzygnąć w pierwszej kolejności. Dalej podkreślić należy, że legitymacja procesowa to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Legitymacja czynna zawsze jest ściśle związana ze stroną powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu. Natomiast legitymacja bierna uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Legitymacja procesowa, to uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego. Sąd Najwyższy wskazał, że legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje, co do zasady oddaleniem powództwa (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 12 grudnia 2012 r., sygn. III CZP 83/12).

Rolą Sądu w procesie jest dokonanie oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania, co do istoty sprawy, a w wypadku stwierdzenia braku legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), to na sądzie spoczywa wydania wyroku oddalającego powództwo. Takie procedowanie jest konsekwencją choćby wytoczenia powództwa przeciwko osobie nieuprawnionej.

Powód w pozwie oznaczył stronę pozwaną jako: A. U., podając przy tym numer PESEL: (...) (pozew, k. 2). Co prawda w przedmiotowej Umowie zamieniono imię z nazwiskiem albowiem wskazano imię: U. i nazwisko: A. (k. 5) zamiast właściwego wskazania imienia: A. i nazwiska: U., co potwierdza wydruk z systemu PESEL SAD pozwanego (k. 66), jednakże numer PESEL pozwanego odpowiada numerowi PESEL pożyczkobiorcy z umowy pożyczki gotówkowej nr (...) zawartej dnia 19 sierpnia 2019 r., z którą związane jest roszczenie wywiedzione przez powoda w niniejszej sprawie. Nie można tym samym uznać, by strona powodowa nie wykazała legitymacji biernej pozwanego, albowiem dane pozwanego, w tym numer PESEL, korespondują z danymi pożyczkobiorcy z zawartej między stronami Umowy (k. 5-7).

Tym samym zarzut strony pozwanej dotyczący braku legitymacji biernej po stronie pozwanego należy uznać za niezasadny.

W ocenie Sądu powód wykazał również, iż zawarł z pozwanym umowę pożyczki oraz związaną z nią umowę ubezpieczenia. Umowa została też zawarta w odpowiedniej formie – pisemnej (art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim) – oraz zawiera wymagane przez prawo elementy (art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim).

Strona powodowa – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – wykazała fakt zawarcia z pozwanym umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 19 sierpnia 2019 r., co potwierdza przedłożony dokument Umowy poświadczony za zgodność z oryginałem (k. 5-7). Strona powodowa udowodniła też fakt uruchomienia środków udzielonej pożyczki, przedkładając wydruk – listę transakcji z rachunku bankowego za okres od 1 sierpnia 2019 r. do 4 grudnia 2023 r . (k. 115-116) zgodnie z którą w dniu 19 sierpnia 2019 r. (a więc w dniu zawarcia spornej Umowy) uruchomiono kwotę 97.271,64 zł, w tym prowizja w kwocie 7.693 zł i ubezpieczenie w wysokości 19.578,64 zł, a więc środki wynikające z zawartej tego dnia umowy pożyczki gotówkowej, co wynika wprost z treści Umowy (k. 5-7).

W ocenie Sądu, kwestionowanie na etapie niniejszego postępowania faktu skutecznego zawarcia Umowy uznać należy wyłącznie za obraną przez stronę pozwaną w niniejszym postępowaniu linię obrony swoich interesów, nie znajdującą potwierdzenia w ustalonych faktach. Strona pozwana – kwestionując powyższe – nie dowiodła, aby do zawarcia Umowy pożyczki nie doszło skutecznie lub aby była ona wadliwa w stopniu powodującym jej nieważność. Tym samym, zdaniem Sądu, całkowicie niezasadne są zarzuty strony pozwanej, że przedmiotowa umowa nie została skutecznie zawarta, powództwo zostało wytoczone przeciwko osobie, która nie jest stroną umowy pożyczki gotówkowej, a także by wezwanie do zapłaty czy wypowiedzenie umowy zostały skierowane do osoby niebędącą stroną Umowy, do czego Sąd odniesie się również w dalszej części niniejszego uzasadnienia.

Powód podołał również wykazaniu wysokości dochodzonego roszczenia, w tym dochodzonej należności głównej, odsetek umownych oraz dalszych odsetek za opóźnienie (przeterminowane). Przedłożył bowiem zarówno wyciąg z ksiąg rachunkowych banku z dnia 23 lutego 2022 r. (k. 4) z którego wynika wysokość wymagalnego zobowiązania, w tym należności głównej, odsetek umownych, odsetek przeterminowanych, jak również wydruk z rachunku bankowego dotyczącego pożyczki za okres od 1 sierpnia 2019 r. do 4 grudnia 2023 r. (k. 115-116).

Wyciąg z ksiąg rachunkowych banku jest dokumentem prywatnym i stanowi on jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Według Sądu w procesie cywilnym w przypadku sporu, co do istnienia oraz wysokości wierzytelności wyciąg z ksiąg banku nie stanowi dostatecznego dowodu dla wykazania wymienionych wyżej okoliczności, które były kwestionowane przez stronę pozwaną. W realiach niniejszej sprawy udowodnienie istnienia i wysokości wierzytelności polegało na przedstawieniu dokumentów źródłowych, w oparciu o które został wystawiony taki wyciąg. Konieczne było bowiem sprawdzenie przez Sąd, czy i kiedy zaistniało zadłużenie z tytułu kredytu oraz czy naliczenie odsetek i innych opłat było zgodne z umową. Powód w toku niniejszego postępowania przedstawił dowodów na te okoliczności – w aktach sprawy znajduje się wyciąg z rachunku bankowego pozwanego, pozwalający na ustalenie sposobu zaliczania tych wpłat przez Bank na poczet długu. Dokumenty te wspólnie pozwalały więc na ocenę rzeczywistej wysokości zadłużenia pozwanego.

Strona powodowa nie podołała jednak wykazaniu zasadności i wymagalności dochodzonego roszczenia. Przesądzające dla oddalenia powództwa było stwierdzenie przez Sąd, że powód nie udowodnił dokonania skutecznego wypowiedzenia umowy z uwagi na przesłanie oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy na adres pozwanego, który nie widnieje w umowie. Załączone do akt sprawy wezwania do zapłaty z dnia 26 marca 2020 r. (k. 9) i wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 3 lipca 2020 r. (k. 11) zostały skierowane na prawidłowe imię i nazwisko pożyczkobiorcy, tj. A. U., jednak na adres niewynikający z zawartej Umowy, tj. ul. (...) w W.. Przesyłki nie zostały odebrane przez adresata, co potwierdzają załączone wydruki ze śledzenia przesyłek (k. 10 i 12). Strona pozwana zakwestionowała skuteczność doręczenia wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy z uwagi na skierowanie ww. pism do osoby o imieniu A. i nazwisku U. (zamiast do osoby o imieniu U. a nazwisku A.) oraz skierowanie przesyłek na adres ul. (...) w W. zamiast na widniejący w Umowie adres pożyczkobiorcy: ul. (...) w W.. Nie sposób jednak zgodzić się ze stanowiskiem strony pozwanej, iż skierowanie korespondencji przez bank do osoby na dane: (...) (imię i nazwisko) zamiast (...) (nazwisko i imię) świadczy o wypowiedzeniu Umowy, a w dalszej kolejności wytoczeniu powództwa przeciwko innej osobie niż ta, która była stroną spornej Umowy. Powyższe pozwala bowiem w dalszym ciągu na identyfikację pożyczkobiorcy – strony niniejszego postępowania. Brak jest natomiast przepisów prawa czy zasad zgodnie z którymi korespondencję należy kierować do adresata wskazując w pierwszej kolejności imię (imiona) a dopiero później nazwisko. Przykładowo bowiem nie budziłaby żadnych wątpliwości odnośnie adresata przesyłka skierowana zarówno do osoby (...), jak również (...). Kolejność podania imienia i nazwiska nie miałaby więc żadnego wpływu na identyfikację osoby adresata. Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy, zarówno imię (A.), jak i nazwisko (U.) nie zostały błędnie wskazane, nie zawierają też żadnych literówek czy to w imieniu czy w nazwisku.

O ile więc Sąd nie przychyla się do argumentacji strony pozwanej dotyczącej błędnego skierowania przez bank pism na dane (...) zamiast na (...), to podziela argumentację pozwanego dotyczącą skierowania wezwania do zapłaty i oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy na nieprawidłowy adres pożyczkobiorcy a więc adres niewynikający z Umowy pożyczki, ani z żadnego innego dokumentu czy czynności podjętej przez pożyczkobiorcę (np. wynikającej ze zmiany adresu do korespondencji pożyczkobiorcy).

Powód nie wyjaśnił dlaczego wezwanie do zapłaty i oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy oraz sam pozew zaadresował do pozwanego na adres inny, niż wynikający z Umowy pożyczki, tj. ul. (...), (...)-(...) W.. Natomiast zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a więc w okolicznościach sprawy – na powodzie. W związku z tym, nie sposób uznać, że powód skutecznie wypowiedział pozwanemu Umowę pożyczki oraz spełnił obowiązki z art. 75 ust. 2 Ustawy Prawo bankowe (Dz.U.2023.2488 t.j.), czego skutkiem jest brak możliwości powoływania się przez powoda na skuteczne wypowiedzenie umowy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze należało stwierdzić, że powód nie wykazał, aby dochował wszystkim powyżej wymienionym elementom, pozwalającym uznać wypowiedzenie umowy za skuteczne, tj. prowadzące do wygaśnięcia łączącego strony stosunku prawnego. Powód niewywiązanie się więc z obowiązku doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy kredytowej oraz informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zobowiązania, a samo wypowiedzenie Umowy pożyczki należy uznać za nieskuteczne.

Niezasadne przy tym okazały się zarzuty strony pozwanej dotyczący niewykazania, że osoby podpisane pod ostatecznym wezwaniem do zapłaty i wypowiedzeniem umowy były umocowane do sporządzenia wezwania do zapłaty, a także braku opatrzenia ww. dokumentów własnoręcznym podpisem przez osoby składające podpisy pod dokumentami. Powód przedłożył bowiem stosowne pełnomocnictwa (k. 109-114) oraz własnoręcznie podpisane ostateczne wezwanie do zapłaty (k. 133) i wypowiedzenie umowy (k. 131).

Nie można także uznać wniesienia pozwu w niniejszej sprawie jako skuteczne wypowiedzenie umowy pożyczki, albowiem dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego tutejszy Sąd ustanowił kuratora w osobie adwokata (postanowienie, k. 81) i szerokie w tym zakresie orzecznictwo neguje skuteczność wypowie dzenia umowy w taki właśnie sposób. „Bezskuteczne pozostaje w stosunku do drugiej strony stosunku prawnego, złożenie oświadczenia woli wywołującego skutki materialnoprawne, w sytuacji w której oświadczenie to zostanie złożone wobec kuratora ustanowionego dla tej strony w trybie przepisu art. 144 k.p.c. Ustanowiony w ten sposób kurator procesowy ma podejmować za nieobecnego wszystkie czynności procesowe, które są niezbędne dla obrony jego praw w toku całego procesu. Kurator uprawniony jest więc do składania oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony, ale tylko oświadczeń mających charakter procesowy. Przyjęcie przez kuratora oświadczenia o odstąpieniu od umowy, którego istotą jest rozwiązanie stosunku prawnego, a więc wywołanie wyłącznie skutku materialnoprawnego, przekracza zakres ochrony praw osoby reprezentowanej, zatem należy je uznać za niedopuszczalne ze względu na sprzeczność z ustawowymi uprawnieniami kuratora wynikającymi z art. 143 k.p.c.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 18 czerwca 2014 r., sygn. I ACa 236/14, Legalis nr 1241503). Takie stanowisko wyraził ponadto m.in. Sąd Apelacyjny w Białymstoku (wyrok z 29 kwietnia 2020 r., I ACa 918/19) i Sąd Apelacyjny w Gdańsku ( wyrok z dnia 30 czerwca 2020 r., V ACa 592/19), co tutejszy Sąd w pełni podziela.

Odnosząc się końcowo do zarzutu strony pozwanej dotyczącego abuzywności umowy kredytowej, w tym w zakresie wysokości należnej powodowi prowizji oraz wysokości składki ubezpieczeniowej wskazać należy, że uznanie kwestionowanych przez stronę pozwaną postanowień za abuzywne wymaga subsumpcji przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Paragraf 2 powołanego przepisu wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Z kolei paragraf 3 wskazanego artykułu definiuje nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy jako te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy wobec tego zbadać umowę wiążącą strony w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

Oceniając kwestionowane przez stronę pozwaną postanowienia umowne zawarte w umowie pożyczki przez pryzmat przesłanek określonych w powyższych przepisach nie ulega wątpliwości, że zawarta przez strony umowa miała charakter umowy jednostronnie profesjonalnej, albowiem pozwany występował jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Natomiast powód bez wątpienia jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych.

Kolejną kwestią była ocena, czy postanowienia umowy zostały przez strony indywidualnie uzgodnione. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Oznacza to, że pozwany nie miał możliwości negocjowania i nie miał wpływu na kształt postanowień umownych w tym zakresie. Konsument mógł zatem albo podpisać umowę na proponowanych we wzorcu umownym warunkach albo odmówić zawarcia umowy. Powód posługiwał się wzorcami umownymi, które zostały przez niego przygotowane jeszcze przed zawarciem umowy z pozwanym. Nie można zatem uznać, by postanowienia umowy w tym zakresie zostały indywidualnie uzgodnione.

Dla uznania spornych klauzul za abuzywne konieczne jest ustalenie, czy klauzule te kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Najogólniej rzecz ujmując, postanowienia umowy lub wzorca umownego rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04 Sąd Najwyższy stwierdził, że "w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast "działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści takiego stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku".

Sąd nie dopatrzył się jednak w spornej Umowie klauzul abuzywnych, które doprowadziłyby do uznania którejś z ponoszonych opłat (prowizji i składki ubezpieczeniowej) za nienależne powodowi.

Wskazać należy, że w treści Umowy wskazano zarówno wysokość prowizji od udzielonego kredytu w kwocie 7.693 zł (§ 6 pkt 2 Umowy, k. 5v), jak i okoliczność zawarcia umowy ubezpieczenia wraz z podaniem jej wysokości tj. 19.578,64 zł. oraz warunki zawarcia tejże umowy ubezpieczenia (§ 3 Umowy, k. 5; § 6 ust. 3 Umowy, k. 5v oraz § 9 ust. 2 Umowy). Wysokość prowizji i składki ubezpieczeniowej był więc pozwanemu znane już w dacie zawarcia spornej Umowy, gdyż kwoty te były wprost wskazane w treści Umowy, a pozwany zawierając Umowę pożyczki wyraził zgodę na powyższe koszty.

Nie sposób też uznać przewidzianej w umowie pożyczki prowizji za zawyżoną i stanowiącą niedozwolone postanowienie umowne. Prowizja pełni rolę wynagrodzenia za zawarcie umowy kredytu, które to – w świetle przepisów ustawy o kredycie konsumenckim – jest jak najbardziej dopuszczalne (w granicach wyznaczonych przez art. 36a ustawy). Pobieranie przez pożyczkodawcę takiej prowizji ma swój ekonomiczny sens w szczególności w przypadkach takich umów, jak ta zawarta pomiędzy stronami – na relatywnie długi okres spłaty – w okolicznościach niniejszej sprawy było to 84 miesiące (§ 5 ust. 3 Umowy, k. 5) a więc 7 lat. Przypomnieć w tym miejscu należy, że ww. prowizja stanowiła obok odsetek kapitałowych dodatkowe wynagrodzenie banku – pożyczkodawcy w związku z jego faktyczną gotowością do wykonania umowy pożyczki i wydania pożyczkobiorcy na jego żądanie określonej sumy pożyczki. Pobieranie przez powoda wyłącznie odsetek od pożyczonej kwoty nie zrekompensowałoby ryzyka związanego z Umową i tym bardziej nie uczyniło tej Umowy opłacalnej dla powoda (powód jako przedsiębiorca udziela bowiem pożyczek w celach zarobkowych, a nie dobroczynnych, i nie ma podstaw by uniemożliwiać mu pobierania z tytułu umów pożyczek adekwatnego wynagrodzenia). Pozwany podpisał Umowę o treści przewidującej pobranie wskazanej prowizji, zatem znał postanowienia Umowy w tym zakresie i winien liczyć się z obowiązkiem spłaty zaciągniętej pożyczki na tych warunkach. Postanowienia dotyczącego wysokości prowizji nie można więc uznać za sprzeczne z właściwością stosunku łączącego strony.

W ocenie Sądu strona pozwana nie wykazała, że postanowienia umowne dotyczące ubezpieczenia, a w szczególności obowiązku ponoszenia przez pożyczkobiorcę składki ubezpieczeniowej w przewidzianej w umowie wysokości są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumenta. Możliwość zawarcia ubezpieczenia spłaty kredytu co do zasady należy uznać za dopuszczalne w umowach konsumenckich i nienaruszające dobrych obyczajów. Ubezpieczenie spłaty kredytu dopuszcza zarówno uprzednie obowiązująca jak i obecnie obowiązująca ustawa o kredycie konsumenckim (por. np. art. 5 pkt 6 lit. b) ustawy; art. 13 ust. 1 pkt 10 ustawy; art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy). Powód, występujący w roli agenta ubezpieczeniowego, wskazał w umowie zakres ubezpieczenia, wysokość składki, a także – jak wynika z zawartych oświadczeń – udostępnił pozwanemu warunki ubezpieczenia. Z tego względu Sąd nie znalazł podstaw do uznania klauzul w zakresie ubezpieczenia za niedozwolone.

Z uwagi na powyższe powództwo należało oddalić w całości, o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku.

Zgodnie z art. 108 §1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie Sąd, w myśl przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c., rozstrzygnął jedynie o zasadach ponoszenia kosztów procesu ustalając, że powód przegrał proces w 100% i pozostawił rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, o czym orzekł w punkcie II wyroku.

Sąd w punkcie III wyroku nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Warszawie na rzecz kuratora pozwanego – U. M. (1) kwotę 5.400 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia. Wynagrodzenie zostało ustalone na podstawie § 1 ust. 1 i ust. 3 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej. Wynagrodzenie kuratora procesowego ustanowionego na podstawie art. 144 § 1 k.p.c., obowiązanego do rozliczenia podatku od towarów i usług uwzględnia kwotę tego podatku, stosownie do treści art. 603 ⁴ § 3 k.p.c.

Sąd, ustalając wynagrodzenie kuratora procesowego w niniejszej sprawie, miał na uwadze nakład pracy kuratora, w szczególności czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, czynności podjęte w sprawie dotyczące prób odnalezienia pozwanego, a także czynności podejmowane w toku postępowania, w tym sporządzenie odpowiedzi na pozew ( k. 97-100), pisma procesowego z dnia 12 stycznia 2024 r. (k. 119-121) oraz osobiste stawiennictwo kuratora na rozprawie wyznaczonej na dzień 9 kwietnia 2024 r. (protokół rozprawy, k. 144). Podkreślić należy, że kurator procesowy w osobie adw. U. M. (1) w sposób prawidłowy wypełnił powierzoną jej funkcję Powyższe, zdaniem Sądu, przesądza o zasadności przyznania wynagrodzenia w kwocie 5.400 zł podwyższonej o należny podatek od towarów i usług.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ustalił jak na wstępie.

Sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk