Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa M. G. (1)

przeciwko P. W. (1)

o zapłatę

I.  zasądza od P. W. (1) na rzecz M. G. (1) kwotę 140.000 (sto czterdzieści tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od P. W. (1) na rzecz M. G. (1) kwotę 12.417 (dwanaście tysięcy czterysta siedemnaście) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 221/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 grudnia 2022 r. (data prezentaty) M. G. (1), zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła przeciwko P. W. (2) o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 140.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z ustawowymi odętkami od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty do dnia zapłaty.

W przypadku skierowania sprawy do rozpoznania w trybie zwykłym lub w wypadku wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od nakazu zapłaty wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 140.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się nakazu zapłaty do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, iż powódka zawarła ustną umowę pożyczki z pozwanym w kwocie 140.000 zł. Pozwany otrzymał środków na swój rachunek bankowy, za pośrednictwem dwóch przelewów, odpowiednio w dniach: 31 lipca 2018 r. – kwotę 40.000 zł oraz 10 sierpnia 2018 r. – kwotę 100.000 zł. Z uwagi na brak spłaty pożyczki powódka wielokrotnie wzywała pozwanego do zwrotu środków w prowadzonych z pozwanym rozmowach oraz proponowała możliwe metody spłaty należności dążąc tym samym do polubownego rozwiązania sporu. Do dnia złożenia pozwu pozwany nie uiścił należności (pozew, k. 3-5).

Zarządzeniem z dnia 18 stycznia 2023 r. Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (zarządzenie z 18 stycznia 2023 r., k. 14).

W odpowiedzi na pozew, doręczonej pozwanemu dnia 23 lutego 2023 r., pozwany P. W. (1) wskazał, że uznaje powództwo w części dotyczącej żądania zasądzenia od niego na rzecz powódki kwoty 140.000 zł z odsetkami od dnia wydania wyroku, zaś w pozostałym zakresie wniósł o oddalenie powództwa, a także nieobciążanie go kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwany przyznał, że zawarł z powódką – jego siostrą – w terminie wskazanym w pozwie ustną umowę bezterminowej pożyczki, na mocy której przekazała mu kwotę w łącznej wysokości 140.000 zł. Pozwany wskazał, że kwotę pożyczki otrzymał w 2018 r., a przeznaczył ją na cele związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Pożyczkę planował zwrócić w 2020 r., jednak na skutek wybuchu pandemii koronawirusa jego dochody uległy drastycznemu obniżeniu. Z tych względów wielokrotnie informował powódkę, że chwilowo nie ma środków na zwrot pożyczki i prosi, aby poczekała do czasu poprawy koniunktury na rynku. Pozwany jednocześnie zakwestionował, aby powódka miała go wielokrotnie wzywać do zwrotu kwoty udzielonej pożyczki. W okresie od 2020 r. kilkukrotnie powódka pytała się kiedy pozwany będzie w stanie zwrócić jej pożyczone pieniądze. Pozwany natomiast wyjaśniał, że aktualnie jest to niemożliwe z przyczyn opisanych wyżej. Pomimo, że nie była ona z tego faktu zadowolona, przyjmowała wyjaśnienia i nigdy nie wezwała go do zwrotu kwoty pożyczki, ani też nie złożyła żadnego oświadczenia, które mógłby uznać za wypowiedzenie umowy pożyczki. Pozwany podniósł, że dopiero wytoczenie powództwa w niniejszej sprawie o zwrot pożyczki należy potraktować jako dokonanie przez powódkę wypowiedzenia łączącej ich umowy. Tym samym kwota pożyczki będzie wymagalna w dniu 16 marca 2023 r. i w tym zakresie powództwo uznaje (odpowiedź na pozew, k. 27).

Na rozprawie w dniu 20 października 2023 r. strona powodowa oświadczyła, że rozszerza powództwo co do wypłaty odsetek od dnia 12 grudnia 2020 r., zobowiązując się do złożenia pisemnej modyfikacji powództwa w tym zakresie (protokół rozprawy z 20 października 2023 r., k. 44, nagranie 00:01:13-00:05:34).

Pismem procesowym z dnia 6 lutego 2024 r. (data prezentaty Sądu, k. 46) strona powodowa wniosła o zasądzenie kwoty dochodzonej pozwem wraz z odsetkami liczonymi od dnia 22 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty. W piśmie wskazano, że korespondencja mailowa z dnia 11 grudnia 2020 r. stanowi wezwanie do zapłaty, gdyż powódka w treści zaznaczyła „Bracie. Sprawdziłam dziś rano że nie przelałeś pieniędzy (…)”. Wobec powyższego sześciotygodniowy okres zapłaty upływał w dniu 22 stycznia 2021 r., a co za tym idzie – od tego dnia dłużnik pozostaje w zwłoce i za okres ten winny być naliczone odsetki (pismo procesowe strony powodowej z 6 lutego 2024 t. zawierające modyfikację powództwa, k. 46).

W piśmie procesowym złożonym przez powódkę tego samego dnia opisała ona łączące strony relacje, próby i działania podejmowane przez nią celem odzyskania pożyczonych bratu pieniędzy, kwestie majątkowe dotyczące spadku po zmarłym ojcu. W piśmie tym powódka zaznaczyła: „Owszem, nie wysyłałam wezwań do zapłaty, ale mimo to z powodu samego pytania o zwrot pożyczki mój brat mnie unikał i podejrzewał o chęć pozbawienia go dachu nad głową ” (pismo procesowe powódki z 6 lutego 2024 r., k. 47).

Pismem procesowym złożonym na rozprawie w dniu 9 lutego 2024 r. pozwany, zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika, dokonał modyfikacji stanowiska wnosząc o oddalenie powództwa w części obejmującej kwotę 73.835,21 zł oraz orzeczenie o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku sprawy. W uzasadnieniu modyfikacji pozwany wskazał, że w dniu 4 stycznia 2023 r. zmarł ojciec stron – Z. W. (1), zaś spadek po nim nabyli P. W. (1) i M. G. (1) w udziałach po ½ części. Strony nie dokonały działu spadku. Z kolei z uzyskanej przez pozwanego dokumentacji bankowej wynika, że powódka pobrała z rachunku bankowego ojca łącznie 147.670,42 zł ponad kwoty wpłacone przez nią na ten rachunek. Nie ulega wątpliwości, że kwoty te stanowią masę spadkową po zmarłym Z. W. (2) i winny być rozliczone między stronami, zgodnie z zasadami dziedziczenia określonymi w przywołanym wyżej akcie poświadczenia dziedziczenia. Pozwanemu z tytułu dziedziczenia przysługiwałaby kwota nie niższa niż 73.835,21 zł. Wobec faktu, że strony posiadają względem siebie wzajemne wierzytelności o charakterze pieniężnym, w pełni zasadne jest dokonanie potrącenia, które wpływa na ocenę zasadności i wysokości roszczenia dochodzonego przez powódkę w toku niniejszego postępowania (pismo procesowe pozwanego zawierające modyfikację stanowiska, k. 49-51; protokół rozprawy z 9 lutego 2024 r., k. 82).

Na rozprawie w dniu 19 lutego 2024 r. oraz pismem procesowym z dnia 19 lutego 2024 r. strona powodowa wniosła o oddalenie wniosku pozwanego o potrącenie, a w konsekwencji pominięcie dowodów złożonych przy piśmie z dnia 9 lutego 2024 r. wskazując na brak zaistnienia przesłanek z art. 203 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. (protokół rozprawy z 19 lutego 2024 r., k. 83, nagranie 00:03:55; pismo procesowe strony powodowej z 19 lutego 2024 r., k. 84-85).

Pismem procesowym złożonym dnia 22 lutego 2024 r. strona pozwana, odnosząc się do zmiany powództwa dokonanej przez stronę powodową wskazał, że nie ma podstaw do ustalenia ewentualnych roszczeń odsetkowych liczonych od terminu wcześniejszego niż data doręczenia pozwu (pismo procesowe pozwanego z 22 lutego 2024 r., k. 87-88).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie. Pełnomocnik powódki oświadczył, że nie została zwrócona ani złotówka z przedmiotowej pożyczki (protokół rozprawy z 12 kwietnia 2024 r., k. 8-909, nagranie 00:03:57-00:05:54).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. G. (1) i P. W. (1) są rodzeństwem (akt poświadczenia dziedziczenia, Rep. (...) z 12 października 2023 r., k. 54).

W 2018 r. zawarli ustną umowę pożyczki na kwotę łącznie 140.000 zł (bezsporne). M. G. (1) przekazała środki P. W. (1) w dwóch transzach: w dniu 31 lipca 2018 r. przelewem bankowym w wysokości 40.000 zł oraz w dniu 10 sierpnia 2018 r. przelewem bankowym w wysokości 100.000 zł (przelew z rachunku z dnia 31 lipca 2018 r., k. 9; potwierdzenie wykonania przelewu – duplikat z dnia 10 sierpnia 2018 r., k. 10).

M. G. (2) w dniu 11 grudnia 2020 r. zwróciła się do P. W. (1) wskazując, że nie przelał jej do ww. dnia żadnych pieniędzy (wiadomość tekstowa z dnia 11 grudnia 2020 r., k. 33).

W dniu 19 października 2022 r. M. G. (2) zwróciła się do swojego brata P. W. (1) o rozwiązanie „problemu” pożyczonych mu środków pieniężnych. Wskazała też, że żałuje, iż pożyczyła mu pieniądze, podkreślając na brak jakiejkolwiek inicjatywy z jego strony w zakresie spłaty czy pomniejszenia długu (korespondencja e-mail z 19 października 2022 r., k. 32).

W dniu 4 stycznia 2023 r. zmarł ojciec stron – Z. W. (1), zaś spadek po nim nabyli na podstawie umowy: syn P. W. (2) i córka M. G. (1) w udziałach po ½ części spadku każde z nich (akt poświadczenia dziedziczenia, Rep. (...) z 12 października 2023 r., k. 54).

P. W. (2) nie zwrócił M. G. (1) środków z umowy pożyczki ani w całości, ani w części (bezsporne).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd w całości dał wiarę dokumentom wymienionym w stanie faktycznym, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a Sąd nie miał podstaw do podważenia ich wiarygodności bądź zawartej w nich treści z urzędu.

Na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2024 r. Sąd, na podstawie art. art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z przesłuchania pozwanego na okoliczność częściowej spłaty zobowiązania ze środków nabytych z dziedziczenia, gdyż nie miały one znaczenia dla przedmiotu niniejszej sprawy, którym jest zapłata kwoty 140.000 zł z tytułu zawartej między stronami ustnej umowy pożyczki.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie niemal w całości.

Okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie były w przeważającej części bezsporne pomiędzy stronami, gdyż pozwany potwierdził fakt zawarcia w 2018 r. z powódką (jego siostrą) ustnej umowy pożyczki oraz potwierdził okoliczność, że nie doszło do zwrotu pożyczonych środków ani w części, ani w całości.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z kolei stosownie do treści § 2 ww. przepisu umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Jest to zastrzeżenie formy wyłącznie dla celów dowodowych (ad probationem). Oznacza to, że umowa pożyczki może być skutecznie zawarta w dowolnej formie, także w sposób dorozumiany ( per facta concludentia), zaś niedochowanie formy dokumentowej w wypadku pożyczki o wartości przekraczającej 1000 złotych nie skutkuje nieważnością umowy pożyczki, a jedynie ograniczeniami dowodowymi wynikającymi z art. 74 k.c.

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy w postaci potwierdzeń wykonania przelewów bankowych z dnia 31 lipca 2018 r. i 10 sierpnia 2018 r. na łączną kwotę 140.000 zł wykazał prawdziwość twierdzeń o zawartej umowie pożyczki oraz wysokości pożyczonych środków (przelew z rachunku z dnia 31 lipca 2018 r., k. 9; potwierdzenie wykonania przelewu – duplikat z dnia 10 sierpnia 2018 r., k. 10). Strona powodowa nie wskazywała terminu na jaki została zawarta umowa, zaś w odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, iż strony nie ustaliły terminu w jakim pożyczka miałby zostać zwrócona (pozwany określił iż była to „ustna umowa bezterminowej pożyczki” – odpowiedź na pozew, k. 27).

Stosowanie do treści art. 723 k.c., jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

W niniejszej sprawie sporna była okoliczność czy i kiedy powódka wezwała pozwanego (swojego brata) do zwrotu pożyczonych w 2018 r. pieniędzy.

Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem strony powodowej, iż dłużnik (pozwany) w okolicznościach sprawy powinien zwrócić pożyczkę w terminie 6 tygodni od pierwszego „pytania” skierowanego przez powódkę do pozwanego, które to pytanie – wedle twierdzeń strony powodowej – zostało skierowane po upływie roku od momentu udzielenia pożyczki. Co więcej, w piśmie procesowym złożonym przez powódkę dnia 6 lutego 2024 r. M. G. (1) sama przyznała: „Owszem, nie wysyłałam wezwań do zapłaty (…)” (pismo procesowe powódki z 6 lutego 2024 r., k. 47). Powódka nie przedstawiła żadnych dowodów, które potwierdzałby twierdzenia, że powódka „wielokrotnie w prowadzonych rozmowach” wzywała pozwanego do zwrotu udzielonej pożyczki. W szczególności takim dowodem nie są przedłożone przez powódkę wiadomości e-mail z dnia z dnia 11 grudnia 2020 r . (k. 33) czy wiadomość tekstowa z 19 października 2022 r. (k. 32). Wiadomości te co prawdą odnoszą się do pożyczonych środków, jednak w ocenie Sądu stanowią upomnienie czy próbę podjęcia polubownych rozmów dotyczących jej spłaty i nie spełniało warunków wezwania do zapłaty, w szczególności nie zawierało żadnej daty, do której pozwany miał dokonać wpłaty zaległości.

Odnosząc się z kolei do modyfikacji stanowiska dokonanej przez pozwanego w dniu 9 lutego 2024 r. (pismo procesowe pozwanego zawierające modyfikację stanowiska, k. 49-51; protokół rozprawy z 9 lutego 2024 r., k. 82) oraz skuteczności dokonania przez niego potrącenia należności z tytułu dziedziczenia po ojcu stron, to zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 203 ¹ § 1 k.p.c., podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność ta jest niesporna, stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, lub uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda.

Co istotne, pozwany może podnieść zarzut potrącenia nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna (art. 203 ¹ § 1 k.p.c.).

Dochodzona w niniejszej sprawie kwota 140.000 zł wynika z zawartej przez strony ustnej umowy pożyczki zawartej w 2018 r. Wskazywana przez stronę pozwaną przy formułowaniu zarzuty potrącenia wierzytelność w kwocie 73.835,21 zł ma wynikać z tytułu dziedziczenia po zmarłym w dniu 4 stycznia 2024 r. ojcu stron. Wierzytelność z rozliczenia majątku spadkowego po zmarłym ojcu nie wynika z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powódkę w niniejszej sprawie, której źródłem jest ustna umowa pożyczki. Z tego względu Sąd uznał, że potrącenie dokonane przez pozwanego jest nieskuteczne.

Na marginesie należy również wskazać, że pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 30 grudnia 2022 r., zaś ojciec stron zmarł 4 stycznia 2023 r. Pozwany otrzymał odpis pozwu złożonego w niniejszej sprawie w dniu 23 lutego 2023 r. (k. 27), wystosował odpowiedź na pozew w dniu 15 marca 2023 r. (data nadania przesyłki, k. 28) i w odpowiedzi na pozew nie podnosił zarzutu potrącenia. Tym samym należy uznać, iż wdając się w spór co do istoty sprawy i nie podnosząc wówczas zarzutu potracenia, pozwany utracił możliwość skutecznego podniesienia tego zarzutu.

Okoliczności sprawy i dokonana ocena dowodów prowadzą do wniosku, iż roszczenie powódki skierowane do pozwanego o zwrot kwoty 140.000 zł tytułem zwrotu udzielonej pozwanemu kwoty pożyczki było w pełni zasadne.

O odsetkach ustawowych od zasądzonych świadczeń Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c.

Strona powodowa nie wykazała, by wzywała skutecznie pozwanego do zapłaty kwoty pożyczki przed złożeniem pozwu w niniejszej sprawie, a tym samym nie wykazała zasadności zasądzenia odsetek ustawowych od dnia 22 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty.

Jak słusznie zauważa pozwany – uprzednia korespondencja stron dotycząca umowy pożyczki miała charakter mediacyjny i nie wiązała się z ustaleniem daty wymagalności roszczenia pieniężnego. Nie sposób bowiem interpretować kierowanej przez powódkę do pozwanego wiadomości tekstowej z 11 grudnia 2020 r.: „Bracie. Sprawdziłam dziś rano że nie przesłałeś pieniędzy (...)” (k. 33) jako wypowiedzenia umowy pożyczki i wezwania do zapłaty. Jak zauważył Sąd, sama powódka przyznała, że nie kierowała do pozwanego wezwań do zapłaty (k. 47). Sąd przyjął więc, że do wypowiedzenia umowy pożyczki doszło dopiero 23 lutego 2023 r., kiedy pozwanemu doręczony został pozew w niniejszej sprawie. W związku z tym, stosownie do art. 723 k.c., sześciotygodniowy termin do zwrotu pożyczki należy liczyć od daty doręczenia odpisu pozwu, a termin ten mijał w dniu 6 kwietnia 2023 r. Tym samym od dnia 7 kwietnia 2023 r. pozwany pozostaje w zwłoce względem powódki.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie I zasądził od P. W. (1) na rzecz M. G. (1) kwotę 140.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty, oddalając roszczenie w pozostałym zakresie (punkt II wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, uznając, że powódka wygrała postępowanie w 100%, gdyż jedynie roszczenie o zapłatę odsetek za okres od 22 stycznia 2021 r. do 6 kwietnia 2023 r. nie zostało uwzględnione. Do kosztów poniesionych przez stronę powodową Sąd wliczył: opłatę od wniesionego pozwu w wysokości 7.000 zł (k. 12), opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz koszt zastępstwa procesowego w wysokości 5.400 zł, ustalony stosownie do treści § 2 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) w wersji obowiązującej na datę złożenia powództwa. Z tego też względu Sąd w punkcie III zasądził od P. W. (1) na rzecz M. G. (1) kwotę 12.417 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk