I C 258/12 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Warszawie z 2016-01-05
Sygn. akt I C 258/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 stycznia 2016 roku
Sąd Okręgowy w Warszawie w I Wydziale Cywilnym w składzie następującym:
Przewodniczący: SSR (del.) Marcin Borcuch
Protokolant: Katarzyna Maciaszczyk
po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2015 roku w Warszawie na rozprawie
sprawy z powództwa M. B.
przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratora Okręgowego w W., Komendanta Stołecznego Policji i Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie
o zapłatę
1. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz M. B. kwotę 20 000 (dwadzieścia tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;
2. oddala powództwo w pozostałym zakresie;
3. nie obciąża powoda M. B. kosztami procesu;
4. zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie na rzecz adw. M. S. (1) kwotę 7 749 (siedem tysięcy siedemset czterdzieści dziewięć) złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu ;
5. obciąża Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Warszawie nieuiszczonymi kosztami sądowymi od ponoszenia których powód został zwolniony
UZASADNIENIE
Pozwem z dnia 28 sierpnia 1997 r. M. B. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratury Wojewódzkiej w Warszawie (obecnie Prokuratury Okręgowej w W.) kwoty 10.000.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lipca 1989 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania za miesiąc pozbawienia wolności według norm przepisanych. W piśmie procesowym z dnia 2 lipca 2004 r. powód M. B. podtrzymał żądanie w zakresie zasądzenia kwoty 10.000.000 zł z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania ( pozew k. 3-25, pismo procesowe k. 676-682).
Pozwany Skarb Państwa – reprezentowany przez Prokuratora Okręgowego w W. i Komendanta Stołecznego Policji wnosił o oddalenie powództwa, podnosząc zarzut przedawnienia ( protokół rozprawy z dnia 25 marca 2005 r. k. 838).
Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2005 r. Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt: I C 1768/97 zasądził od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratora Okręgowego w W. i Komendanta Stołecznego Policji na rzecz M. B. kwotę 34.400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 5 kwietnia 2005 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części powództwo oddalił, wpis sądowy od pozwu i wydatki przejął na rachunek Skarbu Państwa ( wyrok k. 843).
Wyrokiem z dnia 16 marca 2006 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt: I ACa 704/05, na skutek apelacji powoda i pozwanego, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za drugą instancję ( wyrok k. 1038).
W toku ponownego rozpoznania sprawy w dniu 5 kwietnia 2007 r. do udziału w procesie po stronie pozwanego wezwano w trybie art. 67 § 2 k.p.c. Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie ( protokół rozprawy z dnia 5 kwietnia 2007 r. k. 1138). Pozwany wniósł o zasądzenie na jego rzecz zapłaty odszkodowania w wysokości 10.000.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 2 lipca 1989 r. do dnia zapłaty oraz odszkodowania za przewlekłość postępowania sądowego oraz kosztów sądowych. Pełnomocnik powoda z urzędu zwrócił się również o przyznanie kosztów nieopłaconej w całości pomocy prawnej ( pismo procesowe k. 1954-1955). Pozwany Skarb Państwa wnosił o oddalenie powództwa ( protokół rozprawy z dnia13 listopada 2009 r. k. 1940).
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009 r. w sprawie sygn. akt: I C 789/06 w punkcie I zasądził od Skarbu Państwa reprezentowanego przez – Prokuratora Okręgowego w W., Komendanta Stołecznego Policji i Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie na rzecz M. B. kwotę 14.226,74 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w punkcie III wpis od pozwu oraz wydatki przejął na rachunek Skarbu Państwa, w punkcie IV nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów na rzecz pozwanego oraz w punkcie V przyznał adw. M. S. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 7.200 zł z tytułu wynagrodzenia za pełnienie obowiązków pełnomocnika z urzędu ( wyrok k. 1980).
Sąd Apelacyjny w Warszawie, I Wydział Cywilny rozpoznając apelację powoda i pozwanego, wyrokiem z dnia 16 listopada 2010 r. w sprawie I ACa 427/10 uchylił zaskarżony wyrok w punkcie II w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 200.000 zł tytułem odszkodowania za szkodę będącą następstwem przewlekłości postępowania w sprawie karnej i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu w instancji odwoławczej, zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 400.000 zł tytułem odszkodowania za utracone antyki w ten sposób, że zasądził od Skarbu Państwa na rzecz powoda kwotę 59.750 zł oraz oddalił apelację powoda w pozostałej części i pozwanego w całości ( wyrok k. 2127-2128).
Sąd Apelacyjny w zakresie szkody wywołanej przewlekłością postępowania stwierdził nierozpoznanie przez Sąd Okręgowy istoty sprawy, dlatego też wyrok w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 200.000 zł tytułem odszkodowania za szkodę będącą następstwem przewlekłości postępowania w sprawie karnej został uchylony i przekazany Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zalecił wezwanie powoda do sprecyzowania roszczenia o odszkodowanie za przewlekłość postępowania, bowiem z pisma powoda z dnia 5 grudnia 2007 r. wynika, że domaga się on naprawienia zarówno szkody majątkowej, jak i niemajątkowej. Należy zatem ustalić jaki uszczerbki w dobrach powoda składają się na poszczególne rodzaje szkód i rozważyć czy istnieją przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa ( uzasadnienie wyroku k. 2159-2162).
W toku ponownego rozpoznania sprawy:
Pismem z dnia 20 kwietnia 2012 r. strona powodowa sprecyzowała roszczenie o zasądzenie kwoty 200.000 zł tytułem odszkodowania wskazując, iż składa się na nią kwota 150.000 zł tytułem naprawienia szkody majątkowej (utraconych korzyści) polegającej na tym, że powód był pozbawiony przez okres niesłusznego przewlekania postępowania możliwości korzystania z istotnej części swojego majątku o wartości 142.639,97 zł oraz kwota 50.000 zł tytułem naprawienia szkody niemajątkowej – zadośćuczynienie, które ma rekompensować dolegliwości psychiczne i fizyczne wywołane długotrwałą przewlekłością postępowania karnego ( pismo procesowe powoda k. 2283-2288).
Pismem z dnia 18 maja 2012 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie, Prokuratora Okręgowego w W. oraz Komendanta Stołecznego Policji wniósł o oddalenie powództwa ( pismo procesowe pozwanego k. 2294-2298).
Postanowieniem z dnia 6 lipca 2012 r. Sąd zwolnił od udziału w sprawie Komendanta Stołecznego Policji ( protokół rozprawy z dnia 6 lipca 2012 r. k. 2335).
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
M. B. wraz z H. C. zostali zatrzymani w dniu 2 lipca 1989 r. na (...) bazarze Na Kole w związku z tym, że powód sprzedawał przedmioty, które M. R. rozpoznała jako jej własność, utraconą w wyniku włamania do mieszkania w Al. (...) w W.. Przedmioty znajdujące się w posiadaniu powoda oraz H. C. zostały zabezpieczone przez funkcjonariuszy z Dzielnicowego urzędu Spraw Wewnętrznych. Na podstawie postanowienia Prokuratora Rejonowego dla Dzielnicy (...) z dnia 4 lipca 1989 r. M. B. został aresztowany do dnia 2 sierpnia 1989 r. w związku z podejrzeniem dokonania kradzieży z włamaniem ( dowód: kopia aktu oskarżenia k. 714-718, wykaz dowodów rzeczowych k. 728-733, postanowienia o tymczasowym aresztowaniu k.174-176, postanowienie o umorzeniu śledztwa k. 1606).
W tym samym dniu, w którym aresztowano powoda, dokonano także przeszukania w jego mieszkaniu zlokalizowanym przy ul. (...) w W.. Przeszukanie odbyło się bez obecności M. B., a w obecności sąsiadki powoda B. P., specjalnie powołanej do tej czynności ( dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa k. 1606).
Sąsiadka brała udział w przeszukaniu z przerwami, bowiem wielokrotnie wychodziła do swojego mieszkania – przygotowywała posiłek dla osób uczestniczących w przeszukaniu. B. P. była obecna przy sporządzaniu spisu przedmiotów, podpisała się pod dokumentem bez przeczytania wykazu. Przeszukanie odbywało się od godziny 10:00 do godziny 16:00. Funkcjonariusze zaglądali do kopert ze znaczkami, ale nie wyjmowali ich. Funkcjonariusze pakowali przedmioty w poszewki. Otworzyli paczkę, w której znajdowały się znaczki ( dowód: zeznania świadka B. P. k. 1158-1159).
W przeszukaniu mieszkania powoda brali również udział M. R. oraz K. S. ( dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa k. 1606).
W dniu 14 sierpnia 1989 r. sporządzono pokwitowanie na przedmioty zakwestionowane w dniu 2 lipca 1989 r. na terenie bazaru Na Kole w W. oraz wykaz przedmiotów zakwestionowanych w wyniku przeszukania w miejscu zamieszkania powoda, zawierający 157 pozycji. M. B. pokwitowanie to otrzymał w dniu 16 października 1989 r. ( dowód: pokwitowanie k. 561-567).
Pod pozycją 138 zarejestrowano: „trzy portfele numizmatyczne z zawartością monet polskich”, pod poz. 139: „ plastikowa granatowa okładka z zawartością dużej ilości arkuszy ze znaczkami pocztowymi”, pod poz. 140: pudełko tekturowe z zawartością sztućców na 12 osób z metką komisu przy ul. (...) z metalu koloru (...)”, pod poz. 143: pudełko tekturowe z zawartością dużej ilości arkuszy ze znaczkami pocztowymi oraz kopert ze znaczkami i stemplami okolicznościowymi”, pod poz. 144: „24 klasery ze znaczkami pocztowymi o różnych tematykach”, pod poz. 145: „teczka papierowa z zawartością bloczków ze znaczkami pocztowymi”, pod poz. 146: „ koperta szara z zawartością bloczków ze znaczkami pocztowymi”, pod poz. 147: „ okładka klasera z zawartością bloczków ze znaczkami pocztowymi i znaczkami luzem”, pod poz. 148: „kartonowe prostokątne pudełko z zawartością znaczków luzem” ( dowód: pokwitowanie k. 561-567).
W dniu 29 grudnia 1989 r. powód M. B. odebrał część przedmiotów uwzględnionych w wykazie z dnia 14 sierpnia 1989 r. W pokwitowaniu odbioru powód wskazał, że „wobec nieprecyzyjnego opisu i uszkodzenia bez możliwości ujawnienia braków nie przyjmuje znaczków pocztowych z poz. 139, 140, 143, 144, 145, 146, 147, 148 oraz 138 trzech portfeli numizmatycznych ( dowód: potwierdzenie odbioru k. 568).
Akt oskarżenia przeciwko powodowi został skierowany do Sądu w dniu 27 listopada 1992 r. Zarzucał on M. B. to, że w dniu 30 czerwca 1989 r. w W., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nabył od bliżej nieustalonych osób pochodzące z włamania do mieszkania M. R. wyroby ze srebra w postaci: cukiernicy, kompletu kieliszków, lichtarza, tacy, szkatułki, dzbanka, kubka, naparstka innych przedmiotów o łącznej wartości 19.631.500 (starych) PLN za kwotę 1000 USD, co stanowi równowartość 8.440.000 (starych) PLN, o których to przedmiotach na podstawie ceny i innych towarzyszących okoliczności powinien i mógł przypuszczać, że zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego ( dowód: akt oskarżenia: k. 206).
Wyrokiem z dnia 30 stycznia 1997 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w sprawie VI K 33/93 uniewinnił powoda od zarzucanego mu czynu. W zakresie dowodów rzeczowych, część z nich została złożona do depozytu sądowego, część zwrócona poszkodowanej. Orzeczeniem nie objęto dowodów rzeczowych w zakresie znaczków zarejestrowanych w wykazie pod poz. 143-148 oraz numizmatów w trzech portfelach pod pozycją 138 ( dowód: wyrok w sprawie VI K 33/93 k. 737-738).
Wyrok z dnia 30 stycznia 1997 r. został utrzymany w mocy na podstawie wyroku Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 13 lipca 1998 r. w sprawie X Ka 134/98 ( dowód: wyrok w sprawie X Ka 134/98 k. 473-475).
W dniu 24 lipca 2007 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia, Wydział Karny w sprawie VI K 33/93 postanowił zwrócić dowody rzeczowe w postaci trzech portfeli numizmatycznych z zawartością monet polskich, plastikowej granatowej okładki z zawartością dużej ilości arkuszy ze znaczkami pocztowymi, pudełka tekturowego z zawartością dużej ilości arkuszy ze znaczkami pocztowymi oraz kopert ze znaczkami i stemplami okolicznościowymi, 24 klaserów ze znaczkami pocztowymi o różnych tematykach, teczki papierowej z zawartością bloczków ze znaczkami pocztowymi, koperty szarej z zawartością bloczków ze znaczkami pocztowymi, okładki klasera z zawartością bloczków ze znaczkami pocztowymi i znaczkami luzem oraz kartonowego pudełka z zawartością znaczków luzem. W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że przedmioty te należało zwrócić osobie, u której zostały znalezione, bowiem oskarżyciel w żaden sposób nie wykazał, by była ona osobą nieuprawnioną do ich posiadania albo by te przedmioty kwalifikowały się do przepadku. Zarzut przedstawiony M. B. w postępowaniu karnym nie dotyczył nigdy rzeczonych przedmiotów, nie wiadomo wiec, dlaczego zostały uznane przez prokuratora w niniejszej sprawie, skoro pozostawały bez jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia ( dowód: postanowienie w sprawie VI K 33/93 k. 1204).
Powód nie odebrał tych przedmiotów ( bezsporne).
Sąd Okręgowy w Warszawie, X Wydział Karny Odwoławczy postanowieniem z dnia 18 września 2007 r. stwierdził przewlekłość w postępowaniu o sygn. akt VI K 33/93 dotyczącym dowodów rzeczowych, jednakże nie orzekł o odszkodowaniu na rzecz powoda ze względu na toczące się postępowanie cywilne ( dowód: postanowienie w sprawie X S 12/07 k. 1205).
Powód M. B. jest emerytowanym (...), który do czasu zatrzymania przez funkcjonariuszy MO w dniu 2 lipca 1989 r. na (...) bazarze Na Kole sprzedawał antyki. Powód posiadał kolekcję znaczków pocztowych, która została mu przekazana przez jego ojca. Kolekcjonował również numizmaty, przedmioty ze srebra, obrazy i ikony. Powód powiększał kolekcję znaczków o znaczki aktualnie wydawane. Powód poszukiwał znaczków sprzed 1945 r., których w swojej kolekcji nie posiadał, w tym celu kontaktował się z filatelistami, którzy służyli za pośredników przy wymianach i kupnie znaczków. Powiększał swoją kolekcję okazyjnie ( dowód: częściowe zeznania powoda M. B., elektroniczny protokół rozprawy z dnia 8 marca 2013 r.).
Przed zatrzymaniem M. B. czynił starania, aby sprzedać posiadaną kolekcję monet i znaczków, jednak do transakcji nie doszło. Powód zamierzał założyć przedsiębiorstwo zajmujące się handlem antykami ( dowód: zeznania świadków T. B. k. 2387-2383 oraz M. S. (2) k. 2383, częściowe zeznania powoda M. B., elektroniczny protokół rozprawy z dnia 8 marca 2013 r.).
Kolekcja znaczków znajdująca się w depozycie sądowym jest miernej jakości, w większości są to znaczki tzw. „masówka” (...) i (...) w dużych ilościach. W kolekcji znajduje się duża ilość znaczków uszkodzonych z prześwitami – uszkodzeniem papieru z tyłu znaczka i brakiem ząbków. Znaczki nieklasowane są umieszczone w większości na podlepkach. Większość bez względu na rok emisji jest niesprzedawalna z uwagi na wielomilionowe nakłady i duże występowanie na terenie P.. Wiele starszych znaczków wymaga gwarancji eksperta na znaczki kasowniki z powodu dużej ilości nowodruków. Występująca w zbiorze duża ilość arkuszy z Ł., mniejsza z N. i P. była bardzo źle przechowywana przez powoda na co wskazują liczne sklejenia arkuszy i naderwania perforacji, powstałe dużo lat wcześniej niż okres przechowywania ich w depozycie. W sposób szczególnie chroniony (hawidy) przechowywanych było tylko kilka polskich znaczków. Fiszki służące do opisu znaczków były mocowane w taki sposób, że powodowały odchylanie pasków foliowych i wypadanie znaczków. Wartość zbioru wynosi 125.306,23 zł ( dowód: opinia biegłego z zakresu filatelistyki k. 1432-1545).
Kolekcja numizmatyczna znajdująca się w depozycie zawiera w większości monety obiegowe z okresu(...), bite masowo i nie przedstawiające większej wartości, a także monety z A., R., medale (...) oraz monety (...) znajdujące się w bardzo złym stanie zachowania. Wartość kolekcji wynosi 3.107 zł ( dowód: opinia biegłego z zakresu numizmatyki k. 1591-1600).
Orzeczeniem Okręgowej Komisji Lekarskiej MSW w W. z dnia 27 lutego 1980 r. został zaliczony do (...)grupy inwalidzkiej oraz uznany za trwałe niezdolnego do służby w (...)z uwagi na przewlekłą nerwicę lękową z odczynami subdepresyjnymi nasilającymi się reaktywnie ( dowód: zawiadomienie o zakończeniu czynności komisyjno–lekarskich i ustaleń k. 2430, zawiadomienie o orzeczeniu Nr (...) k. 2690).
U powoda M. B. zdiagnozowano ponadto przewlekłą samoistną małopłytkowość, wymagającą dalszej obserwacji, jednakże nie wymagającą leczenia przed obniżeniem się ilości płytek do poziomu poniżej (...) ( dowód: zaświadczenie – konsultacja hematologiczna k. 2431).
W dniu 4 stycznia 2006 r. M. B. przeszedł operację przepukliny pachwinowej lewostronnej ( dowód karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 2482).
Przeprowadzone u powoda badania USG jamy brzusznej w okresie od 2007-2008 roku wykazywały zagęszczoną żółć w pęcherzyku żółciowym lub zawarte w nim złogi. Rozpoznano u powoda kamicę przewodową leczoną endoskopowo, kamicę pęcherzyka żółciowego, choleostazę zewnątrzwątrobową, ostre zapalenie trzustki żółciopochodne, kamicę nerkową oraz torbiele nerek ( dowód karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 2483).
Powód jest w przewlekłej, wieloletniej reakcji na stres spowodowanej toczącą się sprawą i jej konsekwencjami. Jest również narażony przez ten czas na trudności życia codziennego. Powód nie leczy się psychiatrycznie, nie przyjmuje leków oraz nie korzysta z pomocy psychologicznej ( dowód: opinia sądowo-psychiatryczna biegłej E. S. k. 2609-2610, uzupełniająca opinia sądowo-psychiatryczna biegłej E. S. (...)- (...), opinia biegłego psychologa P. B. k. 2789-2821).
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny na podstawie dowodów przeprowadzonych we wcześniejszych stadiach postępowania, jak również w oparciu o materiał dostarczony przez strony na obecnym etapie postępowania w toku ponownego rozpoznania sprawy, a przede wszystkim Sąd opierał się na wymienionych wyżej dokumentach, opiniach biegłych, zeznaniach świadków i częściowych zeznaniach powoda. Wymienione dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a Sąd nie znalazł podstaw aby powziąć wątpliwość wobec któregokolwiek z dokumentów.
Zeznania świadków T. B. i M. S. (3) złożone w niniejszej sprawie są w ocenie Sądu wiarygodne i nie budzą zastrzeżeń w zakresie okoliczności w nich przedstawionych. Sąd przy ustaleniu stanu faktycznego oparł się na nich w takim zakresie w jakim zostało to przedstawione wyżej.
Jeżeli chodzi o zeznania powoda to nie są one wiarygodne w zakresie tego, że przed zatrzymaniem kolekcji M. B. zajmował się handlem znaczkami czy numizmatami, czy też że prowadził jakąś większą wymianę tych znaczków i monet. Sam powód w swoich zeznaniach wskazywał, że powiększał swoją kolekcję znaczków jedynie okazjonalnie, natomiast zajmował się sprzedażą antyków. Niewiarygodne są również zeznania, że powód chciał zająć się handlem znaczkami czy numizmatykami. Powyższe zeznania powoda pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadków T. B. i M. S. (3), z których to nie wynika aby powód zajmował się sprzedażą znaczków czy monet. Jak również pozostają w sprzeczności z zeznaniami samego powoda, który w jedynym miejscu mówi, że chciał sprzedać kolekcję znaczków i monet, aby zająć się handlem antykami, a dalej mówi, że miał również zamiar handlować znaczkami i numizmatami. W pozostałym zakresie zeznania powoda są wiarygodne.
Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również przeprowadzone w toku ponownego rozpoznania sprawy opinie, a także wyjaśnienia biegłych z zakresu gastroenterologii – L. W. (k. 2556-2558, 2654 -2655, 2694-2695), psychiatrii – E. S. (k. 2602-2610, 2732-2733, 2766-2769) i psychologii – P. B. (k. 2789-2821). Zdaniem Sądu opinie biegłych sporządzone zostały w sposób rzetelny, w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczeniem zawodowym biegłych. W tej sytuacje opinie biegłych stanowiły podstawę do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Wartość dowodowa opinii biegłego gastroenterologa i biegłego psychiatry była kwestionowana przez strony, jednak po odebraniu od biegłych dodatkowych wyjaśnień Sąd uznał, że zastrzeżenia zgłaszane w stosunku do opinii biegłych były bezzasadne.
Na rozprawie w dniu 10 grudnia 2015 roku Sąd na podstawie art. 217 § 2 k.p.c. o treści obowiązującej przed dniem 3 maja 2012 roku, oddalił wnioski powoda o dopuszczenie dowodów z opinii biegłych z zakresu filatelistyki i numizmatyki uznając, że okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały dostatecznie wyjaśnione na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów. Przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów niepotrzebnie przedłużyłoby postępowanie, a nie miałoby wpływu na rozstrzygniecie niniejszej sprawy.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że M. B. domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 150.000 zł tytułem naprawienia szkody majątkowej w postaci utraconych korzyści, polegającej na tym, że powód był pozbawiony przez okres niesłusznego przewlekania postępowania w zakresie zwrotu dowodów rzeczowych możliwości korzystania z kolekcji znaczków i monet oraz kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia, które zdaniem powoda jest zasadne z uwagi na naruszenie jego dóbr osobistych spowodowanych przewlekłością postępowania karnego w zakresie zwrotu dowodów rzeczowych.
Poza sporem w niniejszym postępowaniu pozostawała kwestia stwierdzenia przewlekłości postępowania karnego w sprawie prowadzonej pod sygn. akt VI K 33/93 w zakresie zwrotu dowodów rzeczowych, która została stwierdzona przez Sąd Okręgowy w Warszawie, X Wydział Karny Odwoławczy postanowieniem z dnia 18 września 2007 r..
W takiej sytuacji, mając na uwadze wytyczne Sądu Apelacyjnego, należało w niniejszym postępowaniu ustalić czy doszło do powstania po stronie powoda szkody majątkowej lub niemajątkowej na skutek przewlekłości postępowania.
Zgodnie z treścią art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.
Postanowienie stwierdzające przewlekłość postępowania wiąże Sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie co do stwierdzenia przewlekłości, nie ma jednak waloru powagi rzeczy osądzonej, gdy idzie o przyznanie odpowiedniej kwoty pieniężnej. Przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki obowiązujące w dniu 18 września 2007 r. (art. 12 ust. 4 ustawy), dawały Sądowi orzekającemu możliwość przyznania, bądź też nie odpowiedniej sumy pieniężnej, która nie stanowi odszkodowania za poniesione straty i utracone korzyści, jak również zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Obecnie zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej za przewlekłość postepowania jest obowiązkiem. Przy czym przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej nie zamyka poszkodowanemu drogi sądowej do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych przewidzianych w kodeksie cywilnym. Strona ma prawo dochodzić naprawienia szkody majątkowej lub niemajątkowej wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa w odrębnym postępowaniu. Ma również obowiązek wykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, zezwalających na zastosowanie art. 417 § 1 k.c., art. 445 k.c. lub art. 448 k.c. w postaci szkody i związku przyczynowego między jej powstaniem, a przewlekłością.
W tym miejscu należy przejść do rozważań dotyczących roszczenia M. B. o zapłatę kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia. W ocenie Sądu powyższe żądanie zostało oparte na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c..
Stosownie do treści art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. W myśl art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. § 2 cytowanego przepisu stanowi, że jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Zgodnie z art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.
Rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych sąd powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne. Bezprawność należy rozumieć jako zachowanie (działanie bądź zaniechanie) sprzeczne z porządkiem prawnym lub zasadami współżycia społecznego. Dowód, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie przepisu art. 24 k.c. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszające to dobro, spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne. Wynika to z ogólnej reguły rozkładu ciężaru dowodu wyrażonej w przepisie art. 6 k.c. zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Wobec tak określonych obowiązków w zakresie dowodzenia, w pierwszej kolejności podlegało ustaleniu czy naruszenie dóbr osobistych powoda M. B. faktycznie miało miejsce.
Niewątpliwie powód podnosił, że przewlekłość postępowania karnego w zakresie zwrotu dowodów rzeczowych w postaci kolekcji znaczków i monet, doprowadziła do naruszenia jego godności.
Godność osobista (cześć wewnętrzna) to wyobrażenie jednostki o własnej wartości, które konkretyzuje się w poczuciu i przekonaniu o własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. To poczucie jest zmienne i daje się kształtować. Dlatego mogą być różne miary poczucia własnej wartości i naruszenia jego godności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1989 roku, I CR 143/89, OSP 1990/9/330).
Mając na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, a w szczególności opinie biegłego psychiatry i biegłego psychologa należy stwierdzić, że powód udowodnił, iż kilkunastoletnia przewlekłość postępowania karnego w zakresie zwrotu powodowi kolekcji znaczków i numizmatów naruszyła jego dobro osobiste w postaci godności.
W okresie toczącego się przeciwko powodowi kilkanaście lat postępowania karnego, w szczególności w braku decyzji Sądu o zwrocie powodowi kolekcji znaczków i monet, narażony był on na przewlekły stres, który w sposób niekorzystny wpłynął na jego sytuację życiową i stan psychiczny. M. B. zanim postawiono mu zarzuty funkcjonował w kluczowych obszarach życia prawidłowo. Na skutek wieloletniego postępowania karnego oraz braku możliwości korzystania ze swojego majątku w postaci kolekcji znaczków i monet, zachwianiu uległa linia życia powoda. Był zmuszony do zmiany planów zawodowych. Życie M. B. skoncentrowane było wokół toczącego się postępowania, wymagało ponadto zaangażowania znacznych nakładów czasu, pracy i energii. Toczący się proces wyznaczał rytm życia i dnia codziennego powoda, uniemożliwiając mu codzienne normalne życie i realizację zamierzonych celów. Wszystko to skutkowało rozwojem objawów psychopatologicznych – poczucie zagrożenia, lęk o przyszłość i zabezpieczenie rodziny, labilność emocjonalną, nerwowość, poczucie niesprawiedliwości, utrata zaufania do wymiaru sprawiedliwości, poczucie bezsilności oraz subiektywne poczucie pogorszenia się stanu zdrowia. Wieloletnie utrzymywanie się czynników stresogennych wywołało u powoda utrwalenie się części wspomnianych objawów, które towarzyszą M. B. do dziś. Trwająca 14 lat przewlekłość w zakresie zwrotu kolekcji znaczków i monet stanowiła dla powoda przyczynę niezwykle negatywnych wyczerpujących przeżyć psychicznych i fizycznych.
Wobec tego z całą pewnością można uznać, że przewlekłość postępowania karnego w zakresie dowodów rzeczowych naruszyła dobro osobiste powoda M. B. jakim jest godność osobista. W ocenie Sądu naruszenie godności M. B. spowodowane przewlekłością postepowania było bezprawne, niezgodne z przepisami prawa, co zostało potwierdzone postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 18 września 2007 r. w którym stwierdzono przewlekłość postepowania dotyczącego dowodów rzeczowych. W toku niniejszego postepowania strona pozwana nie obaliła domniemania bezprawności naruszenia dóbr osobistych powoda.
W takiej sytuacji spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c..
Następnie należy więc zająć się kwestią wysokości zadośćuczynienia przysługującego powodowi M. B., które zgodnie z art. 448 k.c. musi być odpowiednie. Ustalając „odpowiednie zadośćuczynienie” Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie uwzględnił między innymi rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanej krzywdy, intensywność naruszenia, stopień negatywnych konsekwencji dla powoda wynikających z dokonanego naruszenia dobra osobistego, w tym także niewymiernych majątkowo, nieodwracalność skutków naruszenia, stopień winy sprawcy.
Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż zasądzenie zadośćuczynienie w kwocie 50.000 zł byłoby zbyt wygórowane i nie może zasługiwać na uwzględnienie w całości. W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy odpowiednią kwotą zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda M. B. w postaci godności osobistej jest kwota 20.000 zł. Powód w związku z przewlekłością postępowania dotyczącego zwrotu kolekcji znaczków i monet narażony był na przewlekły stres, który niekorzystnie wpłynął na jego sytuację życiową i stan psychiczny. Obecnie w ocenie biegłych stan zdrowia psychicznego M. B. ustabilizował się, ewentualne negatywne odczucia biorą źródło w problemach związanych z sytuacją zdrowotną małżonki oraz sytuacją ekonomiczną. Ponadto należy pamiętać, że w okresie przewlekłości postepowania powód miał również inne problemy, które również wpływały na przewlekły stres jaki zdiagnozowali u powoda bieli psychiatra i psycholog. Z uwagi na powyższe w ocenie Sądu roszczenie powoda o zadośćuczynienie zasługiwało na uwzględnienie do kwoty 20.000 zł, w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że M. B. nie udowodnił aby schorzenia jego układu pokarmowego miały związek z długością postępowania karnego w sprawie o sygn. akt VI K 33/93 oraz brakiem możliwości korzystania przez powoda z kolekcji filatelistycznej i numizmatycznej w czasie trwania postępowania od 1989 r. do 2007 r. Nie ma podstaw do uznania jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu z przyczyn gastroenterologicznych, wobec braku związku pomiędzy schorzeniami układu trawiennego, a długością postępowania karnego. Aktualny stan zdrowia powoda w zakresie układu trawiennego jest dobry. Przewlekły stres oraz zły stan psychiczny nie miał wpływu na występowanie i przebieg dolegliwości spowodowanych schorzeniami układu trawiennego. Ponadto powód nie wykazał aby przewlekłość postępowania spowodowała jakikolwiek inny uszczerbek na zdrowiu czy też rozstrój zdrowia, a więc w niniejszej sprawie nie będzie miał zastosowania przepis art. 445 k.c..
W ocenie Sądu bezzasadny był zarzut strony pozwanej, że doszło do przedawnienia roszczenia strony powodowej o zadośćuczynienie albowiem jak podnosił Skarb Państwa na wcześniejszym etapie postępowania roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę nie mieściło się w zakresie wcześniej zgłoszonych żądań, a w chwili zgłoszenia żądania upłynął już okres przedawnienia. Oczywiście nie można zgodzić się z tym stanowiskiem powoda albowiem roszczenie o zadośćuczynienie mieściło się w kwocie dochodzonej pozwem, jak wskazał Sąd Apelacyjny z pisma powoda z dnia 5 grudnia 2007 r. wynikało, że w zakresie kwoty 200.000 zł związanej z przewlekłością postępowania powód domaga się naprawienia zarówno szkody majątkowej jak i nie majątkowej. Ponadto Sąd Apelacyjny przekazując sprawę do ponownego rozpoznania w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 200.000 zł i zlecił tutejszemu Sądowi wezwanie powoda do sprecyzowania jakiej kwoty domaga się z tytułu odszkodowania za utracone korzyści, a jakiej z tytułu zadośćuczynienia w ramach kwoty 200.000 zł. W wykonaniu tego zobowiązania zostało sformułowane stanowisko powoda w piśmie z dnia 20 kwietnia 2012 r., które było jedynie uszczegółowieniem żądania dochodzonego od dnia wniesienia pozwu. Ponadto trzeba zauważyć, że przewlekłość postepowania w zakresie zwrotu kolekcji znaczków i monet zakończyła się dopiero w dniu 24 lipca 2007 r., kiedy to Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w sprawie VI K 33/93 postanowił zwrócić dowody rzeczowe.
W tej sytuacji nie zostały spełnione przesłanki z art. 442 1 k.c..
Orzekając o odsetkach od zasądzonego zadośćuczynienia należy zauważyć że zgodnie z orzecznictwem wyrok zasądzający zadośćuczynienie ma charakter deklaratywny, a nie konstytutywny (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, publik. LEX nr 848109). Ze wskazanego wyroku Sądu Najwyższego wynika, że „wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania”. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego. Przy czym o ustaleniu początkowej daty świadczenia odsetkowego decyduje to, czy zadośćuczynienie zostało określone biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili wyrokowania, czy też stan rzeczy istniejący we wcześniejszej dacie, na przykład w dacie zgłoszenia żądania zapłaty zadośćuczynienia, kiedy znane były już wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a tym samym wysokość zadośćuczynienia. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie dopiero w chwili wyrokowania znane były wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywdy i wysokość zadośćuczynienia. Wynika to przede wszystkim z tego, że istotną rolę przy podjęciu decyzji w zakresie wysokości zadośćuczynienia miały opinie biegłego psychiatry oraz biegłego psychologa.
Wobec tego Sąd na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie roszczenie o odsetki podlegało oddaleniu jako bezzasadne.
Przechodząc do roszczenia powoda o zasądzenie odszkodowania w kwocie 150.000 zł z tytułu utraconych korzyści, w tym 147.000 zł z tytułu pozbawienia możliwości korzystania ze zbioru znaczków i 3.000 zł z tytułu pozbawienia możliwości korzystania ze zbioru monet, Sąd uznał, że roszczenie to opiera się na przepisie art. 417 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c.
Z przepisu art. 417 § 1 k.c. wynika, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. W myśl art. 417 k.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa uzależniona jest od łącznego spełnienia przesłanek: szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz normalnego związku przyczynowego pomiędzy tymi zdarzeniami. Innymi słowy zakres odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z komentowanego wyżej przepisu obejmuje wszelkie zachowania się (działania lub zaniechania) związane z wykonywaniem władzy publicznej, które pozostają w sprzeczności z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym. W takiej sytuacji warunkiem koniecznym skutecznego wystąpienia z takim powództwem jest istnienie rzeczywistego i adekwatnego związku przyczynowo – skutkowego między opieszałością postępowania sądu (stwierdzoną w orzeczeniu) a szkodą poniesioną przez skarżącego. Niewątpliwie w związku ze stwierdzoną przewlekłością należy przyjąć, że w toku postepowania karnego doszło do niezgodnego z prawem zaniechania w zakresie podjęcia decyzji przez Sąd o zwrocie powodowi zbioru znaczków i monet.
Wedle art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Przez utracone korzyści trzeba rozumieć tę część majątku poszkodowanego, o którą się jego aktywa nie powiększyły lub pasywa nie zmniejszyły, a skutek ten nastąpiłby, gdyby nie zdarzenie sprawcze, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi. Przy czym szkoda w zakresie utraconych korzyści ma zawsze charakter hipotetyczny. Ponadto ustalenie szkody w postaci utraconych korzyści wymaga przyjęcia hipotetycznego przebiegu zdarzeń i ustalenia wysokiego prawdopodobieństwa utraty korzyści.
W ocenie Sądu to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., że gdyby nie doszło przewlekłości postepowania karnego w zakresie zwrotu kolekcji znaczków i monet przez Sąd to powód wykorzystując przedmiotową kolekcję powiększyłby jej wartość lub uzyskał z niej dochody, a tym samym jego majątek zwiększyłby się o kwotę dochodzoną w zakresie żądania zasądzenie odszkodowania za utracone korzyści.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1979 roku, sygn. akt II CR 304/79 (publik. OSNC 1980/9/64) „ ustalenie szkody w postaci utraconych korzyści ma wprawdzie charakter hipotetyczny, ale szkoda taka musi być przez osobę poszkodowaną wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, że uzasadnia ono w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła”.
Mając na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w szczególności zeznania świadków, Sąd doszedł do przekonania, że powód nie udowodnił, iż aktywnie podejmował działania zmierzające do obrotu znaczkami i monetami przed ich zatrzymaniem. Z jego zeznań wynika, że do wymiany znaczków czy ich nabywania dochodziło okazjonalnie. Żona powoda zeznała, że był one kolekcjonerem, a nie zajmował się sprzedażą znaczków. Owszem powód zeznał, że miał zamiar rozpocząć działalność w zakresie handlu antykami, ale w tym celu chaciał sprzedać znaczki i monety, a więc wówczas z pewnością nie mógłby już z nich korzystać. Ponadto jak wskazali świadkowie, kolekcje M. B., bardziej stanowiły lokatę na przyszłość i trudniejsze czasy, niż źródło utrzymania i powiększania majątku, dlatego też trudno przyjąć, że powód w okresie przewlekłości postępowania wykorzystywałby kolekcję znaczków i monet w taki sposób, aby wzrosła jej wartość, czy też uzyskany został z niej jakikolwiek dochód. W tej sytuacji nie można uznać z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że gdyby powodowi natychmiast zwrócono należące do niego znaczki i monety zatrzymane w toku procesu karnego, to spowodowałoby to zwiększenie wartość majątku powoda w odniesieniu do obecnej wartości kolekcji znaczków i monet odpowiednio o 147.000 zł i 3.000 zł, łącznie 150.000 zł.
W takiej sytuacji roszczenie powoda o odszkodowanie za utracone korzyści było bezzasadne i podlegało oddaleniu.
Orzekając o kosztach postępowania Sąd w punkcie 3 orzeczenia odstąpił od obciążenia powoda M. B. kosztami procesu przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia art. 102 k.p.c. z uwagi na stan zdrowia powoda, jego aktualną sytuację zdrowotną i ekonomiczną, a także okoliczności niniejszej sprawy. Wobec odstąpienia od obciążenia powoda kosztami procesu, Sąd obciążył nimi Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Warszawie (pkt. 5 wyroku).
Sąd w punkcie 4 orzeczenia zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie na rzecz adw. M. S. (1) kwotę 7.749 zł, w tym podatek VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Na orzeczoną kwotę składają się: 3600 zł zgodnie z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz 2700 zł zgodnie z § 13 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 6 wyżej przytoczonego rozporządzenia, powiększone o podatek VAT w kwocie 1449 zł stosownie do § 2 ust. 3 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak w wyroku.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Marcin Borcuch
Data wytworzenia informacji: