Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 26 lipca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący sędzia Marcin Polit

Protokolant stażysta Zuzanna Kurek

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w W.

przeciwko W. B.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie w części obejmującej żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3 109,50 zł (trzy tysiące sto dziewięć złotych i pięćdziesiąt groszy);

II.  w pozostałej części oddala powództwo;

III.  przyznaje kuratorowi nieznanego z miejsca pobytu pozwanego A. B. wynagrodzenie w kwocie 2 160 (dwa tysiące sto sześćdziesiąt) złotych i poleca jego wypłacenie – z zaliczki zapisanej pod numerem (...).

Sygn. akt I C 296/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 maja 2022 roku (data stempla pocztowego – k. 16) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (dalej: (...) Bank (...) S.A., Bank) wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby pozwany W. B. zapłacił na rzecz powoda kwotę 181 296,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

- 42 641,99 zł od dnia 25 lipca 2019 roku do dnia zapłaty,

- 138 654,25 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od strony pozwanej zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że wierzytelność wynika z udzielonego pozwanemu na podstawie umowy kredytu, a także z umowy ugody z dnia 24 maja 2013 roku. Jak podniósł powód, wierzytelność z tytułu umowy kredytu została postawiona w stan wymagalności na podstawie wypowiedzenia z dnia 31 maja 2019 roku i upływ okresu wypowiedzenia nastąpił w dniu 24 lipca 2019 roku (pozew – kk. 3-4).

Z uwagi na fakt, iż pozwany W. B. jest nieznany z miejsca pobytu, Sąd ustanowił dla niego kuratora w osobie A. B. (zarządzenie – k. 49).

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 sierpnia 2023 roku (data prezentaty – k. 60) strona pozwana reprezentowana przez kuratora wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie zwrotu kosztów postępowania oraz przyznanie wynagrodzenia kuratorowi. Podniesiono, że roszczenie nie zostało wykazane co do zasady i co do wysokości – w ocenie kuratora pozwanego nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy ugody (odpowiedź na pozew – kk. 60-62).

Pismem z dnia 31 października 2023 roku powód cofnął pozew w zakresie kwoty 3 109,50 zł (w zakresie odsetek) wraz ze zrzeczeniem się roszczenia oraz podtrzymał żądanie pozwu w pozostałym zakresie, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 178 186,88 zł wraz z odsetkami:

- od kwoty 42 641,99 zł od dnia 25 lipca 2019 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 135 544,89 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W treści uzasadnienia pisma powód m.in. wskazał, że „nawet gdyby przyjąć nieskuteczność wypowiedzenia umowy ugody, należy wskazać, że stała się ona w całości wymagalna z dniem 30 kwietnia 2022 r. (termin płatności ostatniej raty zgodnie z §3 umowy ugody z dnia 24 maja 2013 r.), bowiem z jej treści wynika, że płatność wierzytelności objętej ww. ugodą została rozłożona na 108 miesięcznych rat (9 lat) płatnych począwszy od maja 2013 r. do kwietnia 2022 r.” (pismo – kk. 86-88).

Strona pozwana reprezentowana przez kuratora na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2024 roku podtrzymała dotychczas zajmowane stanowisko i wniosła o oddalenie powództwa w całości, podnosząc także, że przedstawiona ugoda nie przedstawia ustępstw w stosunku do pozwanego. Wniosła o zastosowanie art. 5 k.c. i podniosła zarzut nieważności ugody (protokół – k. 138).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 grudnia 2006 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z W. B. i I. B. umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...). Kwota udzielonego kredytu wynosiła 490 000 zł. Przeznaczeniem kredytu było częściowe sfinansowanie zakupu lokalu mieszkalnego. Kredyt został udzielony na okres 300 miesięcy od dnia 14 grudnia 2006 roku do dnia 12 grudnia 2031 roku. (umowa kredytu – kk. 94-97).

W dniu 24 maja 2013 roku (...) S.A. z siedzibą we W. zawarł z W. B. (jako „dłużnikiem”) umowę ugody cywilnoprawnej, której przedmiotem było uregulowanie spłaty wymaganej wierzytelności Banku wynikającej z tytułu umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 14 grudnia 2006 roku zawartej pomiędzy (...) Bank S.A. z dłużnikiem, która to wierzytelność stwierdzona jest tytułem wykonawczym w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 30 listopada 2010 roku (§1). Jako wymagalne zadłużenie z tytułu ww. umowy wskazano kwotę 191 236,38 zł, w tym z tytułu kapitału – 43 847,84 zł, odsetek umownych – 15 175,56 zł, odsetek karnych – 927,43 zł i odsetek ustawowych – 131 285,55 (§2 ust. 1). Wymienione należności uległy kapitalizacji (§2 ust. 2) i dłużnik uznał dług w całości i zobowiązał się do jego spłaty w terminach i kwotach określonych w treści umowy ugody (§2 ust. 3). Umowę ugody zawarto na okres 108 miesięcy, począwszy od maja 2013 roku do kwietnia 2022 roku (§3). Dłużnik zobowiązał się spłacić zadłużenie w 108 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych, płatnych do 30 dnia każdego miesiąca począwszy od miesiąca maja 2013 roku zgodnie z harmonogramem (§4). Zadłużenie oprocentowane miało być wg zmiennej stopy procentowej w wysokości WIBOR 3 – miesięczny oraz marży Banku (§5 ust. 1).

Zgodnie z §10 ust. 1 umowy ugody, Bank zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia umowy ugody oraz podjęcia czynności windykacyjnych w następujących przypadkach:

a)  niedotrzymania przez dłużnika warunków ugody, w szczególności w przypadku braku zapłaty w terminie przewidzianym harmonogramem spłat dwóch rat kapitałowo-odsetkowych;

b)  ujawnienia okoliczności nieznanych Bankowy w dniu podpisania ugody, które stwarzają zagrożenie dla terminowej spłaty zadłużenia

c)  zagrożenia upadłością, ogłoszenia upadłości lub likwidacji dłużnika.

Okres wypowiedzenia umowy ugody wynosi 30 dni, a w przypadku zagrożenia upadłością 7 dni, licząc od następnego dnia po doręczeniu oświadczenia Banku o wypowiedzeniu umowy (§10 ust. 2). Umowa ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 kodeksu cywilnego (§12; umowa ugody – kk. 5-6).

W 2018 roku nastąpiła zmiana (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na (...) Bank (...) S.A. oraz przeniesiono jej siedzibę do W. (fakt notoryjny).

Pismem z dnia 19 marca 2019 roku zatytułowanym „Ostateczne wezwanie do zapłaty” (...) Bank (...) S.A. wezwał W. B. do zapłaty w nieprzekraczalnym terminie do dnia 9 kwietnia 2019 roku należności wynoszących łącznie 25 782,33 zł, z zastrzeżeniem, że w przypadku braku uregulowania wymagalnych wierzytelności, bank wypowie wyżej wymienioną umowę ugody (pismo – k. 108).

Pismem z dnia 31 maja 2019 roku zatytułowanym „Wypowiedzenie” (...) Bank (...) S.A. oświadczył, że w związku z niewywiązaniem się z warunków „Umowy ugody z dnia 09-03-2017r.”, Bank wypowiada wskazaną umowę ugody cywilnoprawnej w całości i wzywa W. B. do uregulowania należności z tytułu kredytu, które na dzień 31 maja 2019 roku wynoszą łącznie 180 592,42 zł. Na spłatę zakreślono termin 30 dni od dnia otrzymania wezwania, zaś w przypadku braku uregulowania wierzytelności, całość miała stać się wymagalna, a Bank „podejmie działania zmierzające do odzyskania swoich należności” (wypowiedzenie – k. 7).

Pismo z 31 maja 2019 roku po awizacji powróciło do nadawcy (potwierdzenie nadania – k. 8-8v.).

Pismem z dnia 12 lipca 2021 roku (a nadanym w dniu 13 lipca 2021 roku) Bank wezwał W. B. do zapłaty kwoty 184 707,37 zł, od której codziennie doliczane były odsetki karne zgodnie z umową kredytową. Na zadłużenie składają się kwoty 42 641,99 zł (przeterminowany kapitał), 138 654,25 zł (przeterminowane odsetki), 3 411,13 zł (odsetki karne). W piśmie wskazano, że jeżeli W. B. nie ma środków na spłatę całego zadłużenia, może wybrać jeden z poniższych wariantów:

1)  zadzwonić do swojego opiekuna i ustalić z nim polubowny sposób spłaty zadłużenia,

2)  przesłać swoją propozycję spłaty,

3)  złożyć wniosek o dobrowolną sprzedaż nieruchomości, która stanowi zabezpieczenie spłaty kredytu.

W wypadku braku spłaty Bank miał podejmować dalsze czynności windykacyjne, w tym skierować sprawę do sądu i komornika (pismo – k. 9; kopia książki nadawczej – k. 10).

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci powołanych dowodów z dokumentów (kopii). Dokumenty te nie budziły wątpliwości Sądu co do swej wiarygodności oraz autentyczności. Sąd pominął pozostałe niewymienione niżej dowody z dokumentów, uznając je za nieprzydatne w świetle końcowego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na cofnięcie pozwu w piśmie z dnia 31 października 2023 roku w zakresie kwoty 3 109,50 zł wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, na podstawie art. 355 w zw. z art. 203§1 k.p.c. należało orzec jak w punkcie I sentencji wyroku.

Z kolei powództwo w zakresie nieobjętym cofnięciem podlegało oddaleniu w całości.

Zgodnie z art. 75c ust. 1 prawa bankowego, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W myśl ust. 2, w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Strona powodowa nie wykazała w żaden sposób, by nastąpiło skuteczne wypowiedzenie umowy kredytu z dnia 24 grudnia 2006 roku. Nie może o tym dostatecznie świadczyć sam fakt, że wierzytelność wynikająca z tej umowy stwierdzona została tytułem wykonawczym w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 30 listopada 2010 roku. Co prawda skoro taki tytuł został wydany, to hipotetycznie można by wysnuć wniosek, że przed datą jego wydania mogły zostać podjęte pewne czynności wobec pozwanego w zakresie wezwania do zapłaty zaległych należności. Powód nie przedłożył jednak żadnego dokumentu stanowiącego takie wezwanie do zapłaty czy też wypowiedzenie umowy kredytu, jak również dowodu doręczenia jakiegokolwiek takiego dokumentu, co powoduje niemożliwość dokonania analizy prawidłowości dokonania tych czynności, a zatem w myśl art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. okoliczność tę należy uznać za nieudowodnioną.

Przede wszystkim jednak o tym, że umowa kredytu z dnia 24 grudnia 2006 roku w dalszym ciągu obowiązywała po 2010 roku (i obowiązuje dalej – o czym w dalszej części uzasadnienia), świadczy sam fakt zawarcia umowy ugody 24 maja 2013 roku.

Zawarcie ugody nie prowadzi do zastąpienia przez nią i wygaśnięcia poprzednio istniejącego stosunku prawnego. Ugoda nie może istnieć bez pierwotnego stosunku prawnego między stronami, jednakże pozostają one względem siebie odrębne. Jest to cecha wyróżniająca ugodę od choćby uregulowanej w art. 506 k.c. nowacji. Przez zawarcie ugody nie doznaje zmiany zasadniczy stosunek, jaki istniał wcześniej między stronami (zob. wyrok SO w Łodzi z 17.10.2019r., sygn. II C 383/19, dostęp: (...) także cytowany w nim: P. Nazaruk [w:] K.c. Komentarz pod red. P. Nazaruka i J. Ciszewskiego; źródło: LEX Omega).

Jak wyraźnie wskazano też w §12 umowy ugody, nie stanowi ona odnowienia w rozumieniu art. 506 k.c., zaś jak wynika z jej całościowej treści, w gruncie rzeczy zmienia ona jedynie warunki spłaty zadłużenia, w ramach nowo ustalonego harmonogramu spłat rat kredytu – nie zastąpiła ona więc samej umowy kredytu, nie stanowi też jej nowacji i należy uznać, że dopóki umowa ugody obowiązuje, to obowiązuje również pierwotna umowa kredytu.

Należy też zgodzić się ze stroną pozwaną, że umowa ugody z dnia 24 maja 2013 roku również nie została skutecznie wypowiedziana. Należy zauważyć, że pismo z dnia 19 marca 2019 roku zatytułowane „Ostateczne wezwanie do zapłaty” nie wypełnia w dostateczny sposób wynikających z art. 75c prawa bankowego obowiązków, jakie powinno spełniać wezwanie do zapłaty w zakresie wyznaczonego terminu oraz zawarcia informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Termin spłaty zadłużenia powinien być nie krótszy niż 14 dni roboczych, natomiast sformułowanie, że zapłata powinna nastąpić „w nieprzekraczalnym terminie do dnia 9 kwietnia 2019 roku”, w sytuacji, w której nie wiadomo, kiedy takie pismo ostatecznie dotrze do adresata (a strona powodowa nie przedłożyła potwierdzenia odbioru tego pisma), w żaden sposób nie może zostać uznane za spełniające warunek z art. 75c prawa bankowego. Pismo to nie zawierało też żadnej informacji w przedmiocie możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Skoro zaś powód nie dochował trybu określonego ww. przepisami, to brak jest podstaw do uznania, by wypowiedzenie datowane na dzień 31 maja 2019 roku odniosło skutki prawne. Nawiasem mówiąc należy tez zauważyć, że owo wypowiedzenie zostało błędnie sformułowane, bowiem mowa w nim o „umowie ugody z dnia 09-03-2017r.”, podczas gdy przedmiotowa umowa ugody datowana jest na dzień 24 maja 2013 roku. Przy tak sformalizowanej, obwarowanej przepisami prawa czynności oczekuje się od tak profesjonalnej instytucji jak bank dochowania należytej staranności, zaś w przypadku jej niedochowania, wszelkie wątpliwości muszą być rozstrzygane na korzyść konsumenta, którego pozycja w obrocie gospodarczym w oczywisty sposób jest słabsza niż przedsiębiorcy (banku) i w świetle prawa cywilnego podlega szczególnej ochronie prawnej. Tym samym stanowi to dodatkową przyczynę uznania, że wypowiedzenie umowy ugody należy uznać za nienależyte i nie odnoszące skutków prawnych.

Jedynie na marginesie należy odnieść się do argumentacji strony powodowej podniesionej w piśmie procesowym z dnia 31 października 2023 roku. Powód wskazał bowiem, że „nawet gdyby przyjąć nieskuteczność wypowiedzenia umowy ugody, należy wskazać, że stała się ona w całości wymagalna z dniem 30 kwietnia 2022 r. (termin płatności ostatniej raty zgodnie z §3 umowy ugody z dnia 24 maja 2013 r.), bowiem z jej treści wynika, że płatność wierzytelności objętej ww. ugodą została rozłożona na 108 miesięcznych rat (9 lat) płatnych począwszy od maja 2013 r. do kwietnia 2022 r.” Nie można się do tak sformułowanego stanowiska przychylić. Owszem, rzeczywiście termin obowiązywania umowy ugody jest wcześniejszy niż wynikający z pierwotnej umowy kredytu – gdyby jednak rozpatrywać kwestię zasadności roszczenia pod kątem wymagalności każdej z rat kredytu wynikającej z umowy ugody, to znaczna część z nich uległaby przedawnieniu na 3 lata przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie w myśl art. 118 k.c. w zw. z art. 117 §2 ¹ k.c. Podobnie przedawnieniu ulegałaby znaczna część dochodzonych pozwem odsetek. Niezależnie jednak od tego, powód nie sformułował w tym zakresie roszczenia ewentualnego, zaś w myśl art. 321 k.p.c. Sąd nie może wyrokować, wykraczając poza granice podstawy faktycznej i prawnej powództwa zakreślone w pozwie.

Mając na uwadze powyższe rozważania, wierzytelność dochodzona pozwem nie stała się wymagalna, co musi skutkować oddaleniem dochodzonego powództwa w całości, o czym Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

W przedmiocie przyznania kuratorowi wynagrodzenia za dokonane czynności Sąd orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r., poz. 959) w zw. z §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 536) w zw. z §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.). Należy wskazać, że wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie odpowiadała dochodzonej przez powoda kwocie należności głównej i wynosiła zgodnie z treścią pozwu 181 296,24 zł (k. 3). W myśl powołanego wyżej §2 pkt 6 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie stawka minimalna przy tej wartości przedmiotu spory wynosi 5 400 zł; zgodnie z §1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie określenia wynagrodzenia kuratorów jego kwota nie może natomiast przekraczać 40% tej stawki, a zatem 2 160 zł. Stąd – przy uwzględnieniu zaangażowania i nakładu pracy kuratora oraz prawidłowości podejmowanych przez niego czynności, które ostatecznie doprowadziły do wygrania sprawy przez stronę pozwaną – orzeczenie o przyznaniu mu wynagrodzenia w takiej właśnie kwocie, zgodnej z wysokością pobranej od strony powodowej na ten cel zaliczki.