Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska

Protokolant: stażysta Aleksandra Bobińska

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa D. N. i A. N.

przeciwko Miastu (...)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  zobowiązuje Miasto (...) do złożenia oświadczenia woli o następującej treści:

„Miasto (...) oświadcza, że na podstawie art. 236 § 2 k.c. przedłuża na dalszy okres 99 (dziewięćdziesięciu dziewięciu) lat, to jest do 19 czerwca 2117 r., na dotychczasowych zasadach, ustanowione umową z dnia 19 czerwca 1978 r., a przysługujące D. N. i A. N., prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), o powierzchni 0,0289 ha, z obrębu (...), położonej w W., dzielnicy (...), przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XIII Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą nr (...)” ;

II.  zasądza od Miasta (...) na rzecz D. N. i A. N. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 12.659 zł (dwanaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska

Sygn. akt I C 351/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 lutego 2024 r., skierowanym przeciwko Miastu (...), powodowie D. N. i A. N. wnieśli o:

1.  zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli o następującej treści: „Miasto (...) oświadcza, że na podstawie art. 236 § 2 k.c. przedłuża na dalszy okres 99 (słownie: dziewięćdziesięciu dziewięciu) lat, tj. do 19 czerwca 2117 r., termin użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), o pow. 0,0289 ha, z obrębu (...), położonej w W., w dzielnicy (...), przy ul. (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XIII Wydział Ksiąg Wieczystych.”,

ewentualnie:

2.  stwierdzenie na podstawie art. 236 § 2 k.c. w zw. art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c., że Miasto (...) oraz A. N. i D. N. mają obowiązek zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego o następującej treści: „Miasto (...) oświadcza, że na podstawie art. 236 § 2 k.c. przedłuża na dalszy okres 99 (słownie: dziewięćdziesięciu dziewięciu) lat, tj. do 19 czerwca 2117 r., termin użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), o pow. 0,0289 ha; z obrębu (...), położonej w W., w dzielnicy (...), przy ul. (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XIII Wydział Ksiąg Wieczystych, a A. N. i D. N., jako użytkownicy wieczyści wyrażają zgodę na to przedłużenie.”,

ewentualnie:

3.  zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli o następującej treści „Miasto (...) oświadcza, że na podstawie art. 236 § 2 k.c. przedłuża na dalszy okres 40 (słownie: czterdziestu) lat, tj. do 19 czerwca 2058 r., termin użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), o pow. 0,0289 ha, z obrębu (...), położonej w W., w dzielnicy (...), przy ul. (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XIII Wydział Ksiąg Wieczystych.”,

ewentualnie:

4.  stwierdzenie na podstawie art. 236 § 2 k.c. w zw. z art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c., że Miasto (...)oraz A. N. i D. N. mają obowiązek zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego o następującej treści: „Miasto (...) oświadcza, że na podstawie art. 236 § 2 k.c. przedłuża na dalszy okres 40 (słownie: czterdziestu) lat, tj. do 19 czerwca 2058 r., termin użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), o pow. 0,0289 ha, z obrębu (...), położonej w W., w dzielnicy (...), przy ul. (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XIII Wydział Ksiąg Wieczystych, a A. N. i D. N. jako użytkownicy wieczyści wyrażają zgodę na to przedłużenie”.

Powodowie wnieśli również o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew – k. 3-15)

W odpowiedzi na pozew Miasto (...) wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że brak jest przesłanek do przedłużenia użytkowania wieczystego z uwagi na ważny interes społeczny w rozumieniu art. 236 § 2 k.c. w związku z faktem, że w stosunku do przedmiotowej nieruchomości toczy się postępowanie z wniosku byłych właścicieli nieruchomości w trybie art. 7 dekretu o własności i użytkowania gruntów na obszarze (...) W skład dz. ew. (...) z obrębu (...) wchodzą nieruchomości hipoteczne oznaczone jako „(...)”.

(odpowiedź na pozew – k. 123-129)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 10 maja 2007 r. D. N. i A. N. nabyli (w ramach prowadzonej przez D. N. działalności gospodarczej pod nazwą „(...)”) od spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. użytkowanie wieczyste nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) o pow. 389 m ^{( 2)} położonej w W., przy ul. (...), obręb ewidencyjny (...) oraz własność znajdującego się na niej budynku stanowiącego pawilon w zabudowie bliźniaczej o kubaturze 861 m ^{( 3)}, stanowiącego odrębną nieruchomość, przeznaczonego na cele usługowe – warsztatu (...), objętej księgą wieczystą nr (...) (dalej: Nieruchomość”).

(umowa sprzedaży, wypis aktu notarialnego (...)– k. 88-103, wydruk księgi wieczystej nr (...) – k. 19-27)

Nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste na mocy umowy użytkowania wieczystego z 19 czerwca 1978 r. zawartej w formie aktu notarialnego przez ówczesnego właściciela nieruchomości – Skarb Państwa z Z. B. i J. B., na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Umowa została zawarta w wykonaniu decyzji Naczelnika Dzielnicy (...) nr (...) z 10 maja 1978 r. znak (...) oraz przepisów ustawy z 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach. Użytkowanie wieczyste zostało ustanowione na 40 lat, tj. do 19 czerwca 2018 r. W dacie oddania Nieruchomości w użytkowanie wieczyste była ona niezabudowana, a użytkownicy wieczyści zostali zobowiązani do jej zabudowy warsztatem (...) – zakładem (...).

(umowa ustanowienia prawa użytkowania wieczystego – wypis aktu notarialnego (...) z 19 czerwca 1978 r. – k. 28-33)

W chwili ustanowienia użytkowania wieczystego Nieruchomość była oznaczona jako działka nr (...), położona w obrębie (...), dzielnicy (...). Zmiana numeru działki ewidencyjnej z nr (...) na nr (...) nastąpiła na skutek odnowienia ewidencji gruntów w 1990 r.

( umowa ustanowienia prawa użytkowania wieczystego – wypis aktu notarialnego (...)z 19 czerwca 1978 r. – k. 28-33; wniosek Naczelnika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Gminy (...) z 3 września 1997 r. o sprostowanie oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej – k. 34, wypis z rejestru gruntów – k. 35)

Prawo użytkowania wieczystego Nieruchomości nabyli od pierwotnych użytkowników wieczystych, to jest od Z. B. i J. B., na mocy umowy sprzedaży z 9 sierpnia 1984 r., W. i D. C. w udziale (...), E. L. w udziale (...), J. i J. S. (1) w udziale (...). W ww. umowie zawarto informację o wybudowaniu na Nieruchomości przez Z. i J. B. budynku murowanego w zabudowie bliźniaczej, przeznaczonego na warsztat (...).

Na mocy umowy darowizny z 25 lutego 1988 r., objętej aktem notarialnym (...), E. L. darował przysługujący mu udział (...) w prawie użytkowania wieczystego Nieruchomości na rzecz W. S. (1),

J. S. (2) zmarł 7 października 1991 r. Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi, II Wydział Cywilny z 29 listopada 1991 r., sygn. akt II Ns 25/91 stwierdzono, że spadek po J. S. (2) na mocy dziedziczenia ustawowego nabyli żona J. S. (1) i synowie W. S. (2) i B. S. po (...) części spadku każde z nich.

Na mocy umowy sprzedaży z 20 listopada 1992 r., objętej aktem notarialnym (...), J. S. (1), W. S. (2) i B. S. sprzedali przysługujące im udziały w prawie użytkowania wieczystego na rzecz pozostałych współużytkowników wieczystych, tj. W. S. (1) w (...) części oraz małżonków W. i D. C. w (...) części. Tym samym użytkownikami wieczystymi zostali: W. S. (1) w (...) części oraz małżonkowie W. i D. C. w (...) części.

Na mocy umowy przeniesienia własności i prawa użytkowania wieczystego, objętej aktem notarialnym (...) dotychczasowi użytkownicy wieczyści przenieśli przysługujące im udziały w prawie użytkowania wieczystego Nieruchomości na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w A. w związku z pokryciem objętych udziałów w kapitale zakładowym tej spółki aportem m.in. w postaci ww. udziałów.

W dniu 2 kwietnia 2001 r. (akt notarialny (...)) zawarta została umowa sprzedaży, mocą której prawo użytkowania wieczystego Nieruchomości nabyła w całości spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Umową sprzedaży z 22 kwietnia 2004 r. ((...)) prawo użytkowania wieczystego Nieruchomości nabyła A. H., a następnie, na podstawie umowy sprzedaży z 26 kwietnia 2006 r., spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. ((...)), która w dniu 10 maja 2007 r. dokonała sprzedaży na rzecz A. N. i D. N..

(umowa sprzedaży z 9 sierpnia 1984 r. - wypis aktu notarialnego (...)– k. 38-42, umowa darowizny z 25.02.1988 r. – wypis aktu notarialnego (...) - k. 43-46, odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi z 29.11.1991 r., sygn. akt II Ns 25/91 - 47, umowa sprzedaży z 20.11.1992 r. – wypis aktu notarialnego (...), - k. 49-52, umowa przeniesienia własności i prawa użytkowania wieczystego z 15.10.1996 r. – wypis akt notarialny (...)- k. 53-63, umowa sprzedaży z 02.04.2001 r. – wypis aktu notarialnego (...) - 64-71, umowa sprzedaży z 22.04.2004 r. - wypis aktu notarialnego Rep. (...) - k. 72-80, umowa sprzedaży z 26.04.2006 r. - wypis aktu notarialnego (...) - k. 81-87, umowa sprzedaży z 10.05.2007 r. - wypis aktu notarialnego (...)- k. 88-103, wydruk z elektronicznej księgi wieczystej nr (...) odpowiadający jej pełnej treści)

W dniu 24 stycznia 2018 r. (pięć miesięcy przed upływem okresu wynikającego z umowy ustanowienia użytkowania wieczystego) A. N. i D. N. wystąpili do Miasta (...)o przedłużenie użytkowania wieczystego.

W odpowiedzi na powyższy wniosek Miasto (...) pismem z 27 lipca 2023 r. poinformowało o braku możliwości pozytywnego rozpatrzenia wniosku o przedłużenie użytkowania wieczystego Nieruchomości z uwagi na toczące się postępowania w trybie dekretu (...) dotyczące Nieruchomości Wskazano, że prowadzone są postępowania w sprawie przyznania prawa własności czasowej, a także postępowania odszkodowawcze na podstawie ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

(wniosek o przedłużenie użytkowania wieczystego z 24 stycznia 2018 r. – k. 104, odpowiedź na wniosek o przedłużenie użytkowania wieczystego Nieruchomości z dnia 27 lipca 2023 r. – k. 105-105v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez strony, których wiarygodność nie była kwestionowana, a przy tym fakty zaświadczane tymi dokumentami nie miały charakteru spornego.

Sąd uznał, że pozwany nie zdołał wykazać, że wnioski o przyznanie prawa własności czasowej przywołane w odpowiedzi na pozew dotyczą przedmiotowej w sprawie Nieruchomości. Powodowie twierdzeniom pozwanego w tym zakresie zaprzeczyli, zaś dowody złożone przez pozwanego na poparcie owych twierdzeń okazały się niewystarczające.

Wypada zauważyć, że adresy administracyjne dawnych nieruchomości „(...)” to odpowiednio ul. (...) oraz ul. (...), podczas gdy adres przedmiotowej w sprawie nieruchomości to (...) Wprawdzie pełnomocnik pozwanego powoływał się na zmianę numeracji domów przy ulicy (...), natomiast nie przedłożył żadnego dowodu na okoliczność tego, że obecny adres (...) odpowiada któremukolwiek z ww.: (...) Niezależnie od tego wypada zaznaczyć, że z samych twierdzeń pozwanego wynika, że dawna nieruchomość „(...)” miała powierzchnię 2.000 m ^{( 2)}, dawna nieruchomość „(...) powierzchnię 3.351 m ^{( 2)}. Przedmiotowa w sprawie nieruchomość ma zaś powierzchnię jedynie 289 m ^{( 2)}.

Sąd, w uwzględnieniu wniosku pozwanego, zwrócił się do Biura Spraw Dekretowych Urzędu (...)o udzielenie informacji co do tego, na jakim etapie znajduje się postępowanie administracyjne prowadzone w związku z wnioskiem złożonym w trybie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...)w stosunku do dawnej nieruchomości oznaczonej jako „(...)” oraz „(...)”, a także czy przeprowadzone zostało opracowanie geodezyjne, które w sposób precyzyjny dokonywałoby rozliczenia dawnych nieruchomości hipotecznych w obecnej dz. ew. nr (...)z obr. (...).

W odpowiedzi na pismo Sądu Biuro Spraw Dekretowych Urzędu (...) wskazało w piśmie z dnia 15 października 2024 r., że w stosunku do nieruchomości hipotecznej „(...)” prowadzone jest postępowanie w trybie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) Zaznaczono, że w celu zakończenia tego postępowania należy „ustanowić” wszystkie strony postępowania, to jest wszystkich spadkobierców po dawnej właścicielce nieruchomości hipotecznej. Co do nieruchomości hipotecznej „(...)” wskazano zaś tylko, że akta własnościowe zostały przekazane do Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju przy piśmie z dnia 22 lutego 2019 r. w celu rozpatrzenia odwołania z 11 lutego 1957 r. od orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w (...) z 25 stycznia 1957 r. odmawiającego przyznania prawa własności czasowej. Dalej wskazano, że Biuro Spraw Dekretowych Urzędu (...) zleciło wykonanie opracowania geodezyjnego, w którym geodeta wkreśli, jakie dawne nieruchomości hipoteczne wchodzą w skład dz. ew. nr (...) przy czym realizacja wykonania opracowania geodezyjnego wynosi około 14 tygodni (k. 162-162v).

Treść tego pisma, zdaniem Sądu, nie pozwalała na ustalenie na jego podstawie, że obecna działka ew. nr (...)z obr. (...) odpowiada nieruchomości hipotecznej „(...) bądź nieruchomości hipotecznej „(...)”. Z pisma tego wynika, że kwestię tę będzie dopiero badał geodeta.

Podobny wydźwięk miało pismo Biura Spraw Dekretowych Urzędu (...) z dnia 6 września 2024 r. załączone do odpowiedzi na pozew (k. 144-144v). Tam także wskazano, że jednoznaczne stwierdzenie, czy postępowania administracyjne dotyczące wniosków złożonych na podstawie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...) co do dawnych nieruchomości „(...)” bądź „(...)” dotyczą działki ew. nr (...) z obrębu (...), możliwe będzie dopiero po zleceniu sporządzenia opinii geodezyjnej.

Taka opinia do czasu zamknięcia rozprawy nie została sporządzona dla potrzeb ww. postępowań administracyjnych. W tej sytuacji pozwany powinien był złożyć wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego geodety w sprawie niniejszej. Pozwany tego zaniechał, przez co nie zdołał wykazać okoliczności, na którą się powoływał, domagając się oddalenia powództwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Przepis art. 64 k.c. nie jest samoistną podstawą dla kreowania obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Stanowi on jedynie podstawę do stwierdzenia przez Sąd, że dłużnik ma obowiązek złożenia oświadczenia woli. Innymi słowy przepis art. 64 k.c. określa jedynie skutki prawne wynikające ze stwierdzenia istnienia takiego obowiązku, którego źródłem muszą być jednak określone, istniejące stosunki prawne, a których zbadanie i ocena jest obowiązkiem Sądu rozpoznającego powództwo na podstawie tego przepisu. Zobowiązanie do złożenia stosownego oświadczenia woli może wynikać ze źródeł o różnym charakterze, a więc zarówno z ustawy, jak i z ważnej czynności prawnej. Art. 64 k.c. odnosi się wyłącznie do obowiązku złożenia oświadczenia woli w rozumieniu prawa materialnego, nie zaś do innych oświadczeń, jak na przykład czynności procesowych, a tym bardziej czynności faktycznych.

Powodowie w żądaniu głównym domagali się, aby Sąd nakazał stronie pozwanej złożenie oświadczenia woli o przedłużeniu terminu użytkowania wieczystego Nieruchomości na okres kolejnych 99 lat, to jest do dnia 19 czerwca 2117 r.

Zgodnie z art. 236 § 2 k.c. w ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; (…).. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.

Na etapie przedprocesowym pozwany odmówił uwzględnienia wniosku powodów o przedłużenie terminu użytkowania wieczystego Nieruchomości, powołując się na toczące się postępowania administracyjne z wniosków dawnych właścicieli nieruchomości w trybie dekretu o własności i użytkowania gruntów na obszarze (...). Argumentacja ta podtrzymywana była w toku niniejszego postępowania – pozwany wskazywał, że za odmową przedłużenia użytkowania wieczystego stoi ważny interes społeczny w rozumieniu art. 236 § 2 k.c., z którym utożsamić należy roszczenia dawnych właścicieli nieruchomości, a nadto powoływał się na treść art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz.U. z 2024 r. poz. 1145; dalej „u.g.n.”): Zbycie nieruchomości nie może nastąpić, jeżeli toczy się postępowanie administracyjne dotyczące prawidłowości nabycia nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2012 roku sygn. akt III CZP 94/11, zawarcie umowy o przedłużenie użytkowania wieczystego na żądanie zgłoszone w terminie określonym w art. 236 § 2 k.c. może nastąpić także po upływie okresu, na jaki prawo to zostało ustanowione. Sąd Najwyższy wskazał: „Uwzględniając racjonalne działanie ustawodawcy należy dojść do wniosku, że w przypadkach, w których użytkownik wieczysty zażądał przedłużenia użytkowania wieczystego w przewidzianym pięcioletnim terminie, art. 236 § 2 k.c. wyłącza zastosowanie art. 33 ust. 1 u.g.n., co pozwala zawrzeć umowę o przedłużenie użytkowania wieczystego lub doprowadzić do jej zawarcia na drodze sądowej w sposób przewidziany w art. 64 k.c. po upływie okresu, na jaki prawo to zostało pierwotnie ustanowione, z tym skutkiem, że prawo to trwa nieprzerwanie.” Z tego punktu widzenia istotne jest by we wskazanym okresie to jest przed wygaśnięciem użytkowania wieczystego, uprawniony złożył wniosek kierowany do wierzyciela. W niniejszej sprawie bezsprzecznie wniosek ten we właściwym terminie został złożony i nie było to przedmiotem sporu.

Sporne okazało się natomiast po pierwsze, czy w stosunku do nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) o pow. 0,0289 ha, z obrębu (...), położonej w W., przy ul. (...) toczą się postępowania administracyjne z wniosków dawnych właścicieli wszczęte w trybie dekretu (...), a jeśli tak – to czy okoliczność ta stanowić może podstawę odmowy przedłużenia powodom terminu użytkowania wieczystego, w tym, czy mamy wówczas do czynienia z „ważnym interesem społecznym” w rozumieniu art. 236 § 2 k.c.

W ocenie Sądu pozwany nie zdołał wykazać, aby postępowania administracyjne, na które się powoływał, odnosiły się do przedmiotowej w sprawie Nieruchomości.

Niezależnie od powyższego, w orzecznictwie wyrażono pogląd, że nierozpatrzone roszczenia spadkobierców byłych właścicieli gruntów (...) nie mogą być uznane za ważny interes społeczny, który mógłby stanowić podstawę odmowy przedłużenia użytkowania wieczystego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2014 r., I CSK 342/13, lex 1475207).

Pozwany w toku niniejszego postępowania powoływał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2024 r. (sygn. akt II CSKP 33/22, Legalis), wskazując, że Sąd Najwyższy, orzekając w składzie 7-osobowym, stwierdził, iż gmina może odmówić przedłużenia użytkowania wieczystego na podstawie art. 236 § 2 in fine k.c., zatem odwołując się do ważnego interesu społecznego, ze względu na to, że w stosunku do nieruchomości toczy się postępowanie z wniosku byłych właścicieli nieruchomości o ustanowienie na ich rzecz użytkowania wieczystego. Dotychczas nie zostało sporządzone uzasadnienie pisemne do tego wyroku. Natomiast z uzasadnienia wydanego w tej samej sprawie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 grudnia 2018 r. w sprawie I ACa 993/17 (niepubl.) (od tego wyroku Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjna przywołanym wyżej wyrokiem z dnia 9 maja 2014 r.) wynika, że stan faktyczny, na gruncie którego zapadły ww. wyroki, był odmienny od tego, który występuje w tej sprawie.

Przede wszystkim w sprawie II CSKP 33/22 (I ACa 993/17) na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste posadowione były budynki już w momencie wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...). Budynki te były zniszczone na skutek działań wojennych i zostały odbudowane nakładem finansowym następców prawnych dawnych właścicieli. Nadto, Miasto(...)wykazało w tamtej sprawie, że wniosek dekretowy został w sposób należyty uprawdopodobniony. Nie zachodziły przy tym przeszkody proceduralne do jego rozpoznania, w szczególności znani byli wszyscy uczestnicy postępowania administracyjnego, a jego merytoryczne rozstrzygnięcie uzależnione było w zasadzie tylko od rozstrzygnięcia kwestii przedłużenia użytkowania wieczystego na rzecz powoda w sprawie. Zasadnie można było oczekiwać, że wniosek dekretowy zostanie rozpoznany niezwłocznie po zakończeniu postepowania cywilnego.

Tymczasem w okolicznościach tej sprawy grunt, w momencie oddania w użytkowanie wieczyste, był wolny od naniesień, a pierwotni użytkownicy wieczyści, zatem poprzednicy prawni powodów, zobowiązani zostali do wybudowania na Nieruchomości warsztatu (...) – zakładu (...). Budynek został wzniesiony i obecnie jest to nieruchomość zabudowana. Co więcej, postępowania dekretowe, na które powołał się pozwany, niezależnie od tego, że nie wykazano, aby którekolwiek z nich dotyczyło przedmiotowej w sprawie nieruchomości, to znajdowały się na wczesnym etapie, nie rokując zakończenia w bliskiej perspektywie czasowej. W jednym z tych postępowań nie ustalono nawet jeszcze następców prawnych po dawnej właścicielce nieruchomości. Z kolei w drugiej sprawie Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju od lutego 2019 r. nie zdołało rozpatrzeć odwołania z 11 lutego 1957 r. od orzeczenia Prezydium Rady Narodowej w (...) z 25 stycznia 1957 r.

Okolicznością powszechnie znaną jest, że postępowania z wniosków dekretowych dawnych właścicieli nieruchomości (...) lub ich następców prawnych w ogromnej większości przypadków trwają bardzo długo. Ustalanie następców prawnych dawnych właścicieli często jest zadaniem trudnym z uwagi na brak aktów stanu cywilnego z relewantnego okresu, konieczność zastosowania przepisów obowiązujących wejściem w życie dekretu z dnia 8 października 1946 r. - Prawo spadkowe, zawieranie umów zbycia wierzytelności dekretowych, których ważność i skuteczność niejednokrotnie jest poddawana w wątpliwość.

Nie sposób zatem uznać, że w każdej sytuacji, gdy toczy się postępowanie z wniosku dekretowego dawnego właściciela nieruchomości (...) bądź jego następcy prawnego, należy zakwalifikować tę okoliczność jako ważny interes społeczny w rozumieniu art. 236 ust. 2 in fine k.c. Stanowiłoby to nieuprawnione uproszczenie. Zdaniem Sądu, w każdej takiej sprawie należy zbadać okoliczności faktyczne dotyczące tak użytkownika wieczystego, jak i następców prawnych dawnych właścicieli nieruchomości, aby móc wyważyć ich interesy. W okolicznościach tej sprawy analiza taka, przeprowadzona na podstawie danych dostarczonych przez strony, prowadzi do wniosku, że nie istnieje ważny interes społeczny, który mógłby uzasadniać odmowę przedłużenia powodom użytkowania wieczystego.

Sąd uwzględnił żądanie główne pozwu, uznając, że prawo użytkowania wieczystego powinno zostać przedłużone o 99 lat. Wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 236 § 1 zd. 2 k.c. na okres krótszy niż lat 99, nie mniej niż lat 40, użytkowanie wieczyste ustala się wyjątkowo, a takiej wyjątkowej okoliczności, która uzasadniałaby okres krótszy strona pozwana nie wskazała. W okolicznościach tej sprawy pozwany, choć wywodził, że przedłużenie użytkowania wieczystego powinno nastąpić co najwyżej o 40 lat, to nie wskazywał na żadną wyjątkową okoliczność, która za tym by przemawiała. Sam fakt, że pierwotnie ustanowiono użytkowanie wieczyste na lat 40 nie może być za takową uznane. Zdaniem Sądu, brak było podstaw zastosowania owego krótszego terminu, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości oraz fakt wzniesienia na niej przez użytkownika wieczystego budynku.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt. I wyroku.

O kosztach Sąd orzekł w pkt. II. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu, w całości obciążając pozwane Miasto (...)kosztami procesu. Na zasądzone na rzecz powodów koszty składały się:

- opłata sądowa od pozwu wysokości 7.225 zł,

- wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 5.400 zł zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.),

- opłata skarbowa od pełnomocnictw w wysokości 34 zł.

W konsekwencji na rzecz powodów należało zasądzić od pozwanego z tytułu zwrotu kosztów procesu kwotę 12.659 zł. Od kwoty tej zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.

Sędzia Agnieszka Nakwaska-Szczepkowska