Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 22 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący sędzia Marcin Polit

Protokolant Zuzanna Kurek

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. G.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  odstępuje od obciążenia powódki obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów procesu;

III.  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 402/23

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tut. Sądu w dniu 6 lutego 2023 roku (data stempla pocztowego – k. 25) powódka G. G. zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika będącego adwokatem wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: (...) S.A.) na rzecz powódki kwoty 120 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną ciężkim i trwałym uszkodzeniem ciała osoby najbliższej – męża powódki, R. G., „wraz z odsetkami od dnia 27 lutego 2023 roku”. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że na skutek zaistniałego w dniu 24 listopada 2020 roku wypadku drogowego, doszło do ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała R. G. polegającego na złamaniu kręgów odcinka piersiowego kręgosłupa. Sprawca wypadku – P. P. – jako leasingobiorca, był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. W następstwie powikłań R. G. zmarł w dniu 23 sierpnia 2021 roku. Powódka dochodzi zatem od pozwanego – jako zakładu ubezpieczeń – swojego roszczenia tytułem zadośćuczynienia za naruszenie więzi rodzinnej na podstawie art. 446 ² k.c. Odpowiedzialność za szkodę spowodowaną przez posiadacza pojazdu mechanicznego wynika z art. 436§1 k.c., natomiast odpowiedzialność pozwanego powódka wywodzi na podstawie art. 822§1 k.c. (pozew – kk. 3-6v.).

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 października 2023 roku (data stempla pocztowego – k. 62) pozwany (...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego obliczonego według norm przepisanych. Pozwany wskazał, że opis roszczenia całkowicie mija się z celem regulacji art. 446 ² k.c., albowiem nie sposób uznać, że stan zdrowia poszkodowanego skutkował całkowitym zerwaniem więzi rodzinnych (odpowiedź na pozew, kk. 42-49).

W dalszym toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. G. była żoną R. G. przez (...) lata. Byli oni kochającym się, zgodnym, opiekującym się wzajemnie małżeństwem (bezsporne, ponadto kopia odpisu skróconego aktu zgonu – k. 15; zeznania powódki – protokół kk. 112-112v.).

W dniu 24 listopada 2020 roku P. P., kierując samochodem osobowym marki (...) o nr rej. (...), nie zachował ostrożności oraz prędkości zapewniającej panowanie nad pojazdem z uwzględnieniem dużego natężenia ruchu i najechał na tył stojącego na tym samym pasie ruchu samochodu osobowego marki (...) o nr rej. (...), kierowanego przez R. G. (mającego wówczas (...) lat). W wyniku tego wypadku komunikacyjnego R. G. doznał urazu w postaci złamania kręgów odcinka piersiowego kręgosłupa, stłuczenia klatki piersiowej oraz złamania żebra. Celem hospitalizacji trafił do (...) w W., gdzie wykonano operację – repozycję zwichnięcia, stabilizację i artrodezę, laminektomię z odbarczeniem rdzenia kręgowego, wykonano też drenaż lewej jamy opłucnowej z uwagi na obecność krwiaka i odmy oraz złamania żeber. Na skutek ww. urazu, R. G. nie powrócił już do pełnej sprawności – miał całkowicie niewładną dolną część ciała, nie poruszał nogami wymagał pomocy w codziennych czynnościach takich jak toaleta ciała, zmiana bielizny, odżywianie. Musiał mieć założony cewnik i pieluchę, wymagał specjalistycznego sprzętu w domu (łóżka, materaca, podnośnika), regularnej pomocy pielęgniarki i nocnej pomocy medycznej. Przebywał też w ośrodku rehabilitacyjnym, zgodnie z zaleceniami lekarskimi przy wypisie ze szpitala. Z uwagi na niemożność poruszania się, występowały powikłania – odleżyny, stany zapalne (karta informacyjna – kk. 10-11v.; zalecenia pielęgniarskie – k. 12; dokumentacja medyczna – kk. 12v.-13; akta IV K 277/21: dokumentacja medyczna – k. 25; opinia sądowo-lekarska – k. 33-34).

R. G. po wypadku aż do śmierci był jednak świadomy intelektualnie, był w kontakcie logicznym z członkami rodziny, rozmawiał przez telefon, choć jego kondycja psychiczna była bardzo zła, był on małomówny, nie uczestniczył w kontaktach towarzyskich, gdyż był zbyt słaby fizycznie, by się przesiąść na wózek inwalidzki (choć jednak z czasem już na nim siadał). Nie uczestniczył też w uroczystości ślubnej i weselnej syna – M. G., z uwagi na trudności w związku z transportem (zeznania świadka M. G. na piśmie – kk. 102-102v.; zeznania świadka M. G. na rozprawie – protokół kk. 112v.-113; zeznania powódki – protokół kk. 112-112v.).

Pojazd kierowany przez P. P. objęty był polisą OC wystawioną przez (...) S.A. (kopia polisy – k. 14).

R. G. zmarł w dniu 23 sierpnia 2021 roku. Przyczyną śmierci było krwawienie z błony śluzowej żołądka oraz przełyku w przebiegu nadżerkowego zapalenia, a także płynna krew w żołądku oraz krwista treść w jelicie cienkim (bezsporne – oświadczenie pełnomocników stron, protokół – k. 112v.; ponadto akta IV K 277/21: kopia protokołu sekcyjnego – kk. 121-122).

Wyrokiem z dnia 3 listopada 2022 roku wydanym w sprawie IV K 277/21 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie IV Wydział Karny:



w pkt I uznał oskarżonego P. P. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu z tym ustaleniem, że nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym określone w art. 3 ust 1 i art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym i za czyn opisany wyżej na podstawie art. 177§2 k.k. skazał oskarżonego i na podstawie art. 177§2 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 1 roku pozbawienia wolności;



w pkt II orzekł o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres 3 lat próby;



w pkt III orzekł wobec oskarżonego grzywnę;



w pkt IV zobowiązał oskarżonego od informowania kuratora o przebiegu okresu próby;



w pkt V na podstawie art. 46§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę poprzez zapłatę na rzecz G. G. – jako żony zmarłego pokrzywdzonego R. G. – kwoty 20 000 zł;



w pkt VI orzekł o kosztach sądowych (akta IV K 277/21: wyrok – kk. 135-136).

Wezwaniem z dnia 18 stycznia 2023 roku pełnomocnik G. G. wezwał (...) S.A. do zapłaty kwoty 120 000 zł z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną ciężkim i trwałym uszkodzeniem ciała osoby najbliższej – męża, R. G. (wezwanie – kk. 16-18).

Pismem z dnia 27 stycznia 2023 roku (...) S.A. odmówił przyznania żądania świadczenia (pismo – k. 19).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów zgromadzonych w aktach przedmiotowej sprawy, a także w aktach sprawy karnej prowadzonej przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie pod sygn. IV K 277/21, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a Sąd nie znalazł podstaw, aby powziąć wątpliwość wobec któregokolwiek z dokumentów. Zeznania powódki, a także wymienionego świadka M. G. (syna powódki i poszkodowanego) Sąd uznał za wiarygodne i stanowiące cenne uzupełnienie okoliczności faktycznych wynikających z dokumentów – przede wszystkim Sąd dał wiarę zeznaniom świadka w tym zakresie tego, w jakim stanie fizycznym i psychicznym był R. G. po opisanym wypadku drogowym i czy był możliwy z nim logiczny kontakt.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo było niezasadne i podlegało oddaleniu w całości.

Powódka wywodziła i oparła swoje roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 446 ² k.c., zgodnie z którym razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Istotnie, przepis ten mógł stanowić podstawę żądania pozwu bez względu na to, że wszedł on w życie już po zdarzeniu z dnia 24 listopada 2020 roku, albowiem w myśl art. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2021 r., poz. 1509), przepis art. 446 ² k.c. stosuje się do zdarzeń powstałych przed dniem wejścia w życie ww. ustawy.

Biorąc pod uwagę ustalenia stanu faktycznego nie budzi wątpliwości, że wyłącznie odpowiedzialnym za spowodowanie wypadku z dnia 24 listopada 2020 roku był kierujący samochodem osobowym marki (...) P. P.. Pojazd ten objęty był polisą OC wystawioną przez (...) S.A. Tym samym odpowiedzialność pozwanego wynikająca z art. 822§1 k.c. nie budziła wątpliwości Sądu. Dostrzec również należy, iż zarówno na etapie postępowania likwidacyjnego, jak w postępowaniu sądowym, pozwany nie kwestionował co do zasady swojej odpowiedzialności odszkodowawczej za zdarzenie z dnia 24 listopada 2020 roku. Odmówił jednak wypłaty zadośćuczynienia w związku ze zgonem poszkodowanego, albowiem uznał, że z uwagi na stwierdzoną w protokole sekcyjnym przyczynę śmierci, brak było związku pomiędzy wypadkiem a zgonem. Z kolei w jego ocenie opis roszczenia w pozwie całkowicie mija się z celem art. 446 ^{( 2)} k.c., albowiem nie sposób uznać, że stan zdrowia poszkodowanego skutkował całkowitym zerwaniem więzi rodzinnych (odpowiedź na pozew – kk. 43-45). Należy się z tym stwierdzeniem zgodzić.

Wprowadzenie do kodeksu cywilnego art. 446 ² Prezydent RP uzasadniał tym, że miał on stanowić właściwą podstawę normatywną dla roszczenia najbliższego członka rodziny poszkodowanego o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w postaci zerwanej więzi rodzinnej. Miało to dotyczyć szczególnie dramatycznych sytuacji, gdy w następstwie ciężkiego i trwałego uszczerbku na ciele lub rozstroju zdrowia (ciężkiego, głębokiego i nieodwracalnego upośledzenia funkcji życiowych) dochodzi do niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej – a zatem przypadków m.in. trwałego stanu śpiączki pourazowej, stanów wegetatywnych, stanów związanych z uszkodzeniem mózgu. Chodzi zatem o przypadki najcięższe i nieodwracalne, kiedy skutek zerwania więzi rodzinnych jest w zasadzie podobny do śmierci, a cierpienie najbliższego członka rodziny jest dominujące w dłuższym okresie, kiedy to w zasadzie jest ono nie mniejsze niż trauma związana ze śmiercią. Przepis miał się odnosić do okoliczności wyjątkowych, w których doszło nie do zaburzenia, zakłócenia lub pogorszenia więzi, lecz do faktycznej niemożliwości jej nawiązania lub utrzymywania. Musi również zaistnieć przesłanka szczególnej, silnej i trwałej więzi pomiędzy poszkodowanym a członkiem rodziny ubiegającym się o takie roszczenie (zob. wyrok SA w Gdańsku z 24.11.2021 r., sygn. V ACa 76/21, LEX nr 3557552).

Powyższe założenia w zasadzie zostały potwierdzone przez orzecznictwo (zob. postanowienie SN z 23.03.2023, sygn. I CSK 1909/22, LEX nr 3552766; wyrok SA w Krakowie z 17.01.2022, sygn. I ACa 1223/19). Sąd Apelacyjny w Warszawie w tezie wyroku z dnia 19 maja 2022 roku w sprawie o sygn. V ACa 34/21 (LEX nr 3370729) zaznaczył, że kluczowe dla zastosowania art. 446 ² k.c. jest ustalenie, czy stan świadomości poszkodowanego, jego kondycja psychiczna, umożliwia wyraźne nawiązanie więzi rodzinnych z osobami bliskimi. Sąd Najwyższy z kolei podkreślił, że okoliczność, iż określone warunki „nie sprzyjają” kontynuowaniu więzi rodzinnej, nie oznacza jeszcze, że doszło do naruszenia tak określonych dóbr osobistych (postanowienie SN z 23.11.2022, sygn. I CSK 1604/22, LEX nr 3552661).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy uznać, że niewątpliwie przypadek opisany w pozwie G. G. nie należy do przypadków, co do których art. 446 ² k.c. znajduje zastosowanie. Krzywda doznana przez R. G. w wyniku wypadku drogowego była ogromna, zarówno dla niego, jak i dla najbliższego mu otoczenia rodzinnego (silna i trwała więź łącząca go z powódką – żoną, nie była dla Sądu okolicznością budzącą jakiekolwiek wątpliwości) – R. G. miał sparaliżowaną dolną część ciała, nie mógł samodzielnie się poruszać, wykonywać prostych codziennych czynności higienicznych, jednak mimo wszystko – jak wykazało postępowanie dowodowe – miał on kontakt logiczny, mógł porozumiewać się z bliskimi (żoną czy synem) osobiście, jak też mógł rozmawiać przez telefon, a zatem niewątpliwie nie można tu mówić o całkowitym zerwaniu więzi rodzinnych, a tylko w takim wypadku Sąd mógłby przyznać odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego na gruncie ww. przepisu.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, że nawet gdyby niniejsze żądanie rozpatrywać jednak na gruncie art. 446§4 k.c. (a zatem jako żądanie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz najbliższego członka rodziny zmarłego), to również nie mogłoby ono znaleźć aprobaty, albowiem przyczyna śmierci męża powódki nie stanowiła o tym, by istniał bezpośredni związek przyczynowy między wypadkiem a śmiercią – powódka uznała przyczynę śmierci ustaloną w protokole sekcyjnym za prawdziwą i nie wywodziła z niej żadnych twierdzeń, które miałyby o takim związku świadczyć. O potencjalnej zasadności roszczenia nie może również świadczyć treść punktu V wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie IV Wydział Karny z dnia 3 listopada 2022 roku wydanego w sprawie IV K 277/21 – brak jest bowiem uzasadnienia ww. wyroku, a zatem nie można stwierdzić, na podstawie jakiego przepisu prawa cywilnego (w myśl art. 46§1 k.k.) ww. Sąd orzekł wobec oskarżonego o obowiązku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę poprzez zapłatę na rzecz powódki kwoty 20 000 zł. Nadto zgodnie z art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego wiążą Sąd w postępowaniu cywilnym jedynie co do popełnienia przestępstwa – a zatem w kontekście obowiązku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę orzeczenie to nie może mieć dla Sądu wiążącego znaczenia. Trudno też mówić o jakimkolwiek uznaniu takiego roszczenia przez pozwanego, skoro zostało ono stwierdzone orzeczeniem sądu karnego.

W przedmiocie nieobciążania powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., uznając, że z uwagi na cierpienie, tragedię, jakiej powódka niewątpliwie doznała na skutek wypadku z udziałem jej męża, takie rozstrzygnięcie jest najstosowniejsze.

W przedmiocie przejęcia nieuiszczonych kosztów sądowych Sąd orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku przy odpowiednim zastosowaniu art. 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c.