Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Andrzej Kuryłek

Protokolant: Jakub Wojdyna

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2025 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) z siedzibą w W., (...) Pogotowiu (...) w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda M. M. na rzecz (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

3.  zasądza od powoda M. M. na rzecz (...) Pogotowiu (...) w W. kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 406/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 9 lipca 2025 roku

Pozwem z dnia 5 września 2022 roku (data prezentaty) powód M. M. wniósł o zasądzenie in solidum od pozwanych (...) Towarzystwa (...) (dawniej (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w W., zaś dalej w uzasadnieniu jako (...) (...)) oraz (...) Pogotowia (...) w W. (dalej jako L.) kwoty 600.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 września 2019 r. tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci utraty wzroku w czasie wykonywania obowiązków zawodowych oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Powód wniósł także o ustalenie odpowiedzialności ubezpieczyciela na przyszłość. W uzasadnieniu podał, że w dniu 15 września 2019 r. ok. godz. 22.00 będąc lekarzem pogotowia ratunkowego wraz z pilotem i członkiem załogi śmigłowca wracali z akcji ratunkowej, zaś podczas lotu nieustalona z imienia i nazwiska osoba skierowała w kierunku helikoptera wiązkę laserową, która trafiła w oko powoda i oświetlając je kilka minut spowodowała u niego trwałe uszkodzenie narządu wzroku w oku lewym, a zdarzenie to miało miejsce po tym jak pilot świadomie skierował helikopter na miejsce, z którego pochodziło źródło aktywnej cały czas wiązki laserowej, w celu ustalenia dokładnego położenia osoby używającej lasera, o czym poinformował wieżę Radio (...) i wieżę Lotnisko (...) w W.. Powód wskazał, że mimo zabiegów i prób leczenia nie odzyskał pełnej sprawności w oku ( pozew k. 3-7v).

W odpowiedzi na pozew pozwany(...) Towarzystwo (...) z siedzibą w W. wniosło o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W odpowiedzi na pozew podniósł następujące zarzuty:

1)  szkoda na osobie nie zaistniała z winy ubezpieczonego u pozwanego;

2)  odpowiedzialność za szkodę je wyłączona również na podstawie art. 435 § 1 k.c.;

3)  zarzut przedawnienia;

4)  zarzut błędnego podania stanu faktycznego przez powoda (oślepienie powoda nie nastąpiło po tym jak pilot świadomie skierował statek powietrzny na miejsce z którego pochodziło źródło aktywnej wiązki laserowej, a wiązka laserowa nie oślepiała powoda przez kilka minut, zaś powód pełnił funkcję członka załogi śmigłowca)

5)  konieczność odbycia dodatkowego szkolenia i ukończenia studiów podyplomowych z innego zakresu nie znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym;

6)  brak wykazania przez powoda podstawy prawnej odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku ( odpowiedź na pozew k. 63-82).

W odpowiedzi na pozew pozwane (...) Pogotowie (...) wniosło o oddalenie powództwa jako bezzasadnego, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pisma pozwany podniósł, że powód nie jest pasażerem statku powietrznego oraz, że nie ponosi winy za uszczerbek na zdrowiu powoda ( odpowiedź na pozew k. 92-97).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

Dnia 15 września 2019 r. ok. godz. 22.00 M. M. pełniący funkcję lekarza w trakcie lotu pogotowia ratunkowego został w śmigłowcu oślepiony przez niezidentyfikowaną osobę działającą na powierzchni ziemi laserem w kolorze zielonym, który został skierowany w jego prawe oko z powierzchni ziemi. M. M. siedział w kabinie tyłem do kierunku lotu. W momencie skierowania śmigłowca w stronę źródła lasera jego ekspozycja na laser zmalała.

( dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS k. 14-14v; karta informacja z leczenia szpitalnego k. 15-16; zlecenie na lot z 15.09.2019 r. k. 102; zeznania świadka R. W., e-protokół rozprawy z dnia 28.02.2024 r., 00:07:25-01:06:00, k. 158-160v; zeznania świadka M. R. (1), e-protokół rozprawy z dnia 12.02.2025 r. 00:04:13-00:46:49, k. 185-186v; e-protokół z dnia 28.03.2025 r. 00:02:01-00:18:19 k. 236-237; zeznania powoda M. M., e-protokół rozprawy z dnia 18.04.2025 r., 00:07:10-00:55:51 k. 244-245v; e-protokół rozprawy z dnia 16.05.2025 r. 00:01:50-00:27:23 k. 249-250; protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie k. 190-193; zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa k. 194-196; zeznania M. M. w sprawie karnej k. 256-258; zeznania M. R. (2) w sprawie karnej k. 259-262)

W dniu 17 września 2019 r. u M. M. ujawnione zostało pogorszenie widzenia po stronie lewej oraz obustronne refleksy świetlne w obu oczach

( dowód: karta informacja z leczenia szpitalnego k. 15-16)

Pismem z dnia 31 marca 2020 r. L. oświadczyło, że M. M. w trakcie lotu z 15 września 2019 r. posiadał status członka lotniczego zespołu ratownictwa medycznego (członka zespołu (...)) (...) Pogotowia (...).

( pismo L. z 31.03.2020 r. k. 20)

Pismami z dnia 18 października 2019 r. i 7 listopada 2019 r. (...) (...) (ubezpieczyciel L.) stwierdził brak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności za szkodę na M. M., której doznał w wyniku wypadku z dnia 15 września 2019 r. (...) (...) wskazał, że wypadek zaszedł z wyłącznej winy osoby trzeciej co stanowi podstawę do odmowy wypłaty świadczenia.

( dowód: pisma ubezpieczyciela z 18.10.2019 r. i 7.11.2019 r. k. 21-24)

Dnia 13 lipca 2020 r. lekarz-orzecznik ZUS stwierdził u M. M. długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 35 % spowodowany skutkiem wypadku z 15 września 2019 r.

( dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS k. 14-14v;

M. M. przeszedł szkolenie dla członków załóg lotniczego pogotowia ratunkowego.

( dowód: certyfikat szkolenia k. 101)

(...) Pogotowie (...) było ubezpieczone u dwóch ubezpieczycieli (...) (...) oraz (...) S.A. Umowa ubezpieczenia z (...) S.A. obejmowało ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków obejmowało załogę statku powietrznego, a także inne osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, itp. podczas pełnienia obowiązków służbowych na pokładzie statku powietrznego, w trakcie wykonywania lotów szkolno-treningowych, w czasie wykonywania innych czynności związanych z obsługą statku oraz w czasie pobytu służbowego w kraju i za granicą RP, zwanych dalej ubezpieczonymi osobami.

( dowód: umowa ubezpieczenia L. z (...) S.A. k. 103-108)

Decyzją z dnia 13 sierpnia 2020 r. (...) S.A. wypłacił M. M. kwotę 34.500 zł tytułem odszkodowania z tytułu następstw nieszczęśliwych wypadków.

( dowód: pismo z (...) S.A. z k. 114-117)

Stosownie do treści instrukcji operacyjnej w L. członkiem załogi (...) jest członek personelu specjalistycznego, którego wyznaczono do wykonywania czynności podczas lotu (...) polegającego na zajmowaniu się wszelkimi osobami przewożonymi na pokładzie statku powietrznego, które potrzebują pomocy medycznej oraz na pomaganiu pilotowi podczas wykonywania działań. Personelem medyczny w L. to osoba, która jest członkiem załogi (...) zajmująca miejsce w kabinie medycznej oraz opiekun medyczny. Opiekunem medycznym jest osoba wykwalifikowana w fachu medycznym, przewożona statkiem powietrznym w locie (...), a w szczególności, ale nie wyłącznie, lekarza, pielęgniarkę lub ratownika medycznego. Opiekunowi medycznemu nie są powierzane żadne czynności ściśle związane z przebiegiem lub kontrolą lotu, zatem formalnie nie jest członkiem załogi. Jednak ustawa o państwowym ratownictwie medycznym stanowi, iż lekarz jest członkiem (...) Zespołu (...) i jako taki może i powinien być traktowany inaczej niż zwykły pasażer. Podczas lotów (...) na pokładzie w dzień i w nocy znajduje się także jeden lekarz (...), pełniący funkcję opiekuna medycznego. Każdy członek załogi, który zauważy inny statek powietrzny w pobliżu statku powietrznego jest zobowiązany powiadomić dowódcę statku powietrznego, podając mu dokładną lokalizację statku powietrznego upewniając się, że dowódca zlokalizował go. Jeżeli załoga statku powietrznego L. zauważy statek powietrzny znajdujący się w niebezpieczeństwie, lub inny stan zagrożenia życia, zdrowia lub innego wydarzenia, np. pożar lasu, wypadek komunikacyjny, zobowiązana jest do obserwacji go tak długo jak to konieczne lub do czasu, w którym dalsze przebywanie w tym rejonie stanie się niebezpieczne (brak paliwa lub inne przyczyny) oraz przekazać do (...) niezbędne dane. Podczas lotu cała załoga wraz z opiekunem medycznym obserwuje przestrzeń wokół śmigłowca lokalizując potencjalne przeszkody stałe i ruchome, a także wypatruje miejsca zdarzenia

( dowód: instrukcja operacyjna k. 200-210)

M. M. w 2021 r. uzyskał dochód w wysokości (...) zł, w 2022 roku w wysokości (...) zł, w 2023 roku (...) zł, w 2024 roku (...) zł. W 2021 roku zgromadził (...) zł, (...) USD, (...) euro, w 2022 zgromadził (...) zł, (...) USD, (...)EUR, zaś w 2023(...) zł, (...)USD, (...)EURO, w 2024 roku

( dowód: oświadczenia majątkowe M. M. k. 220-234; 264-269)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd dał wiarę w całości przedłożonym dokumentom, albowiem zostały one sporządzone przez kompetentne osoby w ramach wykonywanych przez nie czynności, a strony w toku rozprawy nie kwestionowały ich prawdziwości. Sąd dokonując ich kontroli od strony formalnej i zawartości merytorycznej również nie dopatrzył się uchybień ani śladów wskazujących na ich fałszowanie przez podrabianie lub przerabianie.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków: R. W. i M. R. (1). R. W. dokładnie opisał zaistniałe zdarzenie, którego był świadkiem, a jego relacja co do nieświadomości ekspozycji powoda na promieniowanie laserem oraz jego zachowania należy uznać za wiarygodną, gdyż koresponduje z relacją świadka M. R. (2) oraz zeznaniami powoda M. M., jak i z dokumentami w zakresie skutków zdarzenia jakich doznał powód oraz z zasadami doświadczenia życiowego, tzn. skoro powód siedział z tyłu śmigłowca, a pilot śmigłowca skierował go czołem do światła lasera to powód nie mógł być już dalej rażony laserem. Ponadto powód potwierdził w zeznaniach, że kiedy R. W. skierował się w kierunku źródła lasera to jego ekspozycja na promieniowanie laserowe zmalała.

Zeznania M. R. (1) należy również uznać za wiarygodne. Świadek wskazał, że kabina była długo (do kilku minut) oświetlana laserem, potwierdził fakt skierowania śmigłowca L. na źródło światła. Koresponduje to z zeznaniami świadka R. W., jak i z dokumentami w zakresie skutków zdarzenia jakich doznał powód.

Zeznania powoda M. M. należy uznać za jedynie częściowo wiarygodne. Podkreślenia wymaga, że w pierwszej kolejności powód w zeznaniach wskazywał, że kiedy R. W. skierował się w kierunku źródła lasera to jego ekspozycja na promieniowanie laserowe zmalała, a następnie podkreślał, że dopiero kiedy R. W. skierował śmigłowiec na laser to został porażony laserem. Nie można jednak tej części zeznań uznać za wiarygodne, gdyż z relacji świadków wynika, że M. M. siedział tyłem do kierunku lotu.

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2024 r. Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe powoda zawarte w piśmie z dnia 6 września 2023 r. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. jako nieprzydatne do wykazania danych faktów. Zeznaniami świadków nie dokumentuje się statusu strony jako członka załogi, to wynika bowiem z dokumentów zgromadzonych w sprawie.

Postanowieniem z dnia 16 maja 2025 r. Sąd Okręgowy pominął wniosek dowodowy powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego (z pkt 7 pozwu) na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. jako zbędny i nie dotyczący okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Powództwo podlegało oddaleniu.

Spór pomiędzy stronami sprowadzał się przede wszystkim do tego czy wystąpiły przesłanki odpowiedzialności pozwanego (...) Pogotowia (...) w W. za skutki wypadku z udziałem powoda. Powód upatrywał materialnoprawnych źródeł odpowiedzialności pozwanego w treści art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. Podstawy prawnej pozwanego ubezpieczyciela powód upatrywał się w art. 805 § 1 k.c. Podstawy faktycznej upatrywał powód natomiast w zachowaniu pilota R. W., który skierował śmigłowiec L. w kierunku lokalizacji źródła lasera, który promieniował na oko powoda.

W sporze tym rację należało przyznać stronie pozwanej. Zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym (tj. art. 444 k.c. dotyczący uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Stosownie do treści art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch środka komunikacji, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Odpowiedzialność przewidziana w przepisie art. 436 k.c., podobnie jak odpowiedzialność prowadzącego przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, oparta jest o zasadę ryzyka. Ratio legis takiego rozwiązania jest w zasadzie identyczne jak w art. 435 k.c., bowiem ruch mechanicznego środka komunikacji postrzegany być musi jako zdarzenie wywołujące zwiększone ryzyko powstania szkody, które w całości obciążać powinno posiadacza tego środka. Konstruowanie odpowiedzialności za szkody związane z ruchem mechanicznych środków komunikacji na zasadzie winy byłoby dla poszkodowanego mniej korzystne i wykluczyłoby w wielu przypadkach możliwość żądania naprawienia takiej szkody, gdyż nie zawsze istniałyby podstawy do postawienia sprawcy szkody zarzutu zawinionego działania lub zaniechania. Dla odpowiedzialności posiadacza mechanicznego środka komunikacji zbędne jest rozważanie, czy można mu przypisać zawinienie, a co za tym idzie - odpowiedzialności tej nie wyłączy przeprowadzenie dowodu braku jego winy.

Podstawową przesłanką odpowiedzialności samoistnego posiadacza środka komunikacji określoną w art. 436 § 1 k.c. jest wymaganie, aby szkoda wyrządzona została przez ruch mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Odpowiedzialność samoistnego posiadacza środka komunikacji oparta na zasadzie ryzyka oznacza, że posiadacz taki nie może uwolnić się od niej w drodze ekskulpacji, jedyną bowiem podstawą uchylenia tej odpowiedzialności może być tylko wykazanie jednej z okoliczności, a mianowicie, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, z wyłącznej winy poszkodowanego lub z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą posiadacz nie ponosi odpowiedzialności. Podkreślenia też wymaga fakt, że w dniu 15 września 2019 r. (dzień zdarzenia) nie istniały żadne procedury opisane w instrukcji operacyjnej dotyczące postępowania w sytuacji zagrożenia rażenia laserem. R. W. jako pilot śmigłowca nie miał więc możliwości zachowania się w sposób usystematyzowany, gdyż nie istniały w tym zakresie żaden procedury. Nie jest to również winą L.. Procedury tworzy się bowiem na wypadek powszechnych i opisanych szczegółowo zagrożeń. W chwili wypadku incydenty z udziałem użycia lasera względem śmigłowców były stosunkowo nowym zagrożeniem, nierozpoznanym jeszcze w pełni.

W niniejszej sprawie wykazana została przesłanka egzoneracyjna odpowiedzialności (...) Pogotowia (...) opisana w art. 435 § 1 k.c.. Z opisanego bowiem stanu faktycznego wynika, że osobą wyłącznie odpowiedzialną za skutki zaistniałego wypadku z dnia 15 września 2019 r. jest niezidentyfikowana osoba operująca laserem z powierzchni ziemi, który raził powoda. Zachowaniu pilota R. W. (będącego pracownikiem L.) nie można czynić zarzutu. Z zeznań świadków i częściowo powoda wynika, że jego manewr polegający na skierowaniu śmigłowca w kierunku wiązki lasera zmniejszył ekspozycje powoda na promieniowanie lasera. Już tylko powyższe stwierdzenie niweczy skuteczność powództwa w niniejsza sprawie. Czyni to również skutecznym zarzuty ubezpieczyciela w których wskazywał on, że szkoda na osobie nie zaistniała z winy ubezpieczonego u pozwanego oraz, że odpowiedzialność za szkodę jest wyłączona również na podstawie art. 435 § 1 k.c. oraz braku wykazania przez powoda podstawy prawnej odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku

Marginalnie natomiast należy się odnieść do pozostałych zarzutów strony pozwanej. Zarzut błędnego podania stanu faktycznego przez powoda należy również uznać za zasadny. Oślepienie powoda nie nastąpiło po tym jak pilot świadomie skierował statek powietrzny na miejsce z którego pochodziło źródło aktywnej wiązki laserowej, a wiązka laserowa nie oślepiała powoda przez kilka minut, zaś powód pełnił funkcję członka załogi śmigłowca.

Bezzasadny okazał się natomiast zarzut strony pozwanej co konieczność odbycia przez powoda dodatkowego szkolenia i ukończenia studiów podyplomowych z innego zakresu nie znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym. Fakt ten ma adekwatny związek przyczynowy ze zdarzeniem z dnia 15 września 2019 roku, o czym świadczą zeznania powoda, jak i fakt, że lekarz orzecznik ZUS oszacował jego uszczerbek na zdrowiu na 35 %.

Ostatnią kwestią wymagającą wyjaśnienia w ramach niniejszego uzasadnienia jest status powoda jako osoby uczestniczącej w locie. W niniejszej sprawie należy opowiedzieć się za definicją z ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Zgodnie z art. 37a ust. 1 ww. ustawy lotniczy zespół ratownictwa medycznego składa się co najmniej z trzech osób, w tym co najmniej z: jednego pilota zawodowego, lekarza systemu oraz ratownika medycznego lub pielęgniarki systemu. W ocenie Sądu przepis ten przesądza, że powoda należało traktować jako członka załogi tego lotu, gdyż odbywał lot w związku ze swoim czynnościami służbowymi.

Powód żądał również ustalenia odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela na przyszłość. Żądanie to należało oddalić nie tylko z uwagi na fakt, że żądanie główne powoda zostało oddalone.

Odnosząc się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanych na przyszłość należy wskazać, iż zgodnie z art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Natomiast w myśl § 3 tego artykułu w razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W konsekwencji powyższego nie ma więc ryzyka, że ewentualne roszczenie powoda przedawniłoby się albowiem następuje wstrzymanie końca biegu przedawnienia biegnącego w stosunku do poszkodowanego do daty ujawnienia się szkody. Natomiast związek między dalszymi ewentualnymi szkodami na zdrowiu będzie musiał być każdorazowo wykazywany w oddzielnym postępowaniu. Nie ma zatem interesu prawnego w ustalaniu na przyszłość odpowiedzialności pozwanych.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. W niniejszej sprawie to powód przegrał w całości sprawę i winien zwrócić obydwu pozwanym w częściach równych w pełnej wysokości koszty procesu. W związku z powyższym Sąd zasądził od powoda na rzecz każdego z pozwanych z osobna kwotę 10.817 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Każdy z pozwanych poniósł takie same koszty procesu: wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 10.800 zł (§ 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz opłaty skarbowe od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (k. 84 i k. 100).

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.