Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa M. D.

przeciwko(...)S.A. (...)z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) S.A. (...)z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę 75.000 (siedemdziesiąt pięć tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia,

II.  zasądza od (...) S.A. (...) z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę 3.240 (trzy tysiące dwieście czterdzieści) złote wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów opieki,

III.  zasądza od (...) S.A. (...) z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę 1.634,03 (jeden tysiąc sześćset trzydzieści cztery i 03/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 marca 2020 roku do dnia zapłaty, tytułem kosztów dojazdów do placówek medycznych,

IV.  zasądza od (...) S.A. (...) z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę (...) ((...)) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 marca 2020 roku do dnia zapłaty, tytułem utraconych dochodów,

V.  zasądza od (...) S.A. (...) z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę 1.512 (jeden tysiąc pięćset dwanaście i 00/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 marca 2020 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów leczenia ,

VI.  zasądza od (...) S.A. (...) z siedzibą w W. na rzecz M. D. kwotę (...) ((...)) złotych płatną miesięcznie do dnia 10 każdego miesiąca począwszy od miesiąca marca 2020 roku do chwili obecnej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat do dnia zapłaty, tytułem renty za utracone dochody,

VII.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

VIII.  ustala, że powódka wygrała proces w 60%, a pozwany w 40% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 516/20

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 19 kwietnia 2024 r.

Pozwem z dnia 2 marca 2020 r. (data prezentaty) M. D. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej (...) Spółka Akcyjna:

1.  kwoty 135.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty;

2.  kwoty 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów opieki i pomocy osób trzecich wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty;

3.  kwoty 2.723,39 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdów powódki do placówek medycznych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanej do dnia zapłaty;

4.  kwoty (...) zł tytułem zwrotu utraconego dochodu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu do dnia zapłaty;

5.  kwoty 2.520 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu do dnia zapłaty;

6.  renty wyrównawczej w wysokości po (...) zł miesięcznie płatnej do 10. dnia każdego miesiąca wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat – za okres od marca 2020 r. do października 2020 r.

Powódka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 21.600 zł wraz z ustawowymi odsetkami za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Uzasadniając swe żądanie powódka wskazała, że jest osobą poszkodowaną wskutek wypadku komunikacyjnego, który miał miejsce w dniu 3 marca 2018 r. w W.. Kierujący pojazdem marki (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie ustąpił przejazdu kierowcy taksówki – samochodu marki (...), którego pasażerką była powódka. Powódka w następstwie wypadku doznała poważnych obrażeń ciała, które to spowodowały ciężki uszczerbek na jej zdrowiu. W sprawie wypadku Prokuratura Rejonowa W.w W. w sprawie o sygn. akt (...) skierowała do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie akt oskarżenia przeciwko N. P. - kierowcy pojazdu (...), oskarżonego o popełnienie przestępstwa z art. 177 § 2 kk. Odpowiedzialność pozwanego za sprawcę wypadku jest bezsporna. Sprawca wypadku, a co za tym idzie – pozwany jako podmiot udzielający pojazdowi, którym wyrządzono szkodę ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego udzielenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (polisa (...) nr (...)), ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka na podstawie art. 435 § 1 kc w zw. z art. 436 § 1 kc. Powódka wskazała, że w chwili wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa, przez co w jej ocenie stopień przyczynienia się do powstania lub zwiększenia szkody wynosi nie więcej niż 30 %. Decyzją pozwanej z dnia 24 maja 2018 r. jako stosowne zadośćuczynienie dla powódki ustalono kwotę (...) zł, natomiast przy uwzględnieniu przyczynienia się w wysokości 50% wypłacono (...) zł. Następnie decyzją pozwanej z dnia 18 grudnia 2018 r. powódce przyznano świadczenie odszkodowawcze w wysokości (...) zł. Spór między stronami dotyczy wysokości należnych powódce od pozwanej świadczeń z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania za koszty leczenia, opieki, dojazdów, utraconego dochodu oraz renty wyrównawczej. Jako podstawę prawną roszczenia odszkodowawczego strona powodowa wskazała art. 444 kc w zw. z art. 445 § 1 kc. Strona powodowa wskazała przy tym, jakie koszty zaliczyła do kosztów leczenia, transportu, zakupu leków i opieki. Odszkodowanie za utracone dochody strona powodowa wywodzi z art. 361 § 2 kc wskazując, że na skutek obrażeń ciała doznanych w wypadku powódka jest niezdolna do pracy, utraciła więc możliwość zarobkowania. ( pozew k. 3-11)

W odpowiedzi na pozew (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana wskazała, że co do zasady nie kwestionuje swojej odpowiedzialności odszkodowawczej za sprawcę szkody, któremu udzielała ochrony ubezpieczeniowej i z tego tytułu wypłaciła powódce zadośćuczynienie w łącznej kwocie (...) zł z uwzględnieniem 50% przyczynienia się powódki do zwiększenia zakresu urazów wskutek braku zapięcia pasów bezpieczeństwa. Zdaniem pozwanej żądana przez powódkę kwota jest zbyt wygórowana z uwagi na znaczny stopień przyczynienia się. Wskazywane przez powódkę w pozwie żądanie obejmujące utracone zarobki i rentę wyrównawczą zostało zakwestionowane w całości z uwagi na ich niewykazanie dokumentami. Pozwana zakwestionowała również żądanie zasądzenia odsetek od powołanych dat wskazując, że jej zdaniem powinny zostać zasądzone ewentualnie od daty wyrokowania. Końcowo pozwana wskazała na niezasadność dochodzonej przez powódkę podwójnej wysokości kosztów zastępstwa procesowego. ( odpowiedź na pozew k. 202-205)

Pismem z dnia 22 listopada 2022 r. (data prezentaty) powódka rozszerzyła swoje powództwo wnosząc o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej renty wyrównawczej w wysokości po (...) zł płatnej z góry do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, obejmującej dalszy okres, tj. od listopada 2020 r. na przyszłość. ( pismo k. 401-402, k. 485-486)

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swe dotychczasowe stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 marca 2018 r. w W. na skrzyżowaniu ul. (...) z ul. (...) i ul. (...) miał miejsce wypadek komunikacyjny, w którym N. P. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki (...) o nr rej. (...), wykonując manewr z drogi podporządkowanej w drogę z pierwszeństwem przejazdu, nie zachował szczególnej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa pojazdowi marki (...) o nr rej. (...), poruszającego się ul. (...), którego to pojazdu pasażerką była powódka, doprowadzając tym samym do zderzenia w/w pojazdów. W wyniku wypadku M. D. doznała poważnych obrażeń ciała, które spowodowały u niej ciężki uszczerbek na zdrowiu. Powódka otrzymała (...) zł tytułem nawiązki zasądzonej w toku postępowania karnego od sprawcy wypadku. ( bezsporne)

W momencie wypadku powódka nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Po uderzeniu pojazdu (...) w drzwi lewe tylne pojazdu (...), gdzie siedziała powódka, został zwolniony zamek zabezpieczający drzwi, wskutek czego powódka wypadła z pojazdu. Obrażenia głowy pokrzywdzonej powstały najprawdopodobniej w trakcie wypadnięcia jej na chodnik z pojazdu. Natomiast obrażenia lewej części tułowia i kręgosłupa powstały w wyniku samego uderzenia pojazdu (...) w (...). Okoliczność, że M. D. w chwili wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa miała wpływ na doznanie przez nią obrażeń głowy, natomiast zapięty pas nie ochroniłby jej przed doznaniem obrażeń klatki piersiowej, kręgosłupa i tkanek miękkich po stronie lewej. ( opinia biegłego sądowego w zakresie ruchu drogowego i techniki samochodowej oraz rekonstrukcji wypadków i kolizji drogowych k. 19-34)

Z miejsca wypadku powódka M. D., zaintubowana i podłączona do respiratora została przewieziona karetką Pogotowia Ratunkowego do (...) Szpitala (...) w W.. Powódka została przyjęta na do Kliniki (...) w stanie głębokiej nieprzytomności, niewydolna oddechowo, w ciężkim stanie po urazie wielonarządowym, z ciężkim urazem czaszkowo-mózgowym. ( dokumentacja medyczna powódki k. 46-47, 52-59, 64, 67-42, opinia biegłego sądowego w zakresie ruchu drogowego i techniki samochodowej oraz rekonstrukcji wypadków i kolizji drogowych k. 19-34, opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu chirurgii ogólnej i chirurgii naczyniowej k. 254-272)

Na skutek wypadku M. D. doznała obrażeń ciała w postaci:

- urazu wielonarządowego z ciężkim urazem czaszkowo-mózgowym;

- niewielkich krwiaków przymózgowych w lewej okolicy czołowo-skroniowej i prawej okolicy czołowej;

- mnogich ognisk stłuczeń mózgu;

- złamania kości czołowej po stronie prawej;

- złamania kości potylicznej;

- złamania tylnej ściany zatoki klinowej;

- mnogich złamań wyrostków kolczystych Th2 do Th7 i L4;

- linijnego złamania w lewobocznej części trzonu Th12 bez przemieszczenia;

- niewielkiego złamania przednio-górnej granicy trzonu L5;

- złamania wyrostków poprzecznych L2-L4 po lewej stronie;

- złamania tylnych odcinków żeber od 8 do 12;

- zmiany w otworze międzykręgowym Th1/Th2 po prawej;

- stłuczenia płuc. ( dokumentacja medyczna powódki k. 46-47, 52-59, 64, 67-42, opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu chirurgii ogólnej i chirurgii naczyniowej k. 254-272, opinia biegłego sądowego z zakresu logopedii i neurologopedii k. 273-294, opinia biegłego sądowego specjalisty chorób oczu k. 295-314, opinia biegłego sądowego specjalisty neurochirurga k. 315-336, opinia biegłego sądowego specjalisty neurologa k. 338-356, opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu psychologii dzieci, młodzieży i dorosłych k. 357-375)

Po przyjęciu do szpitala powódce wykonano szereg badań laboratoryjnych oraz CT i RTG praktycznie całego ciała. W dniu 5 marca 2018 r. wykonano trepanację czołową prawostronną z implantacją czujnika do pomiaru ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Złamania w obrębie kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego nie wymagały leczenia operacyjnego, powódkę pionizowano w pasie ortopedycznym. ( karta leczenia szpitalnego k. 46)

Następnie powódkę przeniesiono na Oddział (...) Instytutu (...) w W.. W okresie od 5 kwietnia 2018 r. do 20 czerwca 2018 r. była podejmowana wobec niej rehabilitacja neuropsychologiczna. Podczas przyjęcia powódka wykazywała zaburzenia orientacji, pamięci, niepokój psychoruchowy oraz ośrodkowy niedowład prawego nerwu twarzowego, a także niewielki niedowład prawych kończyn. Z uwagi na znaczny niepokój pacjentki oraz pobudzenie psychoruchowe włączono leczenie w celu stabilizacji nastroju. Przebieg hospitalizacji został powikłany biegunką Clostridium difficile, co finalnie zostało wyleczone. W wyniku terapii uzyskano poprawę neurologiczną i funkcjonalną. Przy wypisie zalecono dalszą rehabilitację w warunkach domowych oraz w warunkach oddziału dziennego rehabilitacji, opiekę neurologiczną, a także wskazano konsultację okulistyczną. Powódka została zwolniona do domu w stanie ogólnie dobrym, jednak z łagodnymi zaburzeniami językowymi, zaburzeniami funkcji wykonawczych i pamięci słuchowo-słownej. ( karta informacyjna leczenia k. 47-48, skierowanie k. 60)

Od lipca 2018 r. powódka pozostawała pod stałą kontrolą lekarza internisty. W lipcu zgłosiła się z zaburzeniami mowy oraz motoryki tułowia, kontakt z nią był utrudniony. Rozpoznano kurczowe porażenie połowiczne jako chorobę przewlekłą oraz następstwa urazów obejmujących mnogie okolice ciała. W dniu 23 lipca 2018 r. powódce wystawiono skierowanie do Ośrodka (...). We wrześniu 2018 r. u powódki dodatkowo rozpoznano niedoczynność tarczycy, a także skierowano do poradni neurologicznej i endokrynologicznej. ( karta wizyty k. 56v-58, skierowanie k. 61)

W lipcu 2018 r. powódka zgłosiła się do poradni okulistycznej, ponieważ na prawe oko widziała gorzej niż na lewe. Rozpoznano starczowzroczność i skierowano na badanie neurologiczne pola widzenia. Następnie w sierpniu 2018 r. w tej samej poradni rozpoznano u powódki zaburzenia innych odcinków drogi wzrokowej. ( karta wizyty k. 52, 52v)

Powódka zgłosiła się na oddział rehabilitacji dziennej w (...) w dniu 1 sierpnia 2018r. Jako dysfunkcje powódki rozpoznano ustępujący niedowład prawostronny po urazie wielonarządowym z urazem czaszkowo-mózgowym, złamania wyrostków kolczystych Th2-Th7 i L4, lewobocznej części trzonu Th12, przednio-górnej L5, wyrostków poprzecznych L2-L4 po lewej stronie, tylnych odcinków żeber 8-12, stłuczenie płuc, osłabienie widzenia prawym okiem, dysfunkcja chodu, mowy, funkcji poznawczych o przestrzeni. W październiku 2018 r. powódka również uczęszczała na zabiegi fizjoterapeutyczne w tej placówce. ( historia choroby k. 73-76, skierowanie k. 77, 79-80, zaświadczenie k. 87-88)

W sierpniu 2018 r. powódka odbyła badanie neuropsychologiczne w placówce (...)z którego tytułu poniosła koszt 400 zł za 2 sesje badań oraz opinię. ( faktura k. 153)

W sierpniu 2018 r. powódka udała się również po poradę neurologiczną w (...)w S., za którą zapłaciła 120 zł. ( faktura k. 156)

W badaniu neuropsychologicznym przeprowadzonym w dniu 14 września 2018 r. stwierdzono, że powódka ma trudności z precyzyjnym wyrażeniem myśli, występuje uboga fluencja słowna oraz problem z koordynacją dźwiękowo-oddechową, powódka miała problem z przekazaniem bardziej złożonych treści oraz problem z pamięcią. Stwierdzono, że powódka na tamtą chwilę nie była w stanie w pełni samodzielnie funkcjonować, konieczna była pomoc i nadzór ze strony osób bliskich. U powódki występowała padaczka pourazowa. ( karta wizyty k. 63)

We okresie od września do grudnia 2018 r. u powódki występowały bóle i zawroty głowy, sztywność karku, nudności i wymioty, zaburzenia widzenia, przemijające zaburzenia świadomości, fobie i lęki związane z podróżowaniem, ból szyi, ograniczenie ruchomości, osłabienie siły mięśniowej, wzmożone napięcie mięśniowe oraz epizody depresyjne. Rokowania były niepewne, zalecano dalszą rehabilitację i opiekę neurologa. ( zaświadczenie k. 64, 67-72, 89-90)

W listopadzie 2018 r. podczas badania neurologicznego u powódki rozpoznano zez zbieżny oka prawego, dyzartria (zaburzenia mowy), niedowład połowiczny prawostronny, zespół zaniedbania połowicznego. Podobnie w lutym 2019 r., gdzie powódka wykazywała zaburzenia mowy, afazję mieszaną, niedociąganie prawą gałką oczną oraz brak węchu i smaku, zespół piramidowy prawostronny z deficytem siły mięśniowej, zaburzenia pamięci, osłabienie uwagi. Zalecono kontynuację zajęć z neuropsychologiem. ( karta wizyt k. 82)

W grudniu 2018 r. u powódki rozpoznano inne zaburzenia nerwu wzrokowego i drogi wzrokowej – źrenica oka prawego bardzo słabo reagująca na światło. ( karta wizyty k. 84)

W lutym 2019 r. rokowania powódki były niepomyślne, nie przewidywano powrotu do pełnego zdrowia. ( zaświadczenie k. 85-86)

M. D. w sierpniu i wrześniu 2018 r. uczęszczała na terapię afazji i pamięci w placówce (...)w W., za co poniosła koszty w wysokości: 600 zł, 350 zł, 1.050 zł, ( faktura k. 152, 154-155)

Powódka w okresie od 21 października 2019 r. do 31 października 2019 r. uczęszczała na rehabilitację w (...) w S.. Po rehabilitacji stan powódki uległ poprawie. ( zaświadczenie k. 92)

W okresie od 3 marca 2018 r. do 14 sierpnia 2018 r. powódka otrzymywała kwotę średnio (...) zł netto miesięcznie z tytułu zasiłku chorobowego przyznanego przez ZUS. ( zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach k. 96, 112-113, orzeczenie k. 99)

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 21 października 2019 r. powódka została uznana za całkowicie niezdolną do pracy do 31 października 2020 r. Kolejnym orzeczeniem z dnia 29 listopada 2024 r. powódka została uznana za całkowicie niezdolną do pracy do dnia 31 grudnia 2026 r. ( orzeczenie k. 100-101, 488-489)

Decyzją ZUS z dnia 14 listopada 2019 r. powódce została przyznana renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 27 sierpnia 2019 r. w wysokości po (...) zł miesięcznie. Za okres od 27 sierpnia 2019 r. do 31 października 2019 r. powódka otrzymała kwotę (...) zł. Obecnie powódka otrzymuje rentę w wysokości (...) zł. ( decyzja ZUS k. 95, zestawienie operacji bankowych k. 93-94, zaświadczenie k. 490-491)

Decyzją Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 29 maja 2019 r. M. D. przyznano stopień niepełnosprawności umiarkowany. Ustalono, że niepełnosprawność istnieje od dnia wypadku, tj. od dnia 3 marca 2018 r., zaś orzeczenie wydano do 29 maja 2024 r. ( orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 97-98)

Powódka w chwili wypadku miała (...)lat. Z wykształcenia jest inżynierem ochrony środowiska. Obecnie jedyne jej źródło stanowi renta z ZUS. Przed wypadkiem zajmowała się świadczeniem usług reklamowych dla firm kosmetycznych. Obecnie jest niezdolna do pracy, codziennie uczęszcza na rehabilitację refundowaną przez NFZ, która trwa od 1,5 do 2 godzin. Odbyła jedną prywatną rehabilitację, co wygenerowało koszt ok. 500 zł. Mieszka z rodzicami i dorosłą córką. Obecnie jest w stanie prowadzić samochód, ale konieczne jest towarzystwo innej osoby – na rehabilitację dojeżdża sama, jest to ok. 10 minut w jedną stronę. Po wyjściu ze szpitala w domu zajmowała się nią matka – karmiła ją, myła, przebierała. Obecnie powódka nie korzysta z prywatnych wizyt lekarskich. Leki przeciwbólowe przyjmuje doraźnie w razie potrzeby. ( zeznania powódki k. 226, 477-478, zeznania W. D. k. 226v-227, zeznania M. F. (1) k. 227v-228, zeznania S. F. k. 235-236)

M. D. odczuwa dyskomfort życiowy związany z jej nagłą zmianą sytuacji. Wcześniej żyła w tzw. „biegu”, związanym z obowiązkami życia codziennego i pracą. Niemalże co weekend wychodziła ze znajomymi lub z córką, była osobą towarzyską. Uczęszczała na lekcje tańca i siłownię. Obecnie nie może podjąć żadnej pracy, a jej jedyną rozrywką jest wyjście na rehabilitację. ( zeznania powódki k. 226, 477-478, zeznania W. D. k. 226v-227, zeznania M. F. (1) k. 227v-228, zeznania S. F. k. 235-236)

Przed wypadkiem powódka miewała okresowe zawroty głowy z uczuciem osłabienia i kołatania serca, rozpoznano u niej migrenę jako chorobę przewlekłą współistniejącą oraz niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza, zalecono obserwacje. ( karta wizyty k. 53, 53v-56, 83)

Powódka prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) Na podstawie § 3 ust. 1 umowy o współpracę z dnia 11 maja 2016 r. z podmiotem (...) sp. z o.o. przewidywano dla powódki zryczałtowane wynagrodzenie w kwocie (...) zł netto. Umowa przewidywała również prowizje w wysokości (...) Umowa ta została rozwiązana zgodą wolą stron z dniem 31 grudnia 2018 r. Takie samo wynagrodzenie przewidziano w § 3 ust. 1 umowy o współpracę z podmiotem (...)z dnia 2 stycznia 2018 r. ( umowa o współpracę k. 104-106, 107v-109, wypowiedzenie umowy k. 110, oświadczenie k. 111)

W 2017 r. powódka osiągnęła łączny dochód z prowadzonej działalności gospodarczej w kwocie (...) zł netto. ( deklaracja PIT k. 102-103, zeznanie PIT k. 114-125, wydruk podatkowej księgi przychodów i rozchodów za 2017 r. k. 116-151, )

Od dnia wypadku, tj. od 3 marca 2018 r. brat powódki – M. F. (1) odwiedzał ją w szpitalu przy ul. (...) w W. codziennie do dnia jej przeniesienia do Instytutu (...), tj. do dnia 4 kwietnia 2018 r. Codziennie w tym celu pokonywał ok. 40 km w dwie strony własnym samochodem. Następnie od 5 kwietnia 2018 r. do dnia wypisu powódki ze szpitala, tj. 20 czerwca 2018 r. odwiedzał ją przy ul. (...) w W., w tym celu pokonując ok. 60 km. Po wypisie ze szpitala brat powódki dowoził ją na wszelkie badania w okresie sierpień-grudzień 2018 r. W okresie od wrzesień-październik 2018 r. brat powódki służył jej dowozem do przychodni rehabilitacyjnej, pokonując w tym celu ok. 9,5 km w dwie strony. ( oświadczenie o dojazdach k. 157-164, kserokopia dowodu rejestracyjnego i prawa jazdy k. 165-168)

Pismem datowanym na dzień 25 października 2018 r. powódka za pośrednictwem pełnomocnika zgłosiła pozwanej szkodę osobową, która nastąpiła w wyniku zdarzenia komunikacyjnego. W piśmie tym zawarto żądanie zapłaty:

- kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

- kwoty 235 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów leczenia;

- kwoty 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów opieki osób trzecich sprawowanej nad powódką;

- kwoty 9.811 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdu do placówek medycznych. ( zgłoszenie szkody k. 170-171, zgłoszenie pełnomocnictwa k. 169)

Wskutek reklamacji złożonej przez pełnomocnika powódki, decyzją z dnia 18 grudnia 2018 r. pozwana ustaliła świadczenie odszkodowawcze tytułem zadośćuczynienia należne powódce w łącznej wysokości (...) zł. Po uwzględnieniu przyjętego przez pozwaną przyczynienia się powódki do szkody 50% oraz dotychczasowej wypłaty (...) zł, do wypłaty skierowano (...)zł. Łącznie pozwana wypłaciła powódce (...)zł tytułem zadośćuczynienia. W pozostałym zakresie pozwana odmówiła spełnienia żądania powódki. ( bezsporne, nadto pisma k. 169-182, reklamacja k. 183-184, pisma k. 187)

U powódki wskutek uszkodzenia kości sklepienia i podstawy czaszki stwierdzono 5% uszczerbku na zdrowiu, zaś uszkodzenie przynajmniej 2 żeber z obecnością zniekształceń klatki piersiowej i bez zmniejszenia pojemności życiowej płuc to 10% uszczerbku na zdrowiu. Łącznie powódka z tytułu tych obrażeń doznała 15% stałego uszczerbku na zdrowiu. Leczenie chirurgiczne powódki jest zakończone i w obecnym jej stanie nie wymaga kontynuacji. ( opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu chirurgii ogólnej i chirurgii naczyniowej k. 254-272)

Obecnie u powódki występują trudności w posługiwaniu się mową, zaburzenia mowy o cechach afazji mieszanej z towarzyszącymi jej zaburzeniami dyzartrycznymi. Powódka ma trudności w ekspresji treści emocjonalnych, ograniczony słownik, trudności wynikające z osłabionych procesów pamięci, zaburzenia smaku i zapachu. U powódki występują zaburzenia mowy, które należy zakwalifikować jako 40% uszczerbku na zdrowiu, jako afazja znacznego stopnia utrudniająca porozumiewanie się. Rokowania odzyskania pełnej sprawności mowy są niewielkie, natomiast możliwe jest wzmacnianie tych defektów. Stwierdzone ograniczenia uniemożliwiają powódce powrót do dotychczas wykonywanego zawodu oraz znacznie utrudniają podjęcie pracy wymagającej samodzielności. Zalecana jest rehabilitacja neurologopedyczna dwa razy w tygodniu. ( opinia biegłego sądowego z zakresu logopedii i neurologopedii k. 273-294)

Po wypadku u powódki nastąpiły zaburzenia ruchomości oka prawego, źrenica w tym oku słabiej reaguje na światło – anizokoria, co stanowi trwały deficyt neurookulistyczny. Nieprawidłowości te są wynikiem wypadku oraz ciężkich obrażeń mózgowo-czaszkowych, uzasadniających przyznanie trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 7%. Uszczerbek ten nie rokuje poprawą, ma charakter trwały. Z racji tych deficytów zalecane są systematyczne kontrole okulistyczne, co najmniej 1 lub 2 razy w roku. ( opinia biegłego sądowego specjalisty chorób oczu k. 295-314)

Wskutek złamania kości czołowej, kości potylicznej i tylnej ściany zatoki klinowej, niedostatecznej precyzji ruchów, a także złamania trzonów kręgosłupa Th2-Th7 i L4 i złamania wyrostków kolczystych i poprzecznych powódka odniosła trwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 15%. Natomiast łączny trwały uszczerbek na zdrowiu powódki z racji schorzeń z zakresu neurochirurgii wynosi 25%. Obecnie zmiany strukturalne w kręgosłupie uległy zagojeniu, jednak mogą powodować niewielkie ograniczenia ruchomości, w tym na tle bólowym. Rokowanie co do całkowitego powrotu do stanu zdrowia sprzed wypadku jest niekorzystne, ponieważ zmiany w mózgu mają charakter trwały. Mogą wystąpić odległe zmiany jak np. zanik mózgu z wtórnym wodogłowiem czy zespół otępienny, co może prowadzić do narastania zaburzeń osobowości i dysfunkcji ruchowych. Obecnie powódka nie wymaga leczenia neurochirurgicznego, jednak występują nieznaczne dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa oraz okresowe bóle głowy, zaburzenia pamięci, zaburzenia nastroju. ( opinia biegłego sądowego specjalisty neurochirurga k. 315-336)

W związku z zaburzeniami neurologicznymi i psychicznymi oraz złamania kości czaszki, uszkodzenia wyrostków kręgosłupa oraz co najmniej 2 żeber ze zniekształceniem klatki piersiowej i powódki stwierdzono długotrwały uszczerbek na zdrowiu łącznie w wysokości 52%. U powódki występują niewielkie deficyty neurologiczne z dyskretnym zaburzeniem chodu, a także upośledzenie czynności mięśni wewnątrzgałkowych i zez zbieżny. Neurologiczne skutki wypadku powódka będzie odczuwać do końca życia. Obecnie nie przyjmuje na stałe leków przeciwbólowych. ( opinia biegłego sądowego specjalisty neurologa k. 338-356)

Aktualnie u powódki nie jest zalecana pilna konieczność kontynuacji intensywnej i długotrwałej rehabilitacji. Wskazane za to jest korzystanie z leczenia usprawniającego 1 raz w roku w wymiarze od 3 do 6 tygodni. Obecne u powódki deficyty mają utrwalony charakter. Dalsza uporczywa i długotrwała rehabilitacja nie poprawi znacznie jej stanu zdrowia i sprawności ogólnej. Niezbędna dla powódki rehabilitacja może odbywać się w ramach świadczeń publicznych finansowanych z NFZ i z takiej właśnie powódka korzysta. ( opinia biegłego specjalisty chirurgii urazowo-ortopedycznej, rehabilitacji medycznej i fizjoterapeuty k. 430-446)

U powódki wystąpiła (...) umiarkowana, doznała ona silnego stresu pourazowego, towarzyszyło jej uczucie bezradności wyczerpania, cierpiała na bezsenność. W sferze psychicznej powódka będzie odczuwać skutki wypadku do końca życia, będą one negatywnie wpływać na jej aktywność zawodową i życiową. Nie istnieje szansa na całkowite wyleczenie powódki, uszkodzenia są nieodwracalne. Odbyta przez powódkę we własnym zakresie terapia neuropsychologiczna była niezbędna. Powódka wymaga dalszej rehabilitacji i psychoterapii. Średni koszt 1 godziny psychoterapii to 200-300 zł. ( opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu psychologii dzieci, młodzieży i dorosłych k. 357-375, uzupełniająca opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu psychologii dzieci, młodzieży i dorosłych k. 412-415)

Wszystkie wymienionej powyżej schorzenia i deficyty powstały wskutek obrażeń doznanych w wypadku 3 marca 2018 r. Wszystkie procedury medyczne dokonane przez placówki medyczne oraz placówki rehabilitacyjne wykonane były prawidłowo. ( opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu chirurgii ogólnej i chirurgii naczyniowej k. 254-272, opinia biegłego sądowego z zakresu logopedii i neurologopedii k. 273-294, opinia biegłego sądowego specjalisty chorób oczu k. 295-314, opinia biegłego sądowego specjalisty neurochirurga k. 315-336, opinia biegłego sądowego specjalisty neurologa k. 338-356, opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu psychologii dzieci, młodzieży i dorosłych k. 357-375, uzupełniająca opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu psychologii dzieci, młodzieży i dorosłych k. 412-415, opinia biegłego specjalisty chirurgii urazowo-ortopedycznej, rehabilitacji medycznej i fizjoterapeuty k. 430-446 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, zeznań powódki M. D., a także zeznań świadków W. D., M. F. (1) i S. F.. W zakresie dowodów z dokumentów, ich autentyczność i treść nie była przez strony kwestionowana, Sąd również nie dopatrzył się z urzędu podstaw do podważenia wartości dowodowej tych materiałów, bowiem tworzą one spójną i logiczną całość. Sąd dokonując ich kontroli formalnej i zawartości merytorycznej nie stwierdził uchybień wskazujących na odmowę nadania im waloru wiarygodności. Sąd za w pełni wiarygodne uznał zeznania powódki oraz powołanych w sprawie świadków. Świadkowie byli zorientowani w zakresie okoliczności sprawowania opieki nad powódkę, na temat jej dolegliwości i deficytów. Powyższe zeznania były wzajemnie spójne i logiczne, a także korelowały ze sobą.

Z uwagi na charakter sprawy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu: chirurgii ogólnej i chirurgii naczyniowej, logopedii i neurologopedii, chorób oczu, neurochirurgii, neurologii, psychologii oraz chirurgii urazowo-ortopedycznej i rehabilitacji medycznej.

Biegła z zakresu psychologii dzieci, młodzieży i dorosłych mgr E. W. sporządziła wyczerpującą i szczegółową opinię, opierając się na materiale dowodowym znajdującym się w aktach sprawy, a nadto przeprowadziła badanie powódki, którego wyniki również zawarła w sporządzonej przez siebie opinii. Do zarzutów sformułowanych przez stronę powodową biegła odniosła się w opinii uzupełniającej, w której wyczerpująco odniosła się do postawionych pytań. Biegła sformułowała opinię w sposób dostatecznie umożliwiający usunięcie wątpliwości podniesionych w zarzutach strony powodowej, a to odnośnie koniecznej i niezbędnej dla powódki psychoterapii, jej kosztów oraz wymiaru koniecznej opieki, stąd zbędnym stało się dopuszczenie kolejnej opinii uzupełniającej. Na marginesie należy wskazać, że Sąd nie ma obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej, gdy poprzednia opinia jest niekorzystna dla strony lub gdy strona nie zgadza się z wnioskami opinii już w sprawie wydanej i nie uznaje argumentów biegłego co do podnoszonych przez nią zarzutów.

W ocenie Sądu przedłożone opinie: dr n med. J. P. biegłego specjalisty z zakresu chirurgii ogólnej i chirurgii naczyniowej z dnia 20 grudnia 2021 r., mgr M. P. biegłej z zakresu logopedii i neurologopedii z dnia 15 kwietnia 2022 r., dr hab. n. med. M. F. (2) biegłej specjalisty chorób oczu z dnia 18 stycznia 2022 r., lek. Med. M. K. biegłego specjalisty neurochirurga z dnia 18 stycznia 2022 r., dr n. med. E. K. biegłej specjalisty neurolog z dnia 11 grudnia 2021 r., a także dr n. med. R. K. biegłego specjalisty chirurgii urazowo-ortopedycznej i rehabilitacji medycznej z dnia 23 lutego 2023 r. zostały sporządzone zgodnie z metodyką przyjęta przy opracowywaniu tego rodzaju dokumentów. Opinie zawierają odpowiedzi na postawione w tezie dowodowej pytania w zakresie, w jakim było możliwe ich udzielenie na podstawie przedstawionego materiału dowodowego. Opinie zostały sporządzone przez kompetentne osoby, posiadające niezbędną wiedzę z zakresu będącego ich przedmiotem, a nadto wydane zostały na podstawie analizy akt sprawy oraz przede wszystkim na podstawie przeprowadzonych badań osoby powódki. Opinie zostały sporządzone w sposób wnikliwy i szczegółowy, odpowiadają wymaganiom określonym w kodeksie postępowania cywilnego. Nadto nie zachodziły żadne podstawy osłabiające zaufanie do wiedzy, kompetencji, doświadczenia czy bezstronności sporządzających je biegłych. Sąd podzielił więc w całej rozciągłości wnioski płynące ze sporządzonych opinii, które nie były również kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, iż odpowiedzialność pozwanego co do zasady nie była w niniejszej sprawie kwestionowana. Sporny był wyłącznie stopień przyczynienia się powódki do powstania lub zwiększenia szkody, a co za tym idzie – wysokość należnego odszkodowania i zadośćuczynienia, jak również zasadność żądania zasądzenia renty wyrównawczej.

W myśl art. 822 § 1 i 2 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmujes szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela – art. 822 § 4 kc i art. 19 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. nr 124, poz. 1152 ze zm.).

W myśl art. 34 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 22 maja 2003 r. z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Zgodnie zaś z art. 13 ust. 2 i art. 36 ust. 1 tej ustawy odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy odpowiedzialność pozwanego ubezpieczyciela co do zasady nie była okolicznością sporną między stronami. Bezspornym między stronami jest fakt, że opisany wypadek samochodowy miał miejsce, jak również fakt poniesienia wskazanych w dokumentacji medycznej obrażeń przez powódkę. Pozwana nie kwestionowała swej odpowiedzialności co do zasady, przyznając w toku postępowania likwidacyjnego zadośćuczynienie w kwocie początkowo (...) zł, a następnie dodatkowo (...) zł, uznając przyczynienie się powódki do szkody w wysokości 50%. Pozwana kwestionowała wysokość roszczeń w zakresie dochodzonym pozwem, tj. ponad kwotę wypłaconą dotychczas. Pozwany przyjął bowiem, iż wypłacone zadośćuczynienie jest adekwatne do wymiaru poniesionej krzywdy i doznanej szkody. Podkreślenia wymaga, że pozwana w toku postępowania likwidacyjnego wypłaciła łącznie kwotę (...) zł tytułem zadośćuczynienia, nie wypłacając nic z tytułu odszkodowania. Z uwagi na to przedmiotem oceny Sądu w niniejszym postępowaniu były wyłącznie rozmiar szkody i krzywdy oraz ich ewentualne zaspokojenie przez pozwaną w toku postępowania likwidacyjnego. Konieczne stało się również rozważenie stopnia przyczynienia się powódki do powstania lub zwiększenia szkody.

Zdaniem Sądu w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, częściowo zasadny jest podniesiony przez pozwaną zarzut przyczynienia się M. D. do powstania i zwiększenia szkody w 50%, a zatem zostały spełnione przesłanki z art. 362 kc.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powódka usiadła na tylnej kanapie po lewej stronie pojazdu – taksówki, nie zapinając pasów bezpieczeństwa. Nie ulega wątpliwości, że M. D., sama posiadając prawo jazdy, musiała zdawać sobie sprawę ze skutków, jakie może rodzić niezapięcie pasów bezpieczeństwa i jak w przypadku zderzenia zachowuje się ciało człowieka wewnątrz samochodu. Tym samym w ocenie Sądu M. D. była świadoma swego lekkomyślnego postępowania i jego ewentualnych skutków, jednakże nie mogła przewidzieć, że inny kierowca nieumyślnie naruszy zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, na skutek czego doprowadzi do wypadku. Jak wynika z przeprowadzonej w przedmiotowej sprawie opinii biegłych w zakresie ruchu drogowego i techniki drogowej oraz rekonstrukcji wypadków i kolizji drogowych, gdyby M. D. była prawidłowo zapięta pasami bezpieczeństwa, to najprawdopodobniej nie doszłoby do jej wyrzucenia na zewnątrz pojazdu, jak również do skomplikowanych i poważnych uszkodzeń głowy i mózgu, a tym samym prawdopodobnie jej obrażenia ograniczyłyby się do stłuczeń lewej strony ciała i obrażeń kręgosłupa niegroźnych dla życia. Tym samym niezapięcie pasów bezpieczeństwa przez powódkę miało niezwykle istotne znaczenie, bowiem obniżało do minimum niekorzystne skutki wypadku, które do tej pory mają wpływ na jakość jej życia. Sąd uznał, że w powyższych okolicznościach stopień przyczynienia się M. D. do powstania i zwiększenia szkody winien być ustalony na poziomie 40%.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd uznał, że nie można podzielić poglądu strony powodowej w zakresie przyjęcia przyczynienia się poszkodowanej powódki do powstania i zwiększenia szkody tylko w 30%, podczas gdy niemalże wszystkie dolegliwości, z jakimi dziś się mierzy są pochodną uszkodzeń w obrębie głowy po wypadnięciu z pojazdu, do czego najprawdopodobniej by nie doszło, gdyby powódka zachowała się prawidłowo i zapięła pasy bezpieczeństwa. Tym samym zarzut pozwanego do wyższego przyczynienia się powódki do powstania i zwiększenia szkody niewątpliwie zasługiwał na uwzględnienie, jednak nie na poziomie 50%, a 40%.

Przechodząc do merytorycznej oceny zgłoszonych żądań, należało ocenić zasadność roszczeń o zadośćuczynienie, odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów opieki, kosztów dojazdu, kosztów leczenia oraz rentowych w postaci renty wyrównawczej za utracone dochody.

Zgodnie z treścią art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w art. 444 k.c., to jest w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa oraz inne czynniki podobnej natury ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 roku, sygn. akt V CSK 245/07).

W judykaturze i doktrynie dość powszechnie przyjmuje się wyłącznie kompensacyjny charakter ochrony majątkowej udzielanej pokrzywdzonemu i niedopuszczalność przypisywania jej funkcji represyjnych. Kompensata majątkowa ma na celu przezwyciężenie przykrych doznań. Służyć temu ma nie tylko udzielenie pokrzywdzonemu należnej satysfakcji moralnej w postaci uznania jego krzywdy wyrokiem sądu, ale także zobowiązanie do świadczenia pieniężnego, które umożliwi pełniejsze zaspokojenie potrzeb i pragnień pokrzywdzonego (por. uchwała SN (Pełna Izba Cywilna) z 8 grudnia 1973 r., III CZP 37/73, także: wyrok SN z 18 listopada 2004 r., I CK 219/04).

Wskutek przedmiotowego wypadku M. D. doznała szeregu urazów, szczegółowo opisanych w uzasadnieniu faktycznym, z czego najpoważniejsze dotyczyły obrębu głowy. Bezpośrednio po wypadku powódka przebywała w szpitalu przez około 4 miesiące. Pomimo upływu ponad 6 lat od wypadku do chwili obecnej powódka nie powróciła do zdrowia i nie ma w tym zakresie pozytywnych rokowań na przyszłość, aby możliwy był powrót do pełnej sprawności zdrowia, jak przed wypadkiem. Powódka mieszka razem z rodzicami, korzysta z ich pomocy w zakresie opieki. Obecnie jest bardziej samodzielna, ćwiczy sama w domu, jest w stanie samodzielnie prowadzić samochód na krótkich trasach, na dłuższych potrzebuje towarzystwa. Powódka nie przyjmuje na stałe leków, jednak konieczne są wizyty u neurologopedy celem niedopuszczenia do pogorszenia uzyskanej już poprawy w zakresie mowy i pamięci. Zalecane są rehabilitacje fizyczne około 1 raz w roku po 3-6 tygodni. Obecnie powódka korzysta z rehabilitacji finansowanej ze świadczeń publicznych NFZ w pobliskiej placówce medycznej. Fakt i świadomość, że powódka po wszystkich bólach i cierpieniach doznanych po wypadku, zarówno pod względem czysto medycznym, jak i psychicznym, doszła do momentu, w którym stan zdrowia prawie na pewno się nie polepszy, a z pewnością nie powróci do poprzedniego, gdy może jedynie dokładać starań, aby się nie pogorszył, dodatkowo wpływa na rozmiar krzywdy. Doznane przez powódkę urazy i ich następstwa rzutują obecnie na jej bieżące funkcjonowanie. Jak wynika z opinii biegłych, uszkodzenia neurologiczne w obrębie mózgu mają charakter trwały, niemożliwym jest ich wyeliminowanie. Powódka doznała również padaczki pourazowej, przyjmowała stosowne leki. Obecnie padaczka ustąpiła.

Wypadek diametralnie zmienił życie M. D.. Przed wypadkiem była osobą sprawną, aktywną zawodowo, planowała zagraniczne wycieczki z córką. Nie leczyła się na żadne choroby przewlekłe, przy czym cierpiała na migreny i niedokrwistość, nie leczyła się neurologicznie. Na skutek obrażeń doznanych w wypadku nastąpiły deficyty neurologiczne, zaburzenia mowy, formułowania złożonych i logicznych wypowiedzi, a także uszkodzenie widzenia w prawym oku oraz utrzymujące się do tej pory bolesności kręgosłupa. Zebrany w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności opinie biegłych sądowych dopuszczone w niniejszej sprawie dają podstawy do stwierdzenia, że M. D. doznała 139% trwałego uszczerbku na zdrowiu, z czego 52% stanowią zaburzenia neurologiczne i psychiczne, a 40% zaburzenia logopedyczne. Powódka ponadto doznała stresu pourazowego. Leczenie powypadkowe powódki wprawdzie uległo zakończeniu, obecnie może podejmować jedynie starania zmierzające do utrzymania i niepogorszenia już uzyskanego stanu zdrowia. Wobec powódki nadal zachodzi konieczność utrzymania ograniczonego, choć stabilnego stanu sprawności organizmu, wymaga rehabilitacji neuropsychologicznej i fizycznej.

Oceniając zgłoszone roszczenie o zadośćuczynienie, Sąd miał na uwadze, że celem zadośćuczynienia jest naprawienie szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. Dlatego też ustalając kwotę zadośćuczynienia należy mieć na uwadze zarówno rozmiar cierpień związanych z zaistnieniem wypadku, jak i dolegliwości bólowe powstałe w następstwie urazu oraz długotrwałego leczenia. Wśród innych okoliczności wpływających na wysokość zadośćuczynienia jest wymóg ustalenia go w rozsądnych granicach, adekwatnych do aktualnych stosunków majątkowych, albowiem jego celem nie jest wzbogacenie poszkodowanego. Niewątpliwie rozmiar cierpień zarówno fizycznych, jak i psychicznych doznanych przez powódkę jest znaczny. Stan zdrowia powódki uniemożliwia jej powrót do pełnej sprawności jak przed wypadkiem. Świadczenie pieniężne w formie zadośćuczynienia, co oczywiste, nie odwróci, czy nie naprawi krzywdy już doznanej, jest jednak w staniem z racji braku lepszego środka, tę krzywdę złagodzić. Fakt, że życie i zdrowie człowieka stanowi najwyższe dobro podlegające ochronie prawnej, powinno przekładać się na wysokość rekompensaty finansowej za skutki wypadku, któremu uległa powódka, a zatem skalę i zakres doznanych przez nią cierpień zarówno fizycznych, jak i psychicznych.

Zdaniem Sądu, zważywszy na ustalony znaczny uszczerbek na zdrowiu oraz intensywność i długotrwałość leczenia M. D., przyznana i wypłacona przez pozwaną kwota łącznie (...) zł nie mogła być uznana za należycie uwzględniającą całokształt okoliczności faktycznych sprawy, wpływających na rozmiar szkody niemajątkowej. Wszystkie okoliczności sprawy zdaniem Sądu przemawiały za przyznaniem z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę od pozwanej na rzecz powódki kwoty (...) zł. Mając jednak na uwadze kwotę (...) zł zadośćuczynienia wypłaconą powódce w toku postępowania likwidacyjnego, kwotę (...) nawiązki otrzymaną przez powódkę od sprawcy wypadku na mocy prawomocnego wyroku karnego, a także ustalone przyczynienie się powódki 40%, należało zasądzić 75.000 zł.

W zakresie pozostałej części żądania powódki Sąd oddalił je jako niewspółmierne do skali poniesionej krzywdy. Powódka mimo obniżonej motoryki pozostaje względnie osobą sprawną i obecnie jest w stanie funkcjonować pomimo deficytów wywołanych urazami, nawet jeśli funkcjonowanie to wymaga okazjonalnej pomocy ze strony innych osób.

Sąd zasądził w/w kwotę z odsetkami od dnia 19 grudnia 2018 r., tj. od dnia następującego po dniu wystosowania przez ubezpieczyciela pisemnej decyzji o przyznaniu dodatkowej kwoty (...) zł tytułem zadośćuczynienia. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zakład ubezpieczeń ma obowiązek naprawić szkodę wyrządzoną zdarzeniem objętym jego odpowiedzialnością co do zasady w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Termin ten ulega przedłużeniu, gdy wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania stało się niemożliwe. W dacie wydania decyzji przez ubezpieczyciela dysponował on szeroką dokumentacją medyczną powódki, miał także świadomość rozmiarów krzywdy przez nią doznanej. Tym samym należało przyjąć, iż w stosunku do nieprzyznanej części zadośćuczynienia pozwany pozostawał w zwłoce od dnia następującego po dniu wydania decyzji o wymiarze przyznanego świadczenia.

Przechodząc do analizy żądania zasądzenia odpowiedniej kwoty tytułem odszkodowania za koszty opieki, dojazdów do placówek medycznych, utraconych dochodów oraz kosztów leczenia wskazać należy, że brzmienie art. 444 § 1 k.c. wyznacza granicę rozmiaru szkody powstałej w wyniku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Ustawodawca wprost określił, że naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego tytułu koszty. Obowiązek kompensaty kosztów obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki, bez względu na to, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., sygn. akt II CSK 425/07). W judykaturze i piśmiennictwie wskazuje się, że poszkodowany może domagać się kompensaty wszelkich kosztów, a więc także: kosztów transportu, kosztów odwiedzin osób bliskich ( por. wyrok SN z dnia 7 października 1971 r., II CR 427/71, OSP 1972, z. 6, poz. 108), kosztów szczególnego odżywiania i pielęgnacji w okresie rekonwalescencji ( por. uchwała SN (7) z dnia 19 czerwca 1975 r., PRN 2/75, OSNC 1976, nr 4, poz. 70; wyrok SN z dnia 21 maja 1973 r., II CR 194/73, OSP 1974, z. 4, poz. 83), kosztów nabycia specjalistycznej aparatury rehabilitacyjnej, kosztów przyuczenia do wykonywania nowego zawodu (przez jednorazowe albo okresowe świadczenie; por. wyrok SN z dnia 10 lutego 1970 r., II CR 7/70, LEX nr 6672), zwrotu utraconych zarobków. Takie szerokie ujmowanie obowiązku odszkodowawczego słusznie spotkało się z aprobatą części doktryny, zważywszy na funkcje przypisywane kompensacie uszczerbków na osobie ( por. M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2011, art. 444, nb 8; A. Śmieja (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 713–715). Jednak, jak słusznie się zauważa, celowość ponoszenia wszelkich wydatków może być związana nie tylko z możliwością uzyskania poprawy stanu zdrowia, ale też z potrzebą utrzymania takiego stanu, czy jego niepogarszania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2011 r., sygn. alt IV CSK 308/10).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych powódki przyjął, co następuje.

Powódka domagała się zasądzenia kwoty 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów opieki osób trzecich w okresie od 1 maja 2018 r. do 30 października 2019 r., po 3 godziny dziennie, przy stawce 10 zł na godzinę. W tym miejscu podkreślenia wymaga fakt, iż zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych stanowiskiem, prawo do ekwiwalentu z tytułu zwiększonych potrzeb, polegających na konieczności korzystania z opieki osoby trzeciej, nie zależy od wykazania, że poszkodowany efektywnie wydatkował odpowiednie kwoty na koszty opieki, fakt zaś, że opiekę nad niedołężnym na skutek inwalidztwa poszkodowanym sprawowali jego domownicy nie pozbawia go prawa żądania odszkodowania z tego tytułu ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 1977 r., sygn. akt I CR 143/77). Okoliczność zaś, że opiekę nad poszkodowanym sprawowali jego domownicy, nie pozbawia go prawa żądania odszkodowania z tego tytułu ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 lipca 2015 r., sygn. akt I ACa 256/15).

Z ustaleń poczynionych w sprawie bezsprzecznie wynika, że opiekę nad powódką po jej powrocie do domu sprawowała przede wszystkim matka, udzielając pomocy w czynnościach pielęgnacyjnych i karmieniu. Powódka jako osoba posiadająca bliską rodzinę i pozostająca z jej członkami w dobrych relacjach mogła liczyć również na ich wsparcie podczas pobytu w placówkach medycznych, gdy ci służyli jej przede wszystkim wsparciem mentalnym. Uwzględniając wnioski płynące z opinii biegłych, których zadaniem było również udzielenie odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie powódce była konieczna pomoc i opieka osób trzecich, Sąd za uzasadniony uznał okres od 20 czerwca 2018 r. do 31 października 2018 r., tj. 133 dni. Jak wynika z opinii biegłych powódka wymagała opieki w zakresie podobnym, jak w stosunku do obliczeń poczynionych przez powódkę w pozwie. Do obliczeń Sąd przyjął jako wiążącą stawkę godzinową opieki przyjętą za powódką w wysokości 10 zł za godzinę oraz uśredniony wymiar 30 dni w miesiącu. Mając na uwadze również i przyczynienie się powódki do powstania i zwiększenia szkody na poziomie 40%, za słuszne i uzasadnione odszkodowanie w zakresie zwrotu kosztów opieki osób trzecich Sąd uznał kwotę 3.240 zł.

Żądanie powódki zasądzenia odszkodowania obejmowało również kwotę 2.723,39 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdów do placówek medycznych. Wydatki te w ocenie Sądu były zasadne i celowe, co potwierdziły również opinie biegłych sądowych. Na podstawie zeznań powódki, jak i świadków Sąd ustalił, że koszty te powódka musiała ponieść i to nie tylko w okresie pozostawania w placówce medycznej, ale również w późniejszym czasie. Uzasadnione również były koszty poniesione przez osoby najbliższe powódki, bowiem w rekonwalescencji niezbędne było wsparcie psychiczne rodziny.

Powódka domagała się zasądzenia kwoty (...) zł tytułem utraconych dochodów za okres od marca 2018 r. do lutego 2020 r. Roszczenie to uzasadnione jest treścią art. 444 § 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Roszczenie o rentę ma na celu wynagrodzenie szkody przyszłej i jest rodzajem odszkodowania ( patrz: Marek Safjan w: Komentarzu pod red. K. Pietrzykowskiego wydanie 3 zaktualizowane, Wydawnictwo CH Beck, str. 1115). Wielkość świadczenia z tego tytułu jest uzależniona od wykazania wysokości dochodów, które mógłby uzyskiwać poszkodowany, gdyby nie doszło do wyrządzenia szkody. Punktem wyjścia jest zarobek, który zważywszy na rodzaj uprzednio wykonywanej działalności osiągałby poszkodowany, jeżeli zachowałby dotychczasową zdolność do pracy z uwzględnieniem świadczeń uzyskiwanych z zabezpieczenia społecznego. Przed wypadkiem dochody powódki oscylowały w granicach (...) zł brutto, prowadziła ona własną działalność gospodarczą. Powódka wykazała swą całkowitą niezdolność do pracy od dnia wypadku do co najmniej 2026 r., co zostało stwierdzone orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS. Na uwzględnienie zasługuje twierdzenie strony powodowej, że gdyby nie doszło do wypadku w dniu 3 marca 2018 r., powódka uzyskałaby żądaną kwotę. Roszczenie powódki w tym zakresie co do zasady zasługiwało zatem na uwzględnienie odnośnie żądanego okresu, należało jednak od kwoty żądanej odliczyć 40% przyczynienia. Zatem należało zasądzić (...) zł.

Podobnie należało uczynić odnośnie żądania zasądzenia kwoty 2.520 zł tytułem zwrotu poniesionych przez powódkę kosztów leczenia. Powódka wskazywała, że na koszty te złożyło się: 3 x terapia afazji i pamięci w kwotach kolejno 600zł, 350zł i 1.050 zł, badanie neuropsychologiczne w kwocie 400 zł oraz porada neurologiczna w kwocie 120 zł. Te poniesione wydatki zostały wykazane stosownymi dokumentami w postaci faktur imiennych, zasadność ich poniesienia nie była kwestionowana przez stronę przeciwną, a nadto ich konieczność potwierdziły opinie biegłych. Zdaniem Sądu powódka dostatecznie udowodniła poniesienie tych kosztów, a także ich konieczność, dlatego co do zasady żądanie to zasługiwało na uwzględnienie, należało je jednak pomniejszyć o 40% ustalonego przyczynienia się powódki.

Sąd zasądził w/w kwot z odsetkami od dnia 30 marca 2020 r., stosownie do brzmienia art. 817 § 1 k.c., zatem 30 dni po dacie 27 lutego 2020 r. – po bezskutecznym upływie pozwana pozostawała w zwłoce co do realizacji świadczenia.

W dalszej kolejności należy rozważyć roszczenie rentowe. Stosownie do art. 444 § 2 kc, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Renta z art. 444 § 2 kc ma charakter kompensacyjny, stanowi formę naprawienia szkody. Nie jest to renta o charakterze socjalnym, a jej dochodzenie związane jest z ustaleniem szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem sprawczym. Celem renty jest naprawienie szkody, co nie oznacza, że może pokrywać tylko te wydatki, które poszkodowany rzeczywiście poniósł.

Sąd ustalił wysokość miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków zgodnie z ostatecznie sprecyzowanym żądaniem pozwu tj. od marca 2020 r. na przyszłość. Żądanie zasługiwało w tej kwestii na uwzględnienie, bowiem w sprawie powódka udowodniła, że wydano wobec niej orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy począwszy od marca 2020 r. i istnieje do chwili obecnej. Obliczając wysokość należnej renty Sąd przychylił się do obliczeń przedstawionych przez powódkę, bowiem znajdują one odzwierciedlenie w rzeczywistości. Powódka przed wypadkiem otrzymywała wynagrodzenie w wysokości (...) zł netto. Z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na dzień wyrokowania powódka otrzymuje świadczenie z ZUS w wysokości około (...) zł. Z uwzględnieniem przyczynienia się powódki do szkody ustalonej na 40%, wysokość należnej powódce renty ustalono na kwotę po (...) zł płatną miesięcznie do 10 dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. uznając, że koszty powinny być stosunkowo rozdzielone. Powódka wygrała proces w 60 %, a przegrała w 40 %, Sąd szczegółowe wyliczenie kosztów pozostawił referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.