Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Piotr Królikowski

Protokolant: Jakub Wojdyna

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa A. G.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

unieważnienie aktu notarialnego i zapłatę ewentualnie o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda A. G. na rzecz pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 5.417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powoda A. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 727,43 zł (siedemset dwadzieścia siedem złotych 43/100) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

sędzia Piotr Królikowski

Sygn. akt: I C 517/20

UZASADNIENIE WYROKU

z 29 listopada 2024 r. (k. 386)

Pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w Warszawie 27.02.2020 r. (data stempla pocztowego koperta k. 46) A. G. domagał się:

1) unieważnienia umowy pożyczki zawartej w dniu 27.02.2018 r. w formie aktu notarialnego Rep. (...) nr (...) przed notariuszem L. W. w Kancelarii Notarialnej w W. przy (...) lok. (...) pomiędzy powodem a pozwanym (...) sp. z o.o. w W. (dalej też: (...)) reprezentowaną przez M. M. (1), na mocy której Pozwany udzielił pożyczki powodowi w kwocie 162.584,92 zł oraz zobowiązanie pozwanego do zwrotu powodowi kwoty pożyczki wraz z prowizją w wysokości 162.584,92 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, ewentualnie

2) zmniejszenia prowizji za udzielenie pożyczki wynikającej z umowy pożyczki zawartej 27.02.2018 r. w formie aktu notarialnego Rep. (...) numer (...) przed notariuszem L. W. w Kancelarii Notarialnej w W. przy (...) lok. (...) pomiędzy powodem a pozwanym (...) sp. z o.o. w W. reprezentowaną przez M. M. (1), tj. prowizji w wysokości 49.788,50 zł do wysokości prowizji stosowanej w warunkach rynkowych wynoszącej 2% wartości pożyczki tj. do wysokości 2.255,93 zł i na tej podstawie zobowiązanie pozwanego do zwrotu powodowi nadpłaconej kwoty w wysokości 47.532,57 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Powód wnosił także o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, kosztów sporządzenia opinii przez biegłego sądowego oraz kosztów opłaty skarbowej i kosztów korespondencji po 5,90 zł za każdy list polecony do Sądu i pełnomocnika pozwanego (pozew k. 3 – 45).

Powód wskazał że stał się ofiarą podstępnych działań M. K., którego uważał za swojego przyjaciela a który groźbami i podstępem nakłonił go do przekazania mu pieniędzy. Ze względu na informacje o konieczności spłaty długów powzięte również od M. K., powód za poradą znajomego S. D. zaciągnął pożyczkę w firmie (...) z R., która później działała pod firmą (...), którą prowadzili A. P. i R. N. – udzielona powodowi pożyczka w kwocie 492.000 zł z czego 400.000 zł kapitału i 92.000 zł prowizji. Powód zabezpieczył także nieruchomością w R., którą finalnie przejęła ww. firma zaś z pożyczki kwotę 286.505 zł przelał natychmiast na rachunek M. K.. Po zastawieniu nieruchomości M. K. oświadczył powodowi, że nie chce z nim dalej współpracować i występuje ze spółki (...) s.c. a także zażądał od powoda zwrotu kwoty 48.000 zł z tytułu rzekomego wkładu do spółki, pod groźbą utraty przez podmiot koncesji na hurtowy obrót(...)W celu spłaty wspólnika powód zaciągnął pożyczkę na podstawie m.in. umowy kwestionowanej w niniejszym postępowaniu. Powód zawarł dwie następujące po sobie umowy pożyczki pierwotną z 07.02.2017 r. w formie aktu notarialnego Rep.(...)nr (...) przed notariuszem L. W. w Kancelarii Notarialnej w W. przy (...)lok. (...) ze (...) sp. z o.o. w W., reprezentowaną przez D. D. (1), na mocy której pozwany udzielił powodowi pożyczki w kwocie 114.520 zł z czego kwota 35.670 zł stanowiła prowizję za udzielenie pożyczki, zaś pozostała kwota - 78.850 zł sumę rzeczywiście wypłaconą na rzecz powoda. Pożyczka została udzielona na rok tj. do 07.02.2018 r. i co najważniejsze w celu jej zabezpieczenia powód przeniósł na pozwanego spółdzielcze prawo własności lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ż. o powierzchni 65,12 mkw i wartości (...) zł. Ponieważ powód nie spłacił tej pożyczki w terminie w dn. 27.02.2018 r. zawarł na żądanie pozwanego kolejną umowę pożyczki w formie aktu notarialnego, mocą której Pozwany udzielił mu pożyczki w kwocie 162.584,92 zł z czego kwota 49.788,50 zł stanowiła prowizję za udzielenie pożyczki, zaś 112.796,42 zł zostało przeznaczone na spłatę pożyczki zaciągniętej 07.02.2017 r. Efektywnie nie wypłacono powodowi żadnych pieniędzy. W wyniku dwóch umów pożyczki zawartych ze (...) powodowi wypłacono zatem 78.850 zł zaś pozostała zaś kwota 85.458,50 stanowiła prowizje pozwanego z tytułu udzielenia pożyczki. Przy czym praktycznie pożyczka została udzielona na okres 3 miesięcy tj. od 27.05.2018 r. co zdecydowanie świadczy o abuzywnym charakterze jej warunków, w myśl których powód został obciążony kwotą 49.788,50 zł w zamian za przedłużenie dotychczasowej pożyczki w kwocie 112.796,42 zł na kolejne 3 miesiące. Ponadto w toku odczytywania aktu notarialnego powód zastrzegał, iż znajduje się w przymusowej sytuacji, aczkolwiek notariusz oświadczyła że zapis o tym, że nie znajduje się pod przymusem jest niezbędny do zawarcia umowy. Powód po powzięciu informacji o rzeczywistym charakterze działań M. K. złożył zawiadomienie do prokuratury o wymuszeniu – przeciwko M. K. toczy się także szereg postępowań z zawiadomień innych osób. W ocenie powoda firmy pożyczkowe z którymi zwierał umowy działały w porozumieniu z M. K. - ich celem było przejecie nieruchomości i majątku powoda. Dodatkowo w celu utrudnienia odzyskania nieruchomości zostały one przejęte nie przez same firmy pożyczkowe a ich właścicieli. Jako podstawę swoich roszczeń powód wskazał art. 388 §1 k.c.

W odpowiedzi na pozew (...) sp. z o.o. w W. wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego (odpowiedź na pozew k. 74 – 110).

Pozwany przyznał, iż zawarł z powodem dwie umowy pożyczki w 2017 i 2018 r. Z tym, że wskazał, iż to na skutek braku spłaty pierwszej z pożyczek powód zbył nieruchomość - spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nr (...) położonego w Ż. przy ul. (...) w celu spłaty zobowiązania wobec pozwanego. Nabywcą tego lokalu była spółka wskazana i wybrana przez samego powoda, obca dla pozwanego ani z nim niepowiązana w żaden sposób. Ponadto pozwany zaprzeczył twierdzeniom powoda, że działał w celu przejęcia na własność nieruchomości stanowiącej własność powoda, a będącej zabezpieczeniem spłaty pożyczki, bądź aby właściciele pozwanej spółki działali z takim zamiarem. Ponadto strona pozwana zaprzeczyła jakoby współpracowała, znała lub była w porozumieniu z M. K.. Jest to osoba obca dla strony pozwanej. Twierdzenia podane przez powoda w pozwie stoją dodatkowo w sprzeczności z jego własnym oświadczeniem z 27.02.2018 r. o tym, że o spółce dowiedział się od swojego znajomego imieniem S. a kontakt zainicjował poprzez stronę www. Spółki. W ocenie pozwanego powód miał pełne rozeznanie oraz swobodę przy zawieraniu umowy pożyczki. Zarówno spółka jak i notariusz wyjaśnili mu konsekwencje podpisywanej umowy. Także (...) informował powoda o wszelkich okolicznościach wynikających z ustawy o kredycie konsumenckim. Przy tym powód przy zawieraniu umowy działał jako przedsiębiorca, sam także wskazując, że posiada kilka spółek a tym samym należy traktować go jako profesjonalistę, z doświadczeniem przy zawieraniu umów. Nie można zatem podzielić stanowiska, że działał bezwiednie. Również zabezpieczenie w formie przewłaszczenia jest dopuszczalne jako sposób rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności. Dodatkowo powód został zabezpieczony w treści umowy w zakresie zwrotu różnicy z ceny sprzedaży mieszkania netto względem wysokości wierzytelności (§4 ust. 7.1 umowy). Pozwany zaprzeczył także nadzabezpieczeniu umowy pożyczki poprzez przewłaszczenie na zabezpieczenie – pozwany argumentował, że forma ta nie narusza art. 157 §1 w zw. z art. 58 §1 k.c. Mieści się także w swobodzie umów w rozumieniu art. 353 ^{( 1)} k.c. Umowa ta nie służyła przy tym zaspokojeniu wierzytelności (...). Ponadto potrzeba uzyskania przez powoda gotówki nie świadczy o przymusowym położeniu w rozumieniu art. 388 k.c. Sam powód zawierając umowę pożyczki oświadczył natomiast, że nie znajduje się w położeniu przymusowym. O treści art. 288 k.c. został pouczony. Nie można mówić także o rażącej dysproporcji świadczeń, gdy pożyczka opiewała na kwotę 162.584,92 zł zaś zabezpieczenie zostało wycenione na (...) zł, zaś ostatecznie powód wyraził zgodę na sprzedaż nieruchomości za cenę (...)zł – potwierdza to brak spełnienia przesłanki wyzysku. W zakresie wysokości prowizji pozwany wskazał, iż wpływ na to miał brak oprocentowania pożyczki, w kwocie tej zawierają się także koszty przygotowania umowy, nie przekroczono także wartości zakreślonej ustawą w art. 36a u.k.k.

W toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Przedmiotem prowadzonej przez Spółkę (...) sp. z o.o. w W. działalności gospodarczej są m.in.: pozostałe formy udzielania kredytów, pozostałe pośrednictwo pieniężne, pozostała finansowa działalność usługowa gdzie indziej niesklasyfikowana z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszy emerytalnych oraz pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszy emerytalnych m. in .udzielania pożyczek (odpis z CI KRS k. 107 – 110, 116 – 122v).

W 2016 r. powód zaciągnął pożyczkę w kwocie 300.000 zł w firmie (...) sp. z o.o. w W. (potwierdzenie przelewu z 31.10.2016 r. k. 13).

Powód był wspólnikiem M. K. – współpracowali w okresie 2014 – 2017. W dacie zaciągania spornego zobowiązania nie mieli już ze sobą kontaktu. M. K. pożyczył powodowi kwotę 150.000 zł na podstawie umowy pożyczki z 20.11.2015 r. Matka powoda przekazała mu kwotę 420.000 zł na spłatę zadłużenia wynikającego z pośrednictwa M. K. i dług wynikający z tego tytułu został spłacony w całości (oświadczenie o otrzymaniu kwoty 420.000 zł od powoda z 13.02.2015 r. k. 41, zeznania M. K. k. 241 – 242 znacznik 00:06:53 – 00:32:27, zeznania I. G. k. 242 – 243 v znacznik 00:38:18 – 01:46:31, transkrypcja k. 265 - 277).

M. K. nie był pośrednikiem (...) ani nie był osobowo powiązany z tym podmiotem – informację o działalności (...) i możliwości zaciągnięcia pożyczki przekazał powodowi S. D., który był także klientem (...), a nie pośrednikiem (transkrypcja nagrania 165 – 178, zeznania M. K. k. 241 – 242 znacznik 00:06:53 – 00:32:27, zeznania A. K. k. 280 – 282 znacznik 00:10:16 – 00:49:41, zeznania M. M. (1) k. 282 – 283v znacznik 00:53:56 – 01:42:56).

A. G. zawarł umowę pożyczki z pozwanym w dniu 07.02.2017 r. rep (...) nr (...)sporządzoną przez M. P. – notariusza w W. – umowa opiewała na kwotę 114.520 zł z czego kwota 35.670 zł tytułem prowizji oraz 78.850 zł na konto powoda zabezpieczone na nieruchomości – Lokalu położonego w Ż. przy ul. (...) lok(...), poprzez przewłaszczenie na zabezpieczenie. W ramach umowy tej powód działał jako konsument (umowa wraz z załącznikami w tym harmonogram spłat k. 25 – 40). Środki z tej umowy zostały zużyte na cele działalności gospodarczej powoda (oświadczenie k. 14v, 91v). Lokal ten został darowany powodowi 26.09.2016 r. przez jego matkę – na datę darowizny jego wartość została określona na kotwę (...) zł (umowa darowizny k. 198 – 199v).

Powód początkowo spłacał zaciągniętą pożyczkę, jednakże popadł w zwłokę (potwierdzenia przelewów k. 160 – 164v, k. 231 – 233). Powód zgłosił się do pozwanego celem ustalenia spłaty zadłużenia powstałego w związku z umową powoływał się przy tym na pana S. (D.), który miał być klientem pozwanego ale nie wykonywał na jego rzecz funkcji pośrednika. Spotkanie trwało blisko godzinę, w jego trakcie powód negocjował z przedstawicielami pozwanego warunki pożyczki celem spłaty zadłużenia. Powód był zadłużony nie tylko u pozwanego ale także w innej tego typu firmie. Przedstawiciele pozwanego w toku negocjacji informowali powoda, że oprocentowanie jest naliczane od całości pożyczki a nie od konkretnej opóźnionej raty. Powód natomiast zapewniał o swojej wypłacalności, zaznaczał że jest właścicielem szeregu nieruchomości, prowadzi inwestycje. Powód zdecydował o wysokości rat wpłacanych balonowo. Powód samodzielnie określił wartość rynkową nieruchomości w Ż. na (...) tys. zł. Powód poinformował także przedstawicieli pozwanego o konflikcie ze swoim wspólnikiem. (nagranie k. 111, transkrypcja nagrania k. 165 – 178, zeznania Z. M. (k. 256 – 257v znacznik: 00:07:32 - 00:45:18, zeznania A. K. k. 280 – 282 znacznik 00:10:16 – 00:49:41, zeznania M. M. (2) (k. 282 – 283v znacznik 00:53:56 – 01:42:56)

Następnie A. G. udał się do notariusza, gdzie zawarł z M. M. (1) jako przedstawicielem (...) Sp. z o.o. w W. w tym samym dniu 27.02.2018 r. umowę pożyczki w formie aktu notarialnego oraz z oświadczeniem o poddaniu się egzekucji tudzież innymi oświadczeniami – umowę zawierał w ramach działalności gospodarczej prowadzonej pod firmą (...) z siedzibą w G. (umowa k. 14 – 20v, 1 – 97v, harmonogram wraz z tabelą opłat i prowizji k. 21 – 21v, 98 - 98 v).

Powód oświadczył, że środki pieniężne pochodzące z pożyczki objętej Rep (...) nr (...) zostały wykorzystane przez niego na cele związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą (§1 ust. 2 umowy).

M. M. (1) w imieniu (...) sp. z o.o. udzielił A. G. pożyczki w kwocie 162.584,92 zł a A. G. oświadczył, iż pożyczkę tę przyjmuje. (§1 ust. 3 umowy).

Strony ustaliły wypłatę pożyczki w ten sposób, że:

1)  kwota 49.788,50 zł została wypłacona na rachunek bankowy nr (...) tytułem prowizji za udzieloną pożyczkę, w terminie 3 dni roboczych od dnia zawarcia umowy, najpóźniej do dnia 02.03.2018 r. natomiast

2)  kwota 112.796,42 zł, została wypłacona przelewem na rachunek bankowy numer: (...), tytułem spłaty pożyczki (...), Repertorium (...) Nr (...) w terminie do 3 dni od pozytywnej weryfikacji danych teleadresowych Pożyczkobiorcy przez Pożyczkodawcę, najpóźniej do dnia 2 marca 2018 roku. (§1 ust. 4).

Strony postanowiły, iż kwota Pożyczki w wysokości 162.584,92 zł (sto sześćdziesiąt dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt cztery złote i dziewięćdziesiąt dwa grosze), zostanie przez Pożyczkobiorcę zwrócona Pożyczkodawcy, w terminie do dnia 27.05.2018 roku, (dwudziestego siódmego maja dwa tysiące osiemnastego roku), zaś w przypadku spłaty przez Pożyczkobiorcę do dnia 27 maja 2018 roku zadłużenia w łącznej kwocie 24.878,- zł, termin spłaty pożyczki zostaje wydłużony do dnia 27.02.2019 roku,(dwudziestego siódmego lutego dwa tysiące dziewiętnastego roku), przy czym kwota pożyczki będzie spłacona na rzecz Pożyczkodawcy w ratach przelewanych na należący do Pożyczkodawcy rachunek bankowy o numerze: (...) w sposób wskazany w harmonogramie spłat Pożyczki. (§ 1 ust 8 umowy).

Pożyczkobiorca oświadczył, że wskazana wartość całkowitych kosztów pożyczki jest mu znana i zobowiązuje się do jej zwrotu na rzecz Pożyczkodawcy w całości. (§1 ust. 9 umowy).

W przypadku nie zwrócenia (...) przez powoda pożyczki terminie do 27.05.2018 r. lub z zastrzeżeniem ust. 8 do dnia 27.02.2019 roku, od 28.05.2018 roku lub 28.02.2019 roku albo od dnia wypowiedzenia niniejszej umowy pozostała do spłaty kwota Pożyczki była oprocentowana odsetkami maksymalnymi za opóźnienie w rozumieniu art. 481 §2 k.c. obowiązującymi w dniu płatności, kapitalizującymi się (§1 ust 10 umowy).

W razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, Pożyczka od dnia zaistnienia tego zdarzenia do dnia całkowitej spłaty pożyczki oraz wszelkich kosztów pobocznych podlegać będzie oprocentowaniu odsetkami maksymalnymi w rozumieniu art. 359 § 2 ¹ k.c., obowiązującymi w dniu płatności. W przypadku zmiany oprocentowania w związku z uchybieniem terminowi płatności którejkolwiek rat Pożyczkodawca dostarczał Pożyczkobiorcy zaktualizowany harmonogram spłat pożyczki. Powyższa zmiana oprocentowania w związku z uchybieniem terminów płatności którejkolwiek z rat nie wymaga podpisania aneksu do Umowy. (§1 ust 11 umowy).

Na pisemny wniosek Pożyczkobiorcy, Strony miały przystąpić do negocjacji w sprawie przedłużenia terminu na spłatę Pożyczki, jeżeli Pożyczkobiorca w terminie spłaci 11 (jedenaście) rat, o jakich mowa w § 1. Przedłużenie terminu na spłatę Pożyczki wymagało aneksu w formie pisemnej do umowy. (§1 ust. 15 umowy).

M. M. (1) działający w imieniu Pożyczkodawcy oraz Pożyczkobiorca zgodnie postanawiali, iż w przypadku co najmniej 14-dniowego opóźnienia zapłaty przez Pożyczkobiorcę którejkolwiek raty Pożyczki w terminach, o których mowa w § 1, Pożyczkodawca wezwie go do uiszczenia kwoty zaległości w terminie co najmniej 7 (siedmiu) dni od dnia odbioru wezwania. W przypadku bezskutecznego upływu terminu wskazanego w wezwaniu, o którym mowa w zd. 1, Pożyczkodawca ma prawo wypowiedzenia umowy oraz zażądania od Pożyczkobiorcy zwrotu całej Pożyczki przelewem na rachunek bankowy o numerze: (...) w terminie 7 (siedmiu) dni od dnia otrzymania umowy przez Pożyczkodawcę będzie skutkować postawieniem całego długu w stan Pożyczkobiorcy wskazany w niniejszym akcie, wysłany listem poleconym (przesyłka rejestrowana w rozumieniu art. 45 ustawy-Prawo pocztowe) (§1 ust 16 umowy).

A. G. złożył także szereg oświadczeń zaprotokołowanych w §2 ust 1 umowy o tym, że:

1)  w chwili zawierania umowy był w stanie świadomym i niewyłączającym swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli oraz nie znajduje się pod wpływem żadnych środków, które wyłączałyby jego poczytalność i świadome działanie oraz możliwość zrozumienia sensu i znaczenia niniejszej czynności,

2)  nie prowadził i nie prowadzi działalności gospodarczej lub zawodowej pozostającej w upadłości lub co do której wszczęto postępowanie upadłościowe lub restrukturyzacyjne, lub co do której istnieją podstawy do wszczęcia postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego,

3)  nie jest w przymusowym położeniu w rozumieniu art. 388 Kodeksu cywilnego i brak podstaw do wytoczenia powództwa na takiej podstawie przeciwko Pożyczkodawcy,

4)  środki uzyskane z Pożyczki zostaną przeznaczone na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą,

5)  zapoznał się z projektem niniejszego aktu notarialnego przed jego podpisaniem w terminie umożliwiającym analizę tych informacji oraz ewentualne zasięgnięcie konsultacji prawnej,

6)  otrzymał wydruk Informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, sporządzonego dla Pożyczkodawcy; powyższy wydruk na mocy art. 4 ust. 4aa powołanej wyżej ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym posiada moc dokumentów wydawanych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego,

7)  nie toczy się żadne postępowanie o ogłoszenie upadłości ani upadłości konsumenckiej ani nie ma podstaw do ogłoszenia takiej upadłości,

8)  wszelkie dane przekazane Pożyczkodawcy w celu zawarcia umowy są kompletne, prawdziwe oraz podane dobrowolnie,

9)  ma świadomość ryzyka związanego z zaciągnięciem Pożyczki.

Natomiast w przypadku stwierdzenia że którekolwiek oświadczenie składane przez Pożyczkobiorcę w niniejszym akcie notarialnym, okazało się fałszywe lub niezgodne ze stanem rzeczywistym, Pożyczkodawcy przysługiwała od pożyczkobiorcy każdorazowo kara umowna w wysokości 5.000 zł (§2 ust. 2 umowy).

Strony zgodnie postawiły, że Zabezpieczenie, o którym mowa w §1 ust. 1 pkt 3) niniejszego aktu, obejmować będzie również zwrot przedmiotowej Pożyczki (tj. udzielonej na podstawie umowy pożyczki objętej przedmiotowym aktem) wraz z odsetkami, karami umownymi, Opłatami eksploatacyjnymi i kosztami ubezpieczenia Lokalu oraz kosztami obsługi prawnej, w tym kosztami postępowania egzekucyjnego (w tym wszelkich innych należności należnych Pożyczkodawcy od Pożyczkobiorcy wynikających z aktu notarialnego) (§3 ust. 1 umowy).

Jednocześnie Stawający postanawiają, że jeżeli w terminie do 27.05.2018 roku lub z zastrzeżeniem ust. 8 do 27.02.2019 roku Pożyczkobiorca zwróci Pożyczkodawcy Pożyczkę w całości (w tym wszelkie odsetki i inne należności należne Pożyczkodawcy od Pożyczkobiorcy na podstawie niniejszego aktu), Pożyczkodawca zobowiązany będzie przenieść zwrotnie Lokal w stanie wolnym od innych niż wymienione powyżej obciążeń i praw osób trzecich na rzecz Pożyczkobiorcy w terminie 14 (czternastu) dni, licząc od dnia dokonania całkowitej spłaty, przy czym Pożyczkodawca zastrzega, że zwrotne przeniesienie Lokalu będzie dokonane w kancelarii notarialnej na terenie (...)W przypadku niewykonania obowiązku zwrotu Pożyczkodawcy Pożyczki w całości (w tym wszelkich odsetek i innych należności należnych Pożyczkodawcy od Pożyczkobiorcy na podstawie aktu) we wskazanym terminie, ciążący na Pożyczkodawcy obowiązek zwrotnego przeniesienia Lokalu wygasa, a Pożyczkodawca ma prawo Lokal zatrzymać dla siebie-obowiązek zwrotnego przeniesienia Lokalu na rzecz Pożyczkobiorcy wygasa a Pożyczkodawca powinien dokonać sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia na zasadach określonych w§ 3. (§3 ust. 2 umowy).

W przypadku braku terminowej spłaty całej Pożyczki przez Pożyczkobiorcę w tym wszelkich odsetek i innych należności należnych Pożyczkodawcy od Pożyczkobiorcy na podstawie aktu notarialnego:

1)  do 28.05.2017 r. lub 27.02.2019 r. przy czym Pożyczkodawca wezwie pożyczkobiorcę na piśmie do zapłaty i wyznaczy dodatkowy 7-dniowy termin do zapłaty lub

2)  skutkującej wypowiedzeniem przez pożyczkodawcę umowy na podstawie §1,

strony zgodnie postanowiły, że:

a)  zobowiązanie do zwrotnego przeniesienia własności Lokalu przez Pożyczkodawcę na rzecz Pożyczkobiorcy wygasa, a zobowiązania stron względem siebie zostaną zaspokojone w ten sposób, że wszelkie wierzytelności Pożyczkodawcy należne od Pożyczkobiorcy, wynikające z aktu notarialnego zostaną spłacone z kwoty uzyskanej ze sprzedaży lokalu i uznane będą całkowicie rozliczone bez konieczności składania dodatkowych oświadczeń,

b)  Pożyczkobiorca niezwłocznie wyda Pożyczkodawcy Lokal w stanie wolnym od rzeczy i osób jego prawa reprezentujących, nie później niż w terminie 7 dni licząc od dnia wygaśnięcia obowiązku zwrotnego przeniesienia własności Lokalu, licząc od dnia wypowiedzenia umowy (§3 ust 6 umowy).

Strony ustaliły, że w razie niezwrócenia Pożyczki przez Pożyczkobiorcę w terminach i na zasadach określonych w umowie, zaspokojenie wszelkich roszczeń Pożyczkodawcy z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki nastąpi poprzez możliwe w najkrótszym czasie zbycie Lokalu za:

1)  Przez pierwsze 3 mies. licząc od terminów przewidzianych w niniejszej umowie oferowana przez Pożyczkodawcę cena sprzedaży Lokalu nie będzie niższa niż (...)zł brutto,

2)  Po upływie tego okresu oraz w sytuacji braku sprzedaży lokalu na warunkach wskazanych w pkt 1 Pożyczkodawca miał prawo obniżyć oferowaną cenę i dokonać sprzedaży lokalu w dowolny sposób również w przetargu publicznym, prywatnym lub w transakcjach pakietowych.

Przy zbyciu Pożyczkodawca zobowiązał się względem Pożyczkobiorcy do zwrotu w terminie 14 dni ewentualnej różnicy pomiędzy uzyskaną ceną sprzedaży lokalu netto, a całkowitym kosztem pożyczki tj pozostałą do spłacenia kwotą z tytułu udzielonej pożyczki oraz odsetek ustawowych od nieterminowej spłaty w pełnej wysokości oraz po odjęciu opłat eksploatacyjnych i poniesionych kosztów sprzedaży w tym w szczególności kosztów agencji nieruchomości i ogłoszeń.

Pożyczkobiorca oświadczył, że wartość Lokalu ustalił po zasięgnięciu informacji m. in w biurach nieruchomości, ogłoszeniach w prasie i określa ją na kwotę (...)zł brutto, oraz oświadczył że jest to wartość nieekwiwalentna w stosunku do kwoty udzielonej pożyczki (§3 ust. 6 ¹ umowy).

Co do obowiązku zwrotu całej pożyczki (kapitał) pożyczkobiorca poddał się egzekucji wprost z aktu notarialnego w trybie art. 777 §1 pkt 5 k.p.c. do sumy najwyższej (...) zł (§4 ust 5 umowy).

Załącznikiem do umowy był regulamin pożyczek (...) wskazujący, iż kosztami pożyczki są prowizje i opłaty oraz odsetki od kapitału. (regulamin k. 23- 24v, 99 - 101). Powodowi przedstawiono także informację o ryzykach i kosztach umowy ( dla udzielonej pożyczki, który wcześniej przesłano mu mailem (formularz k. 102 – 103). Powód złożył także oświadczenie o swoim stanie dochodowo – majątkowym (oświadczenie k. 88 – 92).

Powód pomimo uiszczenia kilku wpłat nie spłacał zadłużenia w terminach wynikających z harmonogramu spłat w związku z czym (...) prowadził działania windykacyjne (potwierdzenia przelewu k. 179 – 180v, 231 - 233, notatki z windykacji terenowej k. 82 - 83, 182 – 184, zeznania Z. M. k. 256 – 257v znacznik: 00:07:32 - 00:45:18). Łącznie powód uiścił na rzecz pozwanego 35.200 zł z czego kwotę 10.000 zł tytułem umowy z 2017 r. zaś 25.200 tytułem umowy z 27.02.2018 r. (opinia biegłego k. 307 – 317, k. 343-348).

(...) wystawił nieruchomość przy (...) do sprzedaży poprzez (...) za cenę (...) zł (wydruk ogłoszenia k. 196 – 197v).

Lokal został sprzedany 07.03.2019 r. za cenę (...) zł przez (...) sp. z o.o. w W. na rzecz (...) sp. z o.o. w W., przy obecności A. G., który oświadczył, że wynikające z umowy przeniesienia własności lokalu w celach zabezpieczenia spłaty pożyczki z 2017 r., i przysługujące mu roszczenie o zwrotne przeniesienie na jego rzecz opisanego w akcie spółdzielczego własnościowego prawa do Lokalu wygasło na skutek upływu zastrzeżonego w tej umowie terminu do zwrotu przez niego całej kwoty pożyczki wraz z należnymi odsetkami oraz wyraża zgodę na zaspokojenie przez (...) przysługującej jej wobec niego wierzytelności z tytułu zwrotu pożyczki wraz z należnymi odsetkami poprzez zatrzymanie praw do lokali i jego sprzedaż (§1 ust. 3 umowy). (umowa sprzedaży rep.(...)nr (...) k. 84 – 87, potwierdzenie uiszczenia ceny za lokal. k. 181). (...) sp. zo o.o. sp. k. prowadzi działalność gospodarczą kupując lokale i remontując je a następnie sprzedając z zyskiem. Spółka ta była znana (...) (zeznania Z. M. k. 256 – 257v znacznik: 00:07:32 - 00:45:18). Powód zawarł w tym samym dniu umowę z (...) sp. z o.o. sp. k. – przedwstępną umowę sprzedaży jako kupujący za cenę w kwocie (...) zł do dnia 07.06.2019 r. Następną umową z 05.06.2019 r. zadeklarował zakup tejże nieruchomości do 19.07.2019 r. za cenę (...) zł (umowy przedwstępne k. 292 – 295). Powód nie przystąpił do zawarcia umowy przyrzeczonej ze względu na brak środków, w związku z czym spółka wymieniła zamki w mieszkaniu a następnie sprzedała lokal (zeznania I. G. (k. 242 – 243 v znacznik 00:38:18 – 01:46:31, bezsporne).

Pismem z 28.07.2020 r. (...) sp. z o.o. w W. wezwał (...) sp. z o.o. A. G. do zapłaty kwoty 265.434,26 zł z tytułu umowy pożyczki firmowej hipotecznej nr (...) z 08.05.2019 r. – spółka (...) jest spółką pozostającą w tym samym holdingu finansowym co (...) , jej prezesem w dacie zaciągania przez powoda pożyczki była A. S. który był także członkiem zarządu (...) w dacie kiedy powód zaciągał kwestionowaną umowę pożyczki. Spółka złożyła zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przeciwko powodowi i jego matce w postaci wyłudzenia kredytu (umowa wraz z wezwaniem do zapłaty k. 185 – 193, zeznania M. K. k. 241 – 242 znacznik 00:06:53 – 00:32:27, transkrypcja k. 265 - 277).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny opierając się na dokumentach zgromadzonych przy pozwie, odpowiedzi na pozew oraz dalszych pismach procesowych – w ocenie Sądu nie było podstaw dla odmówienia im mocy dowodowej, dokumenty te odzwierciedlały treść dokonywanych czynności między stronami.

Sąd Okręgowy oparł się na nagraniu wraz z transkrypcją przebiegu spotkania z 27.02.2018 r. przed zawarciem umowy pożyczki w formie aktu notarialnego (k. 111 nagrania k. 165 – 178, zgoda stron na zaliczenie do materiału dowodowego bez odtwarzania k. 257 v znacznik 00:48:00). Powód został poinformowany o nagrywaniu spotkania i wyraził na nie zgodę. Sąd doszedł także do przekonania, iż nagranie odzwierciedla w sposób wiarygodny i rzeczywisty przebieg spotkania, dokumentuje ustalenia czynione przez strony, w związku z czym może stanowić podstawę do ustalenia stanu psychicznego i emocjonalnego powoda oraz obrazuje w jakich warunkach powód zaciągał zobowiązanie, jakie zostały mu udzielone wyjaśnienia przez przedstawicieli pozwanego.

Sąd Okręgowy oparł się także na zeznaniach słuchanych w sprawie świadków:

- M. K. (k. 241 – 242 znacznik 00:06:53 – 00:32:27, transkrypcja k. 265 - 277) byłego wspólnika powoda, którym Sąd dał wiarę w zakresie w jakim były one zgodne z pozostałymi wiarygodnymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, wiarygodnie świadek zeznał o terminie zakończenia współpracy z powodem oraz o tym że nie był powiązany ze spółką (...), nie przekazywał na jej rzecz żadnych kwot ani nie kontaktował z nią powoda – wynikało to wprost także ze swobodnych wypowiedzi powoda nagranych w dniu 27.02.2018 r. w pozostałym zakresie Sąd oceniał zeznania świadka w sposób ostrożny, bowiem pozostaje on w konflikcie z powodem i toczy się pomiędzy nimi szereg postępowań;

- I. G. (k. 242 – 243 v znacznik 00:38:18 – 01:46:31, transkrypcja k. 265 - 277) matki powoda, którym Sąd dał wiarę, aczkolwiek co do zasady nie mogły one stanowić podstawy dla ustaleń stanu faktycznego w sprawie, świadek zeznawał o tym co wiedział od syna zatem jego wiedza była wtórna, ponadto świadek przebywał większą część czasu w (...) zatem nie miał możliwości samodzielnego zweryfikowania przebiegu zdarzeń w sprawie, również powód nie informował matki rzetelnie o wszystkich okolicznościach sprawy, spieniężył także działki mu podarowane przez matkę, świadek jest także w konflikcie ze świadkiem M. K. w związku z czym zeznania w tym zakresie Sąd oceniał ostrożnie;

- Z. M. (k. 256 – 257v znacznik: 00:07:32 - 00:45:18) windykatora (...), który w sposób spójny i zgodny z dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy przedstawił posiadane przez siebie informacje w sprawie, opisał zdarzenia w których brał udział osobiście i które przedstawił co do zasady spójnie z dokumentami wówczas przez siebie wytworzonymi, zeznania świadka Sąd uznał za przydatne dla ustalenia stanu faktycznego w sprawie;

- A. K. k. 280 – 282 znacznik 00:10:16 – 00:49:41) pracownika (...) która prowadziła z powodem negocjacje kwestionowanej umowy – Sąd dał wiarę zeznaniom w zakresie w jakim świadek przedstawiała zdarzenia zgodnie z treścią spotkania z 27.02.2018 r. utrwaloną na nagraniu oraz z pozostałymi wiarygodnymi dowodami w sprawie;

- M. M. (1) (k. 282 – 283v znacznik 00:53:56 – 01:42:56) w dacie zaciągania umowy członkiem zarządu (...), w dacie zaś zeznań – prokurentowi (...), który opisał co do zasady w jaki sposób przebiega zawieranie umów z (...) oraz zawarcie umowy z powodem – w sposób wiarygodny w zakresie w jakim pamiętał okoliczności zawarcia umowy z powodem u notariusza, fakt że powód nie po raz pierwszy zaciągał zobowiązanie z (...) i podmiotami tej grupy.

Sąd przesłuchał także powoda A. G. (k. 287v – 290v znacznik 00:09:37 - 01:24:19) dając bardzo ograniczoną wiarę jego zeznaniom, które były niespójne z pozostałym materiałem dowodowym jak również samym stanowiskiem strony powodowej wyrażanym w pozwie oraz kolejnych pismach procesowych.

Ze względu na wnioski strony powodowej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości celem obliczenia poniesionych przez niego kosztów pożyczek z 07.02.2017 r. i 27.02.2018 r. (postanowienie k 300). Opinia biegłego P. G. (opinia k. 307 – 317) wraz z opinią uzupełniającą (postanowienie k. 337, opinia k. 343-348) oraz ustnymi wyjaśnieniami opinii na rozprawie 29.10.2024 r. (protokół k. 373 – 373v) w zakresie w jakim przedstawia wyliczenia kredytu została uznana przez sąd za prawidłową, logiczną i rzetelną. Natomiast w zakresie w jakim biegły formułuje wnioski dotyczące nieważności umowy należało uznać, iż wykroczył poza swoje kompetencje, bowiem ocena prawna w tym zakresie należała do Sądu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie wobec nie wykazania jego podstaw faktycznych.

W sprawie bezsporna była treść aktów notarialnych zobrazowana odpisami przedstawionymi przy pismach procesowych stron, finalnie niesporna była kwota uiszczona przez powoda na rzecz pozwanego tytułem umów pożyczek oraz fakt że pożyczki te nie zostały spłacone, zbycie lokalu przy ul. (...) na rzecz (...) sp. z o.o. sp.k. z którą powód następnie zawarł przedwstępne umowy sprzedaży oraz okoliczność że finalnie nieruchomość ta nie została przez niego odkupiona. Sporne były natomiast okoliczności w jakich zawarto umowę z 27.02.2018 r. w szczególności istnienie wyzysku lub przymusu ekonomicznego ewentualnie wyłudzenia od powoda podstępem oświadczeń woli o zawarciu umowy pożyczki i dalszych umów pomiędzy nim a (...), swoboda kontraktowania przez powoda i możliwość negocjacji umowy, sygnalizowany był także status powoda jako konsumenta przy zawieraniu umowy oraz abuzywność klauzul umownych.

Prawo cywilne dopuszcza umowy, w których na rzecz jednej ze stron zastrzeżono świadczenie rażąco niższe od świadczenia zastrzeżonego dla drugiej strony. Porządek prawny uwzględnia to, że strony czasami akceptują uzyskanie umownego świadczenia nieadekwatnego względem jego wartości rynkowej. Motywacja stron może być różna i odpowiadać szczególnym okolicznościom (wola obdarowania drugiej strony, która jest osobą bliską; potrzeba niezwłocznego zbycia składnika majątku ze względu na okoliczności życiowe, np. wyjazd zagraniczny, zmianę przedmiotu działalności gospodarczej itd.). Przesłanką ważności takich umów na gruncie KC jest jednak brak wadliwości procesu decyzyjnego strony, na rzecz której zastrzeżono świadczenie nieproporcjonalne do świadczenia zastrzeżonego na rzecz drugiej strony umowy lub, rzadziej, osoby trzeciej. Zgodnie z tym założeniem przepis art. 388 § 1 k.c. przewiduje trzy przesłanki subiektywne w postaci przymusowego położenia, niedołęstwa, niedoświadczenia lub braku dostatecznego rozeznania co do przedmiotu umowy. Należy podkreślić, że w brzmieniu przepisu obowiązującym do 29.6.2022 r. samo „niedoświadczenie” było jedną z trzech przesłanek subiektywnych obok „przymusowego położenia” i „niedołęstwa”. Na mocy ustawy z 2.12.2021 r. brzmienie art. 388 § 1 k.c. zmieniono dodając sformułowanie „lub brak dostatecznego rozeznania co do przedmiotu umowy”. Począwszy od 30.6.2022 r. trzecią przesłankę subiektywną w art. 388 k.c. należy określać szerzej jako „niedoświadczenie lub brak dostatecznego rozeznania co do przedmiotu umowy”. Powyższe trzy przesłanki opisują subiektywno-merytoryczny stan strony, który nie pozwala na całkowicie swobodne powzięcie woli o zawarciu umowy. Równocześnie, słabość strony nie osiąga takiego nasilenia, aby konieczne było zastosowanie art. 82 k.c.

Przymusowe położenie w rozumieniu art. 388 § 1 k.c. oznacza znajdowanie się strony w takich warunkach materialnych, osobistych lub rodzinnych, które zmuszają ją do zawarcia umowy nawet za wszelką cenę lub nie pozwalają na swobodne pertraktacje (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 24 listopada 1998 r., I CKN 667/97, Legalis). Nie musi polegać ono na zagrożeniu utraty całego majątku, lecz wystarczy obawa o grożący pokrzywdzonemu lub jego bliskim niedostatek, albo konieczność wykonania zobowiązań podatkowych (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 27 września 2005 r., V CK 191/05, Legalis). Sytuacja przymusowa musi obiektywnie mieć miejsce, niezależnie od tego, czy wyzyskany zdaje sobie z niej sprawę, a jej przyczyna jest irrelewantna. Może to być trudna sytuacja finansowa, konieczność opłacenia kosztownego leczenia, wymagalność innych pilnych zobowiązań. W piśmiennictwie wyrażany jest pogląd, że nawet przemijające trudności w spłacie zobowiązań stanowiące motyw wyzbywania się przez dłużnika majątku na warunkach dla niego skrajnie niekorzystnych należy kwalifikować jako przymusowe położenie w rozumieniu art. 388 § 1 k.c. Należy odnotować także stanowisko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego z 24 listopada 1998 r. (I CKN 667/97, Legalis), według którego przyjęcie, że strona „działała z pełną swobodą i świadomością w normalnych warunkach”, „bez ograniczenia możliwości prawidłowej oceny sytuacji”, nie daje podstawy do uznania, że nie znajdowała się w przymusowym położeniu. Nawet działanie z pełną świadomością sytuacji, w której znajduje się strona, oparte na prawidłowej ocenie tej sytuacji, nie wyklucza uznania, że strona znajduje się w przymusowym położeniu, gdy np. znajduje się w obliczu takiego pogorszenia jej sytuacji materialnej, które grozi niedostatkiem dla niej i rodziny.

Z ustalonego stanu faktycznego, nie tylko na podstawie zapisów w kwestionowanej umowie, ale i również z zeznań wiarygodnych świadków oraz nagrania negocjacji z 27.02.2018 r. wynika, iż powód nie tylko nie znajdował się w przymusowym położeniu, ale również nie był niedołężny lub niedoświadczony przy dokonywaniu czynności prawnej. Powodowi również nie można przypisać niedoświadczenia, które mogłoby się wyrażać w niemożliwości przewidzenia następstw dokonanej czynności. Jak sam powód przyznał była to jego kolejna pożyczka o charakterze „chwilówki”, powód zaciągał takie zobowiązanie także w innych firmach działających na rynku tego typu pożyczek i w ten sposób doszło do sprzedaży działek darowanych mu przez matkę a znajdujących się R..

W trakcie zawierania umowy powód negocjował niektóre z jej postanowień. W tym działaniu próżno też dopatrywać się niedołęstwa, które powód mógłby wywodzić z jego stanu psychofizycznego. Wręcz przeciwnie, powód aktywnie uczestniczył w negocjowaniu warunków kwestionowanej umowy, ustalał sposoby i terminy spłat. Powód złożył także zastrzeżenie w akcie notarialnym o tym, że zabezpieczenie w postaci spółdzielczego prawa własności lokalu w Ż. przy ul. (...) przekracza znacząco kwotę udzielonej pożyczki.

Powód początkowo podnosił, że padł ofiarą swoistego spisku M. K. i pozwanego (...) mającego na celu pozbawienie go majątku. Na dowód powyższego przedstawił oświadczenie o uiszczeniu na rzecz byłego wspólnika kwoty 420.000 zł, która jak wynika z zeznań I. G. została przez nią przekazana na spłatę długów syna. Natomiast w pozostałym zakresie nic nie potwierdzało stanowiska powoda - na okoliczności, które wskazywał powód przedstawiono jedynie jego zeznania, które dodatkowo nie korelują z twierdzeniami podnoszonymi w pismach procesowych strony. Jeśli idzie o zeznania I. G., matki powoda to należy wskazać że prezentują one wiadomości z drugiej ręki, ponieważ wszelkie informacje w tej sprawie pochodziły od samego powoda, który dodatkowo nie informował matki o wszystkich okolicznościach sprawy. Jak Sąd wskazywał już powyżej utrwalone jest orzecznictwo, że sytuacja mająca prowadzić do wyzysku może wynikać tylko z tego, że powód ma długi. Natomiast kwestia długów i źródła tego roszczenia jest dla Sądu niejasna. Powód wskazywał, iż przyczyną jest niepowodzenie w biznesie prowadzonym razem z M. K., który na skutek niejasnych machinacji finansowych oraz w celu pozbawienia powoda jego majątku wciągnął go w pożyczki udzielane przez firmy z sektora pozabankowego a następnie zażądał spłaty, posługując się groźbami karalnymi. Z kolei M. K. zeznawał, że A. G. prowadził nader rozrzutny i swobodny tryb życia, wydając kwoty znacznie przekraczające realnie osiągane dochody. Sąd nie jest w stanie konkretnie określić przyczyn powstałego zadłużenia powoda ale biorąc pod uwagę całość wiarygodnego materiału dowodowego i ustalone zachowanie powoda, informacje o groźbach pozbawienia życia czy okaleczeniu powoda pochodziły przede wszystkim od niego samego i były kierowane do matki jak wyjaśnienie zaciągnięcia pożyczek i utraty darowanych mu działek. Z zeznań I. G. wynika że powód, nazywając to wprost, oszukiwał własną matkę w celu uzyskania od niej pieniędzy na spłatę swoich długów. Bezsprzecznie M. K. nie pozostawał w żadnym spisku czy powiazaniach nieformalnych z (...) w celu pozbawienia powoda jego majątku – pochodzącego praktycznie w całości z darowizn od matki.

Powód przyznał, a także wynika z to z dokumentów zgromadzonych w sprawie, że już wcześniej, od innych podmiotów zaciągał pożyczki – potwierdził to także na nagraniu w czasie przygotowywania umowy z 2018 r. Skoro zaś spłata 420.000 zł długu „za pośrednictwem M. K.” – jak wynika z oświadczenia k. 41 oraz zeznań I. G. - nastąpiła bezpośrednio ze środków pochodzących od matki powoda, to odpowiadałoby wypowiedzi powoda utrwalonej na nagraniu spotkania z 28.02.2018 r. o spłaceniu „blisko (...) złotych konkurencji” – zapewne firmom wskazywanym w pozwie tj. (...). Wiarygodnie zeznali pracownicy pozwanego oraz M. K., że nie był on przedstawicielem (...) ani nie łączył go z pozwanym żaden stosunek cywilnoprawny czy też osobisty. Jak wynika z zeznań M. K. jego były wspólnik, z którym się poróżnił m. in na skutek działań powoda ma znajomości w tego typu firmach. Z tym, że twierdzenia świadka o możliwej współpracy z członkiem zarządu (...) oraz innej spółki z grupy kapitałowej wykraczają poza ramy niniejszego postępowania. Zawarte w pozwie zarzuty odnoszące się do powiazań osobowo - finansowych, a wręcz istnienia jakiegoś pisku lub związku przestępczego pomiędzy pozwanym, M. K. i nabywcą nieruchomości nie znalazło żadnego potwierdzenia w przeprowadzonym postepowaniu sądowym.

W ocenie Sądu powziętej na podstawie ustalonego stanu faktycznego powód wiedział dokładnie jaka jest treść czynności prawnej przez niego podejmowanej, godził się także z jej skutkami, zdecydowanie nie znajdował się także w sytuacji wyzysku miał także świadomość treści i skutków zaciąganego zobowiązania. Sytuacja majątkowa powoda nie była tak zła, by musiał zaciągać zobowiązanie, z całokształtu materiału dowodowego wynika raczej iż główną motywacja była chęć ukrycia trudnej sytuacji przed matką. Zeznania powoda o tym, że był przekonany iż zawiera aneks do umowy z 2017 r. także są niewiarygodne – wprost z §1 ust. 13 tej umowy oraz odpowiednio §1 ust. 15 umowy z 2018 r. wynikało, iż aneks przedłużający termin spłaty pożyczki może zostać zawarty jedynie w przypadku spłaty 11 rat pożyczki. Również z przebiegu spotkania 27.02.2018 r. nie wynika cokolwiek innego. Nie było zatem żadnych podstaw do uznania za zasadne twierdzeń powoda o jego braku rozeznania, czy też stresie wyłączającym możliwość zrozumienia podejmowanych przez siebie czynności.

W zakresie twierdzeń powoda o tym, że nakazywano mu wpisywać inne kwoty niż realne, by miał zdolność kredytową – należy stwierdzić że gdyby (...) był instytucją bankową to należałoby zawiadomić prokuraturę o tym, że powód wyłudzał pożyczkę – takie zaś zachowanie powoda nie zasługuje na ochronę prawną. Ze złożonej transkrypcji nagrania z 27.02.2018 r. wynika też jednoznacznie, że powód powoływał się na posiadane działki i inne nieruchomości oraz twierdził ze spłaci zadłużenie niezwłocznie po ich zbyciu.

Również oceniając causa działania powoda w związku z umową z (...) sp. z o.o. sp. k. to należy stwierdzić, iż była nią dopłata 20.000 zł w celu odzyskania swojego mieszkania zatem nie sposób uznać, że ktoś narzucił powodowi nabywcę tego mieszkania a powód był w sytuacji przymusowej i dlatego z tego skorzystał. Powód sam mógł zbyć to mieszkanie i nie korzystać z żadnej z pożyczek, niemniej oceniając to zachowanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego oraz doświadczenia życiowego powód obawiał się reakcji matki, która mu to mieszkanie darowała.

Reasumując całokształt działań powoda, wynikający ze zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów nie sposób zakwalifikować jako działanie pod przymusem, brak zrozumienia znaczenia dokonywanych czynności. Dodatkowo powód przy zawieraniu umowy przed notariuszem oświadczył, że nie znajduje się w przymusowym położeniu w rozumieniu art 388 k.c., a o treści tego przepisu notariusz go pouczył. W ocenie Sądu niewiarygodne były twierdzenia powoda o tym że notariusz pominął jakieś wyjaśnienia czy informacje, które zaprotokołował, nie udzielił mu informacji o tym czym jest przewłaszczenie na zabezpieczenie – szczególnie że pierwotnie przewłaszczenie zostało ustanowione w ramach umowy z 2017 r. zawieranej przed innym notariuszem, niż w 2018 r.

W ocenie Sądu nie było podstaw także do uwzględnienia roszczenia ewentualnego w postaci obniżenia kwoty prowizji. Odnosząc się do przesłanki rażącej dysproporcji świadczeń, o której stanowi art. 388 § 1 k.c., należy wskazać, że w ustalonym stanie faktycznym mamy do czynienia z dwiema czynnościami prawnymi, pożyczką i przewłaszczeniem na zabezpieczenie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, pomiędzy którymi występuje ścisła zależność gospodarcza.

W intencji stron świadczenie (...) polegające na oddaniu do dyspozycji powoda kwoty pożyczki było odpowiednikiem jego świadczenia w postaci zwrotu pożyczonej sumy wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału w postaci prowizji zawierającej także odsetki, co nastąpiło poprzez przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w ramach przewłaszczenia na zabezpieczenie – natomiast miało to miejsce pierwotnie w ramach umowy z 2017 r., nieobjętej pozwem w sprawie. Powód utracił roszczenie o zwrotne przeniesienie tego prawa w związku z niezwróceniem pożyczki w uzgodnionym terminie, umowa przewidywała zwrot na jego rzecz ewentualnej nadwyżki. To, iż zgodził się na zbycie lokalu za niższą cenę niż rynkowa, by móc go odkupić także w niższej cenie nie może wpływać na ocenę ważności postanowień umowy pożyczki w tym zakresie, powód wiedział co czyni, zdawał sobie sprawę z konsekwencji swych działań i były one oparte na kalkulacji iż zdobędzie środki na wykup mieszkania. To, iż kalkulacje te zawiodły nie może skutkować podważaniem wykonanej umowy.

Podkreślić wypadnie, iż powód nie zaciągał zobowiązania jako konsument, a w ramach swojej działalności gospodarczej, zatem zastosowanie ma art. 353 ^{( 1)} k.c. Świadczy o tym zarówno zarejestrowany przebieg spotkania i wypowiedzi powoda oraz pracowników pozwanego („przestańmy udawać, że jest pan konsumentem”) jak i korelujące z nimi oświadczenia powoda zawarte akcie notarialnym w §1 ust 2 umowy oraz komparycji ww. umowy określającej jako zaciągającego zobowiązanie powoda w ramach jego działalności gospodarczej. Dodać należy, że powód wprawdzie zawiesił swoją działalność gospodarczą 11.09.2017 r. ale w dniu 27.02.2018 r. ją wznowił – fakt, że powód miał w tej dacie czynną działalność gospodarczą, czego dowodem był wydruk z CEiDG, został odnotowany w komparycji aktu notarialnego, ale wynika to też z treści nagrania. Nadto już z samych twierdzeń pozwu wynika jednoznacznie, że powód potrzebował środków z pożyczki na pokrycie zobowiązań wynikających z prowadzonej działalności gospodarczej. Z tych przyczyn nie sposób rozpatrywać postanowień umowy odnoszących się do wysokości pobranej od powoda prowizji w kontekście klauzul niedozwolonych i ich ewentualnej abuzywności.

Prowizja pobrana od powoda była niewątpliwie wysoka jak na zobowiązanie zaciągnięte jedynie na rok, jednakże wobec nie wykazania pozostałych przesłanek z art. 388 k.c. brak było podstaw do przyjęcia, że zachodzi podstawa prawne do zmiany wysokości świadczenia. W dacie zaciągania przez powoda zobowiązania nie istniał jeszcze przepis art. 387 ¹ k.c. ale niezależnie od tego nie miałby on zastosowania w sprawie bowiem nieruchomość przy ul. (...) nie służyła zaspokojeniu jego potrzeb mieszkaniowych, a ponadto jak już rozważano powyżej A. G. nie zawierał umowy pożyczki jako osoba fizyczna, a w ramach prowadzonej prze siebie działalności gospodarczej.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji w punkcie 1.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 §1 k.p.c. w zw. 98 §1 k.p.c. uznając wobec oddalenia powództwa w całości iż należy powoda obciążyć kosztami przegranego procesu.

Złożyły się na nie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł obliczone na podstawie §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. o stawkach zza czynności adwokatów oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Z tych przyczyn postanowiono jak w sentencji w punkcie 2.

Jako, że powód uzyskał zwolnienie do kosztów sądowych jedynie w zakresie opłaty od pozwu (postanowienie z 15.06.2020 r. k. 60) należało go obciążyć kosztami poniesionymi za opinię biegłego w zakresie przekraczającym uiszczoną zaliczkę 2.000 zł i pokrytym przez Skarb Państwa (kwit 303, postanowienie z 29.09.2023 r. k. 320, postanowienie z 14.03.2024 r. k. 351, postanowienie z 15.11.2024 r. k. 377). Z tych przyczyn na podstawie art. 113 u.k.s.c. postanowiono jak w sentencji w punkcie 3.

Sędzia Piotr Królikowski