Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

Protokolant: Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 września 2024 r. w Warszawie

sprawy z powództwa P. L. i B. L.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów P. L. i B. L. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 5.417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 08 marca 2023 r. (data stempla pocztowego, k. 50) powodowie P. L. i B. L. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 81.645,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 stycznia 2023 r. dnia zapłaty. Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego i opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa, według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za późnienie w pełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Powodowie wskazali, iż dochodzą powyższej kwoty tytułem zwrotu kosztów kredytu gotówkowego z dnia 18 lipca 2019 r. o numerze (...) zawartego przez pozwanego z powodami, jako konsumentami, powołując się przy tym na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Powodowie wskazali, że treść umowy zawartej między stroną powodową a kredytodawcą nie spełnia wszystkich wymogów wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim, w szczególności określonych w art. 29 ust. 3 oraz w art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 ustawy. Zdaniem powodów w przedmiotowej umowie mamy do czynienia z następującymi naruszeniami:

1. § 1 w zw. z § 2 w zw. z § 3 ust. 1 w zw. § 4 ust. 2,3 oraz 4 umowy (naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy);

2. § 4 ust. 3 oraz 4 umowy (naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy);

3. § 4 ust. 1 umowy (naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy);

4. § 2 ust 3 umowy (naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 5 Ustawy);

5. § 6 ust. 4 w zw. z § 7 ust. 1 umowy (naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy);

Co więcej powodowie wskazali, że do umowy został dołączony wzór oświadczenia o odstąpieniu, wręczany przez bank Klientowi wraz zawarciem umowy - co ich zdaniem może sugerować bezprawne ograniczenie formy złożenia oświadczenia o odstąpieniu - naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy. Powodowie zarzucili również brak wskazania w umowie adresów do doręczeń elektronicznych kredytobiorcy i pośrednika kredytowego, co stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt. 1 ustawy. W ocenie powoda przywołane uchybienia powinny prowadzić do zastosowania sankcji tzw. kredytu darmowego, o której mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. ( pozew k. 3-14v)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył aby powodowie złożyli skutecznie w dniu 03 stycznia 2023r. oświadczenie w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, a także aby umowa nie spełniała wymogów wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim, w tym wskazanych w treści pozwu. Podniesiono ponadto, że przedmiotowe oświadczenie zostało złożone z przekroczeniem rocznego terminu o jakim mowa w art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim i z tej przyczyny było ono nieskuteczne. (odpowiedź na pozew k. 71-88)

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 lipca 2019 r. P. L. i B. L. zawarli z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. umowę o kredyt gotówkowy nr (...). W § 1 Umowy kredytu wskazano, że Bank udziela Kredytobiorcy kredyt w wysokości 243.000,00 zł do dnia 18 lipca 2029 r. z przeznaczeniem na finansowanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych lub na inny dowolny zdeklarowany cel, w tym na spłatę posiadanych zobowiązań kredytowych w Banku lub innych bankach oraz sfinansowanie prowizji z tytułu udzielenia kredytu (§ 1 lit a i lit b umowy).

Przy zawarciu umowy Bank był reprezentowany przez pośrednika kredytowego: (...) z siedzibą w W. przy ul. (...).

Zgodnie z treścią § 2 Umowy kwota kredytu miała zostać udostępniona w ciągu 3 dni roboczych od dnia zawarcia, w ten sposób, że:

- kwota 238.164,30 zł przelewem na wskazany rachunek bankowy, z czego:

a)  kwota 63.157.79 zł miała zostać przekazana na rachunek nr (...) tytułem spłaty kredytu gotówkowego;

b)  kwota 4.544.00 zł miała zostać przekazana na rachunek nr (...) tytułem spłaty zadłużenia w karcie kredytowej;

c)  kwota 80.131,93 zł miała zostać przekazana na rachunek nr (...) tytułem spłaty kredytu gotówkowego;

d)  kwota 50.21,35 zł miała zostać przekazana na rachunek nr (...) tytułem spłaty zadłużenia w karcie kredytowej;

e)  kwota 85.309,23zł miała zostać przekazana na rachunek nr (...);

Natomiast kwota 4.835.70 zł stanowiąca prowizję z tytułu udzielenia kredytu miała zostać przekazana w formie przelewu na rachunek Banku. Kredytobiorcy upoważnili Bank do wypłata środków pochodzących z kredytu na wskazane w umowie rachunki bankowe. (§2 ust. 1 Umowy)

Umowa została zawarta pod warunkiem pozytywnej weryfikacji dokumentacji i danych przedstawionych przez kredytobiorcę, przy czym bank był zobowiązany do przeprowadzenia weryfikacji w terminie 3 dni roboczych od dnia podpisania umowy. (§ 2 ust. 3 )

Zgodnie z § 3 Umowy Bank był uprawniony do pobierania odsetek od udzielonego kredytu, według zmiennej stopy procentowej, ustalonej jako suma wartości stopy referencyjnej NBP i marży Banku w wysokości 8,29 punktu procentowego w stosunku rocznym, gdzie na dzień zawarcia Umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 9.79 % w stosunku rocznym. Zmiana stopy referencyjnej NBP skutkować miała zmianą wysokości oprocentowania kredytu. Jednocześnie w umowie wskazano, że aktualna wysokość stopy referencyjnej NBP dostępna jest na stronie internetowej www.NBP.pl (ust. 1). O zmianie oprocentowania zobowiązany był powiadomić kredytobiorcę w ciągu 21 dni przekazując nowy harmonogram spłat. (ust. 3).

Zgodnie z § 3 ust. 4 naliczanie odsetek odbywało się w oparciu o zasadę wyrażoną w postaci ilorazu 365/360 (w roku przystępnym 366/360), co oznacza przyjęcie faktycznej ilości dni w okresie obrachunkowym w stosunku do 360 dni w roku obrachunkowym.

W § 4 Umowy wyjaśniono, że opłaty i prowizje związane z udzieleniem i obsługą kredytu pobierane są zgodnie z obowiązującą w dniu dokonywania czynności „Taryfą opłat i prowizji pobieranych przez (...) Bank (...) S.A. za czynności bankowe dla klientów indywidualnych" zwaną dalej Taryfą. Wskazano przy tym, że przesłanki zmian Taryfy zostały określone w jej treści, zaś Bank miał obowiązek poinformować Kredytobiorcę o proponowanej zmianie Taryfy nie później niż 2 miesiące przed proponowaną datą jej wejścia w życie.

W § 4 ust 2 Umowy wskazano, że całkowita kwota do zapłaty na dzień zawarcia Umowy wynosi 384.369,17 zł, składają się na nią zaś:

1) całkowita kwota kredytu 238.164,30 zł,

2) całkowity koszt kredytu 146.204,87 zł. w tym: prowizja z tytułu udzielenia kredytu, w kwocie 4836,70 zł oraz odsetki od kredytu w kwocie 141.366.17 zł.

Zgodnie z § 4 ust. 3 Umowy rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień zawarcia Umowy wynosiła 10,93% i została wyliczona jako całkowity koszt kredytu, o którym mowa w ust. 2 pkt 2), wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. W § 4 ust. 4 wyjaśniono, że całkowita kwota do zapłaty (o której mowa w § 4 ust 2) oraz rzeczywista roczna stopa oprocentowania (o której mowa w § 4 ust. 3) zostały obliczone z uwzględnieniem całkowitej kwoty kredytu, kwoty i terminu pobrania prowizji za udzielenie kredytu, kosztów zabezpieczeń, kosztów usług dodatkowych, terminów i kwot spłat wskazanych w harmonogramie stanowiącym Integralną część Umowy przy założeniu, że prowizja za udzielenie kredytu jest kredytowana oraz że uruchomienie kredytu nastąpi w dniu zawarcia Umowy.

W § 6 Umowy przewidziano, że kredyt i odsetki spłacone zostaną w 120 miesięcznych ratach równych (ust. 1), zaś kredytobiorca został zobowiązany do terminowego dokonywania spłat kredytu i odsetek zgodnie z Umową i harmonogramem spłat stanowiącym jej integralną część (ust. 2) na wskazany rachunek bankowy tj. nr (...)(ust. 4). Jednocześnie zaznaczono, że przez cały okres obowiązywania Umowy Kredytobiorca ma prawo otrzymania od Banku, na wniosek, w każdym czasie bezpłatnie harmonogramu spłat. (ust. 3)

Zgodnie z § 7 ust 4 umowy niespłacona przez kredytobiorcę w terminie należności Banku z tytułu kredytu (należność przeterminowana) od dnia następnego po jego upływie była oprocentowana według stopy wskazanej w § 9 umowy.

W § 8 Umowy opisano sposób zaliczania spłat należności Banku, zaznaczając, że będą one zaliczane w kolejności:

1)  opłat i prowizji.

2)  odsetek, w tym odsetek od należności przeterminowanych,

3)  raty kredytu.

Jednocześnie zastrzeżono, że należności przeterminowane z ww. tytułów mają być pobierane jako pierwsze z zachowaniem powyżej wskazanej kolejności.

W świetle § 9 Umowy kredytobiorca zobowiązany był do pokrycia należności przeterminowanych (1.), których oprocentowanie było równe stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie wskazanych w art. 481 § 2 i Kodeksu cywilnego. Na dzień zawarcia Umowy wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie była równa dwukrotności sumy wysokości stopy referencyjnej NBP i 5,5 p.p. co stanowi 14,00% w stosunku rocznym. (ust. 2) Jednocześnie zastrzeżono, że odsetki od należności przeterminowanych naliczane są według zasady określonej do naliczania odsetek od kredytu wykorzystanego, o której mowa w § 3 ust. 4. Umowy. (ust. 4).

W § 10 ust. 1 Umowy przewidziano uprawnienie Banku do wypowiedzenia Umowy z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i zażądania spłaty całej należności Banku z tytułu Umowy w przypadku:

1) ujawnienia, iż złożone Bankowi informacje nie odpowiadają stanowi taktycznemu;

2) naruszenia warunków Umowy.

W § 10 ust. 2 Umowy ustalono, że uprawnienie Kredytobiorcy do wypowiedzenia umowy z zachowaniem terminu trzymiesięcznego, przysługuje w przypadku gdy strony ustaliły termin spłaty kredytu dłuższy niż rok.

W § 11 Umowy opisano zasady wcześniejszej spłaty kredytu, zaznaczając m.in., że Bank nie pobiera prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty.

W § 14 Umowy przewidziano również uprawnienie kredytobiorcy do odstąpienia od Umowy w terminie 14 dni od jej zawarcia (ust. 2). W ust. 1 poinformowano kredytobiorcę o prawie do odstąpienia w drodze złożenia oświadczenia o odstąpieniu:

a)  pod adresem wskazanym w przekazanym mu wzorze oświadczenia o odstąpieniu albo;

b)  za pośrednictw em Infolinii albo

c)  za pośrednictwem połączenia wideo z Doradcą Online w ramach usługi (...) internet/apikacji(...)zgodnie z Regulaminem usług (...) online dla klientów indywidualnych.

W umowie ustalono, że w przypadku odstąpienia od Umowy Kredytobiorca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu całkowitej kwoty kredytu, o której mowa w § 4 ust 2 pkt 1 wraz z odsetkami naliczonymi od dnia udostępnienia kredytu do dnia spłaty kredytu nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od Umowy na rachunek, o którym mowa w § 6 ust 4. Ponadto poinformowano, że dzienna kwota odsetek liczona od całkowitej kwoty kredytu wynosi 64,77 zł. (§ 14 ust. 4)

Jednocześnie w umowie znalazło się zastrzeżenie, że oświadczenie o odstąpieniu o którym mowa w ust. 1. jest skuteczne wyłącznie po podpisaniu tego oświadczenia przez wszystkich Kredytobiorców będących stronami Umowy (ust 5). Kredytobiorca oświadczył natomiast, że przed zawarciem Umowy został poinformowany przez Bank o przysługującym mu prawie do odstąpienia od Umowy w drodze złożenia Bankowi pisemnego oświadczenia o odstąpieniu od tej Umowy w terminie 14 dni od daty jej zawarcia oraz że do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem, jak również potwierdza odbiór wzoru oświadczenia o odstąpieniu stanowiącego Załącznik nr 1 do Umowy (ust. 6)

W § 16 Umowy kredytobiorca oświadczył, że:

⚫

przed zawarciem Umowy otrzymał Informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zaciąganego zobowiązania kredytowego, wszelkie informacje Istotne dla oceny ryzyka i kosztów związanych z zawarciem umowy oraz zapoznał się z projektem Umowy.

⚫

przed zawarciem Umowy uzyskał od Banku wyjaśnienia do zgłaszanych wątpliwości i ma świadomość ryzyka związanego z zaciągniętym zobowiązaniem kredytowym.

⚫

przed zawarciem Umowy otrzymał pełną treść Regulaminu oraz Taryfę, która obowiązuje w zakresie opłat i prowizji za czynności związane z Umową, Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego.

⚫

z treścią otrzymanych dokumentów Kredytobiorca zapoznał się przed zawarciem Umowy, akceptuje i potwierdza, że jest ich treścią związany.

⚫

Bank poinformował Kredytobiorcę o istnieniu ryzyka zmiany stóp procentowych oraz o tym, że zmiana stopy oprocentowania ma wpływ na wysokość należności Banku z tytułu Umowy oraz na wysokość rat kapitałowo-odsetkowych.

⚫

otrzymał pisemną informację wyjaśniającą znaczenie i konsekwencje ryzyka zmiany stóp procentowych wraz z przykładami.

⚫

w związku z tym, że uzyskuje dochód w walucie innej niż waluta, w której został udzielony kredyt. Bank poinformował Kredytobiorcę o ryzyku kursowym oraz wpływie spreadu walutowego na obciążenia z tytułu spłaty kredytu (zapis dotyczy kredytobiorców, którzy uzyskują dochód w walucie innej, niż złoty).

⚫

rozumie, akceptuje i przyjmuje ryzyka, o których mowa w ust. 3-5, tj. ryzyka zmiany stóp procentowych oraz ryzyko walutowe związane z niedostosowaniem, w trakcie trwania Umowy, waluty kredytu do waluty w jakiej Kredytobiorca osiąga dochody, a także możliwe skutki, jakie mogą wyniknąć z tych ryzyk.

⚫

może kontaktować się z Bankiem przez sieć oddziałów Banku oraz przez infolinię Banku

Dowód: umowa o kredyt gotówkowy nr (...) z dnia 18 lipca 2019 r. – k. 28-30, k. 95-99, formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego – k. 30v-33, k. 100-104, taryfa opłat i prowizji

Kredytobiorcy P. L. i B. L. do chwili obecnej spłacają przedmiotowy kredyt.

Dowód: okoliczność bezsporna, harmonogram spłat – 105-107 – k. 138, historia spłat – k. 34

W pismach z dnia 03 stycznia 2023 r. P. L. oraz B. L. złożyli oświadczenia (każde z osób osobno), w których wskazali, że wobec naruszenia przez kredytodawcę w umowie obowiązków wskazanych w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2022 r. poz. 246), a w szczególności poprzez naruszenie art. 5 pkt 10; art. 30 ust. 1 pkt 7, art. 30 ust. 1 pkt 10; art. 30 ust. 1 pkt 5; art. 30 ust. 1 pkt 15; art. 30 ust. 1 pkt 1 Ustawy korzystają z sankcji przewidzianej w art. 45 cytowanej wyżej ustawy i zwracają kredyt w wysokości nominalnej, tj. bez odsetek i innych kosztów w terminach i w sposób określony w umowie kredytowej nr (...) z dnia 18 lipca 2019 r. Ponadto w tych samym piśmie kredytobiorcy wezwali kredytodawcę do zwrotu pobranych kwot oraz uiszczonych przez kredytobiorców kosztów poprzez zapłatę na wskazany rachunek bankowy kwoty w łącznej wysokości 78.671,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności do dnia zapłaty tytułem zwrotu dotychczas pobranych odsetek i innych kosztów kredytu w postaci prowizji za jego udzielenie.

Dowód: oświadczenie w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim – k. 35-35v, potwierdzenie odbioru – k. 36-37, oświadczenie - k. 40-40v, potwierdzenie odbioru - k. 41-42

W odpowiedzi na oświadczenia złożone przez kredytobiorców co do skorzystania z sankcji kredytu darmowego (...) Bank (...) S.A. pismem z dnia 12 stycznia 2023 r. stwierdził, że umowa nr (...) jest w pełni zgodna z ustawą o kredycie konsumenckim.

Dowód: odpowiedź Banku z dnia 12 stycznia 2023 r. – k. 38-39

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności. Wskazane dowody wzajemnie się uzupełniają i potwierdzają, w zestawieniu ze sobą tworzą spójny stan faktyczny i brak jest zdaniem Sądu przesłanek do odmówienia im mocy dowodowej w zakresie, w jakim stanowiły one podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Pozostałe (a nie ujęte wyżej) zaprezentowane przez strony dowody, nie stanowiły w ocenie Sądu wartościowego materiału dowodowego pozwalającego na poczynienie istotnych w sprawie ustaleń faktycznych.

Należy przy tym wyjaśnić, iż Sąd pominął wniosek o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, albowiem powodowie prawidłowo wezwani nie stawili się na wyznaczonym terminie rozprawy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa wywodzi swoje roszczenia z umowy o kredyt gotówkowy z dnia 18 lipca 2019 r. o numerze (...), do której zastosowanie znajdują zapisy ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 powołanej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym w myśl ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Z kolei z przepisu art. 5 pkt 8 ustawy wynika, że całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. W pkt 6 tego artykułu wskazano, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Uruchomienie sankcji kredytu darmowego zależy od wykonania przez konsumenta uprawnienia prawokształtującego. Sformułowanie, jakie zamieszczono w art. 45 ustawy: „po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia”, jest typowe dla przypadków, w których w przepisach prawa cywilnego wprowadza się uprawnienie prawokształtujące. „Oświadczenie”, oznacza więc oświadczenie woli, a nie oświadczenie wiedzy. Wykonując uprawnienie prawokształtujące, składa się oświadczenie woli. Skutki związane z sankcją kredytu darmowego powstają po złożeniu oświadczenia. Jest to sformułowanie charakterystyczne dla skutków wykonania. Opierając się na ogólnej zasadzie autonomii przyjętej w prawie cywilnym, przepisy często uzależniają stosowanie instrumentów ochronnych od inicjatywy zainteresowanej osoby. Konsument może nie mieć interesu w korzystaniu z sankcji kredytu darmowego z mocy prawa(np. gdy zależy mu na utrzymaniu dobrych relacji z kredytodawcą).

Nie budzi wątpliwości, że w niniejszej sprawie to na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazania faktu posiadania spornej wierzytelności (wobec skorzystania z sankcji kredytu darmowego). Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu mającego istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zasada skonkretyzowana w tym przepisie jest jasna – kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. Zaprzeczenie okolicznościom dokonane przez stronę przeciwną wywołuje ten skutek, że istotne dla sprawy fakty stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia Sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości twierdzeń na innej podstawie. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, Legalis nr 23098). Wobec niewykazania zgłoszonych twierdzeń, sąd pomija te twierdzenia jako gołosłowne.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy stwierdzić należy, że w ocenie Sądu strona powodowa przedstawiła dowody (umowa o kredyt, oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego), na okoliczność zawarcia umowy kredytu konsumenckiego oraz złożenia w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Strona pozwana zakwestionowała jednak skuteczność złożonego oświadczenia z uwagi na przekroczenie ustawowego terminu oraz brak naruszenia warunków określonych w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim. Z tego względu Sąd w pierwszej kolejności odniesie się do zarzutów strony pozwanej dotyczących dochowania terminu do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie (wbrew stanowisku pozwanego) nie może być mowy o przekroczeniu terminu określonego w art. 45 ust 5 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Zgodnie z art. 45 ust. 5 przywołanej ustawy uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Zdaniem Sądu przez wykonanie umowy należy rozumieć sytuację, w której należycie wypełniono wszystkie obowiązki w ramach stosunku kredytu konsumenckiego, w tym obowiązki powstające z mocy ustawy. ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 8 października 2021 r., sygn. akt I ACa 59/21). W ocenie Sądu należy przez to rozumieć dzień wykonania zobowiązania przez kredytobiorcę. Pomimo rozbieżności występujących w doktrynie i orzecznictwie co do kwestii ustalenia terminu wykonania umowy, termin, o którym mowa w powołanym przepisie należy oceniać z punktu widzenia wykonania obowiązków stron stanowiących essentalia negotii zawartej umowy, w tym wypadku obowiązków umownych kredytobiorcy. Umowa pożyczki/kredytu jest umową dwustronnie zobowiązującą, w której dłużnik obowiązany jest do wykonania określonego zobowiązania, zaś na wierzycielu ciąży obowiązek współdziałania przy wykonaniu zobowiązania. Kredytodawca wykonuje swoje zobowiązanie przedstawiając do dyspozycji kredytobiorcy umówioną ilość pieniędzy. Wykonanie umowy ma miejsce wtedy, gdy pożyczkobiorca uzyskał własność przedmiotu pożyczki bądź gdy stworzono mu prawną możliwość wykorzystania przedmiotu pożyczki, tak jak to może czynić właściciel rzeczy ( por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2015 r., V CSK 448/14, MoPrBank.2016, nr 3, poz. 55) a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Wykonanie umowy przez kredytobiorcę następuje z chwilą zwrotu tej samej ilości pieniędzy, w przypadku pożyczki odpłatnej wraz z ustaloną zapłatą. Inne świadczenia, tak jak zwrot części całkowitych kosztów pożyczki (kredytu konsumenckiego), o jakim mowa w art. 49 u.k.k. powstaje dopiero z chwilą wykonania umowy przez obie strony (wypłaty kwoty pożyczki przez kredytodawcę i jej spłaty przez kredytobiorcę).

Ustawowy obowiązek kredytodawcy zwrotu części kosztów aktualizuje się z chwilą wykonania umowy przez kredytobiorcę. Zgodnie z umową z 18 lipca 2019 r. nr (...) kredytobiorca swoje zobowiązanie wykonać miał w terminie 120 miesięcy, a tym samym umowa kredytu nie została przez kredytobiorcę wykonana w całości, nie została też wypowiedziana przez bank. Oczywistym jest więc, że w przedmiotowej sprawie nie upłynął roczny termin określony w art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim.

W dalszej kolejności Sąd pragnie odnieść się do argumentacji strony powodowej odnoszącej się do rzekomych naruszeń przepisów ustawy z dnia 12 maja 2012 r. o kredycie konsumenckim. W ocenie Sądu zarzuty te nie znajdują potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Po pierwsze nie sposób zgodzić się ze stwierdzeniem jakoby zapisy przedmiotowej umowy kredytu naruszały art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy. Zdaniem strony powodowej umowa kredytu nie zawiera obligatoryjnych elementów w postaci adresu pośrednika kredytowego, w tym jego adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, a ponadto nie wskazano również adresu elektronicznego kredytodawcy.

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 30 ust. pkt 1 omawianej ustawy – w brzmieniu obowiązującym na dzień zawarcia przedmiotowej umowy kredytu, Umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać: imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego. Ustawodawca nie stawia więc względem umowy kredytu/pożyczki wymogu wskazania w niej adresów doręczeń elektronicznych. Co więcej w przedmiotowej umowie wskazano adres zarówno kredytodawcy (al. (...), (...)-(...) W.) oraz pośrednika kredytowego (ul. (...), (...)-(...) W.).

Bezpodstawnym okazał się również zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 oraz pkt 4 ustawy. Powodowie zarzucili, że pozwany bank doliczył do całkowitej kwoty kredytu niejako koszty okołokredytowe takie jak prowizję. Zdaniem powodów zastosowane przez Bank w umowie pojęcie „kredytu w kwocie” wprowadza konsumenta w błąd, co do wysokości realnie uzyskanych przez niego środków. Nie jest bowiem prawdą, iż Bank udziela pożyczki w wspomnianej wysokości, albowiem część wskazanej kwoty nigdy nie trafia do konsumenta, stanowiąc faktycznie koszt uzyskania kredytu.

Odnosząc się do powyższego zaznaczyć trzeba, że w świetle zapisów § 2 ust. 1 pkt 2 Umowy prowizja banku za udzielenie kredytu w kwocie 4.835.70 zł miała zostać przekazana na rzecz banku w formie przelewu na rachunek banku, kredytobiorcy natomiast udzielili bankowi upoważnienia do przekazania środków na wskazane rachunki bankowe. Płynie z tego więc wniosek, że kwota prowizji tak jak pozostałe kwoty określone w § 2 ust. 1 pkt 1 Umowy, zostały udostępnione kredytobiorcom, którzy jednocześnie upoważnili bank do rozdysponowania ich na określone cele w formie przelewów.

Niezależnie jednak od powyższego, nawet gdyby uznać, że kwota prowizji nie została udostępniona kredytobiorcom, to w dalszym ciągu przedmiotowy zarzut musi być uznany za chybiony.

Zgodnie z treścią powołanej wyżej regulacji umowa o kredyt konsumencki powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

W przedmiotowej Umowie w § 4 ust. 2 wskazano, wszystkie wymagane przez ustawę elementy. W § 4 ust. 3 wskazano zaś rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, jak i sposób jej ustalenia.

Co zaś się tyczy nieprawidłowego określenia ich wysokości wobec pobierania odsetek od kosztów kredytowanych Sąd pragnie zaznaczyć, że obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim, w którym expressis verbis mowa jest o „kredytowanych kosztach kredytu”. Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu. Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18 (LEX nr 2643248), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą, jak podniósł Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Z tezy tej wynikają zatem dwa istotne wnioski – po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14. Sprowadza się ona, najogólniej rzecz ujmując, do tego, że włączenie jakiejkolwiek kwoty należącej do całkowitego kosztu kredytu do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt (vide pkt 89 i 91 uzasadnienia). Również w literaturze wskazuje się, iż dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu udzielonego przez bank oraz naliczanie odsetek od kwoty przeznaczonej na ten cel. Brak jest podstaw do przyjęcia w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim odmiennych zasad pobierania odsetek od wykorzystanego kredytu, zależnych w szczególności od tego, czy celem kredytowania są koszty udzielanego kredytu (J. Gil, M. Szlaszyński, Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, „Monitor Prawa Bankowego” z 2022 r. Nr 6, s. 59-74). Podobnie T. Czech ([w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018 r., art. 5) wskazuje, że pojęcie „wypłaconej kwoty”, o której mowa w art. 5 pkt 10 u.k.k., obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem. Przemawia za tym wykładnia językowa omawianego przepisu – przepis ten nie wymaga, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta.

Wypłata może być również dokonana w celu pokrycia zobowiązań konsumenta (w tym zobowiązań do zapłacenia kosztów związanych z kredytem). Wniosek ten potwierdza również wykładnia systemowa – na tle przepisów o kredycie bankowym przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału. Zdanie to zdaje się podzielać również Z. Ofiarski ([w:] Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2014 r., art. 5) podkreślając, że po dokonanej nowelizacji z przepisów u.k.k. ustawą z dnia 23 października 2013 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1567) jednoznacznie wynika, że nie można naliczać odsetek od środków, które jeszcze nie zostały wypłacone kredytobiorcy. W danym momencie kwota wypłaconego kredytu może być bowiem niższa od całkowitej kwoty kredytu udostępnianej kredytobiorcy na podstawie zawartej umowy o kredyt konsumencki.

Warto podkreślić, że powyższe stanowisko znajduje oparcie również w aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego. W postanowieniu z dnia 15 czerwca 2023 r. (sygn. I CSK 4175/22) Sąd Najwyższy stwierdził, że termin i sposób zapłaty tzw. przygotowawczej prowizji kredytowej może być określony w umowie kredytu bankowego (art. 69 ust. 2 pkt 9 Prawa bankowego). Obowiązek zapłaty tej prowizji może powstać już w chwili oddania przez bank sumy kredytu do dyspozycji kredytobiorcy. Jeśli tak skonstruowana jest umowa, a kredytobiorca na te warunki przystaje i zdecyduje się do zapłaty prowizji przygotowawczej nie ze środków własnych, które by przekazał bankowi, lecz ze środków, o których udostępnienie umówił się z bankiem, to środki przekazane na ten cel kredytobiorcy zwiększają jego zadłużenie kredytowe, które powinno być spłacane zgodnie z harmonogramem i z obciążeniem odsetkowym uzgodnionym przez strony.

Wobec powyższego należy przyjąć, że w umowie kredytu zawartej przez pozwanego z powodami prawidłowo wskazano zarówno rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, jak i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki, wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

Sąd nie podzielił także zarzutów strony powodowej co do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 5 Ustawy. W przedmiotowej sprawie nie może być mowy o braku dokładnego określenia terminów i sposobu wypłaty kredytu i uzależnienie ich od warunków. W § 2 ust. 1 Umowy precyzyjnie bowiem wskazano, że kwota kredytu zostanie udostępniona kredytobiorcy zgodnie z warunkami umowy w ciągu trzech dni od dnia jej zawarcia, jednocześnie podając sposób przekazania środków. Co więcej, nie może być tu mowy o zaistnieniu po stronie kredytobiorców stanu niepewności z uwagi na zawarcie przedmiotowej umowy pod warunkiem zawieszającym – pozytywnej weryfikacji przedstawionej dokumentacji oraz danych dotyczących kredytobiorcy. Zgodnie bowiem z § 2 ust. 4 Umowy Bank był obowiązanych do dokonania przedmiotowej weryfikacji w terminie 3 dni roboczych od dnia podpisania Umowy.

Sąd nie podzielił stanowiska strony powodowej co do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy co do informacji o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z taką umową. Zdaniem powodów zastosowanie w umowie odesłania do tabeli opłat, do której kredytobiorca nie ma dostępu w momencie zawierania umowy nie spełnia wymogu jasnego określenia informacji o kosztach obciążających kredytobiorcę, a tym samym Bank naruszył przepis wskazanego powyżej przepisu ustawy.

W tym względzie zaznaczyć trzeba, że powołana wyżej regulacja ustawowa nakazuje dochowanie przez kredytodawcę obowiązku informacyjnego m.in. w zakresie innych kosztów, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową oraz warunków na jakich koszty te mogą ulec zmianie. Okoliczności te zostały wskazane w § 4 ust. 1i 2 umowy kredytu. W § 4 wskazano, że Bank pobiera opłaty i prowizje związane z udzieleniem i obsługą kredytu zgodnie z obowiązującą w dniu dokonywania czynności „Taryfą opłat i prowizji pobieranych przez (...) Bank (...) S.A. za czynności bankowe da klientów indywidualnych" (, zaznaczając jednocześnie, że przesłanki zmian Taryfy zostały określone w jej treści. W § 16 Umowy kredytobiorcy oświadczyli zaś, że przed zawarciem Umowy otrzymali pełną treść Regulaminu oraz Taryfę, która obowiązuje w zakresie opłat i prowizji za czynności związane z Umową oraz Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego. Nie jest przy tym racjonalne oczekiwanie strony powodowej aby wszystkie kwestie dotyczące rodzaju i wysokości innych ewentualnych opłat związanych z udzieleniem i obsługą kredytu znalazły się w treści Umowy. Co więcej, jak słusznie podniosłą strona pozwana, z treści udostępnionego konsumentowi Formularza informacyjnego wyraźnie wynika, że w zakresie spornej Umowy nie przewidziano kosztów dodatkowych np. związanych z prowadzeniem rachunku czy ubezpieczeniem (Formularz informacyjny – k. 30v-33).

Za całkowicie błędne Sąd uznał stanowisko strony powodowej co do naruszenia art. 30 ust 1 pkt 15 Ustawy o kredycie konsumenckim poprzez podanie procentowej wartości odsetek w stosunku dziennym, a także poprzez wprowadzenie w błąd, wywołując mylne wrażenie, że oświadczenia o odstąpieniu od umowy, które zostały złożone w innej formie niż pisemnie i z pominięciem wzoru oświadczenia sporządzonego przez kredytodawcę, nie zostaną uznane przez stronę pozwaną za wywołujące skutki prawne.

Strona powodowa zdaje się nie zauważać, że w § 14 Umowy szczegółowo uregulowano kwestię uprawnienia kredytobiorcy do odstąpienia od Umowy, oznaczając termin na złożenie oświadczenia (14 dni od jej zawarcia - ust. 2) oraz jej formę (ust. 1). Ponadto poinformowano, że dzienna kwota odsetek liczona od całkowitej kwoty kredytu wynosi 64,77 zł. (§ 14 ust. 4). Nie mamy tu więc do czynienia z procentowym, a kwotowym określeniem odsetek. Podkreślić również należy, że zgodnie z regulacją art. 77 § 2 k.c. jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej (jak miało to miejsce w niniejszej sprawie), dokumentowej albo elektronicznej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę. W tej sytuacji zarzut strony powodowej jest całkowicie chybiony. Strony Umowy mogły bowiem odmiennie uregulować kwestię formy oświadczenia o odstąpieniu od umowy i odstąpić od ustawowego wymogu dochowania formy dokumentowej poprzez jego zaostrzenie poprzez zastrzeżenie formy pisemnej. Oczywistym jest więc, że treść umowy była w tym względzie prawidłowa. Dodatkowo należy wskazać, że wbrew twierdzeniom strony powodowej, kredytodawca nie ograniczył zobowiązał kredytobiorcy do skorzystania ze wzoru oświadczenia o odstąpieniu o czym wyraźnie świadczy treść § 14 ust. 1 i 3 umowy. Przedmiotowe zapisy umowy jedynie wskazują, że treść oświadczenia można złożyć pod adresem wskazanym we wzorze oświadczenia (a w świetle umowy nie jest to jedyna forma jego złożenia), nie zaś, że przedmiotowe oświadczenie musi mieć treść zgodną z przedmiotowym wzorem.

Mając na względzie powyższe, należało uznać, że strona powodowa nie wykazała, aby przedmiotowa Umowa kredytu naruszała wskazane wyżej regulacje ustawowe i wobec tego oświadczenie złożone w trybie art. 45 Ustawy, w ocenie Sądu nie mogło skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego. To zaś powoduje, że roszczenie o zwrot uiszczonych kosztów kredytu nie ma racji bytu.

W konsekwencji Sąd oddalił powództwo (o czym orzeczono w pkt 1 sentencji wyroku).

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 2 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu). Strona pozwana wygrała niniejsze postępowanie w całości, co uzasadniało nałożenie na powodów obowiązku pokrycia całości kosztów postępowania. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 5.400,00 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska