Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Maciaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. A. i P. P.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od A. A. i P. P. solidarnie na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście i 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 maja 2018 r. A. A. i P. P., zastępowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zasądzenie kwot: 141 704,74 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu do dnia zapłaty oraz 6 417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwoty 5 417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Powodowie podnieśli, iż zawarli z pozwanym trzy umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF (nr (...), nr (...), nr (...)), zaś dochodzona przez nich kwota stanowi sumę nadpłat kredytów nr (...) – 85 527,01 zł, nr (...) – 26 306,83 zł oraz nr (...) – 29 870,90 zł, z tytułu nienależnego świadczenia nadpłaconego łącznie na trzech zawartych z pozwanym umowach od początku każdego z kredytów do dnia 15 lutego 2018 r. W ocenie powodów w podpisanych przez nich umowach znajdują się klauzule abuzywne (§ 1 pkt 3A, § 11 pkt 3). Zapisy umowne pozwalające pozwanej na przeliczanie rat przy posługiwaniu się tabelą kursową wprowadzaną i ustalaną jednostronnie przez bank, na którą powodowie nie mieli żadnego wpływu, stanowią klauzule abuzywne. W ocenie powodów klauzule waloryzacyjne mają charakter blankietowy. Przyjęty przez pozwanego miernik wartości w postaci kursu waluty CHF poprzez odwołanie się do tabeli pozwanego banku jest ustalany jednostronnie i samodzielnie przez pozwany bank, nie ma charakteru obiektywnego i zewnętrznego. Nikt poza bankiem nie jest w stanie zweryfikować zasad wedle których następuje ustalenie kursów walut, a w konsekwencji wysokości rat. Konstrukcja klauzul powoduje pobieranie przez pozwanego dodatkowego zysku przez stosowanie niejednolitego miernika wartości, co powoduje, iż kredytobiorca obowiązany jest do zapłaty wyższych rat nawet wówczas, gdy kurs waluty nie uległ zmianie na przestrzeni wykonywania umowy i spłaty kredytu. Skoro pozwany bank nie dokonuje kupna i sprzedaży waluty obcej, gdyż pożycza złotówki, to wyliczonej dla tych celów rachunkowych nadwyżki w tym zakresie nie sposób ocenić inaczej, niż jako jednostronnie ustalanego i pobieranego zysku banku, który w istocie w żaden sposób nie jest powiązany z istotą i funkcją klauzul waloryzacyjnych w rozumieniu prawnym i ekonomicznym, godzi w zasadę równości stron i pewności obrotu. Stąd też powodowie stoją na stanowisku, że warunki umowy dotyczące indeksacji do waluty szwajcarskiej są nieważne i umowa powinna być wykonywana z ich wyeliminowaniem, wobec braku możliwości zastąpienia ich innymi postanowieniami. W ocenie powodów nie można przyjąć, iż kredyt jest indeksowany, a kurs franka należy przyjąć według danych NBP. Powodowie w odniesieniu do umów łączących ich z pozwanym stoją na stanowisku, że umowy są ważnymi czynnościami umownymi, przy czym udzielone kredyty są kredytami w złotych polskich. Postanowienia umowne w zakresie mechanizmu indeksacji są bezskuteczne i nie wiążą powodów, a w konsekwencji wysokość zobowiązania powodów wobec kredytodawcy powinna zostać obliczona z pominięciem klauzul indeksacyjnych. Skoro mechanizm indeksacji nie obowiązuje, to oznacza, że bank wykorzystując ten mechanizm pobrał kwoty od powodów bez podstawy prawnej. Powodom przysługuje zatem prawo do żądania ich zwrotu w oparciu o art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. ( pozew k. 3-55).

W odpowiedzi na pozew z dnia 16 lipca 2018 r. pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa według norm przepisanych.

Strona pozwana podniosła bezzasadność roszczenia powodów w całości. W ocenie pozwanego banku chybiony jest zarzut spełnienia przesłanek abuzywności w niniejszej sprawie. Bez znaczenia jest powoływanie się na wpis w rejestrze klauzul niedozwolonych, skoro w przedmiotowej sprawie przesłanki abuzywności podlegają indywidulanej ocenie, a kredytobiorcy wystąpienia owych przesłanek nie wykazali. Chybiony jest również zarzut dokonywania rozliczeń na podstawie kształtowanych przez bank w sposób jednostronny, całkowicie dowolny i arbitralny tabel kursowych. Na wyznaczanie kursu walutowego mają wpływ wyłącznie uwarunkowania rynkowe i nie są to arbitralne decyzje podejmowane przez bank. W ocenie pozwanego powodowie oczekują, że sąd zwolni ich z ryzyka kursowego, pozostawiając jednocześnie oprocentowanie właściwe dla franka szwajcarskiego. Powodowie zaciągając kredyt mieli świadomość ryzyka kursowego. Pozew zaś jest próbą instrumentalnego nadużycia instytucji klauzul abuzywnych. Kredytobiorcy z abuzywności wyprowadzają błędne wnioski. Nie sposób uznać, że umowy są kredytami złotowymi, niezależnymi od kursu CHF, a jednocześnie oprocentowanymi na podstawie stóp właściwych dla franka szwajcarskiego. Z ostrożności procesowej strona pozwana podniosła, że powództwo oparte na podstawie świadczenia nienależnego powinno zostać oddalone z uwagi na detaliczne regulacje poszczególnych kondykcji, w tym treść art. 411 pkt 1 k.c. i brak zastrzeżenia zwrotu świadczenia, a także ogólną formułę roszczeń z tytułu świadczenia nienależnego, które są tylko odmianą instytucji bezpodstawnego wzbogacenia. Również z ostrożności procesowej strona pozwana podniosła, że roszczenie strony powodowej jest przedawnione w zakresie obejmującym roszczenia wywodzone z rozliczeń dokonanych przed 30 maja 2015 r. oraz przed dniem 30 maja 2008 r. ( odpowiedź na pozew k. 341-406).

Powodowie w replice na odpowiedź na pozew z dnia 13 sierpnia 2018 r. odnosząc się do poszczególnych twierdzeń i zarzutów strony pozwanej podtrzymali dotychczasowe stanowisko w sprawie, podnosząc z ostrożności procesowej zarzut nieważności umowy – brak mechanizmu indeksacji i brak możliwości zastąpienia go przepisami dyspozytywnymi prowadzi do nieważności całej umowy ( replika na odpowiedź na pozew k. 768-797).

Pozwany w piśmie przygotowawczym z dnia 25 października 2018 r. podtrzymał w całości stanowisko zaprezentowane w odpowiedzi na pozew ( pismo przygotowawcze k. 803-814).

W piśmie złożonym na rozprawie w dniu 5 marca 2019 r. strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 159 209,64 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot: 141 704,74 zł od dnia 25 czerwca 2018 r. tj. od doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty oraz 17 504,90 zł od dnia doręczenia pozwanemu odpisu niniejszego pisma oraz kwoty 6 417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwoty 5 417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego. Ewentualnie o ustalenie nieważności umów o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF nr (...), nr (...), nr (...) oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 11 817 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, w tym 10 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego. Ewentualnie o unieważnienie umów o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF nr (...), nr (...), nr (...) na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. z 2007 r. nr 171 poz. 1206) i orzeczenie obowiązku wzajemnego zwrotu świadczeń, poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 458 536,70 zł, a od powodów na rzecz pozwanej kwoty 649 656 zł, oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 11 817 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, w tym 10 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Uzasadniając roszczenie główne powodowie powołali się na argumentację zawartą w pozwie i replice na odpowiedź na pozew. Roszczenie ewentualne o ustalenie nieważności umów powodowie wywodzili z faktu, iż nie zapłacili na rzecz powoda pełnych kwot udzielonego im kredytu, dlatego też przysługuje im powództwo o ustalenie o jakim mowa w art. 189 k.p.c., posiadają bowiem interes prawny w takim ustaleniu. W ocenie powodów, sprzeczne z istotą każdej umowy jest uzgodnienie przez strony, że o zakresie obowiązków jednej ze stron zadecyduje, na zasadzie swobodnego uznania, druga strona w toku wykonywania umowy, tak jak stało się w przypadku spornych kontraktów. Zapisy umów podpisanych przez strony w zakresie wysokości świadczenia kredytobiorców są tak sformułowane, że nie pozwalają konkretnie ustalić wysokości rat, w jakich kredyt ma być spłacany, pozostawiając pozwanemu zupełną dowolność w tym względzie. Brak określenia wysokości świadczenia kredytobiorców przesądza o sprzeczności treści umowy z art. 353 ¹ k.c. i art. 69 prawa bankowego. Powodowie podnieśli również, że uzgodnione przez strony odsetki umowne zastrzeżone w umowach o kredyt, mogą pełnić funkcję waloryzacyjną. Z tych przyczyn umowa jest nieważna w świetle art. 58 k.c. Uzasadniając drugie z roszczeń ewentualnych powodowie wskazali, że pozwany dopuścił się w ich ocenie dwóch nieuczciwych praktyk rynkowych – dopuścił się zaniechania wprowadzającego w błąd, poprzez zatajenie istotnej informacji dotyczącej produktu w zakresie ryzyka związanego z produktem, tj. informacji o zmianach kursu, kształtowania się zobowiązania kredytobiorcy, po drugie bank przedstawił powodom zestawienia wysokości rat kredytu złotówkowego i indeksowanego sugerując, że w każdej sytuacji kredyt związany z CHF będzie korzystniejszy niż złotówkowy. W ocenie powodów spełnione zostały przesłanki zgłoszonego przez nich żądania unieważnienia umowy opartego na art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym ( pismo procesowe k. 836-852v).

W dniu 4 marca 2019 r. do akt sprawy wpłynęło stanowisko Rzecznika (...) pogląd istotny dla sprawy wydane na wniosek powodów ( pismo k. 877-945v).

Pełnomocnik pozwanego w piśmie przygotowawczym z dnia 19 marca 2019 r. wniósł o pominięcie twierdzeń zawartych w piśmie Rzecznika (...) jako nieprzydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy, podtrzymując jednocześnie w całości stanowisko oraz wnioski zaprezentowane w odpowiedzi na pozew oraz piśmie przygotowawczym z dnia 28 października 2018 r. ( pismo przygotowawcze k. 1016-1017).

Pozwany w odpowiedzi na rozszerzenie i modyfikację powództwa z dnia 25 kwietnia 2019 r. wskazując na błędne założenia i obliczenia roszczenia głównego, wniósł o jego oddalenie co do zasady, jak i wysokości, podtrzymując dotychczasową argumentację. W zakresie roszczenia ewentualnego o ustalenie, wskazał, że powodowie nie wykazali istnienia interesu prawnego w dochodzeniu żądanego ustalenia nieważności umowy. Kredytobiorcy nie wskazali w ocenie pozwanego na jakikolwiek stan niepewności stojący za ich żądaniem, który mógłby uzasadniać ich interes prawny i potrzebę uzyskania ochrony prawnej. Ponadto bezzasadny jest zdaniem pozwanego zarzut niezgodności umów z art. 69 ustawy prawo bankowe oraz art. 353 ¹ k.c. W zakresie drugiego ze zgłoszonych roszczeń ewentualnych strona pozwana wskazała, że powodowie nie zdołali należycie wykazać, że bank wprowadził ich w błąd, a zatem nie zostały spełnione przesłanki do unieważnienia umów w oparciu o art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym ( pismo przygotowawcze k. 1023-1039).

Do zamknięcia rozprawy strony nie modyfikowały swoich stanowisk w sprawie ( protokół k. 1045).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. A. i P. P. pozostają w nieformalnym związku partnerskim. Powódka posiada wykształcenie wyższe, jest przedstawicielem handlowym zatrudnionym w branży komputerowej. Powód posiada wykształcenie wyższe, jest przedstawicielem handlowym w branży informatycznej ( dowód: przesłuchanie A. A. protokół k. 1043-1044 – 00:02:39-00:23:23, przesłuchanie powoda P. P. protokół k. 1044-1044v – 00:22:23-00:30:12).

Powodowie postanowili zakupić nieruchomości, zaś środki na ich nabycie planowali uzyskać z kredytu. W tym też celu zgłosili się do pozwanego banku ( bezsporne).

Pozwany bank oprócz kredytu we frankach szwajcarskich zaoferował A. A. i P. P. kredyt w złotych polskich, jednakże powodowie wybrali kredyt we frankach szwajcarskich, którego warunki w ich ocenie były dla nich korzystniejsze ( dowód: przesłuchanie A. A. protokół k. 1043-1044 – 00:02:39-00:23:23).

Powodowie w dniu 15 listopada 2006 r. zawnioskowali do pozwanego banku o udzielenie kredytu na warunkach określonych w regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych (...) z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym, w kwocie 365 156 zł w tym 33 196 zł opłat około kredytowych i składki na ubezpieczenia, w walucie CHF, na okres 360 miesięcy, systemem spłat w równych ratach kapitałowo-odsetkowych. We wniosku powodowie wskazali, iż posiadają wykształcenie wyższe oraz prowadzą własną działalność gospodarczą. Powodowie wnioskując o udzielenie kredytu, posiadali już zaciągnięty kredyt hipoteczny w M. Bank w walucie CHF na kwotę 135 000 zł ( dowód: wniosek o udzielenie kredytu k. 451-456).

Wobec pozytywnego ustalenia zdolności kredytowej powodów (...) S.A. w dniu 8 lutego 2007 r. wydał pozytywną decyzję kredytową do wniosku kredytowego A. A. i P. P. z dnia 15 listopada 2006 r. ( dowód: wydruk z kalkulatora kredytowego k. 476-483, decyzja kredytowa k. 496-499).

W dniu 9 stycznia 2007 r. we (...) Bank S.A. z siedzibą w W. Oddział (...) w Ł. zawarł z A. A. i P. P. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF, której poszczególne zapisy stanowiły:

㤠1 Dane o kredycie:

1.  Cel kredytu: budownictwo mieszkaniowe

1A. Przeznaczenie środków z Kredytu: finansowanie przedpłat na poczet budowy i zakupu od Inwestora Zastępczego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w O., ul. (...) wraz z udziałem w prawie własności lokalu użytkowego (garażu), z którym związane będzie prawo wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr 1 oraz sfinansowanie opłat okołokredytowych.

2.  Kwota Kredytu: 365 156,00 zł

3.  Waluta Waloryzacji Kredytu: CHF

3A. Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 2006-12-21 według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku S.A. wynosi 157 299,90 CHF. Kwota niniejsza ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej w niniejszym punkcie

4. Okres kredytowania: 360 miesięcy, tj. od dnia 9 stycznia 2007 r. do dnia 2037-01-15

5. Wariant spłaty kredytu: równe raty kapitałowo odsetkowe (…)

8. Na dzień wydania decyzji kredytowej przez (...) oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym wynosi 3,24%, marża banku 1,30%. W okresie ubezpieczenia Kredytu w (...) S.A. i (...) S.A. dokonanego zgodnie z § 3 ust. 6 pkt 1), oprocentowanie Kredytu ulega podwyższeniu o 1,00 p.p. i wynosi 4,24%. Po zakończeniu okresu ubezpieczenia obniżenie oprocentowania Kredytu o 1,00 p.p. następuje od daty spłaty najbliższej raty. (…)

§ 5 Wypłata Kredytu

1.  Sposób wypłaty kredytu

1)  Kwota 331 960,00 zł na rachunek nr (...) prowadzony przez (...) S.A. oddział W.

2)  Kwota 5 396,39 zł tytułem składki na ubezpieczenie na życie i od niezdolności do pracy zarobkowej

3)  Kwota 27 799,61 zł na rachunek Kredytobiorcy tytułem sfinansowania opłat okołokredytowych (…)

§ 10 Oprocentowanie kredytu

1.  Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, która w dniu wydania decyzji kredytowej przez (...) ustalona jest w wysokości określonej w § 1 ust 8.

2.  Wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania decyzji kredytowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 2006-11-29 powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę (...) w wysokości 1,30% (…)

§ 11 Spłata Kredytu – wysokość rat

1.  Kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo-odsetkowych określonych w § 1 ust. 5 w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie spłat (…)

5. Raty kapitałowo odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (…)

§ 29 Oświadczenia Kredytobiorcy

1.  Kredytobiorca oświadcza, że został dokładnie zapoznany z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptuje. Kredytobiorca jest świadomy, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu.

2.  Kredytobiorca oświadcza, że został dokładnie zapoznany z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązujących w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania Kredytu i w pełni je akceptuje. (…)” ( dowód: umowa nr (...) k. 59-68).

W dniu 9 lutego 2007 r. we (...) Bank S.A. z siedzibą w W. Oddział (...) w Ł. zawarł z A. A. i P. P. aneks nr (...) do umowy nr (...) zgodnie z którym, zmianie uległy zapisy umowne dot. kosztu inwestycji, wartości nieruchomości, zabezpieczeń kredytu itd. ( dowód: aneks do umowy nr (...) k. 69-70).

W dniu 30 kwietnia 2009 r. we (...) Bank S.A. z siedzibą w W. Oddział (...) w Ł. zawarł z A. A. i P. P. aneks nr (...) do umowy nr (...) zgodnie z którym, zmianie uległ m.in zapis § 1 ust. 1A otrzymując brzemiennie: „Przeznaczenie środków z kredytu 1) finansowanie przedpłat na poczet budowy i zakupu od Inwestora Zastępczego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w O., ul. (...) wraz z udziałem wynoszącym ½ części w prawie własności lokalu niemieszkalnego - garażu nr (...), z którym związane będzie prawo do korzystania z miejsca postojowego, 2) sfinansowanie opłat okołokredytowych ( dowód: aneks do umowy nr (...) k. 71-).

W dniu 27 października 2006 r. A. A. i P. P. złożyli pisemne oświadczenie, w którym oświadczyli, że przedstawiciel (...) Banku S.A. przedstawił im w pierwszej kolejności ofertę kredytu/pożyczki hipotecznej w polskim złotym. Po zapoznaniu się z tą ofertą zdecydowali, iż dokonują wyboru oferty kredytu/pożyczki hipotecznej denominowanej w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej oraz wzrost całego zadłużenia. Ponadto zostali poinformowani przez przedstawiciela (...) Banku S.A. o jednoczesnym ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej polegającym na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej oraz całego zaciągniętego zobowiązania. Są świadomi ponoszenia obu rodzajów ryzyk, związanych z wybranym przez nich produktem kredytowym Przedstawiciel (...) Banku poinformował ich również o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej, tj. możliwości wzrostu raty kapitałowo-odsetkowej. Informacje te zostały powodom przedstawione w postaci symulacji wysokości rat kredytu ( dowód: oświadczenie k. 72).

Powodowie w dniu 19 lipca 2007 r. zawnioskowali do (...) o udzielenie kredytu na warunkach określonych w regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych (...) z przeznaczeniem na zakup działki budowlanej i refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem, w kwocie 125 000 zł w tym 7 000 zł opłat około kredytowych i składki na ubezpieczenia, w walucie CHF, na okres 360 miesięcy, systemem spłat w równych ratach kapitałowo-odsetkowych. We wniosku powodowie wskazali, iż posiadają wykształcenie wyższe oraz prowadzą własną działalność gospodarczą w branży IT. Powodowie wnioskując o udzielenie kredytu, posiadali już zaciągnięty kredyt hipoteczny w (...)Bank w walucie CHF na kwotę 135 000 zł oraz w (...) na kwotę 365 156 zł w walucie CHF ( dowód: wniosek o udzielenie kredytu k. 457-465).

Wobec pozytywnego obliczenia zdolności kredytowej powodów (...) S.A. w dniu 2 sierpnia 2007 r. wydał pozytywną decyzję kredytową do wniosku kredytowego A. A. i P. P. z dnia 19 lipca 2007 r. ( dowód: wydruk z kalkulatora kredytowego k. 484-492, decyzja kredytowa k. 500-502).

W dniu 10 sierpnia 2007 r. we (...) Bank S.A. z siedzibą w W. Oddział (...) w Ł. zawarł z A. A. i P. P. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF, której poszczególne zapisy stanowiły:

㤠1 Dane o kredycie:

1.  Cel kredytu: 1) finansowanie zakupu działki gruntu nr (...) położonej w O.; 2) refinansowanie poniesionych nakładów; 3) finansowanie opłat okołokredytowych

2.  Kwota Kredytu: 125 000,00 zł

3.  Waluta Waloryzacji Kredytu: CHF

3A. Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 2007-08-01 według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku S.A. wynosi 55 368,53 CHF. Kwota niniejsza ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej w niniejszym punkcie

4. Okres kredytowania: 360 miesięcy, tj. od dnia 10 sierpnia 2007 r. do dnia 2037-08-15

5. Wariant spłaty kredytu: równe raty kapitałowo odsetkowe (…)

8. Na dzień wydania decyzji kredytowej przez (...) oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym wynosi 4,20%, marża banku 1,50%. W okresie ubezpieczenia Kredytu w (...) dokonanego zgodnie z § 3 ust. 6 pkt 1), oprocentowanie Kredytu ulega podwyższeniu o 1,00 p.p. i wynosi 5,20%. Po zakończeniu okresu ubezpieczenia obniżenie oprocentowania Kredytu o 1,00 p.p. następuje od daty spłaty najbliższej raty. (…)

§ 5 Wypłata Kredytu

1.  Sposób wypłaty kredytu

1)  Kwota 115 000,00 zł przekazana na rachunek wskazany ww. akcie notarialnym,

2)  Kwota 3 000 zł na rachunek Kredytobiorców tytułem refinansowania poniesionych nakładów,

3)  Kwota 7 000 zł na rachunek Kredytobiorców tytułem sfinansowania opłat okołokredytowych (…)

§ 10 Oprocentowanie kredytu

1.  Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, która w dniu wydania decyzji kredytowej przez (...) ustalona jest w wysokości określonej w § 1 ust 8.

2.  Wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania decyzji kredytowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 2007-06-28 powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę (...) w wysokości 1,50% (…)

§ 11 Spłata Kredytu – wysokość rat

1.  Kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo-odsetkowych określonych w § 1 ust. 5 w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie spłat (…)

4. Raty kapitałowo odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (…)

§ 29 Oświadczenia Kredytobiorcy

1  Kredytobiorca oświadcza, że został dokładnie zapoznany z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptuje. Kredytobiorca jest świadomy, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu.

2.  Kredytobiorca oświadcza, że został dokładnie zapoznany z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązujących w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania Kredytu i w pełni je akceptuje. (…)” ( dowód: umowa nr (...) k. 137-144).

W dniu 19 lipca 2007 r. A. A. i P. P. złożyli pisemne oświadczenie, w którym oświadczyli, że przedstawiciel (...) Banku S.A. przedstawił im w pierwszej kolejności ofertę kredytu/pożyczki hipotecznej w polskim złotym. Po zapoznaniu się z tą ofertą zdecydowali, iż dokonują wyboru oferty kredytu/pożyczki hipotecznej denominowanej w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej oraz wzrost całego zadłużenia. Ponadto zostali poinformowani przez przedstawiciela (...) Banku S.A. o jednoczesnym ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej polegającym na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej oraz całego zaciągniętego zobowiązania. Są świadomi ponoszenia obu rodzajów ryzyk, związanych z wybranym przez nich produktem kredytowym Przedstawiciel (...) Banku poinformował ich również o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej, tj. możliwości wzrostu raty kapitałowo-odsetkowej. Informacje te zostały powodom przedstawione w postaci symulacji wysokości rat kredytu ( dowód: oświadczenie k. 447).

Powodowie w dniu 4 września 2008 r. zawnioskowali do (...) o udzielenie kredytu na warunkach określonych w regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych (...) z przeznaczeniem na zakup działki budowalnej i refinansowanie poniesionych nakładów związanych z zakupem, w kwocie 159 500 zł w tym 9 499,78 zł opłat około kredytowych i składki na ubezpieczenia, w walucie CHF, na okres 360 miesięcy, systemem spłat w równych ratach kapitałowo-odsetkowych. We wniosku powodowie wskazali, iż posiadają wykształcenie wyższe oraz prowadzą własną działalność gospodarczą. Powodowie wnioskując o udzielenie kredytu wskazali, iż posiadają już zaciągnięte kredyty hipoteczne w (...) w walucie CHF ( dowód: wniosek o udzielenie kredytu k. 466-474).

Wobec pozytywnego ustalenia zdolności kredytowej powodów (...) S.A. w dniu 14 października 2008 r. wydał pozytywną decyzję kredytową do wniosku kredytowego A. A. i P. P. z dnia 4 września 2008 r. ( dowód: wydruk z kalkulatora kredytowego k. 489-494, decyzja kredytowa k. 503-505).

W dniu 22 października 2008 r. we (...) Bank S.A. z siedzibą w W. Departament Bankowości Elektronicznej zawarł z A. A. i P. P. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF, której poszczególne zapisy stanowiły:

㤠1 Dane o kredycie:

1.  Cel kredytu: 1) zakup na rynku wtórnym prawa własności niezabudowanej działki gruntu nr (...), położonej w miejscowości N., ul. (...); 2) refinansowanie nakładów własnych poniesionych na zakup przedmiotowej nieruchomości; 3) finansowanie opłat okołokredytowych

2.  Kwota Kredytu: 159 900,00 zł

3.  Waluta Waloryzacji Kredytu: CHF

3A. Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 2008-10-13 według kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku S.A. wynosi 70 917,25 CHF. Kwota niniejsza ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej w niniejszym punkcie

4. Okres kredytowania: 360 miesięcy, tj. od dnia 22 października 2008 r. do dnia 2038-11-15

5. Wariant spłaty kredytu: równe raty kapitałowo odsetkowe (…)

8. Na dzień wydania decyzji kredytowej przez (...) oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym wynosi 4,18%, marża banku 1,25%. W okresie ubezpieczenia Kredytu w (...) dokonanego zgodnie z § 3 ust. 6 pkt 1), oprocentowanie Kredytu ulega podwyższeniu o 1,00 p.p. i wynosi 5,18%. Po zakończeniu okresu ubezpieczenia obniżenie oprocentowania Kredytu o 1,00 p.p. następuje od daty spłaty najbliższej raty. (…)

§ 5 Wypłata Kredytu

1.  Sposób wypłaty kredytu: Kwota 145 000,22 zł przekazana na rachunek wskazany ww. akcie notarialnym, Kwota 5 000 zł na rachunek wskazany przez kredytobiorcę tytułem refinansowania nakładów własnych poniesionych na zakup przedmiotowej nieruchomości, Kwota 9 499,78 zł na zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy tytułem sfinansowania opłat okołokredytowych (…)

§ 10 Oprocentowanie kredytu

1.  Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, która w dniu wydania decyzji kredytowej przez (...) ustalona jest w wysokości określonej w § 1 ust 8.

3.  Wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania decyzji kredytowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 2008-09-29 powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę (...) w wysokości 1,25% (…)

§ 11 Spłata Kredytu – wysokość rat

1.  Kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo-odsetkowych określonych w § 1 ust. 5 w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie spłat (…)

4. Raty kapitałowo odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (…)

§ 29 Oświadczenia Kredytobiorcy

1  Kredytobiorca oświadcza, że został dokładnie zapoznany z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptuje. Kredytobiorca jest świadomy, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu.

2.  Kredytobiorca oświadcza, że został dokładnie zapoznany z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązujących w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania Kredytu i w pełni je akceptuje. (…)” ( dowód: umowa nr (...) k. 187-194).

W dniu 4 września 2008 r. A. A. i P. P. złożyli pisemne oświadczenie, w którym oświadczyli, że przedstawiciel (...) Banku S.A. przedstawił im w pierwszej kolejności ofertę kredytu/pożyczki hipotecznej w polskim złotym. Po zapoznaniu się z tą ofertą zdecydowali, iż dokonują wyboru oferty kredytu/pożyczki hipotecznej denominowanej w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej oraz wzrost całego zadłużenia. Ponadto zostali poinformowani przez przedstawiciela (...) Banku S.A. o jednoczesnym ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej polegającym na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej oraz całego zaciągniętego zobowiązania. Są świadomi ponoszenia obu rodzajów ryzyk, związanych z wybranym przez nich produktem kredytowym Przedstawiciel (...) Banku poinformował ich również o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz zmiany stopy procentowej, tj. możliwości wzrostu raty kapitałowo-odsetkowej. Informacje te zostały powodom przedstawione w postaci symulacji wysokości rat kredytu ( dowód: oświadczenie k. 448, 449).

Powodowie zapoznali się z każdą z umów przed jej podpisaniem. Powodowie nie pytali o sposób ustalania tabel kursowych. Powodowie nie konsultowali z nikim treści umów, jak również nie porównywali ofert kredytowych innych banków. Bank przedstawił powodom symulację spłaty kredytu, jak również wskazywał na czynniki kształtujące ratę kredytu ( dowód: przesłuchanie A. A. protokół k. 1043-1044 – 00:02:39-00:23:23).

Powodowie spłacają raty kredytu w złotych polskich ( dowód: przesłuchanie A. A. protokół k. 1043-1044 – 00:02:39-00:23:23).

Bank poprzez ogłoszenie w serwisie bankowości internetowej poinformował o zmianie od dnia 1 lipca 2009 r. regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych. Zmiana związała była z postanowieniami rekomendacji S II Komisji Nadzoru Finansowego, a dotyczyła możliwości spłaty kredytu bądź pożyczki w walucie waloryzacji ( bezsporne).

Pozwany (...) w celu udzielenia kredytów hipotecznych w walutach obcych pozyskuje je między innymi zaciągając zobowiązania kredytowe w innych bankach w walucie udzielanego kredytu ( dowód: Tabela kursowa (...) – metodyka oraz analiza porównawcza k. 609-714).

Pozwany bank ustala tabele kursowe dla kredytów waloryzowanych walutą obcą każdego dnia przed otwarciem oddziałów banku na podstawie średnich notowań z rynku międzybankowego prezentowanych w serwisach internetowych R. i B. oraz dodaniu do średnich kursów połowy ustalonego przez zarząd banku spreadu walutowego (kurs sprzedaży) lub odjęciu od średnich kursów połowy ustalonego przez zarząd banku spreadu walutowego (kurs kupna). Tabele kursowe ogólnodostępne dla klientów publikowane są na stronie internetowej banku. Informacje o niej otrzymać można również w placówkach banku lub też telefonicznie ( dowód: Tabela kursowa (...) – metodyka oraz analiza porównawcza k. 609-714).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności między stronami bezspornych, jak również złożonych do akt sprawy dokumentów, w szczególności kopii wniosku kredytowego, umowy kredytu, a także dokumentów wewnętrznych pozwanego banku. Sąd w całości dał wiarę przedłożonym dokumentom, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a Sąd nie miał podstaw do kwestionowania ich wiarygodności bądź zawartej w nich treści z urzędu.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się również na częściowych depozycjach powodów przesłuchanych w charakterze strony, w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Jakkolwiek w ocenie Sądu powodowie rzetelnie przedstawili informacje stricte na temat przyczyn i samego zawarcia umów kredytowych i aneksów, to w przypadku pozostałych okoliczności ich relacje są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Zarówno treść składanych pisemnie oświadczeń, jak i późniejsze depozycje powodów nakazują wątpić w podnoszone zarzuty o ich niedoinformowaniu. Zebrany materiał dowodowy i ustalony stan faktyczny, oceniony także pod kątem wykształcenia powodów, doświadczenia zawodowego oraz dotychczasowych kontaktów z produktami bankowymi w walucie obcej wskazuje, iż w chwili zawierania umowy kredytu mieli oni pełną świadomość: różnicy pomiędzy kredytem złotowym, a oferowanym kredytem waloryzowanym do waluty obcej, ryzyka walutowego, spreadu i zmienności oprocentowania. Powodowie w oparciu o otrzymane dane dokonali własnej analizy opłacalności każdego z produktów finansowych i zgodnie z tym dokonali wyboru kredytu.

Powodowie w przedmiotowej sprawie wnosili o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości, ekonomii i finansów na okoliczność wykazania, że na kredytach zaciągniętych przez powodów istnieje nadpłata, a więc na okoliczność istnienia i wysokości nadpłaty na każdym z kredytów przy przyjęciu, że klauzule indeksacyjne, jako abuzywne nie wiążą powodów, zaś umowy pozostają ważne i mogą być wykonywane z ich pominięciem, przy zachowaniu wszelkich parametrów zawartych w umowach, takich jak oprocentowanie i marża. Powodowie wnieśli, aby biegły dokonał wyliczeń, jak obecnie kształtowałaby się historia spłat spornych kredytów przy wyeliminowaniu z umów klauzul § 1 pkt 3 i 3A oraz § 11 pkt 1 i 5, czyli przy przyjęciu wszelkich innych parametrów wynikających z umowy (marża, oprocentowanie).

W ocenie Sądu wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie i podlegał oddaleniu, albowiem rolą biegłego nie jest dokonywanie samodzielnych ustaleń faktycznych istotnych dla zastosowania określonej normy prawnej. To strony winny wykazywać fakty, z których wywodzą skutki prawne. Zadaniem biegłego jest jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego w toku procesu i udostępnionego mu materiału sprawy. Zlecenie biegłemu przez Sąd opracowania opinii w zakresie wnioskowanym przez powoda wykraczałoby poza dyspozycję art. 278 k.p.c. i przerzucałoby w istocie na biegłego obowiązek strony wynikający z treści art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. obligujący stronę powodową do zakreślenia podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia. (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 sierpnia 2010 r., I ACa 286/10, LEX nr 1120109, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 września 2012 r., III AUa 519/11, LEX nr 1220780, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 października 2012 r., I ACa 647/12, LEX nr 1236382). Niezależnie od powyższego zbędne było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, z przyczyn dla których powództwo zostało oddalone, a które wskazane zostały w dalszej części uzasadnienia. W tym przypadku przeprowadzenie dowodu nie wniosłoby istotnych faktów do sprawy, a przyczyniłoby się jedynie do niepotrzebnego przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwa główne oraz ewentualne nie zasługiwały na uwzględnienie i podlegały oddaleniu w całości.

Uzasadniając żądanie główne pozwu strona powodowa opierała się na twierdzeniu, że zawarte w łączących je z pozwanym bankiem umowach kredytów hipotecznych postanowienia § 1 ust. 3 i 3A oraz § 11 ust. 1 i 5 są niedozwolonymi klauzulami, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c., co przesądza o ich bezskuteczności. Z ostrożności procesowej strona powodowa wskazała również na ewentualną nieważność umów w braku możliwości zastąpienia kwestionowanych klauzul przepisami dyspozytywnymi.

Zasadą jest, że każde przejście wartości majątkowej z jednej osoby na drugą musi być prawnie uzasadnione. W związku z tym stosownie do art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby nie było to możliwe, do zwrotu jej wartości.

Przepis ten – w myśl art. 410 § 1 k.c. – stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (§ 2).

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Jak już wyżej wspomniano strona powodowa wystąpiła przeciwko pozwanemu bankowi z powództwem głównym o zapłatę kwoty 159 209,64 zł z uwagi na fakt, iż kwestionowane postanowienia dotyczące klauzuli waloryzacyjnej są abuzywne. Oznacza to, że w niniejszej sprawie ocenę spełnienia przesłanek warunkujących wystąpienie bezpodstawnego wzbogacenia wskutek spełnienia świadczenia nienależnego poprzedzić musi badanie spornych postanowień pod kątem tego, czy wypełniły one znamiona przewidziane w art. 385 ¹ § 1 k.c. (tzw. kontrola incydentalna).

Problematykę abuzywności postanowień umownych reguluje przepis art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione z indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. § 2 powołanego przepisu wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 definiuje nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy jako te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Sąd przychyla się do poglądu, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie mają decydującego znaczenia uprzednio wydane orzeczenia sądowe w innych sprawach, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. W szczególności nie można uprościć badania sprawy poprzez odwołanie się do prejudycjalnego waloru wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Kontrola dokonywana w trybie przepisów art. 479 ³⁶ -479 ⁴⁵ k.p.c. dotyczy nie analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz abstrakcyjnie rozumianej treści normatywnej wzorca umownego (niezależnie od tego nawet, czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy). Kontrola abstrakcyjna zatem polega na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2003 roku sygn. akt III CZP 95/03).

W tym kontekście istotne jest rozważenie zagadnienia rozszerzonej prawomocności wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone. Stosownie do obecnie dominującej linii orzeczniczej prawomocność, o której mowa było w art. 479 ⁴³ k.p.c., pod względem podmiotowym działa jednokierunkowo, tj. na rzecz wszystkich osób trzecich, ale wyłącznie przeciw pozwanemu przedsiębiorcy. Oznacza to, że omawiany wyrok od chwili wpisania uznanego niedozwolonego postanowienia wzorca umowy do rejestru prowadzonego przez Prezesa Urzędy Ochrony Konkurencji i Konsumenta działa na rzecz wszystkich (strony powodowej i wszystkich osób trzecich), ale tylko przeciwko konkretnemu pozwanemu przedsiębiorcy (tak uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 roku w sprawie sygn. akt III CZP 17/15). Regulacja dotycząca rozszerzonej prawomocności wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta ma jednak to ograniczone znaczenie, że dotyczy wyłącznie postanowień będących przedmiotem kontroli abstrakcyjnej, tj. objętych wzorcami umownymi (ogólne warunki umów, regulaminy), nie dotyczy zaś postanowień umów zawartych indywidualnie pomiędzy stronami. W sprawie niniejszej sporne postanowienia objęte są umowami kredytu, których treść w pierwszej kolejności ustalona została w oparciu o preferencje powodów zgłoszone we wnioskach o udzielenie kredytu. Ostatecznie sama treść umowy nie była indywidualnie uzgadniana co do końcowego słownego brzmienia, lecz na kształt przyjętego wariantu tej umowy i w ogóle decyzję o jej zawarciu decydujący wpływ mieli powodowie, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Tym samym w niniejszej sprawie konieczna jest całościowa kontrola, polegająca na badaniu wszystkich przesłanek abuzywności. Zdaniem sądu jest to sytuacja najwłaściwsza z punktu widzenia założeń procedury cywilnej, gdyż pozwala w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób wszechstronny i niezredukowany zrekonstruować wszystkie istotne dla przedmiotowego indywidualnego stosunku prawnego okoliczności.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy, wobec tego zbadać umowę wiążącą strony w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

Bezspornie stosunek prawny wynikający z umów kredytu stanowiących przedmiot niniejszego postępowania stawia powodów w roli konsumentów, pozwanego zaś w roli przedsiębiorcy, natomiast kwestionowane klauzule waloryzacyjne, w ocenie Sądu nie regulują głównych świadczeń stron. Zauważyć jednocześnie należy, że w judykaturze istnieje spór co do przyjęcia czy klauzule waloryzacyjne regulują świadczenie główne, czy też nie. W przypadku uznania, że w przedmiotowej sprawie kwestionowane klauzule określałaby świadczenie główne, Sąd pozbawiony byłby możliwości badania ich abuzywności, przy przyjęciu, że postanowienia te są jednoznaczne i jasne.

Idąc dalej przyjąć należy, w świetle zebranego materiału dowodowego, iż powodowie nie mieli udziału w uzgadnianiu treści spornych klauzul, lecz jedynie biernie przyjęli zaproponowane przez bank zapisy. Z drugiej strony strona powodowa nie wskazała i nie wykazała, że jakiekolwiek zmiany chciałaby wprowadzić do umowy, a bank do zaproponowanych zmian ustosunkował się negatywnie. Trzeba również w tym miejscu zwrócić uwagę na realia zawierania umów w sprawach takich jak przedmiotowa, polegające na tym, że z jednej strony bank posiada pewną paletę instrumentów finansowych do wyboru i uzgodnienia, zaś z drugiej strony konsument zgłasza pod adresem banku swoje konkretne potrzeby (najpierw w drodze ustnej, a po dopasowaniu konkretnego instrumentu do jego potrzeb – w drodze wniosku o udzielenie kredytu). W okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle zgromadzone w materiału dowodowego, nie ulega wątpliwości, że powodowie pragnęli zaciągnąć kredyty hipoteczny, z atrakcyjną ratą, na którą wpływ miało zastosowane przez bank w umowie oprocentowanie. W rezultacie zgłoszone potrzeby pożyczkowe wywołują ze strony banku przedstawienie oferty, która mogłaby tego rodzaju potrzebom sprostać. Ostatecznie klient nie pretenduje nawet do ingerencji w treść postanowień, albowiem otrzymuje satysfakcjonujące z punktu widzenia jego potrzeb warunki umowne. Tak więc jakkolwiek, ściśle rzecz biorąc, powodowie nie wywierali wpływu na konkretne brzmienie postanowień końcowych umów, to jednak zważyć należy, że kształt zaproponowanych warunków umownych był ściśle zdeterminowany potrzebami powodów świadomie przez nich zgłaszanymi. Sąd podkreśla, że wskazana okoliczność nie obala wprawdzie przesłanki nieuzgodnienia indywidualnego postanowień z konsumentem, ale nie pozostaje bez wpływu na ocenę zaistnienia dalszych przesłanek o których mowa w przepisie art. 385 ¹ k.p.c. to jest rażącego naruszenia interesu konsumenta i sprzeczności dobrymi obyczajami. Dodać należy, że zgodnie z art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Jak już wskazano powyżej powodowie nie wskazali i nie wykazali, że zamierzali którekolwiek z postanowień umownych negocjować, natomiast pozwany nie zaoferował dowodu, który uwierzytelniłby okoliczność, że powodowie mieli wpływ na treść kwestionowanych postanowień.

Tymczasem w odniesieniu do przesłanek sprzeczności postanowień z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta Sąd przychyla się do stanowiska strony pozwanej, że powodowie nie wykazali w niniejszym postępowaniu zajścia tychże przesłanek co do żadnej ze spornych klauzul.

Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie „dobre obyczaje” są w zasadzie odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym. Obie, wskazane w tym przepisie formuły prawne, służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r. I CK 832/2004 publ. w Biul. SN 2005/11/13). Nie jest zatem wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta). Strona powodowa podnosząc argumenty o nierównowadze kontraktowej stron, nie dostrzega, że bank udzielając kredytu, czy też pożyczki długoterminowej jest obciążony szczególnym rodzajem ryzyka, nie jest bowiem w stanie po tak długim okresie trwania takiego stosunku zobowiązaniowego domagać się przed sądem odmiennego ukształtowania stosunku, który łączy go z klientem, z powołaniem się chociażby na utratę siły nabywczej waluty polskiej. Wynika to wprost z przepisu art. 358 ¹ § 4 k.c., zgodnie z którym z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. W odniesieniu do kredytów „złotowych” bank kalkuluje swoje ryzyko kontraktowe i udziela kredytu w złotych polskich, to tym samym udziela go na warunkach odmiennych, z realnym oprocentowaniem znacznie wyższym niż w przypadku, w którym udziela kredytu walutowego lub kredytu złotówkowego indeksowanego do waluty obcej, czy kredytu denominowanego w walucie obcej, którą charakteryzują mniejsze wahania kursowe. Takie zabezpieczenie pozwala bankowi na udzielenie kredytu z niższym oprocentowaniem i marżą, a co za tym idzie – niższą ratą, co zdecydowało o wyborze powodów.

W ocenie sądu zastosowane w umowie postanowienia waloryzacyjne nie są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Abuzywność klauzul indeksacyjnych wywodzona była przez powodów z faktu, że miernikiem waloryzacji był kurs waluty CHF ustalany w sposób dowolny i jednostronny przez bank.

Umowy kredytu indeksowanego z istoty swojej są takiego rodzaju, że kredytobiorca jako strona umowy pozostaje bez wpływu na parametry aktualnego probierza wysokości należnej raty. Lecz nie oznacza to ipso facto, że przedsiębiorca (bank) wpływa na ten probierz w sposób dowolny. Wskazać należy, że tabele kursowe banku stanowiące punkt odniesienia dla waloryzacji są realizacją obowiązku banku wynikającego z art. 111 ust. 1 pkt 3 prawa bankowego z dnia 29 sierpnia 1997 roku, zgodnie z którym bank jest obowiązany ogłaszać w miejscu wykonywania czynności, w sposób ogólnie dostępny stosowane kursy walutowe. Co istotne, tabela kursowa banku obowiązuje go nie tylko na potrzeby waloryzacji kredytów indeksowanych w walucie obcej, lecz także w zakresie pozostałych czynności bankowych zależnych od kursu walutowego czy związanych z obrotem walutą. Tym samym bank zmuszony jest do dostosowania się do czynników umożliwiających konkurencję na tym tle w stosunku do pozostałych podmiotów rynku finansowego i odzwierciedlać realne tendencje rynkowe. Do tych czynników należą bieżące notowania kursów wymiany walut na rynku międzybankowym, podaż i popyt na waluty na rynku krajowym i inne. Oznacza to, że kryteria, które ostatecznie decydują o kursie ogłoszonym w tabeli, nie pozostają li tylko w gestii banku, natomiast twierdzenie strony powodowej, że zapis umowny odsyłający do omawianych mierników waloryzacji daje pole dla nieakceptowalnej dowolności banku w kształtowaniu obowiązków konsumenta, jest nieuprawnione.

Strona powodowa podnosiła, iż kwestionowane postanowienia przyznawały bankowi prawo do jednostronnego regulowania wysokości salda kredytu, a tym samym wysokości rat kredytu, poprzez arbitralne wyznaczanie w tabelach kursowych banku kursów kupna i sprzedaży, co przesądziło jej zdaniem o zapewnieniu sobie przez bank możliwości osiągnięcia znacznych korzyści finansowych, albowiem w umowie brak jest kryteriów kształtowania kursu, czynników, które miałyby determinować jego wysokość, dlatego też powodowie nie wiedzieli ostatecznie i nie mogli oszacować, ile będą musieli zapłacić za każdą z rat. Zdaniem Sądu, o ile należy przyznać rację powodom, że takie uprawnienia banku mogą w pewnych sytuacjach stanowić naruszenie dobrych obyczajów, o tyle powodowie nie wykazali, aby tabele kursowe pozwanego banku różniły się od kursu rynkowego transakcji kupna waluty, oraz aby zakres tej różnicy prowadził do rażącego naruszenia ich interesu oraz kształtował ich prawa i obowiązki jako konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Powodowie powoływali się również na naruszenie zasady równowagi kontraktowej stron, ale i ta okoliczność nie została wykazana. W świetle ustalonego stanu faktycznego i zaoferowanych w toku postępowania dowodów, brak jest podstaw do przyjęcia, iż kurs ustalany przez pozwanego, według którego następowało przeliczenie należnej raty kredytowej do spłaty w sposób wynikający z umowy, był dowolny. Strona powodowa bowiem nie wykazała, że kursy pozwanego banku odbiegają od rynkowych w takim stopniu, że można je tak traktować. Nie wykazali także, aby stosowane przez pozwanego kursy waluty rażąco naruszały ich interesy biorąc pod uwagę realia rynku walutowego.

Przy ocenie treści postanowień umownych pod kątem ich ewentualnej abuzywności należy mieć na względzie reguły ogólne wykładni, którym podlegały oświadczenia woli stron w chwili zawierania umowy. Zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak wymagają tego ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia oraz ustalone zwyczaje. W umowach z kolei należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na dosłownym jej brzmieniu (§ 2). W tym kontekście należy badać wyprowadzenie niejako poza umowę miernika wartości świadczeń, poprzez odwołanie się do wartości rynkowej waluty CHF, na którą to wartość w ostatecznie żadna ze stron umowy nie miała realnego wpływu, a co prowadziło do destabilizacji wartości świadczeń umownych. Przy czym destabilizacja ta wiązała się zarówno z największym atutem kredytów waloryzowanych (niskie oprocentowanie kredytu), jak i z ostatecznie dużym i nieuniknionym ryzykiem ekonomicznym. O tych ryzykach powodowie niewątpliwie zostali poinformowani. W ocenie Sądy powodowie w chwili zawierania umowy zdawali sobie sprawę, czym jest ryzyko kursowe, jakie są zalety i wady zaciąganego kredytu, a także rozumieli mechanizmy kształtowania raty.

Równocześnie, wbrew przedstawianej przez stronę powodową wykładni kwestionowanych postanowień, Sąd nie mógł w ocenie abuzywności, a w szczególności spełnienia przesłanki „rażącego naruszenia interesów konsumenta”, abstrahować od całokształtu konstrukcji umów i zawartych w nich postanowień. Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonywaniu zobowiązania wierzyciel. W przedmiotowej sprawie poniesienie ryzyka kursowego, związanego z możliwością zmiennej wartości franka szwajcarskiego, było rekompensowane przez zastosowanie niższej stopy procentowej, co w porównaniu do oferowanych w dacie zawierania umowy kredytów złotowych było znacznie korzystniejsze. Dodatkowo argumentem przemawiającym za brakiem rażącego pokrzywdzenia interesów powodów jest okoliczność czasu obowiązywania umów. Zostały one bowiem zawarte na okres 360 miesięcy, a na skutek chwilowej zmiany kursu waluty powodowie wnoszą o uznanie ich za rażąco pokrzywdzonych usuwając część rozliczeń umów z całego okresu ich obowiązywania, przy czym nie jest wiadome jak w ostatecznym rozrachunku umowy zostaną rozliczone i czy rzeczywiście dojdzie do rażącego pokrzywdzenia powodów. Tu należy wskazać, iż powodowie dopiero z perspektywy czasu ocenili, że kredyty nie były dla nich tak korzystne, jak się tego spodziewali, co było jednak przede wszystkim wynikiem wzrostu kursu franka szwajcarskiego. Istotna jest w ocenie Sądu również okoliczność, że pozwany w wykonaniu zaleceń Rekomendacji S (II) Komisji Nadzoru Finansowego już 1 lipca 2009 roku w drodze zmiany regulaminu udzielania kredytów przewidział i ogłosił możliwość spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w walucie waloryzacji kredytu. Wykorzystanie tej sposobności umożliwiłoby powodom uniknięcie kosztów związanych z różnicami kursowymi, które okazały się dolegliwe w związku ze wzrostem kursu CHF, lecz powodowie na dokonanie stosownej zmiany nie zdecydowali się.

Nie można, poza tym tracić z pola widzenie treści art. 385 ² k.c. zgodnie z którym, według stanu z chwili zawarcia umowy dokonuje się oceny jej postanowień wyłącznie co do zgodności z dobrymi obyczajami.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie przytoczonych wyżej przepisów oddalił powództwo główne wobec niewykazania przez stronę powodową abuzywności kwestionowanych klauzul. Powyższe wyklucza również uznanie umowy za nieważną, wobec braku możliwości zastąpienia kwestionowanych klauzul przepisami dyspozytywnymi. Niemniej jednak zaznaczyć należy, iż zgodnie z orzecznictwem, stwierdzenie abuzywności klauzul waloryzacyjnych nie rodzi skutku w postaci nieważności czynności prawnej.

Wobec oddalenia powództwa głównego, zaktualizowała się konieczność rozpoznania pierwszego ze zgłoszonych roszczeń ewentualnych. Powództwo o ustalenie nieważności umów powodowie wywodzili z faktu, iż nie zapłacili na rzecz powoda pełnych kwot udzielonego im kredytu, dlatego też przysługuje im powództwo o ustalenie o jakim mowa w art. 189 k.p.c., posiadają bowiem interes prawny w takim ustaleniu. W ocenie powodów, sprzeczne z istotą każdej umowy jest uzgodnienie przez strony, że o zakresie obowiązków jednej ze stron zadecyduje na zasadzie swobodnego uznania druga strona w toku wykonywania umowy, tak jak stało się w przypadku spornych kontraktów. Ponadto zapisy umów w zakresie wysokości świadczenia kredytobiorców nie pozwalają konkretnie ustalić wysokości rat, pozostawiając pozwanemu zupełną dowolność w tym względzie. Brak określenia wysokości świadczenia kredytobiorców przesądza o sprzeczności treści umowy z art. 353 ¹ k.c. i art. 69 prawa bankowego. Powodowie podnieśli również, że uzgodnione przez strony odsetki umowne zastrzeżone w umowach o kredyt, mogą pełnić funkcję waloryzacyjną. Z tych przyczyn umowa jest nieważna w świetle art. 58 k.c.

W świetle art. 189 k.p.c., powodowie żądając ustalenia nieważności umów muszą wykazać istnienie po ich stronie skonkretyzowanego interesu prawnego w takim żądaniu. Brak interesu prawnego skutkuje natomiast oddaleniem powództwa, czyniąc zbędnymi rozważania na temat jego zasadności. Powodowie w ocenie Sądu nie wykazali w przedmiotowym procesie zakresie żądania nieważności umów kredytowych zawartych z pozwanym. Interes prawny w sprawie o ustalenie nie wyczerpuje się w tym, że w ocenie strony powodowej, skoro umowy nie zostały dotychczas zrealizowane, a powodowie nie spłacili pożyczonych kwot, to konieczne jest wydanie wyroku unieważniającego zawarte z bankiem kontrakty kredytowe wobec podniesionych zarzutów. Stwierdzenie nieważności umów nie zakończyłoby sporu między stronami, bowiem na skutek stwierdzenia nieważności w dalszym ciągu aktualna pozostawałby konieczność rozliczenia umów.

Nawet gdyby uznać, że powodom przysługuje interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności zawartych z pozwanym, a kwestionowanych w przedmiotowej sprawie umów kredytowych, to powództwo ewentualne w tym zakresie pozostaje bezzasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Umowa kredytu bankowego jest umową nazwaną uregulowaną w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej: prawo bankowe). Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego w brzemieniu obowiązującym na datę zawarcia umów kredytowych, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do ust. 2 umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W art. 69 ust 2 prawa bankowego wskazano, jakie niezbędne postanowienia powinny być zawsze ujawnione w umowie bankowej. Nie wszystkie z tych elementów stanowią essentialia negotii umowy kredytowej. Elementów konstrukcyjnych tej umowy poszukiwać należy w art. 69 ust 1 prawa bankowego.

Analiza postanowień zawartych przez powodów umów kredytowych nie daje podstaw do stwierdzenia, że są one sprzeczne z art. 69 ust. 1 pr. bankowego. W ocenie Sądu podpisane przez strony umowy kredytów hipotecznych spełniają przywołane powyżej ustawowe wymogi prawa bankowego. Niewątpliwe umowa kredytu dochodzi do skutku przez złożenie zgodnych oświadczeń woli przez strony, bank zobowiązuje się do oddania określonej sumy do dyspozycji kredytobiorcy, natomiast ten ostatni do jej zwrotu.

Skoro w umowach kredytu ich kwoty określono odpowiednio na kwoty 365 156 zł, 125 000 zł i 91 245,85 zł i następnie kwoty te poddano waloryzacji do CHF, to brak jest podstaw do przyjęcia, że kwoty kredytu nie zostały określone. Zawarte w umowach postanowienia dotyczące kwoty kredytu w PLN oraz poddaniu jej waloryzacji do CHF, oraz te zgodnie z którymi uruchomienie kredytu następuje w złotówkach (PLN) przy jednoczesnym przeliczeniu w dniu wypłaty na walutę szwajcarską (CHF) zgodnie z kursem kupna waluty z tabeli kursowej, nie jest wyłączone z punktu widzenia treści przywołanych powyżej przepisów i nie sprzeciwia się ustawowej definicji umowy kredytu, która powinna między innymi określać kwotę i walutę kredytu, zasady jego zwrotu i jego oprocentowanie.

Ponadto, jak słusznie podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 kwietnia 2015 roku, wydanym w sprawie V CSK 445/14 (Lex nr 1751291) dopuszczalne jest ułożenie stosunku prawnego w taki sposób, że strony ustalą w umowie inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania zobowiązania. Strony mogą zatem ustalić jako walutę zobowiązania (wierzytelności) walutę obcą, a jako walutę wykonania tego zobowiązania (spłaty wierzytelności) walutę polską. Także z art. 69 prawa bankowego wynika, że określona w umowie kredytu bankowego waluta kredytu oraz określona w tej umowie waluta spłaty kredytu nie muszą być tożsame.

Nie powielając argumentacji co do dowolności banku w kształtowaniu tabel kursowych poczynioną powyżej, nie sposób uznać, iż bank w sposób całkowicie dowolny kształtuje ratę kredytu. Zauważyć również trzeba, że powodom dostarczono harmonogram spłat rat kredytu, z którego jasno wynika co składa się na wysokość poszczególnej raty. W tym też zakresie twierdzeń strony powodowej o braku możliwości weryfikacji wysokości raty, jak również w jakiej części stanowi ona część odsetkową, a w jakiej kapitałową, uznać należy za całkowicie bezzasadne.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 maja 2012 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II CSK 429/11 (Lex nr 1243007) wskazał, że „biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo, na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waloryzacji tego kredytu”. W umowę kredytu bankowego co do zasady wpisana jest niepewność co do wielkości ostatecznych kosztów udzielonego kredytu, które wiążą się z jego udzieleniem i które ostatecznie obciążą kredytobiorcę. Nawet w przypadku kredytów złotowych, nieindeksowanych do waluty obcej, mamy do czynienia z taką niepewnością, zwłaszcza w przypadku zastosowania zmiennego oprocentowania kredytu, zależnego od szeregu czynników, na które kredytobiorca także nie ma wpływu. W konsekwencji w przypadku wzrostu oprocentowania w okresie kredytowania, tak samo jak w przypadku wzrostu kursu waluty szwajcarskiej, wartość świadczenia na rzecz banku będzie mogła ulegać podwyższeniu, ale nadal będzie to jedno i to samo zobowiązanie z tytułu umowy kredytu, bez cech innych stosunków zobowiązaniowych. Brak ekwiwalentności świadczeń pomiędzy kwotą faktycznie udzielonego i wypłaconego kredytu, a ostateczną wartością zwracanego świadczenia przez kredytobiorcę, uwzględniającego zarówno kwotę nominalną kredytu, jak również odsetki i koszty jego udzielenia, jest wpisana w istotę kredytu. Biorąc pod uwagę, iż jedną stroną umowy jest bank, który jako spółka prawa handlowego prowadzi nastawioną na zysk działalność gospodarczą, nie będzie udzielał kredytów pro publico bono, bo tylko wówczas nie dochodziłoby do rozbieżności pomiędzy udzielonym kredytem, a zobowiązaniem do zwrotu wykorzystanego kredytu. W konsekwencji przyjąć należy, iż już z ustawowego założenia od samego początku podpisania umowy kredytowej jej strony nie stoją na równej pozycji, gdyż kredytobiorca, niedysponujący własnymi środkami pieniężnymi na zakup na przykład nieruchomości, musi skorzystać z finansowego wsparcia ze strony banku, który z udzielania kredytów czerpie zyski. Brak równowagi stron umowy kredytu w tym zakresie nie jest jednakże równoznaczny z nieważnością umowy kredytu, ponieważ wykorzystanie mechanizmu waloryzacji, tak jak oprocentowanie kredytu, nie narusza natury kredytu, gdyż zapewnia kredytodawcy zarobek w zamian za udzielenie kredytu.

Na nieważność umów kredytu nie wpływa również fakt, że ich waloryzacja dokonywana jest jednostronnie przez bank w oparciu o kurs waluty u niego obowiązujący. Powodowie zawierając umowy kredytu świadomie i dobrowolnie zgodzili się na wprowadzenie do niej kwestionowanych klauzul. Nie ulega wątpliwości, że powodowie z pobudek czysto ekonomicznych wybrali ten rodzaj kredytu z uwagi na niską ratę. Ponadto ze złożonych przez stronę powodową oświadczeń, zarówno przy składaniu wniosku o udzielnie kredytu, jak i zawartych w samej umowie kredytowej wynika, iż przed podpisaniem umowy o kredyt pracownicy banku przedstawili powodom informację o ryzykach związanych z kredytem waloryzowanym, w szczególności dotyczących klauzul waloryzacyjnych, ryzyka kursowego, mechanizmu kształtowania raty i zmiennego oprocentowania. Powodowie z pełną świadomością zdecydowali się na wybór kredytów waloryzowanych kursem waluty obcej, po uprzednim ich poinformowaniu o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego indeksowanego kursem waluty obcej, a przede wszystkim o ryzyku kursowym. Mieli więc zatem pełną wiedzę, że zarówno rata kredytu, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu, przeliczona na złotówki na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu waluty. Powodowie zostali uświadomieni, że wybierając zadłużenie w walucie szwajcarskiej, w początkowym okresie kredytowania będą korzystali z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i będą spłacali miesięcznie niższą ratę, której wysokość w ciągu kolejnych lat, na który został zaciągnięty kredyt, może ulec znacznemu wzrostowi. Powodowie zostali poinformowani również, iż uruchomienie kredytów i spłata rat kredytowych następuje według kursu kupna i sprzedaży waluty obcej, do której waloryzowany jest kredyt.

Biorąc pod uwagę powyższe w ocenie Sądu, nie można zgodzić się ze stroną powodową, by zawierając przedmiotową umowę bank dopuścił się naruszenia zasad współżycia społecznego. W ocenie Sądu pozwany nie dopuścił się również nadużycia zasady swobody umów, a sama umowa kredytu nie jest sprzeczna z naturą stosunku zobowiązaniowego. Na ważność umowy kredytu nie wpływa także nowelizacja prawa bankowego dokonana ustawą antyspreadową, która weszła w życie w 2011 r.

Reasumując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że zawarta przez strony umowa kredytu nie jest bezwzględnie nieważna, ponieważ nie narusza przepisów prawa, ani nie sprzeciwia się właściwości (naturze) stosunku, ani zasadom współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Z tych też względów należało oddalić powództwo ewentualne o ustalenie nieważności umów.

Ostatnim ze zgłoszonych roszczeń ewentualnych, było unieważnienie umów o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF nr (...), nr (...), nr (...) na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. z 2007 r. nr 171 poz. 1206) i orzeczenie obowiązku wzajemnego zwrotu świadczeń, poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 458 536,70 zł, a od powodów na rzecz pozwanej kwoty 649 656 zł.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu.

Strona powodowa utrzymywała, że pozwany dopuścił się w jej ocenie dwóch nieuczciwych praktyk rynkowych tj. dopuścił się zaniechania wprowadzającego w błąd poprzez zatajenie istotnej informacji dotyczącej produktu w zakresie ryzyka związanego z produktem, tj. informacji o zmianach kursu, kształtowania się zobowiązania kredytobiorcy, po drugie bank przedstawił powodom zestawienia wysokości rat kredytu złotówkowego i indeksowanego sugerując, że w każdej sytuacji kredyt związany z CHF będzie korzystniejszy niż złotówkowy.

Za nieudowodnione uznać należy pierwsze z twierdzeń dotyczących zaniechania po stronie pozwanego obowiązku informacyjnego. Stosownie do przedłożonych w sprawie oświadczeń, jak również zawartych w umowach klauzul wynika, że każdorazowo, zarówno przy składaniu wniosków o udzielnie kredytu, jak i przed podpisaniem umów o kredyt pracownicy banku przedstawili powodom informację o ryzykach związanych z kredytem waloryzowanym, w szczególności dotyczących klauzul waloryzacyjnych, ryzyka kursowego, mechanizmu kształtowania raty i zmiennego oprocentowania. Tym samym powodowie z pełną świadomością zdecydowali się na wybór kredytów waloryzowanych kursem waluty obcej, po uprzednim ich poinformowaniu o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu hipotecznego indeksowanego kursem waluty obcej, a przede wszystkim o ryzyku kursowym. Powodowie mieli zatem pełną wiedzę, że zarówno rata kredytów, jak i wysokość zadłużenia, przeliczona na złotówki na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu waluty. Stronie powodowej wiadome było, że wybierając zadłużenie w walucie szwajcarskiej, w początkowym okresie kredytowania będzie korzystała z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i będzie spłacać miesięcznie niższą ratę, której wysokość w ciągu kolejnych lat, na który został zaciągnięty kredyt, może ulec znacznemu wzrostowi. Powodowie zostali poinformowani, iż uruchomienie kredytów i spłata rat kredytowych następuje według kursu kupna i sprzedaży waluty obcej, do której waloryzowany jest kredyt.

Powodowie nie udowodnili również, że bank przedstawił im zestawienia wysokości rat kredytu złotówkowego i indeksowanego sugerując, że w każdej sytuacji kredyt związany z CHF będzie korzystniejszy niż złotówkowy. W tym zakresie zaznaczyć należy, że jak zeznali powodowie, sami oni ocenili, że kredyt w CHF jest dla nich korzystniejszy. Ponadto przy zawieraniu każdej umowy kredytu powodowie oświadczyli, że przedstawiciel (...) Banku S.A. przedstawił im w pierwszej kolejności ofertę kredytu hipotecznego w polskim złotym, a po zapoznaniu się z tą ofertą zdecydowali, iż dokonują wyboru oferty kredytu hipotecznej w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, a w szczególności tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu hipotecznego oraz wzrost całego zadłużenia. Powyższe przedstawione zostało powodom w postaci symulacji. Trudno jest również oczekiwać, że symulacje te zakładać będą ekstremalne wahania kursu waluty, a tym samym zmiany jego salda.

W tych okolicznościach Sąd doszedł do przekonania, że powodowie nie wykazali, że pozwany stosował wobec nich nieuczciwą praktykę rynkową, dlatego też, ewentualne roszczenie o unieważnienie umów kredytów hipotecznych oparte na art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym należało oddalić.

Z tych wszystkich względów, Sąd na podstawie przytoczonych wyżej przepisów oddalił zarówno powództwo główne, jak i oba powództwa ewentualne.

Wobec oddalenia powództwa Sąd pominął rozważania w zakresie podniesionego z ostrożności procesowej przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia powodów.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty strony pozwanej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5 400 złotych obliczone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz zwrot kosztów opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.