Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 sierpnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: stażysta Dominika Głębocka

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. B. i D. B.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie, ewentualnie zapłatę

Oddala powództwo w zakresie roszczenia głównego;

Zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz R. B. i D. B. – łącznie – kwotę 128 365,49 zł (sto dwadzieścia osiem tysięcy trzysta sześćdziesiąt pięć złotych i czterdzieści dziewięć groszy), wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

od kwoty 99 941,60 zł (dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy dziewięćset czterdzieści jeden złotych i sześćdziesiąt groszy) od dnia 28 maja 2020 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 28 423,89 zł (dwadzieścia osiem tysięcy czterysta dwadzieścia trzy złote i osiemdziesiąt dziewięć groszy) od dnia 17 lutego 2023 r. do dnia zapłaty;

Oddala powództwo w zakresie roszczenia ewentualnego w pozostałym zakresie;

Znosi koszty procesu między stronami;

Na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie tytułem zwrotu wydatków:

nakazuje ściągnąć od R. B. i D. B. z kwoty zasądzonej w punkcie II wyroku kwotę 1411,01 zł (jeden tysiąc czterysta jedenaście złotych i jeden grosz),

zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1411,01 zł (jeden tysiąc czterysta jedenaście złotych i jeden grosz).

Sygn. akt I C 648/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 marca 2020 r., zmodyfikowanym ostatecznie pismem z dnia 4 sierpnia 2022 r., skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W., R. B. i D. B. wnieśli o:

zasądzenie od pozwanego na ich rzecz łącznie kwoty 364 026,17 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnie pobranych kwot w przypadku uznania, iż umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 25 czerwca 2007 r. jest nieważna,

ustalenie nieważności umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 25 czerwca 2007 r.,

ewentualnie, w przypadku nie uwzględniania powyższych żądań, o:

zasądzenie od pozwanego na ich rzecz łącznie kwoty 128 365,49 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnie pobranych kwot w przypadku stwierdzenia, iż w ww. umowie znajdują się niedozwolone postanowienia.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, powiększonych o kwotę 34 zł tytułem uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Powodowie podnieśli, że zawarta przez nich umowa zawiera wady prawne, które odpowiadają przesłankom nieważności wskazanym w art. 58 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. i art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, a także na gruncie przepisów o postanowieniach niedozwolonych (art. 385 ¹ k.c.), ze względu na które jest nieważna lub pozostaje ważna, lecz bez niedozwolonych klauzul dotyczących waloryzacji. Szczegółowe wyjaśnienie swojego stanowiska powodowie przedstawili w uzasadnieniu pozwu i dalszych pism procesowych ( pozew – k. 3-35, pismo przygotowawcze wraz z modyfikacja powództwa z dnia 9 lipca 2020 r. – k. 347-378v, pismo procesowe wraz z modyfikacją z dnia 4 sierpnia 2022 r. – k. 566-567).

(...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc, że powództwo jest bezpodstawne tak co do zasady, jak i wysokości, a z ostrożności zarzut przedawnienia. Szczegółowe wyjaśnienie zajętego stanowiska pozwany przedstawił w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew i dalszych pism procesowych ( odpowiedź na pozew – k. 142-179, pismo pozwanego z dnia 15 stycznia 2021 r. – k. 414-415, odpowiedź na modyfikację powództwa – k. 587-592v).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie ( protokół rozprawy z dnia 26 czerwca 2023 r. – k. 603—603v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 kwietnia 2007 r. D. B. i R. B. złożyli do (...) Bank S.A. (obecna nazwa (...) S.A.) wniosek o udzielenie kredytu w wysokości 346 000 zł w walucie CHF, na okres 25 lat, z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym (wniosek kredytowy – k. 214-218, kalkulacja zdolności kredytowej – k 226-230, decyzja kredytowa – k. 235-237, zeznania powoda – k. 436v-438v, zeznania powódki – k. 438v).

W dniu 25 czerwca 2007 r. R. B. i D. B. zawarli z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF, na mocy której bank udzielił im kredytu na finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od dewelopera domu w zabudowie szeregowej, w kwocie 346 000 zł, waloryzowanej kursem kupna CHF z tabeli kursowej banku obowiązującym w dniu i godzinie wypłaty kredytu (§ 1 ust. 1-3, § 5, § 7 ust. 1 umowy).

Kwota udzielonego kredytu w walucie waloryzacji została w umowie określona na podstawie kursu kupna waluty z tabeli kursowej banku na koniec dnia 29 maja 2007 r. na kwotę 152 510,24 CHF z zaznaczeniem, że kwota ta ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku, a wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej (§ 1 ust. 3A umowy).

Strony ustaliły okres kredytowania na 300 miesięcy od dnia 25 czerwca 2007 r. do dnia 10 czerwca 2032 r. oraz że spłata nastąpi w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, z terminem spłaty raty do 10. dnia każdego miesiąca (§ 1 ust. 4-6 umowy).

Oprocentowanie kredytu zostało określone jako zmienne, przy czym w dniu wydania decyzji kredytowej wynosiło 3,57%, w związku z refinansowaniem składki w okresie ubezpieczenia pomostowego, oprocentowanie kredytu zostało podwyższone o 1,50 punkt procentowy i wynosiło 5,07%, a po zakończeniu okresu ubezpieczenia miało ulec obniżeniu o 1,50 p.p. począwszy od daty spłaty najbliższej raty (§ 1 ust. 8 umowy). Wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania decyzji kredytowej została ustalona jako stawka bazowa LIBOR 3M z dnia 30 maja 2007 r. wynosząca 2,47%, powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę banku w wysokości 1,10 % (§ 9 ust. 1 i 2 umowy).

W umowie ustalono, że bank dokonując co miesięcznego porównania aktualnie obowiązującej stawki bazowej ze stawką bazową ogłaszaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego miesiąca będzie miał możliwość dokonania zmiany wysokości oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stawki bazowej LIBOR 3M o co najmniej 0,10 punktu procentowego. Zmiana wysokości oprocentowania kredytu mogła być dokonana najpóźniej piątego dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonana została zmiana stawki bazowej. Bank w takim przypadku zobowiązany był do sporządzenia i wysłania harmonogramu spłat określającego nową wysokość rat spłaty. Ustalono, że informacja o każdej zmianie obowiązującego oprocentowania kredytu podawana będzie również do wiadomości w placówkach i na stronach internetowych banku. Informację o wysokości rat kapitałowo-odsetkowych można uzyskać również za pośrednictwem telefonu i internetu (§ 9 ust. 1-5 umowy).

Kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat sporządzonym w CHF (§ 1 ust. 5, § 10 ust. 1 i 2 umowy).

W umowie uzgodniono, że spłata kredytu nastąpi na podstawie nieodwołalnego, przez czas trwania umowy, zlecenia dokonywania przelewu z określonego rachunku bankowego (§ 6 ust. 1 umowy).

W § 10 ust. 5 umowy postanowiono, że raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.

R. B. i D. B. oświadczyli że zostali dokładnie zapoznani z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązujących w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania kredytu i w pełni je akceptowali (§ 29 ust. 1 umowy).

Ponadto powodowie oświadczyli że zostali dokładnie zapoznani z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptowali. Oświadczyli, że są świadomi, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu (§ 29 ust. 2 umowy) ( decyzja kredytowa – k. 235-237, umowa kredytu – k. 36-39v, historia kredytu nr (...) – k. 45-51, elektroniczne zestawienie operacji – k. 52-54, zaświadczenia wystawione przez bank w dniu 3 lipca 2017 r. – k. 41-44v, zeznania powoda – k. 436v-438v, zeznania powódki – k. 438v).

R. B. i D. B. spłacali kredyt w PLN ( zaświadczenia – k. 41-44v, opinia biegłego – k. 494-527).

Z dniem 1 kwietnia 2009 roku zmianie uległy postanowienia regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...), stanowiącego integralną część umowy kredytu. Zmiany polegały m.in. na wprowadzeniu do ww. regulaminu w rozdziale III definicji spreadu walutowego i tabeli kursowej oraz zasad i przesłanek wyznaczania kursów walutowych i spreadu, ujętych w tabelach kursowych banku.

W dniu 1 lipca 2009 roku bank umożliwił kredytobiorcom spłatę kredytu w walucie waloryzacji poprzez zawarcie aneksu, wprowadzając stosownie postanowienia do § 27 regulaminu ( regulamin – k. 208-212, pismo okólne z dnia 1 lipca 2009 roku wraz z regulaminem – k. 244-248).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, bowiem ich wartość dowodowa nie była kwestionowana przez strony i także Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich waloru dowodowego.

Zeznania powodów Sąd uwzględnił w zakresie, w jakim znajdują potwierdzenie w dokumentach zebranych w aktach sprawy. Sąd nie dał im wiary w zakresie, w jakim powodowie zaprzeczyli przedstawieniu im przez bank ryzyka związanego z wahaniami kursu CHF, bowiem z umowy wynika fakt przeciwny, a skoro zeznania powodów zostały złożone po upływie 14 lat od złożenia wniosku kredytowego i zawarcia umowy, wysoce prawdopodobne jest, że doszło do zatarcia się lub osłabienia pamięci powodów o faktach mających miejsce w tamtym czasie, zaś twierdzenie o braku poinformowania o ryzyku kursowym jest przejawem przyjętej przez powodów strategii procesowej.

Sąd ustalił wysokość świadczenia nienależnego na podstawie dowodu z opinii biegłego, sądowego K. M. (opinia – k. 494-527), która była rzetelna, poparta rzeczową, logiczną i spójną argumentacją oraz zgodna z określoną przez Sąd tezą dowodową.

Sąd pominął pozostały materiał, bowiem nie miał istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Powodowie ostatecznie domagali się zapłaty kwot 364 026,17 złotych z tytułu nieważności umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 25 czerwca 2007 r. przy równoczesnym ustaleniu nieważności tej umowy (roszczenie główne), ewentualnie zapłaty kwoty 128 365,49 złotych stanowiącej różnicę pomiędzy sumą rat faktycznie pobranych przez bank w oparciu o niedozwolone postanowienia umowne, a suma rat należnych bankowi w razie wyeliminowania z umowy tych postanowień.

Podstawę prawną dochodzonego w tej sprawie roszczenia określa po pierwsze art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny, a ponadto art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c., zgodnie z którymi ten kto spełnił świadczenie nienależne, może żądać zwrotu tego świadczenia lub jego wartości. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Będący przesłanką powództwa o ustalenie interes prawny jest obiektywną w świetle obowiązujących przepisów prawa, wywołaną rzeczywistym naruszeniem albo zagrożeniem określonej sfery prawnej, potrzebą uzyskania wyroku, który wprowadzi jasność co do konkretnego prawa lub stosunku prawnego w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (patrz: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1972 r., III CRN 607/71, OSNC 1973, nr 4, poz. 64 i z dnia 22 września 1999 r., I PKN 263/99, OSNAP 2000, nr 2, poz. 36 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r., III CZP 121/13, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1987 roku, III CRN 57/87, OSNPG 1987, nr 7, poz. 27). Powód nie posiada interesu prawnego, gdy obok powództwa o ustalenie istnieje inna forma ochrony jego praw podmiotowych, a więc np. w procesie o świadczenie lub ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa (patrz: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia z 6 czerwca 1997 roku, II CKN 201/97). Istnienie interesu prawnego należy oceniać na dzień orzekania (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. III CSK 237/18).

W ocenie Sądu powodowie posiadają interes prawny w żądaniu ustalenia, czy zawarta przez nich umowa kredytu jest nieważna, bowiem ostateczny termin spłaty kredytu przypada na 2032 r., a wyrok ustalający wprowadziłby jasność co do sytuacji prawnej powodów, w szczególności co do istnienia uprawnienia banku do dalszego żądania od nich spłaty zadłużenia.

Mimo posiadania przez powodów interesu prawnego uzasadniającego generalnie dochodzenie roszczenia o ustalenie, powództwo o ustalenie nieważności przedmiotowej umowy okazało się niezasadne, bowiem nie zostało wykazane, iżby umowa ta była dotknięta wadami wywołującymi taki skutek.

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Umowa kredytu bankowego jest umową nazwaną uregulowaną w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 i 2 w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przez powodów umowy kredytu, przez zawarcie takiej umowy bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zawarta przez powodów umowa kredytu zawiera elementy wskazane w art. 69 ust. 1 i 2 Prawa bankowego, w szczególności określa kwotę udzielonego kredytu (346 000 zł), cel kredytu (finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od dewelopera domu w zabudowie szeregowej), okres kredytowania, wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Poddanie świadczeń określonych w umowie nominalnie w PLN waloryzacji wartością CHF nie jest sprzeczne z przepisami regulującymi typ umowy kredytu. W dacie zawarcia umowy kredytu stanowiącej przedmiot niniejszej sprawy obowiązywał art. 358 ¹ § 2 k.c., zgodnie z którym strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Chodzi tu o miernik inny niż pieniądz, w którym zobowiązanie zostało wyrażone. Miernikiem tym może być także inna waluta (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-44911. Warszawa, 2016). Brak jest też przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wyłączałyby zastosowanie waloryzacji w przypadku umów kredytu. Wreszcie, poddanie waloryzacji świadczeń stron umowy kredytu nie jest sprzeczne z funkcją tego typu umowy, która sprowadza się do odpłatnego (odsetki) sfinansowania przez bank określonego celu, który chce osiągnąć kredytobiorca.

Umowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Powodowie zdecydowali się na kredyt indeksowany oferowany przez pozwanego jako najkorzystniejszy w danej chwili produkt pod względem wysokości raty i oprocentowania. Bank zapewnił powodom możliwość zapoznania się z warunkami kredytu oraz ryzykami z nim związanymi, i to ostatecznie od D. B. i R. B. zależało zawarcie umowy kredytowej tego rodzaju. Powodowie oświadczyli, że są świadomi ryzyka kursowego i ryzyka zmiany stopy procentowej, mogącego wyrazić się we wzroście rat i całego zadłużenia (oświadczenie § 29 umowy – k. 39v). Powodowie nie wykazali, żeby ich decyzja była efektem nielojalnego postępowania banku, a w szczególności, aby przedstawiciel banku celowo skłonił powodów do zaciągnięcia kredytu tego rodzaju przewidując nieuchronną i znaczną aprecjację CHF względem PLN.

Zważyć nadto trzeba, mając na uwadze stanowiący element wiedzy powszechnej fakt, że po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. kredyty hipoteczne powiązane z walutą obcą były udzielane na masową skalę, iż wg stanu na dzień zawarcia przedmiotowej umowy za dyskryminujące powodów można by uznać zachowanie banku polegające na tym, że kredytobiorcom świadomym ryzyka kursowego odmawia udzielenia kredytu indeksowanego kursem CHF, którego oprocentowanie, a zatem i obciążenie wynikające z comiesięcznej raty było znacząco niższe od obciążenia związanego z kredytem złotówkowym niepowiązanym z CHF – oprocentowanym w oparciu o wyższą stopę bazową WIBOR.

Skoro przedmiotowa umowa jest dopuszczalną w świetle prawa bankowego i cywilnego modyfikacją umowy kredytu, brak jest podstaw do przyjęcia, iżby miała stanowić przejaw obejścia prawa.

Przechodząc do rozważań dotyczących zarzutu abuzywności klauzul zawartych w umowie kredytu przyjąć należy, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, a przy tym jeżeli dane postanowienie umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Wziąć należy pod uwagę także treść art. 22 ¹ k.c., zgodnie z którym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Przyjąć należy, że zawierając umowę kredytu, której dotyczy niniejsze postępowanie, D. B. i R. B. działali jako konsumenci, bowiem z wniosku kredytowego, umowy kredytu i zeznań powodów jednoznacznie wynika, że kredyt miał służyć nie działalności gospodarczej kredytobiorców, lecz zaspokojeniu ich potrzeb mieszkaniowych.

Zawarte w przedmiotowej umowie postanowienia opierające przeliczenia na bankowej tabeli kursów są abuzywne, gdyż dają bankowi możliwość uzyskania korzyści finansowych stanowiących dla kredytobiorców dodatkowe koszty kredytu. Oszacowanie tych kosztów nie było zaś możliwe w dniu podpisania umowy. Czynniki obiektywne, a zatem poddające się weryfikacji z punktu widzenia konsumenta, jak wysokość rynkowych kursów wymiany CHF, tylko częściowo wpływają na ostateczny kurs z tabeli banku. Kurs CHF określony w tabeli kursowej banku zawiera dodatkowo marżę, której wartość jest zależna wyłącznie od decyzji zarządu banku. Taka regulacja stanowi naruszenie przez bank dobrych obyczajów, zgodnie z którymi ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem umowy powinny być możliwe do przewidzenia.

Powodowie zawarli umowę na podstawie wzorca sporządzonego przez pozwany bank, na którego treść nie mieli wpływu. W tych okolicznościach klauzule opierające przeliczenia świadczeń stron na kursie z tabeli banku nie wiążą powodów, skoro zaś, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów powszechnych, Sądu Najwyższego i TSUE, brak jest podstaw do zastąpienia kursu ustalanego przez bank innym kursem, należy przyjąć, że powodów nie wiążą w całości postanowienia umowne dotyczące indeksacji kredytu kursem CHF.

Umowa może być wykonywana z pominięciem klauzuli indeksacyjnej, a przy zachowaniu pozostałych postanowień umownych (w tym opierających zmienne oprocentowanie na stawce LIBOR), bowiem kontrakt ten zachowuje istotne warunki umowy kredytu, zgodnie z którymi bank oddaje kredytobiorcy określony kapitał za wynagrodzeniem w postaci odsetek. Wprawdzie w obrocie gospodarczym zasadniczo nie występują umowy o kredyt złotowy oprocentowany w oparciu o stopę bazową ustalaną dla waluty obcej, w tym CHF, jednakże funkcją instytucji prawnej uregulowanej w art. 385 ¹ k.c. nie jest przekształcenie umowy zawierającej postanowienia abuzywne w występującą w obrocie gospodarczym umowę pozbawioną tych postanowień, lecz eliminacja postanowień tego typu, co stanowi pewnego rodzaju dolegliwość dla przedsiębiorcy stosującego postanowienia abuzywne.

W ocenie Sądu wykładnia i zastosowanie instytucji prawnej uregulowanej w art. 385 ¹ § 2 k.c. w sposób prowadzący do nieważności umowy kredytu nie znajdują uzasadnienia w treści tego przepisu i jego funkcji. Przepis ten jednoznacznie wskazuje na potrzebę utrzymania umowy z pominięciem klauzul abuzywnych, jeżeli umowa oczyszczona z postanowień niedozwolonych nadal zawiera istotne elementy umowy, którą strony zawarły. Jak wcześniej zaznaczono, umowa o kredyt złotowy oprocentowany wg stawki LIBOR nadal odpowiada typowi umowy uregulowanej w art. 69 ustawy – Prawo bankowe, a zatem nie ma przeszkód, aby utrzymać w mocy umowę na takich okrojonych warunkach.

Wykładnię postanowień umowy w świetle art. 385 ¹ k.c. w sposób prowadzący do jej nieważności należy ocenić jako prowadzącą do skutków sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Na skutek takiej wykładni doszłoby bowiem do sytuacji, że sytuacja kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt powiązany z walutą obcą na podstawie umowy, która zostanie uznana za nieważną bez konieczności zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, byłaby diametralnie korzystniejsza niż kredytobiorców spłacających w tym samym czasie zwykły kredyt złotowy, przy czym brak jest jakiegokolwiek racjonalnego, ekonomicznego i aksjologicznego uzasadnienia dla wprowadzenia takiej dysproporcji w sytuacji prawnej i ekonomicznej kredytobiorców realizujących podobny cel mieszkaniowy.

Z powyższych względów Sąd oddalił powództwo w zakresie roszczenia głównego, o czym orzekł w pkt I. wyroku, natomiast uznał za zasadne roszczenie ewentualne o zapłatę świadczenia nienależnego w kwocie 128 365,49 zł, stanowiącego różnicę pomiędzy sumą rat faktycznie pobranych przez bank w oparciu o postanowienia niedozwolone a sumą kwot bankowi należnych w razie wyeliminowania z umowy tych postanowień.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. zasądzając odsetki od kwoty 99 941,60 zł za okres od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu tj. 28 maja 2020 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 28 423,89 zł za okres od dnia doręczenia pozwanemu odpisu modyfikacji powództwa tj. od dnia 17 lutego 2023 r. do dnia zapłaty, a w punkcie III wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie, bowiem w świetle powyższych rozważań okazało się niezasadne.

Jako niezasadny ocenić należało zarzut przedawnienia roszczenia objętego pozwem. Przedmiotem żądania było spełnienie świadczenia polegającego na zwrocie spełnionego ratalnie świadczenia nienależnego (art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c.), a w tej sytuacji termin przedawnienia wynosi 10 lat [patrz: art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104)]. Podnieść przy tym należy, że za początek biegu przedawnienia uznać należy nie datę zawarcia umowy, czy też uiszczenia przez kredytobiorcę pierwszej raty kapitałowo-odsetkowej, lecz dzień, w którym konsument powziął wiedzę lub powinien był racjonalnie rzecz biorąc powziąć wiedzę o abuzywnym charakterze klauzuli, mającym uzasadniać jego roszczenie restytucyjne ( patrz: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21 oraz przywołane tam orzecznictwo TSUE). W ocenie Sądu pozwany nie wykazał, iżby powodowie już w dacie zawarcia przedmiotowej umowy mieli świadomość abuzywności odesłania do tabeli kursowej banku.

O kosztach procesu w pkt IV wyroku, znosząc je między stronami, Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. z uwagi na częściowe uwzględnienie pozwu.

O kosztach sądowych w pkt. V wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1144) w zw. art. 100 k.p.c., zasądzając na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie od R. B. i D. B. kwotę 1411,01 zł i od (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1411,01 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na poczet opinii biegłego.

uzasadnienie wyroku z dnia 7 sierpnia 2023 r., sygn. akt I C 648/20 – str. /