Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Agnieszka Onichimowska

Protokolant: stażysta Aleksandra Bobińska

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości H. M.

przeciwko A. K. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  oddala powództwo;

2.  odstępuje od obciążania powoda Syndyka masy upadłości H. M. kosztami procesu.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 lipca 2020 r. wniesionym przeciwko A. K. (1) powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny prawa własności nieruchomości - lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego przy ul. (...) w W. wraz z związanym z tym lokalem udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie XIII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą dnia 17.07.2015 roku przed notariuszem w P. W. F., pomiędzy: H. M. a A. K. (1) (Rep. A nr (...)), któremu to powodowi - (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. przysługuje wobec dłużnika H. M. wierzytelność w wysokości: 922 513 ,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od dnia 14.08.2018 roku do dnia zapłaty wynikająca z tytułu ponoszenia przez dłużnika H. M. odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. za zobowiązania Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Usługowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że przysługuje mu wobec dłużnika H. M. wierzytelność w wysokości: 922.513,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od dnia 14.08.2018 roku do dnia zapłaty, wynikająca z tytułu ponoszenia przez dłużnika H. M. odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. za zobowiązania Przedsiębiorstwa Produkcyjno- Usługowego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Powód zaznaczył, że postępowania egzekucyjne przeciwko spółce, (wszczęte na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie, z dnia 10 września 2014 roku, sygn. akt 357/13, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27.11.2015 roku, sygn. akt: I ACa 364/15) zostały umorzone, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji wynikającej z braku majątku. Powód wyjaśnił ponadto, iż wniósł pozew o zapłatę przeciwko odpowiedzialnym członkom zarządu tj. H. M. oraz A. P., na skutek czego wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 marca 2019 roku uwzględniono powództwo. Powód zaznaczył, że Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 31.12.2019 roku zawiesił postępowanie w stosunku do pozwanego H. M. ze skutkiem od 16 października 2019 roku na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 kpc wobec ogłoszenia w dniu 16 października 2019 roku upadłości konsumenckiej dłużnika H. M.. W ocenie powoda dłużnik H. M. był świadomy ciążącej na nim odpowiedzialności (za brak dokonania dobrowolnego zwrotu przez Spółkę od powoda zaliczki w wysokości: 500 000,00 zł) na podstawie art. 299 §1 k.s.h. oraz działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, zawierając w dniu 17.07.2015 roku umowę darowizny, na mocy której darował prawo własności lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. na rzecz swojej córki A. M.—K.. Powód zaznaczył, że w wyniku dokonanej darowizny dłużnik stał się niewypłacalny ( pozew k. 3-10 )

Pismem z dnia 29 marca 2022 r. (data stempla pocztowego – k. 270) syndyk masy upadłości H. M. zgłosił swój udział w postępowaniu, oświadczając, że na mocy art. 133 i 124 prawa upadłościowego wstępuje do postępowania w miejsce strony powodowej. Dowód: pismo syndyka – k. 266

W odpowiedzi na pozew (z dnia 19 maja 2022 r. – data prezentaty biura podawczego) pozwana A. K. (1) wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że roszczenie o zapłatę wywodzone przez powoda przeciwko H. M. stanowiące podstawę faktyczną pozwu zostało zaspokojone przez A. P. (odpowiedzialnego solidarnie odpowiedzialnego z H. M. jako byłymi członkami zarządu spółki (...)) na skutek złożenia oświadczania o potrąceniu i zdaniem pozwanej obecnie - nawet w przypadku uznania umowy darowizny za bezskuteczną w stosunku do powoda - powodowi nie przysługuje żadne roszczenie przeciwko H. M.. W tym względzie pozwana wskazała również, że w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Warszawie w sprawie o sygn. akt. XX GC 1162/18, wobec złożonego przez A. P. oświadczenia o potrąceniu (...) Sp. z o. o. cofnął pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia. Ponadto pozwana zaprzeczyła również, żeby: 1) wiedziała, że H. M. działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, 2) w dniu 17 lipca 2015 r. powód był wierzycielem H. M.; 3) w dniu 17 lipca 2015 r. H. M. był niewypłacalny. Zdaniem pozwanej nie można uznać, aby dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela tj. powodowej spółki (...) Sp. z o. o., albowiem w dniu 17 lipca 2015 r. powód nie był wierzycielem H. M. w zakresie jakiegokolwiek roszczenia na podstawie art. 299 § 1 ksh. W jej ocenie H. M. wiedział, że w dniu zawarcia umowy darowizny (...) była dobrze prosperującą firmą instalacyjną i pozew o wartości przedmiotu sporu 500.000 zł nie przesądzał o jej niewypłacalności, ergo oceniając sprawy rozsądnie nie istniały żadne przesłanki mogące usprawiedliwić tezę, jakoby zawarcie umowy darowizny zostało dokonane, celem stania się niewypłacalnym przez H. M., tym bardziej, że w owym czasie powód nie dysponował nawet tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce (...). Powódka wyjaśniła także, że rzeczywistym powodem dokonania darowizny na jej rzecz mieszkania była chęć poprawy przez H. M. sytuacji życiowej córki, której 2 miesiące wcześniej tj. (...) urodziło się dziecko. ( odpowiedź na pozew k. 276 – 282 )

Pismem z dnia 9 grudnia 2022 r. Syndyk masy upadłości H. M. osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej wniósł o:

1.  uznanie za bezskuteczną wobec powoda czynności prawnej - umowy darowizny z dnia 17.07.2015r - lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ulicy (...) w W. wraz ze związanym z tym lokalem udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej, dla której Sąd Rejonowy w dla W. - M. Wydział XIII Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...);

2.  zawarcie w wyroku stwierdzenia, zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2021r (sygn. akt: III CZP 60/19), że wyrok stanowi tytuł egzekucyjny, a Syndyk masy upadłości H. M. osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej ustanowiony przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XVIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych Postanowieniem z dnia 16 października 2019r (sygn. akt: XVIIIGU 312/19), ma prawo do zaspokojenia swojej wierzytelności w kwocie 1.303.875,52 zł (słownie: jeden milion trzysta trzy tysiące osiemset siedemdziesiąt pięć 52/100 złotych) z nieruchomości lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ulicy (...) w W. wraz ze związanym z tym lokalem udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej, dla której Sąd Rejonowy w dla W. - M. Wydział XIII Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...);

3.  zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przypisanych.

Jednocześnie syndyk oświadczył, że podtrzymuje w całości powództwo oraz twierdzenia zawarte z dotychczasowych pismach procesowych powoda w zakresie żądania bezskuteczności czynności prawnej, tj. umowy darowizny z dnia 17 lipca 2015 r. sporządzonej w formie aktu notarialnego przed notariuszem W. F. (Rep. A (...)), zgodnie z którym H. M. darował swojej córce A. K. (1) nieruchomość dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...). ( zgłoszenie syndyka do sprawy – k. 364-367)

W piśmie procesowym z dnia 10 maja 2023 r. pozwana oświadczyła, że nie wyraża zgody na wstąpienie syndyka tj. powoda nr 2 w miejsce powoda nr 1. ( pismo procesowe pozwanej – k. 375)

W piśmie procesowym z dnia 17 maja 2023 r. powód nr 1 (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oświadczył, iż wyraża zgodę na wstąpienie syndyka masy upadłości H. M. w miejsce dotychczasowej strony powodowej. ( pismo procesowe powoda nr 1 - k. 379-382)

Pismem z dnia 14 maja 2024 r. powód nr 2 - syndyk masy upadłości H. M., zmodyfikował żądanie w taki sposób, że w miejsce wartości przedmiotu sporu w kwocie 1.303.875,52 zł podał kwotę 869.179,02 zł. Jednocześnie wniósł o umorzenie postępowania w stosunku do powoda nr 1 z uwagi na wstąpienie do postępowania syndyka masy upadłości H. M. i kontynuowanie postępowania jedynie z powództwa syndyka masy upadłości. ( pismo procesowe syndyka – k. 493 -

Postanowieniem z dnia 3 października 2024 r. tutejszy Sąd stwierdził, iż Syndyk masy upadłości H. M. wstąpił w miejsce powoda (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. ( postanowienie - k. 505)

Do czasu zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. M. i A. P. byli wspólnikami Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego (...) sp. z o.o. H. M. do 2013 r. pozostawał członkiem zarządu spółki, zaś od 2013 r. pełnił funkcję dyrektora do spraw technicznych.

Dowód: zeznania świadka H. M. – k. 514-514v

Pozwem z dnia 19 sierpnia 2009 r. ,,W. Prof.” Sp. z o.o. w W. (poprzednik prawny (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.) wniosła o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego (...) sp. z o.o. w W. kwoty 500.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30 grudnia 2006 r. do dnia zapłaty. Wyrokiem z dnia 10 września 2014 r. , sygn. akt XVI GC 357/13, Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił. Na skutek wniesionej apelacji, Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 27 listopada 2015 r., sygn. akt I ACa 364/15, zmienił wyrok Sądu Okręgowego i zasądził od Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego (...) sp. z o.o. w W. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 500.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10 lutego 2009 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części.

Dowód: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 listopada 2015 r. – k. 21-35, tytuł wykonawczy - wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 września 2014 r. zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 listopada 2015 r. – k. 50-51

W dniu 17 lipca 2015 r. przed notariuszem W. F. prowadzącym Kancelarię Notarialną w P. doszło do zawarcia umowy darowizny, na mocy której H. M. darował swojej córce A. K. (1) stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku wielolokalowym przy ul. (...) w W., dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W., XIII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Strony umowy określiły wartość nieruchomości na kwotę 350.000,00 zł (§3).

Dowód: okoliczność bezsporna, umowa darowizny – k. 75-79, wydruk treści księgi wieczystej o numerze (...)

Pismem z dnia 07 października 2016 r. wierzyciel (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowemu (...) sp. z o.o. w W. na podstawie tytułu wykonawczego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 listopada 2015 r., sygn. akt I ACa 364/15.

Dowód wniosek egzekucyjny – k. 54-55

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2018 r., sygn. (...) Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w W. umorzył postępowanie egzekucyjne, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Dowód: postanowienie komornika z dnia 12 lutego 2018 r. – k. 58-59

Pozwem z dnia 20 września 2018 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych A. P. oraz H. M. kwoty 922.513,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty.

Dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 18 czerwca 2019 r., sygn. akt 1162/18 – k. 71-72

Wyrokiem zaocznym z dnia 27 marca 2019 r., sygn. akr XVI GC 1162/18, Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził solidarnie od A. P. oraz H. M. kwotę 922.513,51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty, nadając wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Pozwani A. P. oraz H. M. złożyli sprzeciw od wyroku zaocznego, wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

Dowód: wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 marca 2019 r., sygn. akt XVI GC 1162/18 – k. 70uzasadnienie postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt XVI GC 1162/18 –k. 384-390

Postanowieniem z dnia 16 października 2019 roku (sygn. akt XVIII GU 312/19) Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie ogłosił upadłość dłużnika H. M., jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, zamieszkałego w P. przy ul. (...).

Dowód: postanowienie o ogłoszeniu upadłości - k. 269

W dniu 20 lipca 2020 r. Syndyk masy upadłości przedłożył I uzupełniającą listę wierzytelności, na której uwzględnił (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w kwocie łącznej 1.005.275,52 zł, z czego kwota 929.730,51 zł.

Dowód: uzupełniająca lista wierzytelności – k. 368-370

W dniu 6 kwietnia 2022 roku A. P. złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności. W § 1 oświadczenia wskazał, że na mocy umowy cesji wierzytelności z dnia 06.04.2022 r. zawartej przez A. P. z (...) sp. z o. o. A. P. nabył część wierzytelności przysługującej (...) od (...) sp. z o. o. wynikającej z punktu 1 tytułu wykonawczego tj. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sąd Gospodarczy XX Wydział Gospodarczy wydanego w sprawie o sygn. akt XX GC 722/07 z dnia 29.09.2011 r. z uwzględnieniem wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny z dnia 26.07.2012 r. sygn. akt VI ACa 316/12 oddalającym apelację (...) sp. z o. o. (poprzednik prawny (...) sp. z o. o.) wraz z postanowieniem o nadaniu wyrokowi Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 29.09.2011 r. sygn. akt XX GC 722/07 klauzuli wykonalności co do punktu 1 i 3 z dnia 03.08.2012 r. i klauzulą wykonalności z dnia 06.08.2012 r. Opisana wyżej należność główna (...) w chwili przeniesienia wierzytelności wynosiła 3.477.819,90 zł., a A. P. nabył część tej wierzytelności pieniężnej przeciwko (...) sp. z o. o. w wysokości 1.300.000,- zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 06.04.2022 r. do dnia zapłaty. Jest to wierzytelność pieniężna i wymagalna.

W § 2 oświadczenia A. P. przyznał, że (...) sp. z o.o. przysługuje przeciwko A. P. wymagalna wierzytelność pieniężna w wysokości 1.141.158,04 zł, na którą składa się:

a) należność główna w wysokości 922.513,51 zł;

b) odsetki za opóźnienie liczone od dnia 14.08.2018 r. do dnia 06.04.2022 r. w kwocie 218.644,53 zł

Wskazał on, że (...) sp. z o. o. wynika z tytułu wykonawczego wydanego przeciwko Przedsiębiorstwu Handlowo - Usługowemu (...) sp. z o. o. w postaci prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy z dnia 10.09.2014 r. (sygn. akt 357/13) zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie I Wydział Cywilny z dnia 27.11.2015 r. (sygn. akt I ACa 364/15).

W § 3 A. P. oświadczył, że na mocy art. 498 - 505 KC z przysługującej jemu od (...) sp. z o. o. wymagalnej wierzytelności pieniężnej w kwocie 1.300.000,- zł określonej w § 1 dokonuje potracenia wymagalnej wierzytelności pieniężnej (...) sp. z o. o. określonej w § 2 w kwocie łącznej 1.141.158,04 zł do wysokości wierzytelności niższej ze skutkiem na dzień 06.04.2022 r. Wskutek dokonania potrącenia wierzytelność pieniężna (...) sp. z o. o. przeciwko A. P. określona w § 2 powyżej uległa całkowitemu umorzeniu, a (...) sp. z o.o. pozostała do zapłaty na rzecz A. P. kwota 158.841,96 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 06.04.2022 r. do dnia zapłaty. Wskazał tam, że na mocy art. 518 § 1 ust. 1 KC A. P. nabył spłaconą wierzytelność (...) sp. z o.o. wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy z dnia 10.09.2014 r. (sygn. akt 357/13), zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie I Wydział Cywilny z dnia 27.11.2015 r. (sygn. akt I ACa 364/15) wraz z nadaną klauzulą wykonalności w zakresie pkt. 1 wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z uwzględnieniem treści pkt. 1 Wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie w stosunku do (...) oraz w stosunku do drugiego członka zarządu (...) H. M. odpowiedzialnego za zobowiązania (...) w zakresie uregulowanej przez A. P. kwoty 1.141.158,04 zł.

Dowód: oświadczenie o potrąceniu - k. 284-285

W piśmie procesowym z dnia 22 kwietnia 2022 roku, złożonym w toku postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. akt XVI GC 1162/18, powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oświadczył, że cofa powództwo w całości, tj. w zakresie należności głównej oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od należności głównej wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

Dowód: uzasadnienie postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt XVI GC 1162/18 –k. 384-390

Pismem z dnia 11 maja 2022 roku złożonym w toku postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. akt XVI GC 1162/18, powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., cofnął złożone w treści pisma procesowego powoda z 22 kwietnia 2022 roku oświadczenie o cofnięciu powództwa w całości wraz ze zrzeczeniem się roszczenia. Powód powołał się na własne oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z dnia 6 maja 2022 roku, w wyniku którego wierzytelność nabyta przez pozwanego A. P. od (...) biuro (...) sp. z o.o. w W. została umorzona w całości z dniem 01.06.2007 roku w wyniku dokonanego potrącenia.

Dowód: uzasadnienie postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt XVI GC 1162/18 –k. 384-390

Postanowieniem z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt XVI GC 1162/18 Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił wyrok zaoczny z dnia 27 marca 2019 roku Sądu Okręgowego w Warszawie w stosunku do A. P. w całości dochodzonego pozwem roszczenia, tj. w zakresie należności głównej oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od należności głównej i w tym zakresie umorzył postępowanie. Jednocześnie Sąd utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 27 marca 2019 roku Sądu Okręgowego w Warszawie w stosunku do A. P. w zakresie kosztów procesu zawartych w pkt I oraz pkt III wyroku. W uzasadnieniu postanowienia Sąd uznał, że powód skutecznie cofnął pozew, co pozwala na umorzenie postępowania. Jednocześnie Sąd zaznaczył, że skuteczności cofnięcia pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia dokonanego przez powoda nie podważa późniejsze oświadczenie powoda o cofnięciu oświadczenia woli o zrzeczeniu się roszczenia, albowiem w ocenie Sądu oświadczenie powoda w tym względzie okazało się nieskuteczne.

Dowód: postanowienie z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt XVI GC 1162/18 –k. 383-390

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2023 r., Sygn. akt XIX GUp 453/22 A.p-1, Sędzia komisarz w Sądzie Rejonowym dla miasta stołecznego Warszawy W. w postępowaniu upadłościowym H. M. — osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, w przedmiocie zmiany I uzupełniającej listy wierzytelności, na podstawie art. 261 w zw. z art. 491(2) ust. 1 Prawa upadłościowego w brzmieniu obowiązującym do dnia 23 marca 2020 toku, dokonał zmiany na liście wierzytelności złożonej dnia 20 lipca 2020 roku w ten sposób, że wykreślił w całości wierzyciela (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. z kwotą uznanej wierzytelności 1.005.275,52 zł.

Dowód: Postanowienie Sędziego komisarza – k. 460v-461v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów prywatnych i urzędowych, których wiarygodności strony nie podważały, tym samym brak było podstaw do ich kwestionowania. Co zaś się tyczy osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań świadka H. M. (dłużnika – ojca pozwanej, k. 514-514v) oraz pozwanej A. K. (2) (k. 515), zaznaczyć trzeba, że Sąd uznał je za wiarygodne jedynie w zakresie w jakim znajdowały pokrycie w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym. Tym samym Sąd nie dał wiary zeznaniom tych osób co do powodów dokonania darowizny. W ocenie Sądu zeznania dłużnika okazały się również niewiarygodne w zakresie w jakim wskazywał on na brak świadomości pokrzywdzenia wierzycieli. Zaznaczyć jednak należy, że zeznania te miały w zasadzie marginalne znaczenie w niniejszej sprawie, jako, że na treść rozstrzygnięcia Sądu nie miały wpływu ocenia spełnienia przesłanek odpowiedzialności na gruncie art. 527 k.c., o czym jednak mowa będzie w dalszej części uzasadnienia.

Pozostałe (a nie ujęte wyżej) zaprezentowane przez strony dowody, nie stanowiły w ocenie Sądu wartościowego materiału dowodowego pozwalającego na poczynienie istotnych w sprawie ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, że w niniejszej sprawie podstawę prawną do wystąpienia z pozwem stanowił art. 527 kc (skarga pauliańska). Skarga pauliańska jest środkiem ochrony wierzyciela w przypadku nielojalnego zachowania dłużnika. Zapewnia skuteczne zaspokojenie z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.

Zgodnie art. 527 § 1 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

W oparciu o powyższą regulację można wyróżnić następujące przesłanki zastosowania skargi pauliańskiej:

1.  istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności;

2.  dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią;

3.  dokonanie tej czynności przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela;

4.  uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią;

5.  działanie osoby trzeciej w złej wierze (ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli).

Powyższe przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich wykazania co do zasady, spoczywa na wierzycielu ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 września 2012r., sygn. akt V ACa 667/12, L.).

Znaczyć jednak należy, że w niniejszej sprawie, to nie kwestia oceny spełnienia powyższych przesłanek zadecydowała o treści rozstrzygnięcia zawartego w wyroku. Kluczowe znaczenia dla oceny powództwa miało wstąpienie syndyka masy upadłości dłużnika H. M. do sprawy w miejsce dotychczasowego powoda tj. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz związana z tym kwestia dochowania terminów ustawowych z art. 534 k.c. oraz art. 132 ust. 3 prawa upadłościowego.

Sąd podziela stanowisko pozwanej, że w przedmiotowej sprawie można mówić o wygaśnięciu wierzytelności (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wobec dłużnika H. M.. W orzecznictwie dominuje bowiem pogląd, że zrzeczenie obejmuje roszczenie materialnoprawne ( vide: Uchwała SN z dnia 23 lutego 1970 r., III CZP 81/69, OSNC 1970, nr 7-8, poz. 119). Skoro więc (...) sp. z o.o. złożył w toku postępowania prowadzonego na podstawie art. 299 ksh wobec A. P. i H. M., oświadczenie o cofnięciu pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, należało uznać, że wierzytelność jakiej ochrony w niniejszym postępowaniu poszukiwał pierwotny powód (...) sp. z o.o., wygasło. Nie sposób jednak podzielić stanowiska pozwanej, jakoby powyższa okoliczność, jak też związany z nią fakt zmiany na liście wierzytelności poprzez wykreślenie w całości wierzyciela (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. z kwotą uznanej wierzytelności 1.005.275,52 zł., miałyby świadczyć o utracie legitymacji czynniej przez syndyka masy upadłości upadłego H. M.. Pozwana zdaje się bowiem nie zauważać, że z chwilą wstąpienia syndyka masy upadłości do postępowania zmieniło ono swój charakter. Syndyk reprezentuje bowiem interesy wszystkich wierzycieli upadłego dłużnika, celem zapewnienia im możliwości zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym (vide: Wyrok SN z 28.05.2021 r., (...) 28/21, LEX nr 3219858) nie ma więc obowiązku wskazywania, jakich konkretnie wierzytelności dotyczy ochrona przed niewypłacalnością dłużnika. Sam więc fakt wygaśnięcia wierzytelności (...) sp. z o.o. w żaden sposób nie przekładał się na utratę legitymacji procesowej czynnej po stronie syndyka.

Przechodząc do zasadniczej części rozważań zaznaczyć trzeba, że w przedmiotowej sprawie wierzyciel (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (pierwotny powód) nie utracił legitymacji procesowej czynnej na skutek ogłoszenia upadłości dłużnika H. M. w dniu 16 października 2019 roku. Tym samym był on uprawniony do wniesienia i popierania powództwa w przedmiotowej sprawie, przynajmniej do czasu wstąpienia do sprawy syndyka. Sąd w tym względzie podziela bowiem stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w uchwale z dnia 14 czerwca 2023 r. (sygn. III CZP 84/22), wedle którego z dniem ogłoszenia upadłości wierzyciel upadłego nie traci automatycznie legitymacji do wystąpienia z powództwem pauliańskim przeciwko osobie trzeciej, czyli beneficjentowi fraudacyjnej czynności prawnej upadłego dłużnika lub do popierania żądania we wszczętej wcześniej przez wierzyciela sprawie ze skargi pauliańskiej. Wierzyciel nie jest pozbawiony możliwości samodzielnego poszukiwania ochrony prawnej, skoro nie wiadomo jeszcze, czy syndyk skorzysta z przysługującej mu legitymacji. Jeśli postępowanie takie jeszcze się nie toczyło, to syndyk - stosownie do art. 132 ust. 1 p.u. - może wytoczyć powództwo. Jeśli natomiast w czasie, w którym syndyk postanawia dochodzić ochrony pauliańskiej, prowadzone jest już postępowanie ze skargi wierzyciela, to syndyk na podstawie art. 133 ust. 1 p.u. "może wstąpić w miejsce powoda w sprawie wszczętej przez wierzyciela, który zaskarżył czynności upadłego", przy czym bez znaczenia pozostaje, czy zaskarżenie to nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, czy po jej ogłoszeniu.

W przedmiotowej sprawie syndyk zgłosił swój udział w postępowaniu pismem z dnia 29 marca 2022 r. (k. 266), co wobec treści art. 133 ust. 1 prawa upadłościowego, skutkowało wyłączeniem z postępowania dotychczasowego powoda tj. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. i wstąpieniem w jego miejsce syndyka.

Jak wskazuje się zaś w piśmiennictwie wstąpienie syndyka do procesu w miejsce wierzyciela nie jest uzależnione od zgody stron procesu. Wstąpienie może nastąpić w każdym stadium postępowania, także w postępowaniu przed sądem drugiej instancji. Po wstąpieniu do postępowania syndyka dotychczasowy powód, tj. wierzyciel, będzie zwolniony od udziału w sprawie. ( vide: P. Janda [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 133).

Kluczowego znaczenia nabiera w tym względzie jednak kwestia dochowania terminów o jakich mowa w art. 132 ust. 3 prawa upadłościowego. Zgodnie z tym przepisem nie można żądać uznania czynności za bezskuteczną po upływie dwóch lat od dnia ogłoszenia upadłości, chyba że na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego uprawnienie to wygasło wcześniej.

Pod pojęciem przepisów kodeksu cywilnego dotyczących wygaśnięcia uprawnienia należy rozumieć art. 534 k.c. (który stanowi, że uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności). Mając na uwadze fakt, iż pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 15 lipca 2020 r., należy uznać, że aktywność pierwotnego wierzyciela (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., zapobiegła upływowi 5 letniego terminu zawitego z art. 534 k.c., dając tym samym szansę syndykowi na wstąpienie do postępowania na podstawie art. 133 ust. 1 prawa upadłościowego.

Co się jednak tyczy wspomnianego wcześniej 2 - letniego terminu, o którym mowa w art. 132 ust. 3 zd.1 prawa upadłościowego stwierdzić należy, że z chwilą upływu tego terminu zawitego definitywnie niemożliwe staje się przekazanie danego składnika majątku do masy upadłości. Wobec wygaśnięcia legitymacji wynikającej uprzednio z art. 132 ust. 1 p.u., syndyk przestaje być uprawniony do wystąpienia z powództwem pauliańskim. Bez znaczenia jest w tej sytuacji, że nadal toczy się postępowanie upadłościowe. Syndyk utracił bowiem legitymację wynikającą z ww. przepisu, a jednocześnie - skoro sprawa nie dotyczy masy upadłości - nie może wywodzić swej legitymacji z art. 144 ust. 1 p.u. Przedmiot fraudacyjnej czynności prawnej znajduje się w majątku osoby trzeciej i - wobec bierności syndyka - ustał związek tego przedmiotu z postępowaniem upadłościowym. ( vide: Uchwała SN z 14.06.2023 r., III CZP 84/22, OSNC 2024, nr 2, poz. 13)

Uwzględniając powyższe uznać należy, że w przedmiotowej sprawie syndyk nie dochował 2-letniego terminu zawitego, jako, że postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika H. M. zapadło w dniu 16 października 2019 r., zaś syndyk wstąpił do postępowania pismem z dnia 29 marca 2022 r. (k. 266).

W tych warunkach powództwo podlegało oddaleniu.

Jedynie na marginesie należy wspomnieć, że gdyby w przedmiotowej sprawie dochowany został termin z art. 132 ust. 3 prawa upadłościowego, to w ocenie Sądu powództwo popierane przez syndyka zasługiwałoby na uwzględnienie. W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości fakt spełnienia przesłanek odpowiedzialności na gruncie art. 527 k.c. w postaci: interesu wierzyciela w postaci wierzytelności (stanowi go lista wierzytelności w postępowaniu upadłościowym), dokonania przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią (dłużnik H. M. dokonał czynności ze swoją córką) oraz uzyskania wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią (na skutek zaskarżonej czynności pozwana nabyła nieruchomość). Przesłanka w postaci działania osoby trzeciej w złej wierze nie miała znaczenia, a to wobec regulacji art. 528 k.c. Pozwana bowiem nabyła przedmiotową nieruchomość poprzez darowiznę, a więc nieodpłatnie.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie można również mówić o dzianiu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W orzecznictwie wskazuje się, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Pokrzywdzenie wierzycieli nie musi być zamiarem dłużnika (wyjątek - art. 530 k.c.). Wystarczy, żeby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Zdaniem Sądu - wbrew twierdzeniom pozwanej - w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do stwierdzenia, że dłużnik nie działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, skoro bowiem na dzień zawarcia kwestionowanej umowy tj. 17.07.2015 r. H. M. wiedział o toczącym się postępowaniu z powództwa (...) Sp. z o. o. przeciwko (...). Co więcej dłużnik pomimo, że nie zasiadał w zarządzie spółki to pozostawał jej wspólnikiem (otrzymywał tym samym sprawozdania roczne z zarządu) oraz pracownikiem na stanowisku kierowniczym. Musiał on się więc liczyć z koniecznością poniesienia odpowiedzialności na zasadzie art. 299 ksh. W tym przypadku z pewnością zastosowanie znajdował art. 530 kc. Na jego mocy skarga pauliańska przysługuje wierzycielowi także w odniesieniu do czynności dłużnika dokonanych wówczas, gdy nie był dłużnikiem powoda. Art. 530 kc chroni bowiem przyszłych wierzycieli, czyli takich, których wierzytelności powstały dopiero po dokonaniu przez dłużnika zaskarżonych czynności, ale istniejących w dacie złożenia skargi pauliańskiej. Konieczną przesłanką uwzględnienia roszczenia wynikającego z art. 530 k.c. jest powstanie chronionej wierzytelności najpóźniej w chwili wniesienia skargi pauliańskiej albo co najmniej jej istnienie w chwili wyrokowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 marca 1995 r. w sprawie I ACr 73/95).

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy stwierdzić należy, że zaskarżona czynność prawna miała miejsce w dniu 17 lipca 2015 r., a już po wydaniu wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie (z dnia 10 września 2014 r.,sygn. akt 357/13), ale tuż przed wydaniem wyroku przez Sąd Apelacyjny w Warszawie (z dnia 27 listopada 2015 r., sygn. akt: I ACa 364/15) zmieniającego wyrok). W tych warunkach dłużnik H. M., jako były członek zarządu spółki oraz osoba zasiadająca w kierownictwie spółki musiał mieć świadomość przebiegu postępowania sądowego. Tak więc, nawet jeśli na dzień dokonania spornej czynności H. M. nie był jeszcze dłużnikiem powodowej spółki, to musiał on mieć świadomość, że wobec niewypłacalności spółki stanie się dłużnikiem na podstawie odpowiedzialności wynikającej z regulacji art. 299 ksh. To zaś oznacza, że dłużnik działał nie tylko ze świadomością, ale z zamiarem pokrzywdzenia przyszłego wierzyciela.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc, odstępując od obciążania syndyka kosztami procesu.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska