Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 31 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2025 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej (...) w W.

przeciwko (...) W.

o ustalenie

w przedmiocie wniosku pełnomocnika powoda o umorzenie przedmiotowego postepowania

postanawia:

1.  umorzyć postępowanie w przedmiotowej sprawie;

2.  zasądzić od pozwanego (...) W. na rzecz powoda Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej (...) kwotę 24.285,00 (dwadzieścia cztery tysiące dwieście osiemdziesiąt pięć i 00/100) złotych, tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty, w tym kwota 10.800,00 (dziesięć tysięcy osiemset i 00/100) złotych, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  nakazać pobrać od pozwanego (...) W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 5.750,38 (pięć tysięcy siedem siedemset pięćdziesiąt i 38/100) złotych, tytułem zwrotu kosztów wyłożonych tymczasowo z sum Skarbu Państwa.

Sędzia (del.) Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 14 stycznia 2019 r. skierowanym do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa (...) w W. wniosła o ustalenie, iż aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu w postaci działki ewidencyjnej nr (...) obręb (...), przy ul. (...), jest nieuzasadniona a w szczególności nieuzasadniona jest w oferowanej wysokości. (wniosek k. 40-41)

Orzeczeniem z dnia 7 kwietnia 2020 r. r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2019 r., poz. 270) umorzyło postępowanie w sprawie podwyższenia opłaty z tytułu użytkowania wieczystego udziału w nieruchomości oznaczonej jako działka (...) o pow. 9.164 m2 z obrębu (...), położonej przy ul. (...). (orzeczenie SKO k. 14)

Pismem z dnia 18 czerwca 2020 Prezydent (...) W., wniósł sprzeciw od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia 7 kwietnia 2020 r. i wniósł o oddalenie wniosku użytkownika wieczystego. W uzasadnieniu wskazano, że pismem z dnia 10 grudnia 2018 r. wypowiedziano użytkownikowi wieczystemu wysokość dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego ułamkowej części gruntu oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...). Zaznaczono przy tym, że oświadczenie o wypowiedzeniu dotychczasowej wysokości opłaty rocznej zostało skierowane do wszystkich współużytkowników wieczystych tego udziału przed dniem 1 stycznia 2019 r., a opłata roczna została wypowiedziana w całości. Prezydent (...) W. zaznaczył, że z treści ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. 2020.139) i ustawy z dnia 31 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. 2019.270) nie wynika, czy nieruchomością, o której mowa w art. 4 ust. 1 ustawy zmieniającej, jest nieruchomość gruntowa (gdzie poszczególne udziały w prawie użytkowania wieczystego związane są z wyodrębnionymi lokalami) czy nieruchomość lokalowa (gdzie współwłaściciele lokalu wspólnie stanowią użytkownika wieczystego w zakresie udziału związanego z lokalem). Przepisy nie precyzują również trybu ustalenia, czy wypowiedzenia zostały doręczone wszystkim współużytkownikom wieczystym. Zarzucił on, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. nie przeprowadziło postępowania dowodowego w tym zakresie. (sprzeciw k. 4)

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2022 r.(sygn. akt I C 1197/22) Sąd Rejonowy dla Warszawy Woli w Warszawie stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i na podstawie art. 200 § 1 (4) k.p.c. w zw. z art. 17 pkt 4 k.p.c. sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie jako rzeczowo i miejscowo właściwemu. (postanowienie k. 164)

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) W. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. (odpowiedź na pozew k. 179-180)

Pismem z dnia 24 lipca 2023 r. powód wniósł o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego jest nieuzasadniona, w szczególności nieuzasadniona w oferowanej wysokości z uwagi na fakt, że postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty nie zostało zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów tj. przed dniem 13 lutego 2019 r., a w związku z tym postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty rocznej należało umorzyć na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy. Ponadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. (pismo – k. 197)

W piśmie procesowym z dnia 08 grudnia 2023 r. pozwany podtrzymując swoje dotychczasowe zaoponował stanowisku powoda co do tego, że postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej przy ul. (...), ul. (...) i ul. (...) stanowiącej działkę ewidencyjna nr (...) w obrębie (...) o powierzchni 9 164 m2 powinno zostać umorzone na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dni 31 stycznia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2019 roku poz. 270). W ocenie pozwanego, pod pojęciem nieruchomości, wskazanym w tym przepisie, należy rozumieć nieruchomość lokalową (gdzie współwłaściciele lokalu dysponują wspólnie ułamkowym udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu). Skuteczność doręczenia, o której mowa w tym przepisie, zdaniem pozwanego następuje jeżeli wypowiedzenia zostanie doręczone wszystkim współwłaścicielom nieruchomości lokalowej. Dla skuteczności wypowiedzenia opłaty rocznej właścicielom nieruchomości lokalowej nie ma znaczenia czy skutecznie doręczono wypowiedzenie innym właścicielom lokali znajdujących się w tym budynku. Pozwany wyjaśnił również, że w budynku położonym przy ul. (...) w zakresie udziałów związanych z lokalami nr (...) w roku 2018 (...) W. nie wystosowało wypowiedzeń opłaty za użytkowanie wieczyste. Co do udziału związanego z lokalem nr (...) wyodrębnienie lokalu zostało ujawnione w księdze wieczystej w dniu 19 marca 2019 roku, wobec czego w dacie aktualizacji (...) W. nie dysponowało wiedzą o wyodrębnieniu. Wskazano również, że w budynku przy ul. (...) w zakresie udziałów związanych z lokalami nr (...) w roku 2018 (...) W. nie wystosowało wypowiedzeń opłaty za użytkowanie wieczyste, zaś wypowiedzenie skierowane do jednego ze współwłaścicieli lokalu nr (...) zostało doręczone w trybie doręczenia zastępczego w dniu 2 stycznia 2019 roku. Co więcej pozwany wskazał, że w hali garażowej w zakresie udziału związanego z miejscem postojowym nr (...) wyodrębnienie zostało ujawnione w księdze wieczystej w dniu 19 marca 2019 roku, wobec czego w dacie aktualizacji (...) W. nie dysponowało wiedzą o wyodrębnieniu. (pismo procesowe k. 202-204)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2019 roku poz. 270), jeżeli postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego zostało wszczęte po dniu 5 października 2018 r., a wypowiedzenia dotychczasowej wysokości tej opłaty nie zostały skutecznie doręczone wszystkim współużytkownikom wieczystym nieruchomości przed dniem 01 stycznia 2019 r., roczna opłata przekształceniowa jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywała przed aktualizacją. W myśl zaś art. 4 ust. 1 ustawy, postępowania, o których mowa w ust. 1, niezakończone w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy umarza się.

Przywołana regulacja wskazuje, że przesłankami umorzenia postępowania aktualizacyjnego są w pierwszej kolejności:

1) wszczęcie postępowania po dniu 05 października 2018 roku oraz

2) brak skutecznego doręczenia wypowiedzeń dotychczasowej wysokości opłaty wszystkim współużytkownikom wieczystym nieruchomości przed dniem 1 stycznia 2019 roku.

W niniejszej sprawie zarówno wniosek o ustalenie wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, jak i poprzedzająca go czynność w postaci wypowiedzenia opłaty rocznej miały miejsce po dniu 5 października 2018 roku. Wypowiedzenie datowane jest bowiem na dzień 10 grudnia 2018 r. (k. 17), zaś wniosek do SKO wpłynął w dniu 18 stycznia 2019 r. (k. 40). Tym samym uznać należy, że spełniona została pierwsza z wyżej wymienionych przesłanek.

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie doszło również do spełnienia drugiej przesłanki umorzenia postępowania tj. braku skutecznego doręczenia wypowiedzeń dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego wszystkim współużytkownikom wieczystym nieruchomości przed dniem 1 stycznia 2019 roku.

Zarówno z treści wypowiedzenia (k. 17), jak i treści pisma procesowego strony pozwanej (k. 202-204) wynika, że udziały w użytkowaniu wieczystym tego gruntu należą zarówno do Spółdzielni mieszkaniowej, jak i osób fizycznych. Nieruchomość zabudowana jest bowiem zespołem budynków mieszkalnych wielorodzinnych z usługami i garażami podziemnymi. W związku z tym udziały poszczególnych współużytkowników związane były z przysługującym im prawem własności lokali mieszkalnych i garaży, znajdujących się w budynkach posadowionych na tym gruncie. Wobec tego pozwany (właściciel nieruchomości) powinien wykazać, że przed dniem 01 stycznia 2019 roku wszystkim współużytkownikom wieczystym w/w gruntu zostały doręczone wypowiedzenia opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego stosownie do ich udziałów w nieruchomości. Wyjaśnić bowiem należy, że art. 4 ustawy zmieniającej jest częścią regulacji określonej w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - a tam - stosownie do art. 78 ust. 3, inicjatywa dowodowa została przypisana właścicielowi nieruchomości. Konsekwentnie, należy więc przyjąć, że wykazanie zasadności dalszego procedowania w sprawie - obciąża właściciela nieruchomości. Przepis jest jednoznaczny, a przy tym jedynie właściciel nieruchomości dysponuje wiedzą co do tego, czy wypowiedzenie opłaty zostało skutecznie doręczone wszystkim użytkownikom wieczystym przed dniem 01 stycznia 2019 r. (vide: Wyrok WSA w Warszawie z 1.06.2023 r., I SA/Wa 2933/22, LEX nr 3604504, Wyrok WSA w Warszawie z 30.03.2023 r., I SA/Wa 2392/21, LEX nr 3590837)

Pozwany powyższej okoliczności nie tylko nie wykazał, ale wręcz wprost przyznał, że w przedmiotowej sprawie nie wszystkim współużytkownikom wieczystym (którymi są właściciele wyodrębnionych lokali) zostały doręczone wypowiedzenia opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego przed dniem 01 stycznia 2019 r. (vide: pismo procesowe z dnia 8 grudnia 2023, k. 202-204).

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że wbrew twierdzeniom strony pozwanej, w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2019 roku, poz. 270) wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, dla swej skuteczności wymaga, by było złożone wszystkim współużytkownikom wieczystym nieruchomości w sensie wieczystoksięgowym, nie zaś jedynie wszystkim współwłaścicielom danego lokalu, którzy są jednocześnie współużytkownikami wieczystymi gruntu w części związanej z lokalem. Użytkowanie wieczyste jest bowiem prawem, które obciąża konkretną nieruchomość gruntową ( vide: Wyrok SN z 26.04.2023 r., II CSKP 1058/22, OSNC-ZD 2024, nr 2, poz. 14.). W ocenie Sądu Okręgowego aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego powinna więc obejmować więc całą nieruchomość gruntową.

Mając na uwadze wypełnienie ww. przesłanek z art. 4 ust. 1 cytowanej ustawy, skonstatować należy, że w przedmiotowej sprawie zaistniały przesłanki do umorzenia postępowania aktualizacyjnego toczącego się obecnie przed Sądem. Przedmiotowe postępowanie nie zostało bowiem zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy tj. 13 lutego 2019 roku. Przepis art. 4 ust. 2 ustawy wyraźnie wskazuje zaś, że w takim wypadku postępowanie ulega umorzeniu. Nie budziło przy tym żadnych wątpliwości, że do umorzenia postępowania może dojść nie tylko na etapie postępowania toczącego się przed SKO, ale również przed Sądem. Jest to oczywista konstatacja zważywszy na fakt, że postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty rocznej ma złożony podwójny charakter i przebiega w dwóch fazach. W pierwszej, przedsądowej postępowanie jest prowadzone przez samorządowe kolegium odwoławcze, w drugim – jeśli do niego dojdzie – toczy się przed sądem powszechnym. ( vide: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4.12.2006 r., P 35/05, LEX nr 220733). Art. 4 ustawy zmieniającej ma zaś zastosowanie zarówno do postępowania prowadzonego przez SKO, jak i do postępowania prowadzonego przez sąd powszechny. To norma wskazująca na bezprzedmiotowość postępowania aktualizacyjnego w określonej ustawą dacie, i to niezależnie od etapu, na jakim znajduje się sprawa. Tym samym przepis ten jednoznacznie określił podstawy do umorzenia postępowania aktualizacyjnego w ogóle, a nie jedynie przed SKO. ( vide: Wyrok WSA w Warszawie z 1.06.2023 r., I SA/Wa 2933/22, LEX nr 3604504).

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 355 k.p.c. i art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 31 stycznia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, orzekł jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., obciążając stronę pozwaną obowiązkiem zwrotu powodowi poniesionych przez niego kosztów postępowania. W ocenie Sądu pozwany przegrał postępowanie albowiem na skutek umorzenia postępowania nie doszło do aktualizacji opłaty rocznej (do czego dążył pozwany dokonując wypowiedzenia dotychczasowej opłaty). Na koszty należne powodowi złożyła się opłata za czynności radcy prawnego w wysokości 10.800,00 zł (§ 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz 13.485,00 zł z tytułu opłaty od pozwu.

W związku z tym, że w toku postępowania Skarb Państwa tymczasowo pokrył wynagrodzenie biegłego do kwoty 5.750,00 zł, należało tym wydatkiem obciążyć pozwanego zgodnie z art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska