Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

Protokolant: Jakub Wojdyna

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K. (1)

przeciwko M. Z.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego M. Z. na rzecz powódki E. K. (1) kwotę 24.600,00 (dwadzieścia cztery tysiące sześćset i 00/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  ustala, że powódka ponosi koszty postępowania w 73%, zaś pozwany w 27%z tym, że ich szczegółowe rozliczenie pozostawia Referendarzowi sądowemu.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 listopada 2022 r. (data stempla pocztowego) powódka E. K. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego M. Z. kwoty 92.250,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty. Ponadto powódka wniosła o zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie wysokości ustawowej, za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że powódka jest podejrzaną w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach, pod sygn. (...), w której to w dniu 12 października 2021 r. postawiono powódce zarzuty oraz dokonano zatrzymania, a następnie zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, który trwał łącznie do dnia 23 marca 2022 r. W związku z powyższym, mąż powódki - A. D. (w trybie art. 83 § 1 k.p.k. in fine) ustanowił M. Z. obrońcą Powódki, zawierając w dniu 18 października 2021 r., w imieniu Powódki, umowę o oświadczenie usług prawnych, na mocy której A. D. zobowiązał się wobec Powódki, w zamian za wynagrodzenie w kwocie 100.000,- zł netto, tj. 123.000,- zł brutto pełnić obowiązki jej obrońcy przez całe postępowania przygotowawcze. Powódka zaznaczyła, że pozwany podjął obowiązki obrońcy jednak wykonywał je w sposób, który szybko skutkował utratą zaufania do pozwanego, jako jej obrońcy. Rzeczona utrata zaufania nastąpiła w związku z biernością Pozwanego w toku czynności procesowych, w których uczestniczył jako obrońca. W szczególności Pozwany nie tylko nie składał wniosków, które były w interesie Powódki, ale też odradzał Powódce osobiste składanie takich wniosków, uzasadniając to niedrażnieniem Prokuratura. Swoistym ukoronowaniem tej, niebudzącej zaufania strategii przyjętej przez Pozwanego było zaniechanie złożenia wniosku o zmianę środka zapobiegawczego stosowanego według Powódki, pomimo wyraźnej zachęty w tej sprawie ze strony przeprowadzającego czynność przesłuchania Prokuratora. W związku z powyższym, Powódka dnia 18 lutego 2022 r. ustanowiła innego obrońcę w osobie adw. E. R.. Natomiast pismem z dnia 2 marca 2022 r., ze skutkiem na 4 marca 2022 r. wypowiedziała udzielone Pozwanemu upoważnienie do obrony, co - biorąc pod uwagę ustalone w tej materii zwyczaje (art. 56 § 1 k.c.) - skutkowało również wypowiedzeniem umowy o oświadczenie usług prawnych. Pozwany odmówił propozycjom powódki rozliczenia wynagrodzenia z tytułu wypowiedzianej umowy poprzez zapłatę kwoty 92.250,00 zł. W ocenie strony powodowej w związku z wypowiedzeniem umowy zlecenia, Pozwany przestał być uprawiony do otrzymania całego umówionego wynagrodzenia, tj. kwoty 123.000,- zł brutto. Powódka zaznaczyła, że postępowanie przygotowawcze jeszcze się nie zakończyło, natomiast Pozwany wykonywał zlecenie od dnia 12 października 2021 r. do dnia 4 marca 2022 r., co oznacza, że wykonywał zlecenie objęte umową przez ok. 4,75 miesiąca (143 dni) tj. 35,13% całkowitego czasu trwania postępowania przygotowawczego, tj. całego umówionego wykonywania. Powódka stwierdziła, że w niniejszym postępowaniu domaga się od Pozwanego zwrotu 75% wynagrodzenia umówionego za całość postępowania przygotowawczego oraz uiszczonego za nie z góry, czyli kwoty 75.000 zł netto (= 75% x 100.000,- zł), tj. 92.500, zł brutto. Uwzględnienie tego roszczenia oznaczałoby, że za prowadzenie ¼ postępowania przygotowawczego i sprawowanie funkcji obrońcy Powódki, Pozwany otrzymałby część wynagrodzenia odpowiadająca dotychczasowym czynnościom w kwocie 25.000, zł netto, tj. 30.750, zł brutto. Zdaniem powódki jest to jednoznacznie wysokie wynagrodzenie, jeżeli zważyć, że sprawa Powódki była jedną z licznych spraw, które w tym samym okresie prowadził Pozwany, a realna miesięczna pracochłonność sprawy Powódki pozostawała bardzo daleka od standardowego etatu (czyli 40 godzin tygodniowo i ok. 170 godzin miesięcznie), który - średnio - w roku 2021 był wyceniany przez rynek na 5.662,53 zł. Podkreślono przy tym, że jest to też wielokrotnie wyższa kwota, niż kwota minimalnego wynagrodzenia za wykonywanie funkcji obrońcy, wynikającego z § 11 ust. 1 pkt 1) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie, wynoszącego - za sprawowanie funkcji obrońcy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym w formie śledztwa - 600,- zł netto. Kwota, która w ocenie Powódki odpowiadająca dotychczasowym czynnościom Pozwanego jest wielokrotnie wyższa nawet od stawki maksymalnej za całe postępowanie przygotowawcze wynikającej z rozporządzenia, która - zgodnie z jego § 15 ust. 3 i równa jest sześciokrotności stawki minimalnej, tj. 3.600,- zł netto. Odwołując się do regulacji art. 746 § 1 k.c., powódka stwierdziła, że Pozwanemu, wskutek wypowiedzenia umowy zlecenia, którą zawarł z Powódkę, należy się wynagrodzenie w kwocie niższej, niż kwota, którą zaliczkowo otrzymał, co oznacza, że pozostała (ponad postulowaną przez nią kwotę wynagrodzenia 25.000, zł netto, tj. 30.750, zł) część otrzymanego wynagrodzenia, czyli 75.000,- netto, tj. 92.500,- zł brutto stała się świadczeniem nienależnym (art. 410 k.c.), jako że podstawa świadczenia w postaci umowy zlecenie w części zobowiązującej Pozwanego do wykonania dalszej części zlecenia odpadła (§ 2). (pozew k. 3-8)

W odpowiedzi na pozew pozwany M. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm prawem przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej, za okres od dnia uprawomocnienia się przeczenia, w którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwany zakwestionował powództwo w całości, tak co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany przyznał, że świadczył na rzecz powódki pomoc prawną na podstawie umowy o Obsługę Prawną z dnia 18 października 2021 r. w okresie od dnia 12 października 2021 r. do dnia 04 marca 2022 r., za wynagrodzeniem ryczałtowym w kwocie 100.000,00 zł + VAT tj. 123.000,00 zł brutto. Jednocześnie pozwany zaprzeczył, jakoby powodem wypowiedzenia pełnomocnictwa przez Powódkę była utrata zaufania do Pozwanego, która spowodowana była biernością Pozwanego w toku czynności procesowych. Pozwany zaoponował również twierdzeniom jakoby nie składał wniosków w interesie Powódki, zaniechał złożenia wniosku o zmianę środka zapobiegawczego oraz, że wartość wynagrodzenia odpowiadająca dotychczasowym czynnościom Pozwanego wyniosła 30.750.00 zł brutto. Pozwany stwierdził, że wyłącznym powodem wypowiedzenia przez Powódkę pełnomocnictwa Pozwanemu, była chęć wymuszenia przez Powódkę zwrotu przez Pozwanego części uiszczonego Pozwanemu wynagrodzenia, w sytuacji, gdy Powódka miała świadomość, że środek zapobiegawczy stosowany w postaci tymczasowego aresztowania nie zostanie utrzymany (w szczególności w związku z czynnościami obrończymi Pozwanego) i Powódka będzie mogła przebywać na wolności do czasu rozpoczęcia etapu sądowego. Strona pozwana zaznaczyła również, że powództwo nie zostało udowodnione, co do wysokości. Wyliczenie wysokości roszczenia Powódki w oparciu o liczbę dni świadczenia usług przez Pozwanego w relacji do dnia wniesienia pozwu, czy też odwoływanie się do średnio miesięcznego wynagrodzenia za pracę, w oczywisty sposób nie ma bowiem w tym stanie faktycznym ma jakiegokolwiek uzasadnienia. Pozwany zaznaczył, że mąż powódki, który zawarł w jej imieniu umowę, został poinformowany o modelu wynagrodzenia według stawki godzinowej i zdecydował się na wybór zaproponowanego wynagrodzenia ryczałtowego, obejmującego wynagrodzenie za postępowanie przygotowawcze bez względu na czas jego trwania i bez konieczności zwrotu kosztów realizacji zlecenia. Pozwany zaznaczył, że w ramach ustalonego wynagrodzenia, świadczył również czynności w miarę ujawnionych potrzeb, na rzecz męża powódki (który udzielił mu pełnomocnictwa ogólnego). Strona pozwana podkreśliła, że bezpośredni wpływ na wysokość wynagrodzenia oraz zakres czynności koniecznych do wykonania przez obrońcę miał charakter zarzutów stawianych powódce (m.in. udział w zorganizowanej grupie przestępczej, niedopełnienie obowiązków jako notariusza w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, oszustwo oraz lichwa), które determinowały ponad standardowe zaangażowanie Pozwanego jako obrońcy. Podkreślono, że sprawa powódki miała charakter precedensowy i wymagała zarówno analizy prawnokarnej, jak i cywilnej, a także wypracowania nowego modelu postępowania i argumentowania stanowiska procesowego przed organami ścigania i sądami. Pozwany podkreślił, że jako obrońca powódki uczestniczył w każdej zaplanowanej i zrealizowanej czynności. Składał wszystkie możliwe i konieczne wnioski i środki zaskarżenia. Zaznajamiał się z aktami. Kursował pomiędzy Aresztem Śledczym w K., Sądami i Prokuraturą w K. oraz Sądami w W.. Czterokrotnie odbywał widzenia z Powódką. Uzyskiwał zgody na widzenie Powódki z rodziną. Zapewnił powódce szczepienie na COVID poza kolejką oraz możliwość zapewnienia ciągłości prowadzenia Kancelarii. Wspierał prawnie męża Powódki. Przeprowadził kilkadziesiąt rozmów z przedstawicielami samorządu notarialnego. Uzyskał poręczenie społeczne dla Powódki z samorządu notarialnego. Analizował akta innych spraw dla celów taktycznych, akty notarialne oraz śledził doniesienia prasowe i komunikaty prokuratur związane ze sprawą. Odnosząc się do kwestii swojego zaangażowania w toku postępowania przygotowawczego, Pozwany zwrócił uwagę na fakt, że w wyniku jego rozmów z prokuratorem doprowadził do udostępnienia tymczasowo aresztowanej powódce, komputera celem przeprowadzenia czynności w systemie informatycznym co umożliwiło dalsze funkcjonowanie kancelarii notarialnej powódki. Sytuacja taka, w jego ocenie była niespotykana i świadczyła o jego ponadprzeciętnych staraniach jako obrońcy. Pozwany stwierdził również, że podnoszone przez Powódkę w pozwie powody utraty zaufania do Pozwanego w sposób oczywisty nie polegają na prawdzie. Powódka w jego ocenie zmierza wprost do odzyskania zapłaconego wynagrodzenia za obronę w sytuacji, gdy postępowanie przygotowawcze wobec niej było w fazie końcowej. Pozwany zwrócił także uwagę na fakt, że Powódka, przed wypowiedzeniem pełnomocnictwa oraz w momencie złożenia oświadczenia woli o jego wypowiedzeniu, nie podnosiła okoliczności nienależytego wykonania zlecenia przez Pozwanego czy utraty zaufania. Co więcej w okresie od 18 lutego (kiedy adw. E. R. został ustanowiony nowym obrońcą powódki) do 04 marca 2022 r. (kiedy poinformowano powoda o cofnięciu pełnomocnictwa) pomimo rzekomej utraty przez Powódkę zaufania wykonywał liczne czynności w sprawie, prowadził korespondencję mailową, rozmowy telefoniczne, wnosił pisma, składając w dniu 21 lutego 2022r. wniosek o uchylenie tymczasowego aresztowania czy też uczestnicząc w dniu 3 marca 2022r. w przesłuchaniu pracownicy Powódki (jej siostrzenicy) D. N., które miało miejsce w siedzibie kancelarii notarialnej. (odpowiedź na pozew k. 48 – 71)

Do czasu zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 07 października 2021 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Kielcach, wobec nadzorowanego przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach postępowania przygotowawczego, sygn. (...)prowadzonego m. in. przeciwko E. K. (1) i innym osobom, podejrzanym o przestępstwo z art. 258 § 1 k.k. i inne., wydał postanowienie o przeszukaniu pomieszczeń Kancelarii Notarialnej E. K. (1) pod adresem W. ul. (...). Do przeszukania doszło w dniu 12 października 2021 r.. W przeszukaniu uczestniczył adw. M. Z. wraz z dwoma innymi kandydatami do funkcji obrońcy E. K. (1), spośród których został ostatecznie wybrany z uwagi dotychczasowe doświadczenie zawodowe oraz rekomendację Rady Izby Notarialnej.

Dowód: postanowienie o przeszukaniu – k. 78-79, pełnomocnictwo - k. 80, zeznania świadka T. Ż. (k. 281v-282v)

W dniu 12 października 2021 r. doszło do zatrzymania przez organy ścigania E. K. (1).

Dowód: postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania z dnia 14 października 2021 r. – k. 86-93

E. K. (1) swoim obrońcą w postępowaniu karnym prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach ustanowiła obok adw. M. Z., także radcę prawnego B. K.specjalizującą się w sprawach cywilnych, ze względu na łączącą je wieloletnią przyjaźń. Nie brała ona merytorycznego udziału w postępowaniu, ale stanowiła „łącznik” podejrzanej z jej kancelarią notarialną.

Adw. M. Z. brał udział w czynnościach procesowych towarzyszących zatrzymaniu oraz zastosowaniu środka zapobiegawczego wobec E. K. (1).

Dowód: wniosek o wydanie zgody na widzenie – k. 94 , zeznania świadek B. K. k. 345v-347, zeznania świadka A. D. k. 282v-283v, zeznania powódki E. K. (1) – k. 375v-378, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v

Uchwałą nr (...) z dnia 13 października 2021 r. Rada Izby Notarialnej w W. udzieliła E. K. (1) notariuszowi w W., poręczenia społecznego, o którym mowa w art. 271 § 1 Kodeksu postępowania karnego i innych, w ramach postępowania karnego prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach pod sygn. akt (...).

Dowód: Uchwała Rady Izby Notarialnej w W. – k. 82-83, k. 360

W dniu 13 października 2021 r. adw. A. Z. zapoznał się z aktami postępowania przygotowawczego prowadzonego przeciwko E. K. (2) udostępnionymi przez Prokuraturę w związku z planowanym złożeniem wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania.

Dowód: Zarządzenie prokuratora z dnia 13 października 2021 r. – k. 84-85, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v

Postanowieniem z dnia 14 października 2021 r. Sygn. akt IX Kp 859/21, Sąd Rejonowy w Kielcach zastosował wobec E. K. (1) podejrzanej o popełnienie szeregu przestępstw (w tym: z art. 258 § 1 k.k., z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art.304 k.k. w zw. z art. 4§ 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., 3. z art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art.304 k.k. w zw. z art. 4§ 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.) środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy od dnia 12 października 2021 r. do dnia 10 stycznia 2022 r.

Dowód: postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania z dnia 14 października 2021 r. – k. 86-93, k. 299

Adw. M. Z. w dniu 18 października 2021 r. złożył zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 14 października 2021r. w przedmiocie zastosowania wobec E. K. (1) środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia, względnie jego zmianę polegającą na zastosowaniu wobec E. K. (1) wolnościowych środków zapobiegawczych w postaci poręczenia majątkowego (w wymiarze określonym przez Sąd) lub innych, których konieczność zastosowania uzna Sąd Okręgowy. Ponadto obrońca wniósł o przyjęcie przez Sąd Okręgowy poręczenia Rady Izby Notarialnej w W. wydanej w trybie art. 271 kpk

Dowód: zażalenie – k. 97-106, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v

W dniu 18 października 2021 E. K. (1) prowadząca Kancelarię Notarialną w W. przy ul. (...) zawarła, jako zleceniodawca z adw. M. Z. prowadzącym Kancelarię Adwokacką z siedzibą w W., jako zleceniobiorcą Umowę o obsługę prawną. Przedmiotem umowy było reprezentowanie E. K. (1) w postępowaniu karnym prowadzonym przez: Prokuraturę Okręgową w Kielcach pod sygn. akt (...). (§ 1 ust. 1 lit a.) oraz przed Sądem po wniesieniu aktu oskarżenia (§ 1 ust. 1 lit b.). Strony ustaliły, że zleceniodawca może rozwiązać umowę zawartą na czas nieoznaczony w drodze oświadczenia o wypowiedzeniu pełnomocnictwa, które winno być sporządzone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. (§ 2 ust. 1) Za wykonanie przedmiotu umowy w zakresie postępowania prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach, strony przewidziały wynagrodzenie w kwocie 100.000,00 zł netto tj. 123.000,00 zł brutto, uściślając, że wynagrodzenie to obejmuje wszystkie czynności, takie jak m.in.: udział w czynnościach procesowych, spotkania, sporządzanie pism procesowych, widzeń z osobą podejrzaną, zapoznawanie się z aktami sprawy. (§ 3 ust. 1 i 2). Umowę w imieniu Zleceniodawcy podpisał z umocowania E. K. (1) – jej mąż A. D..

Dowód: umowa o obsługę prawną k. 70-71, faktura (...) – k. 15, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v, zeznania świadka A. D. k. 282v-283v

W dniu 18 października 2021 r. uiszczono na rzecz adw. M. Z. kwotę 123.000,00 zł z tytułu wynagrodzenia umownego za obronę E. K. (1) w postępowaniu karnym prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach pod sygn. (...).SP C.

Dowód: potwierdzenie transakcji - k. 14, faktura (...) – k. 15

A. D. w dniu 18 października 2021 r. ustanowił M. Z. swoim obrońcą i pełnomocnikiem w zakresie wszelkich postępowań karnych związanych z postępowaniem Prokuratury Okręgowej w Kielcach sygn. (...).

Dowód: pełnomocnictwo k. 95, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v, zeznania świadka A. D. k. 282v-283v

Wnioskiem z dnia 18 października 2021 r. adw. M. Z. zwrócił się do Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Kielcach o wydanie zarządzeń w przedmiocie udzielenie zgody na widzenie w Areszcie Śledczym z E. K. (1) dla obrońców w osobach Radcy prawnej B. K.oraz adw. M. Z..

Dowód: wniosek o wydanie zgody na widzenie – k. 94

Postanowieniem z dnia 19 października 2021 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Kielcach ustanowił zabezpieczenie na mieniu podejrzanej E. K. (1) poprzez zajęcie ruchomości w postaci samochodu osobowego oraz środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Zażaleniem z dnia 4 listopada obrońca podejrzanej adw. M. Z. zaskarżył powyższe postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym.

Dowód: postanowienie o zabezpieczeniu – k. 109-110, zażalenie – k. 112-

W dniu 29 października 2021 r. adw. M. Z. zwrócił się do Sądu Okręgowego w Kielcach o wydanie zarządzeń w przedmiocie udzielenia zgody na widzenie w Areszcie Śledczym z E. K. (1) dla obrońców w osobach Radcy prawnej B. R. — K. oraz adw. M. Z..

Dowód: wniosek – k. 108, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

W toku sprawowania funkcji obrońcy adw. M. Z. wnioskował (w dniu 20 października 2021 r.) do Prokuratury Okręgowej w Kielcach o powiadomienie obrońców o terminach czynności procesowych z udziałem podejrzanej E. K. (1), zaznajomienie z aktami postępowania oraz wyrażenie zgody na wykonanie fotokopii wybranych dokumentów, a także na końcowe zaznajomienie z aktami śledztwa.

Dowód: wniosek k. 92

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2021 r. Sąd Okręgowy w Kielcach - wobec zażalenia obrońcy adw. M. Z. na postanowienie Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 14 października 2021 r. o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wobec podejrzanej E. K. (1) - utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu wskazano, że w przedmiotowej sprawie występuje duże prawdopodobieństwo popełnia przez podejrzaną czynu stypizowanego w treści art: 258 § 1 kk.

Dowód: postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 17 listopada 2021 r. – k. 121-127, k. 311-312, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

M. Z., jako obrońca dwukrotnie korzystał z widzeń z E. K. (1) w Areszcie Śledczym w K. w dniach 5 i 17 listopada 2021 r.

Dowód: pismo AŚ w K. z dnia 26 kwietnia 2023 r. – k. 229, zarządzenie o udzieleniu zgody na wielokrotne porozumiewanie się obrońcy z osadzonym – k. 230, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

W dniu 18 listopada 2021 roku adw. M. Z., obrońca podejrzanej E. K. (1) złożył wniosek o umożliwienie podejrzanej kontaktu telefonicznego z mężem A. D. oraz drugim obrońcą radcą prawnym B. K.. Zarządzeniem z dnia 22 listopada 2021 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Kielcach przychylił się do złożonego wniosku.

Dowód: zarządzenie z dnia 22 listopada 2021 r. – k. 119-120

W dniu 07 grudnia 2021 r. adw. M. Z. złożył wniosek do Prokuratury Okręgowej w Kielcach o wydanie kserokopii protokołów przesłuchania E. K. (1) z dnia 12 i 13 listopada 2021 r., protokołu konfrontacji z dnia 6 grudnia 2021 r. oraz o udostępnienie kopii zeznań U. K. oraz wyjaśnień A. T..

Dowód: wniosek – k. 134, odpowiedź Prokuratury Okręgowej w Kielcach z dnia 3 stycznia 2022 r. – k. 135

M. Z., jako obrońca E. K. (1) uczestniczył w czynnościach przesłuchania podejrzanej E. K. (1) (w dniach: 12 października 2021 r., 13 października 2021 r., 27 grudnia 2021 r.) oraz świadków D. N. (w dniu 3 marca 2022 r.) i A. M. (w dniu 06 grudnia 2021 r.)

Dowód: pismo prokuratury okręgowej w Kielcach – k. 240, protokół przesłuchania świadka z dnia 06 grudnia 2021 r. – k. 238, protokół przesłuchania podejrzanego – k. 231-232, k. 234-235, k. 236-237, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

W toku przesłuchania w dniu 27 grudnia 2021 r. podejrzana E. K. (1) złożyła do protokołu przesłuchania wniosek o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania i zastosowanie w jego miejsce środków o wolnościowym charakterze w postaci poręczenia majątkowego, dozoru Policji oraz zakazu opuszczania kraju. Postanowieniem wydanym w tym samym dniu Prokurator Prokuratury Okręgowej w Kielcach nie uwzględnił wniosku podejrzanej.

Dowód: postanowienie z dnia 27 grudnia 2021 r. o nie uwzględnienie wniosku o zmianę środka zapobiegawczego – k. 136-137

W dniu 28 grudnia 2021 roku do Sądu Okręgowego w Kielcach wpłynął wniosek Prokuratury Okręgowej w Kielcach, o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania wobec podejrzanej E. K. (1) na dalszy czas oznaczony, tj. do dnia 9 kwietnia 2022 roku.

Dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 31 grudnia 2021 r. – k. 142-146

Pismem z dnia 30 grudnia 2021 r. adw. M. Z. wniósł do Sądu Okręgowego w Kielcach o nieuwzględnienie wniosku prokuratora o przedłużenie czasu trwania tymczasowego aresztowania i jego zmianę na poręczenie majątkowe w wysokości 100.000 zł lub innej wskazanej przez Sąd, zakaz kontaktowania się ze wskazanymi przez Sąd osobami oraz ewentualnie inne środki zapobiegawcze o charakterze wolnościowym. Ponadto obrońca, na wypadek uwzględnienia wniosku prokuratora, wniósł o zastrzeżenie, iż tymczasowe aresztowanie zostanie uchylone w przypadku wpłacona poręczona majątkowego w wysokości 100.000 zł lub w innej wysokości wskazanej przez Sąd.

Dowód: wniosek z dnia 30 grudnia 2021 r. k. 138-141, k. 357-358

Na posiedzeniu przed Sądem Okręgowym w Kielcach w dniu 31 grudnia 2021 r. w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania wobec podejrzanej E. K. (1) stawili się obrońcy podejrzanej adw. M. Z. oraz radca prawny B. K.. Stanowisko podejrzanej prezentował adw. M. Z. natomiast radca prawny B. K. przyłączyła się do niego.

Dowód: protokół posiedzenia z dnia 31 grudnia 2021 r. – k. 355-356

Postanowieniem z dnia 31 grudnia 2021 r. Sąd Okręgowy uwzględnił wniosek Prokuratora i przedłużył stosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec podejrzanej E. K. (1), na dalszy czas oznaczony, tj. do dnia 10 kwietnia 2022 roku. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z treścią przedstawionych E. K. (1) zarzutów działała ona wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co w wystarczającym stopniu uzasadnia obawę, że na wolności mogłaby bezprawnie wpływać na zgromadzony materiał dowodowy — przede wszystkim na zeznania ustalonych w sprawie świadków, jak i depozycje osób współdziałających z nią w celu ewentualnego ustalenia jednej linii obrony. Zdaniem Sądu Okręgowego obawa matactwa nie jest abstrakcyjna, opiera się bowiem na powiązaniach między podejrzaną i osobami działającymi z nią wspólnie i w porozumieniu w ramach przestępczego procederu, rodzącym zależności osobiste, z których powstaje łatwość wzajemnego wpływania na zachowania, także procesowe.

Dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 31 grudnia 2021 r. – k. 142-146

Pismem z dnia 07 stycznia 2022r. adw. M. Z. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania.

Dowód: zażalenie z dnia 07 stycznia 2022 r. – k. 147

Pismem z dnia 10 stycznia 2022 r. skierowanym do Prokuratury Okręgowej w Kielcach adw. M. Z. wniósł o zwrócenie przedmiotów należących do podejrzanej w postaci: segregatorów z aktami notarialnymi za lata 2008 - 2010 w zielonych oprawach, telefonów komórkowych(...), komputera L., A. oraz 2 sztuk P.. Ponadto obrońca wniósł o zwrócenie się do Sądu Okręgowego w Sieradzu o przekazanie nagrania rozprawy w sprawie sygn. I C 319/17, w toku której była przesłuchiwana E. K. (1).

Dowód: wniosek – k. 181-182

Pismem z dnia 18 stycznia 2022 r. adw. M. Z. zwrócił się z prośbą do Dyrektora Aresztu Śledczego w K. o zapewnienie dostępu podejrzanej E. K. (1) do trzeciej dawki szczepionki przeciwko Covid-19.

Dowód: wniosek o zaszczepienie – k. 166

Pismem z dnia 19 stycznia 2022 r. adw. M. Z. działając, jako obrońca E. K. (1) wniósł o do Sąd Apelacyjnego w Warszawie o umożliwienie wzięcia udziału przez podejrzaną w posiedzeniu wyznaczonym na 1 lutego 2022 r. zdalnie za pomocą aplikacji.

Dowód: wniosek o udział w posiedzeniu – k. 187

Pismem z dnia 19 stycznia 2022 r. adw. M. Z. zwrócił się do Dyrektora Aresztu Śledczego w K. o umożliwienie udzielenia przez E. K. (1) - poprzez stronę internetową rejestry-notarialne.pl - pełnomocnictwa dla zastępcy notariusza do dokonywania wpisów w rejestrach notarialnych: spadkowym i testamentów oraz w repozytorium wypisów, zawierającym protokoły spółek handlowych. Po wyrażeniu zgody przez Dyrektora Aresztu Śledczego wnioskowana procedura została skutecznie przeprowadzona.

Dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto: prośba do dyrektora AŚ – k. 204, zeznania świadka T. Ż. – k. 281v-282v, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

Pismem z dnia 24 stycznia 2022 r. adw. M. Z. zwrócił się z ponownym wnioskiem do Sądu Apelacyjnego w Warszawie o udostępnienie w dniu 27 stycznia w godzinach 9-11 akt głównych śledztwa.

Dowód : Wniosek o udostępnienie akt śledztwa z dnia 24 stycznia 2022 r. – k. 158-159

Pismem z dnia 25 stycznia 2022 r. adw. M. Z. w uzupełnieniu zażalenia z dnia 07 stycznia 2022 r. złożył poręczenie osobiste osoby godnej zaufania Pana J. T. (w trybie art. 272 kpk) oraz oświadczenie A. D. (męża podejrzanej) z notarialnie poświadczonym podpisem w przedmiocie wyrażenia zgody na obciążenie hipoteką nieruchomości KW Nr (...) tytułem poręczenia majątkowego.

Dowód: pismo procesowe obrońcy – k. 160-164

W styczniu 2022 r. adw. M. Z. zwracał się do Prokuratury Okręgowej w Kielcach o zgodę na wykonanie fotokopii akt sprawy sygn. (...).S..

Dowód: zgoda prokuratury z dnia 21 stycznia 2022 r. – k. 188

Postanowieniem z dnia 01 lutego 2022 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, po rozpoznaniu zażaleń wniesionych przez obrońców podejrzanej E. K. (1) na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 grudnia 2020 r., sygn. akt VIII Kp 1427/2|M w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania, utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że śledztwo ma charakter rozwojowy, a Prokurator we wniosku o przedłużenie tymczasowego aresztowania precyzyjnie wskazał jakie czynności winny zostać dokonane w kolejnym okresie stosowania tymczasowego aresztowania, a zdaniem Sądu wskazane czynności dowodowe są bez wątpienia konieczne do kontynuacji postępowania przygotowawczego.

Dowód: postanowienie SA sygn. akt II AKz 65/22 – k. 167

Na posiedzeniu w dniu 01 lutego 2022 r. w przedmiocie w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania wobec podejrzanej E. K. (1) przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie stawili się obrońcy podejrzanej adw. M. Z. oraz radca prawny B. K.. Stanowisko podejrzanej prezentował adw. M. Z. natomiast radca prawny B. K. przyłączyła się do niego.

Dowód: protokół posiedzenia z dnia 01 lutego 2022 r. – k. 291

Pismem procesowym z dnia 11 lutego 2022 r. adw. M. Z. złożył wniosek do Prokuratury Okręgowej w Kielcach o pilne uzupełniające przesłuchanie podejrzanej i świadka oraz o dopuszczenie obrońcy do czynności przesłuchania świadka. Ponadto obrońca wniósł o przesłanie brakujących kopii dokumentów.

Dowód: pismo procesowe k. 172

W dniu 18 lutego 2022 r. podejrzana E. K. (1) ustanowiła kolejnego obrońcę w postępowaniu przygotowawczym w osobie adw. E. R., którego wynagrodzenie określono ostatecznie na kwotę 20.000,00 złotych. O powyższym fakcie nie został poinformowany dotychczasowy obrońca - adw. M. Z..

Dowód: okoliczność bezsporna, zeznania powódki E. K. (1) – k. 375v-378,

Pismem procesowym z dnia 21 lutego 2022 r. adw. M. Z. wniósł o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania stosowanego wobec podejrzanej E. K. (1) i zmianę na:

1. poręczenie majątkowe w postaci:

- wpłaty gotówkowej w wysokości 100.000 zł;

- ustanowienia hipoteki przymusowej w wysokości do (...)zł na nieruchomości stanowiącej własność A. D. położonej w W. przy ul. (...)(lokal kancelarii notarialnej), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy M. X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...) szacunkowej wartości nie mniejszej niż (...) zł.

2. zakaz opuszczania kraju,

3. zakaz kontaktowania się ze wskazanymi osobami.

Dowód: wniosek o zmianę środka zapobiegawczego – k. 173-174, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

Pismem z dnia 25 lutego 2022 r. skierowanym do Prokuratury Okręgowej w Kielcach adw. M. Z. ponownie wniósł o zwrócenie przedmiotów należących do podejrzanej w postaci: segregatorów z aktami notarialnymi za lata 2008 - 2010 w zielonych oprawach, telefonów komórkowych I.i N., komputera L., A. oraz 2 sztuk P.. Ponadto obrońca wniósł o zwrócenie się do Sądu Okręgowego w Sieradzu o przekazanie nagrania rozprawy w sprawie sygn. I C 319/17, w toku której była przesłuchiwana E. K. (1).

Dowód: wniosek o zwrot rzeczy – k. 184-185

Prokuratura Okręgowa w Kielcach pismem z dnia 23 lutego 2022 r. zawiadomiła adw. M. Z. o terminie czynności procesowych w dniu 04 marca 2022 r. z udziałem podejrzanej E. K. (1).

Dowód: zawiadomienie o terminie czynności procesowych – k. 177

W dniu 02 marca 2022 r. E. K. (1) podpisała – przygotowane przez radcę prawnego B. K. - oświadczenie o wypowiedzeniu adw. M. Z. pełnomocnictwa do obrony w postępowaniu karnym prowadzonym przez Prokuraturę Okręgowa w Kielcach pod sygnaturą (...)., ze skutkiem na dzień 04 marca 2022 r.

Rozmowy o wypowiedzeniu pełnomocnictwa adw. M. Z. przez E. K. (1) toczyły się pomiędzy podejrzaną, jej mężem, a radcą prawnym B. K. od stycznia/lutego 2022 r..

Dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa – k. 180, zeznania świadka B. K. – k. 345v-347, zeznania powódki E. K. (1) – k. 375v-378,

W dniu 03 marca 2022 r. adw. M. Z. uczestniczył w charakterze obrońcy podejrzanej E. K. (1) w przesłuchaniu przez Prokuraturę świadka D. N..

Dowód: pismo prokuratury z dnia 25 kwietnia 2023 r. – k. 240

W dniu 03 marca 2022 r. B. K. poinformowała telefonicznie adw. M. Z. o wypowiedzeniu jego pełnomocnictwa.

Dowód: zeznania świadka B. K. – k. 345v-347, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v

Wiadomością email z dnia 04 marca 2022 r. adw. M. Z. poinformował Prokuraturę Okręgową w Kielcach, że w dniu 3 marca 2022 r. po godzinie 16-tej, otrzymał informację o wypowiedzeniu mu pełnomocnictwa do obrony podejrzanej E. K. (1).

Dowód: wiadomość email z dnia 4 marca 2022 r. – k. 178

Adw. M. Z. otrzymał skan wypowiedzenia pełnomocnictwa E. K. (1) drogą e-mailową w dniu 08 marca 2022 r. radcy prawnego B. K., która jednocześnie wyraziła serdeczne podziękowanie za współpracę i możliwość zdobycia cennego doświadczenia, oferując jednocześnie w razie potrzeby swoją pomoc w zakresie prawa cywilnego.

Dowód: wiadomość email z dnia 08 marca 2022 r. – k. 179

Wiadomością e-mail z dnia 15 marca 2022 r. A. D. zwrócił się do adw. M. Z. z prośbą spotkanie w sprawie wypowiedzenia pełnomocnictwa. W odpowiedzi M. Z. wykluczył możliwość spotkania, zaznaczając m. in., że to nie A. D., a E. K. (1) była stroną postępowania przygotowawczego oraz wskazując, że nie został powiadomiony o udzieleniu w lutym 2022 r. pełnomocnictwa kolejnemu obrońcy.

Dowód: wiadomość email z dnia 15 marca 2022 r. – k. 17, wiadomość email z dnia 17 marca 2022 r. – k. 18

Nowo ustanowiony obrońca podejrzanej E. K. (1) – adw. E. R. uczestniczył w przesłuchaniach podejrzanej w dniu 4 marca 2022 r. oraz dniu 21 marca 2022 r.. Przesłuchanie w dniu 04 marca 2022 r. trwało 35 minut i w jego trakcie E. K. (1) oświadczyła m.in., że chce w złożyć wyjaśnienia, zgodnie ze złożonym w tym zakresie wnioskiem adw. M. Z.. W toku przesłuchania w dniu 21 marca 2022 r., które trwało 15 minut, podejrzana stwierdziła m.in., że została poinformowana o wniosku złożonym przez jej byłego obrońcę adw. M. Z. w przedmiocie uchylenia tymczasowego aresztowania i zastosowanie w jego miejscu środków o charakterze wolnościowym m. in. poręczenia majątkowego w kwocie 100.000 złotych oraz ustanowienia hipoteki na nieruchomości męża do kwoty 2.000.000 złotych, oświadczając, że popiera taki wniosek o uchylenie tymczasowego aresztowania, i w jego miejsce zastosowanie środków wolnościowych w postaci poręczenia majątkowego w wysokości 100.000 złotych w gotówce, hipoteki na nieruchomości męża oraz innych według uznania organu prokuratorskiego.

Dowód: protokół przesłuchania podejrzanego z dnia 4 marca 2022 r. – k. 406-407v, protokół przesłuchania podejrzanego z dnia 21 marca 2022 r. – k. 408-409, zeznania powódki E. K. (1) – k. 375v-378,

Postanowieniem z dnia 23 marca 2022 r. prokurator Prokuratury Okręgowej w Kielcach zmienił środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania zastosowany postanowieniem Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 14 października 2021 roku sygn. IX Kp 859/21 wobec E. K. (1) podejrzanej o przestępstwo z art. 258 11 k.k. i inne, którego okres stosowania został przedłużony postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 grudnia 2021 roku sygn. VIII Kp 1427/21 do dnia 10 kwietnia 2022 roku poprzez jego uchylenie i zastosowanie środków zapobiegawczych w postaci:

⚫

dozoru Policji połączonego z:

a)  obowiązkiem zawiadamiania Prokuratury Okręgowej w Kielcach o każdym zamierzonym wyjeździe trwającym dłużej niż 7 dni oraz o terminie powrotu,

b)  zakazem podejmowania wszelkich kontaktów, zarówno bezpośrednich, jak i za pośrednictwem innych osób lub środków technicznych ze współpodejrzanymi w sprawie sygn. (...).S. tj. M. J., P. G., A. G., K. K. (3), M. S., A. M., K. K. (4)

⚫

zakazu opuszczania kraju połączonego z zakazem wydania dokumentu uprawniającego

do przekroczenia granicy

⚫

poręczenia majątkowego w wysokości 100.000 złotych podlegających wpłacie na konto Prokuratury Okręgowej w Kielcach oraz polegającego na ustanowieniu hipoteki na rzecz Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach w wysokości 2.000.000,00 zł na nieruchomości lokalowej położonej w W. przy ul. (...), stanowiącej własność A. D. (męża podejrzanej), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 21 marca 2022 r. do protokołu przesłuchiwana podejrzana E. K. (1) podtrzymała wniosek o uchylenie tymczasowego aresztowania i zastosowanie wobec niej wolnościowych środków zapobiegawczych, w tym poręczenia majątkowego w wysokości 100.000,00 zł oraz ustanowienia hipoteki na nieruchomości męża w wysokości 2.000.000 zł, złożony na wcześniejszym etapie przez jej ówczesnego obrońcę adw. M. Z.. Ponadto prokurator stwierdził, że na obecnym etapie śledztwa zebrano obszerny materiał dowodowy, w tym przesłuchano istotnych świadków, co do których istniała obawa bezprawnego wpływania na ich depozycje. Ponadto zaznaczył on, że na planowane do wykonania w śledztwie pozostałe czynności z osobowymi źródłami dowodowymi podejrzana nie będzie miała wpływu, gdyż dotyczą one innych wątków nie związanych bezpośrednio z jej osobą. Zdaniem prokuratora z tego powodu osłabieniu uległa przesłanka w postaci obawy matactwa po stronie podejrzanej, która uzasadniałby dalsze stosowanie najsurowszego z środków zapobiegawczych w postaci tym czasowego aresztowania.

Dowód: postanowienie o zmianie środka zapobiegawczego – k. 392-393v

Pismem z dnia 21 czerwca 2022 r. E. K. (1) zaproponowała M. Z. aby w ramach rozliczenia za czynności świadczone na jej rzecz w charakterze obrońcy, z wypłaconego mu wynagrodzenia zatrzymał kwotę brutto 30.750,00 zł zaś pozostałą kwotę 92.250,00 zł zwrócił w terminie do dnia 31 lipca 2022 r.

Dowód: propozycja rozliczenia – k. 19

Pismem z dnia 31 lipca 2022 r. M. Z., oświadczył m in., że wszelkie czynności w ramach udzielonego mu pełnomocnictwa wykonywał z należytą starannością, sama zaś decyzja o wypowiedzeniu pełnomocnictwa nie wpływa na ustalenia zawarte w umowie i wobec czego nie jest on zainteresowany renegocjacją warunków umowy.

Dowód: pismo z dnia 31 lipca 2022 r. – k. 20-21

W czasie sprawowania funkcji obrońcy E. K. (1) adwokat M. Z. pozostawał w stałym kontakcie zarówno z mężem podejrzanej A. D., jak i drugim obrońcą radcą prawnym B. K., przesyłając m. in. projekty pism i wniosków związanych z prowadzonym postępowaniem.

W trakcie współpracy nie zgłaszano krytycznych uwag, co do jakości pomocy prawnej świadczonej przez adwokata M. Z..

Dowód: korespondencja e-mailowa – k. 165, wiadomość email z dnia 08 marca 2022 r. – k. 179, wiadomość email z dnia 10 stycznia 2022 r. – k. 183, wiadomość email z dnia 28 lutego 2022 r – k. 186, wiadomość email z dnia 25 lutego 2022 r – k. 189, wiadomość email z dnia 28 lutego 2022 r wraz projektem wniosku A. D. o zwolnienie samochodu spod zajęcia i wyrażenie zgody na sprzedaż – k. 190-191, wiadomość email z dnia 21 stycznia 2022 r. wraz z załącznikami – k. 192-198, wiadomość email z dnia 21 lutego 2022 r – k. 202, wiadomość email z dnia 19 stycznia 2022 r – k. 203, korespondencja email z dnia 19 stycznia 2022 r – k. 205, wiadomość email z dnia 12 stycznia 2022 r – k. 206, korespondencja email z dnia 16 listopada 2021 r – k. 207- 208, korespondencja email z dnia 4 listopada 2021 r wraz z załącznikami – k. 212-213, korespondencja email z dnia 3 i 4 listopada 2021 r. – k. 214, wiadomość email z dnia 2 listopada 2021 r. wraz załącznikiem – k. 216-217, korespondencja e-mail z dnia 17- 19 października 2021 r. – k. 218, wiadomość e-mail z dnia 15 stycznia 2022 r. – 220, wiadomość e-mail z dnia 21 lutego 2022 r. – k. 221, k. 222, wiadomość e-mail z dnia 6 stycznia 2022 r. – k. 223, zeznania pozwanego M. Z. – k. 378- 383v,

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i co do których autentyczności oraz zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy Sąd nie miał wątpliwości. Wskazane dowody wzajemnie się uzupełniają i potwierdzają, w zestawieniu ze sobą tworzą spójny stan faktyczny i brak jest zdaniem Sądu przesłanek do odmówienia im mocy dowodowej w zakresie, w jakim stanowiły one podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Jednocześnie zaznaczyć trzeba, że na uwzględnienie nie zasługiwał przedłożony przez stronę powodową materiał dowodowy w postaci przykładowych ofert dotyczących warunków obrony ze strony 3 adwokatów (k. 260-263). Przedmiotowe zestawienie przedstawia znikomą wartość dowodową, jako że nie odzwierciedla ono warunków finansowych dotyczących kosztów obrony jakie panują na rynku. Nie sposób bowiem uznać aby 3 wybrane przez powódkę oferty miały świadczyć o stawkach rynkowych oferowanych przez obrońców w tego typu sprawach. Zasady logiki i doświadczenia życiowego prowadzą bowiem do oczywistego wniosku, że powódka przedstawiła jedynie te oferty, które stanowiły oparcie dla jej generalnej tezy o bardzo wygórowanym wynagrodzeniu pozwanego zaświadczone usługi w jej sprawie.

Jako podobnie nieprzydatny Sąd uznał materiał dowodowy zaoferowany przez stronę pozwaną w postaci zanonimizowanej umowy o obsługę prawą zawartej przez pozwanego M. Z. (k. 337-342). Przedmiotowa umowa dotyczy odmiennej sprawy, a więc odmiennego stanu faktycznego i prawnego. W oczywisty więc sposób nie można odnosić postanowień umownych w niej zawartych do umowy jaka wiązała strony niniejszego postępowania.

W ocenie Sądu także dokument prywatny w postaci ,,rozliczenia wynagrodzenia według stawki godzinowej oraz poniesionych kosztów” (k. 242-248) miał charakter irrelewantny w przedmiotowej sprawie. W okolicznościach przedmiotowej sprawy strony zawierając mowę o obsługę prawną umówiły się na wynagrodzenie ryczałtowe (k. 76-77), pomoc prawna świadczona była zaś w okresie od końca października 2021 r. do początku marca 2022 r.. W tej sytuacji dokument sporządzony w maju 2023 r. (załączony do odpowiedzi na pozew) jawi się jako niemiarodajny dla rzetelnego odtworzenia zaangażowania czasowego pozwanego. Oczywistym jest bowiem, że nawet przybliżone odtworzenie wykazu godzin po takim czasie, w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego, jest niezwykle trudne, jeżeli w ogóle możliwe.

Zeznania świadków A. D. (k. 282v-283v) oraz B. K. (k. 345v-347), jak też zeznania samej powódki E. K. (1) (k. 375v-378) Sąd uznał za wiarygodne jedynie w części w jakiej korespondowały one ze sobą jak i z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym (w szczególności dokumentacją śledztwa oraz korespondencją e-mail). W ocenie Sądu zeznania te okazały się być niewiarygodne przede wszystkim w zakresie w jakim osoby te relacjonowały o niewystarczających działaniach pozwanego w charakterze obrońcy (wyraźnie deprecjonując jego działania) czy też wskazywały na powody zakończenia współpracy z pozwanym. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w żaden sposób nie wskazuje, aby działania pozwanego, jako obrońcy odbiegały od standardów czy to w zakresie ilości podejmowanych czynności, czy też ich jakości. Stwierdzenia ww. osób co do rzekomej nieskuteczności działań pozwanego, jako obrońcy zdaniem Sądu stanowiły jedynie przejaw subiektywnej oceny (nieuzasadnionej zdaniem Sądu), nie zaś relacji co do zdarzeń. Osoby te w swoich zeznaniach przyznawały bowiem, że nie znały się na postępowaniu karnym i nie uczestniczyły w sporządzaniu pism w toku postępowania.

Zeznania świadka T. Ż. (k. 281v-282v) w ocenie Sądu zez okazały się zasadniczo wiarygodne. Zeznania świadka pozwoliły na ustalenie okoliczności powołania pozwanego na funkcję obrońcy powódki. Przy czym świadek nie miał wiedzy na temat szczegółów współpracy stron.

Zeznania pozwanego M. Z. (k. 378- 383v) zasługiwały na uwzględnienie w zakresie w jakim korespondowały one z pozostałym zgromadzonym w sprawie (a uznanym przez Sąd za wiarygodny) materiałem dowodowym. Sąd jednocześnie wypowiedzi pozwanego co do kwestii rozliczeń stron i należnego wynagrodzenia uznał, podobnie jak to miało miejsce w zeznaniach powódki i powołanych przez nią świadków, za wyrażenie swojej subiektywnej opinii w tym względzie.

Pozostałe (a nie ujęte wyżej) zaprezentowane przez strony dowody, nie stanowiły w ocenie Sądu wartościowego materiału dowodowego pozwalającego na poczynienie istotnych w sprawie ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

W przedmiotowej sprawie powódka wywodziła swoje roszczenie z regulacji art. 746 § 1 k.c., argumentując, że do wypowiedzenia pełnomocnictwa, a tym samym do rozwiązania Umowy wiążącej strony doszło wobec nienależytego świadczenia pomocy prawnej i w konsekwencji utraty zaufania. Strona powodowa wysokość żądania opierała za zestawieniu czasu przez jaki pozwany świadczył pomoc prawną z długością trwania postępowania przygotowawczego, wskazując na dużą dysproporcję w tym względzie.

Strona pozwana z kolei zaprzeczyła zarzutom, co do nienależytego pełnienia obowiązków obrońcy, wskazując jednocześnie, że rozliczenie ryczałtowe było korzystniejsze dla powódki, jako podejrzanej finansowo od opcjonalnego rozliczenia godzinowego. Pozwany zwrócił także uwagę na skandaliczny w jego ocenie – bo całkowicie niespodziewany - sposób rozwiązania umowy.

Pomiędzy stronami nie był sporny fakt zawarcia, jak i sama treść umowy o obsługę prawną. Zasadniczo niespornym były również okoliczności rozwiązania umowy. Zasadniczy spór pomiędzy sprowadzał się po pierwsze do zakresu i jakości czynności świadczonych przez pozwanego w toku trwania umowy, a także do adekwatnego sposobu ustalenia należnego pozwanemu wynagrodzenia za wykonane czynności.

W ocenie Sądu zawarta umowa zawiera elementy umowy zlecenia i świadczenia usług, do których na podstawie art. 750 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Oceny prawnej dokonać więc należy w oparciu o przepisy art. 734 i następne. W tej sytuacji nie budziło zastrzeżeń Sądu, że w ustalonym stanie faktycznym podstawę prawną roszczenia zgłoszonego w pozwie stanowiła przywołana wyżej regulacja art. 746 §1 k.c. Zgodnie z tym przepisem dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.

Powyższy przepis ma charakter dyspozytywny - jako, że strony mogą samodzielnie określić w umowie przesłanki oraz termin wypowiedzenia umowy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2002 r., V CKN 1152/00; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 marca 2010 r., I ACa 4/10; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 maja 2016 r., I ACa 235/16), przy czym nie może to prowadzić do zrzeczenia się uprawnienia do wypowiedzenia stosunku zlecenia z ważnych powodów.

Warto tu zaznaczyć, że wykazanie istnienia ważnej przyczyny wypowiedzenia zlecenia odpłatnego nie jest rozstrzygające dla skuteczności jego dokonania. Ma ono znaczenie jedynie w kontekście ustalenia czy dający zlecenie powinien naprawić szkodę powstałą po stronie przyjmującego zlecenie w związku z przedwczesnym zakończeniem stosunku zlecenia (vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie sygn. akt I ACa 558/18).

W przedmiotowej sprawie strona powodowa rozwiązanie umowy z pozwanym uzasadniała utratą zaufania i nienależytym świadczeniem pomocy prawnej. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie wskazuje się, że utrata zaufania jest ważnym powodem w rozumieniu art. 746 k.c. Kwestia „ważności przyczyny" nie należy jednak do sfery ustaleń faktycznych, lecz jest ich oceną. Rozstrzygnięcie, czy istnieją ważne powody, powinno być dokonane z uwzględnieniem okoliczności faktycznych sprawy, a także treści i celu łączącej strony umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług (vide: wyrok SN z 14 maja 2002 r., V CKN 1030/2000). Zaufanie pomiędzy radcą prawnym lub adwokatem, a jego klientem należy rozumieć jako przekonanie, że działania zawodowego pełnomocnika są prawdziwe, a jednocześnie, że posiada on odpowiednią wiedzę i umiejętności oraz potrafi je odpowiednio wykorzystać.

Jednocześnie podkreślić należy, że kwestia wydatków poniesionych przez pozwanego w toku świadczonej pomocy prawnej, czy też ewentualnego należnego pozwanemu odszkodowania za wypowiedzenie umowy bez ważnej przyczyny, nie stanowiły przedmiotu rozważań Sądu, jako że pozwany nie sformułował żadnych roszczeń w tym względzie, czy to w postaci powództwa wzajemnego, czy też zarzutu potrącenia.

Zarysowana wyżej kwestia braku zaufania i nieprawidłowej realizacji przez pozwanego umowy o obsługę prawną miała natomiast znaczenie w kontekście należnego pozwanemu wynagrodzenia za zrealizowane czynności (o czym mowa będzie w dalszej części uzasadnienia).

W przedmiotowej sprawie bezsprzecznie doszło do wypowiedzenia pełnomocnictwa udzielonego pozwanemu, o czym ten dowiedział się w dniu 3 marca 2022 r. w rozmowie telefonicznej z drugim z obrońców - radcą prawnym B. K., co zostało następnie potwierdzone pisemnym wypowiedzeniem, które otrzymał on w dniu 8 marca 2022 r. (wiadomość email z dnia 08 marca 2022 r. – k. 179).

W tym względzie zaznaczyć trzeba, że pełnomocnictwo udzielone pełnomocnikowi/obrońcy wraz z umową zlecenia pomocy prawnej jest z nią immanentnie związane, a zatem wypowiedzenie pełnomocnictwa skutkuje wygaśnięciem umowy zlecenia.

Niezależnie od tego należy też wskazać, że zobowiązanie stron wynikające z umowy zlecenia zgodnie art. 475 § 1 k.c., wygasa jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Niemożliwość świadczenia skutkująca wygaśnięciem zobowiązania - przewidziana w przepisie art. 475 § 1 k.c. - obejmuje sytuacje, gdy po powstaniu zobowiązania istnieje stan zupełnej, trwałej i obiektywnej niemożności zachowania się dłużnika w sposób wynikający z treści zobowiązania (vide: wyrok Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 stycznia 2014r. , sygn. I Aca 1166/13)

Nie kwestionując ważności umowy zawartej przez strony, wskazać trzeba, że brak pełnomocnictwa (jego cofnięcie) dla pozwanego od powódki miał znaczące konsekwencje w odniesieniu do istnienia zobowiązania, bowiem powodowało to powstanie sytuacji niemożliwości świadczenia po stronie pozwanego (dłużnika), za którą ten nie ponosił odpowiedzialności, a to z kolei skutkowało wygaśnięciem zobowiązania.

Uprawnienie do wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie przysługuje zarówno zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy i jest realizowane przez jednostronne oświadczenie woli złożone drugiej stronie z zachowaniem zasad określonych w art. 61 k.c. Przy czym ustawodawca nie przewidział formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności, ani wymogu wskazywania w szczególnej formie powodów uzasadniających wypowiedzenie zlecenia 94 . W obu wypadkach skutkiem jest wygaśnięcie umowy” ( vide: B. J. Kowalczyk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2025, art. 746.)

Należy podkreślić, że wypowiedzenie umowy zlecenia wywiera skutek ex nunc i znosi stosunek zobowiązaniowy na przyszłość. Wygasa zatem stosunek zobowiązaniowy, ale nie zostają zniweczone skutki umowy, z której strony mogą nadal wywodzić nieprzedawnione roszczenia, o ile dotyczą stanów faktycznych sprzed wygaśnięcia stosunku. W braku postanowień umownych rozliczenie następuje na podstawie art. 746 § 1 k.c., a treść umowy ma znaczenie dla określenia charakteru czynności, do wykonania której zobowiązał się przyjmujący zlecenie, oraz dla określenia należnego mu wynagrodzenia i zasad jego wypłacania. ( vide: P. Nazaruk [w:] B. Bajor, D. Bierecki, J. Bocianowska, J. Ciszewski, M. Ciszewski, G. Karaszewski, J. Knabe, J. Mucha-Kujawa, G. Sikorski, B. Sitek, R. Tanajewska, P. Nazaruk, Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 746.; wyrok SN z dnia 9 października 2013 r., V CSK 472/12)

Wracając jednak do zasadniczego toku wywodu, zaznaczyć trzeba, że kluczowa w przedmiotowej sprawie kwestia rozliczenia stron, ogniskuje się wokół ujętego w art. 746 § 1 zd. 2 k.c., tj. obowiązku uiszczenia przez zlecającego na rzecz przyjmującego zlecenia części wynagrodzenia odpowiadającego jego dotychczasowym czynnościom.

W tym miejscu wypada zaznaczyć, że Sąd krytycznie odniósł się do proponowanych przez obie strony sposobów ustalenia wynagrodzenia. W ocenie Sąd ani przedstawione przez pozwanego rozliczenie godzinowe realizowanych czynności, ani też postulowane przez stronę powodową wynagrodzenie ustalone poprzez zestawienie czasu sprawowania funkcji obrońcy przez pozwanego do całkowitej długości trwania postępowania przygotowawczego (do momentu wniesienia pozwu), nie mają racji bytu.

Postulowane przez powódkę rozliczenie na zasadzie porównania czasu przez jaki pozwany pozostawał obrońcą powódki do czasu trwania postępowania przygotowawczego (czy to całego, czy to do momentu wniesienia pozwu) nie ma racji bytu, bo jak słusznie wskazała strona pozwana zasadnicza większość czynności w postępowaniu przygotowawczym została zrealizowana w początkowym okresie, a więc kiedy to właśnie pozwany pełnił funkcję obrońcy powódki. Wniosek ten w oczywisty sposób znajduje odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Z bardzo obszernej dokumentacji przedstawionej przez stronę pozwaną (w postaci kopii pism procesowych oraz korespondencji e-mail) wynika bowiem, że pozwany zrealizował znakomitą większość czynności obrończych w całym postępowaniu przygotowawczym. Strona powodowa nie wykazała, aby kwestia ta przedstawiała się odmiennie (nie przedłożono chociażby żadnych kopii pism procesowych sporządzonych przez adw. E. R.). W zasadzie powódka nie przeczyła nawet temu, że nowo ustanowiony obrońca uczestniczył jedynie w dwóch i to bardzo krótkich przesłuchaniach podejrzanej (powódki). Oczywistym potwierdzeniem powyższej tezy jest również sama treść postanowienia o zmianie środka zapobiegawczego (k. 392-393v). W uzasadnieniu postanowienia prokurator potwierdził, że na chwilę wydania postanowienia (23 marca 2022 r.) przeprowadzono zasadniczą większość czynności procesowych dotyczących osobiście powódki.

W zakresie omawianej kwestii nie należy również zapominać, że sam przepis art. 746 § 1 k.c. mówi wynagrodzeniu odpowiadającym wykonanym czynnościom, nie zaś czasowi trwania umowy. Tak więc również z tego względu proponowany przez powódkę sposób rozliczenia nie znajduje racji bytu. W tych warunkach przyjęcie miernika czasowego nie znajduje absolutnie żadnych, ani prawnych też faktycznych podstaw.

W ocenie Sądu również rozliczenie na podstawie wykazu czynności sporządzonego przez pozwanego, nie ma racji bytu w niniejszej sprawie. Nie sposób bowiem pominąć, że pozwany w czasie kiedy świadczył pomoc prawną na rzecz powódki nie ewidencjonował swoich czynności (skoro rozliczał się na zasadzie ryczałtu). Przedmiotowy wykaz sporządził zaś post factum (po otrzymaniu pozwu). Tego rodzaju wykaz z punktu widzenia zasad logiki i doświadczenia życiowego jawi się więc jako niemiarodajny nie tylko dlatego, iż budzi on naturalne podejrzenie, że jego treść podyktowana jest potrzebą uzasadnienia stanowiska procesowego, ale również dlatego, że po upływie tak znacznego okresu czasu nie sposób odtworzyć w miarodajny sposób czynności, jak to ma miejsce w zaprezentowanym wykazie.

Poszukując właściwej metody dla ustalenia należnej pozwanemu części wynagrodzenia odpowiadającego jego dotychczasowym czynnościom, Sąd miał na uwadze fakt, że strony (w tym powódka działająca za pośrednictwem swego męża) ustalając wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej w ramach prowadzonego śledztwa na poziomie 100.000,00 zł netto (123.000,00 zł brutto) działały w ramach ustanowionej w art. 353 k.c. zasady swobody umów. Jak zaś wspomniano już we wcześniejszych rozważaniach wypowiedzenie umowy zlecenia wywiera skutek ex nunc i znosi stosunek zobowiązaniowy jedynie na przyszłość, co powoduje, iż nie zostają zniweczone skutki umowy, z której strony mogą nadal wywodzić nieprzedawnione roszczenia. Nie ma tym samym racjonalnych podstaw do kwestionowania samej wysokości ustalonego wynagrodzenia (czego z resztą strona powodowa wprost nie podważała). Oczywiście Sąd miał jednocześnie na uwadze fakt, że pozwany nie wykonał umowy w całości, jako że umowa została mu wypowiedziana. Wynikający z regulacji art. 746 § 1 k.c. nakaz wynagrodzenia przyjmującego zlecenie za dotychczas wykonane czynności wymaga zaś bliższej ich weryfikacji.

Argumentacja strony powodowej przywołana dla uzasadnienia żądania zwrotu zasadniczej części wynagrodzenia, sprowadzała się do twierdzenia, że powódka utraciła zaufanie do pozwanego na skutek wadliwego wykonywania przez niego obowiązków obrońcy. Twierdzenie o niewłaściwym realizowaniu przez pozwanego swoich obowiązków, jako obrońcy stanowiło jeden z kluczowych argumentów powołanych w pozwie nie tylko dla uzasadnienia decyzji o rozwiązaniu współpracy z pozwanym, ale jednocześnie dla żądania zwrotu znacznej części wynagrodzenia. Skoro bowiem aktywność pozwanego, jako obrońcy była zdaniem strony powodowej daleko niewystarczająca, a czynności wadliwe, to tym samym należne pozwanemu po wypowiedzeniu umowy wynagrodzenie, (które wedle regulacji art. 476 k.c. powinno odpowiadać dotychczasowym czynnościom) powinno być znacząco niższe, niż to wynika z zawartej umowy (wedle schematu myślowego: ,,wynagrodzenie należy się jedynie za prawidłowe i skuteczne z punktu widzenie interesu klienta czynności obrońcy”).Strona powodowa kwestionowała czynności pozwanego, obarczała go (nawet jeśli tylko pośrednio) odpowiedzialnością za długi (w jej przekonaniu) czas stosowania wobec niej środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

Poddając ocenie kwestię właściwej realizacji przez pozwanego wiążącej go z powódką umowy o świadczenie pomocy prawnej w charakterze obrońcy w postępowaniu przygotowawczym należy więc przede wszystkim rozważyć czy pozwany dochował należytej staranności, jako obrońca powódki.

Zgodnie z art. 355 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.

Zasadniczo poprzez ,,należytą staranność” rozumie się staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju. Jej wzorzec ma charakter obiektywny. Jego zastosowanie polega zaś w pierwszej kolejności na dokonaniu wyboru modelu ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania się dłużnika z takim wzorcem postępowania. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można osobie zobowiązanej postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje nie tylko niezgodność jej postępowania z modelem, lecz także uwarunkowana doświadczeniem życiowym możliwość i powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Co jednak oczywiste ocena czy doszło w danym przypadku do zaniechania ,,dołożenia staranności” nie może mieć charakteru abstrakcyjnego, a więc odnosić się do niedających się wyegzekwować obowiązków, oderwanych od doświadczeń, reguł zawodowych, konkretnych okoliczności czy typu stosunków ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2002 r., I CKN 1180/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2003 r., V CK 311/02, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1998 r., III CKN 574/97).

Zakres przedmiotowy zastosowania art. 355 k.c. jest szeroki; dotyczy on nie tylko dłużnika w trwającym już zobowiązaniu umownym, ale również każdej osoby zobowiązanej, bez względu na źródło obowiązku i jego charakter ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2014 r., V CSK 35/14). Dłużnik obowiązany jest do należytej staranności zarówno wtedy, gdy chodzi o czynność odpłatną jak i wówczas, gdy wykonuje czynność nieodpłatną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1986 r., IV CR 424/86,).

Zarzut oparty na art. 355 § 1 k.c. może być uznany za zasadny dopiero wtedy, gdy doszło do niewykonania lub nienależytego wykonania przez dłużnika obowiązków kontraktowych. Oznacza to, że powinien pojawić się przede wszystkim stan niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania obciążającego pozwanego i wynikającego z zawartej umowy, a dopiero wówczas można dokonywać oceny tego stanu przy konstruowaniu odpowiedniego wzorca staranności dłużnika ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., I PK 228/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 19 grudnia 2002 r., II CKN 1067/00). Pojęcie należytej staranności jest miernikiem ustalania winy w postaci niedbalstwa, gdy stanowi ona przesłankę zastosowania określonego przepisu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2000 r., III CKN 709/98,).

Należy podkreślić, że o stopniu niedbalstwa świadczy stopień staranności, jakiego w danych okolicznościach można wymagać od sprawcy. Niezachowanie podstawowych, elementarnych zasad ostrożności, które są oczywiste dla większości rozsądnie myślących ludzi, stanowi o niedbalstwie rażącym. Poziom elementarności i oczywistości wyznaczają okoliczności konkretnego stanu faktycznego, związane m.in. z osobą sprawcy, ale przede wszystkim zdarzenia obiektywne, w wyniku których powstała szkoda ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2007 r., II CSK 170/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2004 r., IV CK 151/03). Regulacja art. 355 k.c. akcentuje rodzaj stosunków, przez co należy rozumieć rodzaj przedsięwziętej aktywności, przy czym uwzględniając rodzaj działalności, należy zważyć, że chodzi o miarę staranności powszechnie przyjętą, do pewnego stopnia obiektywną, wynikającą z nakazów sztuki, umiejętności lub techniki, którą można w konkretnym przypadku ustalić, stosując uchwytne mierniki staranności. Ocena stopnia staranności nie może być dowolna, musi poddawać się weryfikacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2007 r., V CSK 178/07).

W realiach przedmiotowej sprawy podkreślenia wymaga również, że ocena należytej staranności w prowadzonej działalności gospodarczej jest oczywiście surowsza od staranności ogólnie wymaganej, ponieważ w istotę działalności gospodarczej wkomponowane jest wymaganie niezbędnej wiedzy fachowej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, ale także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej oraz ustalone zwyczajowo standardy wymagań (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2005 r., IV CK 100/05, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2004 r., I CK 625/03). Należy jednak przy tym pamiętać, że należyta staranność dłużnika w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, którą określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności, nie oznacza staranności wyjątkowej, lecz dostosowanej do działającej osoby, przedmiotu, jakiego działanie dotyczy oraz okoliczności, w jakich działanie to następuje (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2002 r., sygn. akt I CKN 971/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 317/05, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2002r., II CKN 894/99).

Z przywołanej regulacji art. 355 § 2 k.c. wynika więc jedynie, to że w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez dłużnika stopień wymaganej staranności ulega podwyższeniu (szczególna staranność). (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2003 r., II CK 201/02).

Tak więc obowiązujący wzorzec należytej staranności zawodowej w odniesieniu do zawodowego pełnomocnika (art. 355 § 2 k.c.) obejmuje jego profesjonalizm w sprawach, których prowadzenia się podejmuje. Staranność zawodowa może być uznana za niemieszczącą się w tym wzorcu tylko wtedy, gdy sporządzona przez niego opinia lub sposób postępowania w sprawie są oczywiście sprzeczne z przepisami mającymi zastosowanie albo z powszechnie aprobowanymi poglądami doktryny lub ustalonym orzecznictwem, znanym przed podjęciem czynności ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2012r, I CSK 514/07).

Przenosząc powyższe rozważania na realia przedmiotowej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że strona powodowa nie wykazała w toku postępowania, aby pozwany w sposób niewłaściwy wykonywał obowiązki obrońcy. Oparcia dla stanowiska strony powodowej nie może stanowić sama treść zeznań powódki E. K. (1) (k. 375v-378), jej męża A. D. (k. 282v-283v), jak też świadka będącego jej wieloletnią przyjaciółką - B. K. (k. 345v-347). Stronniczość tych osób, nie budzi bowiem większych wątpliwości, a to z kolei każe podchodzić do ich zeznań z dużą dozą ostrożności. Oczywistym jest bowiem, że osoby te są zainteresowane wynikiem przedmiotowej sprawy i z tego względu wręcz naturalnie ich zeznania nacechowane są wysokim stopniem subiektywizmu w ocenie współpracy z pozwanym. Warto zauważyć, że świadek B. K. opisując w swoich zeznaniach zastrzeżenia do realizacji przez pozwanego jego obowiązków w toku postępowania przygotowawczego popadła w sprzeczność z prezentowanym przez siebie stanowiskiem w wiadomości e-mail z dnia 08 marca 2022 r. (k. 179), w której dziękowała pozwanemu za współpracę i możliwość zdobycia ciekawego doświadczenia, jednocześnie oferując swoją pomoc w zakresie prawa cywilnego na przyszłość. Trudno więc uwierzyć, że osoba, która miałaby zastrzeżenia do właściwej realizacji obowiązków obrończych, na koniec współpracy nie dałaby żadnych, najmniejszych nawet uwag w tym względzie, a wręcz przeciwnie, wyrażałaby wdzięczność i chęć pomocy w przyszłości.

Strona powodowa chcąc wykazać, że pozwany jako obrońca nie był aktywny w wystarczającym stopniu, powstrzymując się od podejmowania wielu potrzebnych aktywności (w szczególności w odniesieniu do starań o zmianę środka zapobiegawczego) powinna przedstawić materiał dowodowy, z którego w pierwszej kolejności wynikałoby, że zastrzeżenia jakie podnoszone są obecnie względem pozwanego, nie ujawniły się dopiero po zakończeniu współpracy i sformułowaniu względem niego roszczenia o zwrot znacznej części wynagrodzenia, ale istniały i były komunikowane pozwanemu jeszcze w czasie sprawowania przez niego funkcji obrońcy. Zebrany materiał dowodowy wyraźnie przeczy natomiast obecnym twierdzeniom strony powodowej. W bardzo obszernej korespondencji e-mailowej, która powstała w trakcie współpracy stron i która daje obraz nie tylko aktywności pozwanego, jako obrońcy, ale również jakości współpracy stron, próżno szukać oparcia dla tego typu twierdzenia. Nie ma tam bowiem nawet śladu obecnie formułowanych zastrzeżeń względem pozwanego. Co oczywiste w dalszej kolejności strona powodowa powinna także wykazać, że okoliczności jakie jej zdaniem świadczyły o nieodpowiednim (nie dość aktywnym) świadczeniu funkcji obrońcy (podważając do niego zaufanie) nie tylko były sygnalizowane pozwanemu w czasie współpracy z nim, ale również, że obiektywnie rzecz biorąc, istotnie były niewystarczające bądź wadliwe. Tymczasem, w ocenie Sądu ujawniony materiał dowodowy nie daje żadnych podstaw do twierdzenia, że czynności podejmowane przez pozwanego w toku postępowania przygotowawczego były błędne lub też (co równie istotne) niewystarczająco nasilone.

Treść korespondencji e-mailowej wskazuje, że pozwany podejmował szereg działań nakierowanych na zmianę stosowanego wobec powódki środka zapobiegawczego o charakterze izolacyjnym. Z dokumentacji sporządzonej przez organy postępowania przygotowawczego wynika natomiast, że pozwany uczestniczył w wielu czynnościach procesowych, począwszy od przeszukania kancelarii notarialnej powódki, poprzez przesłuchania powódki (ówcześnie podejrzanej), jak i przesłuchania świadków. Co więcej pozwany składał wnioski o zmianę środka zapobiegawczego, o nie uwzględnianie wniosków prokuratora co do przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania, jak również składał zażalenia na postanowienia o zastosowaniu tego środka zapobiegawczego. Pozwany dwukrotnie stawiał się również na widzenia z powódką w areszcie śledczym. Trudno zaś uznać zasadność zarzutów co do tego, że pozwany nie stawiał się częściej na widzenia czy też nie dzwonił do powódki. Oczywistym jest bowiem, że ilość widzeń czy też rozmów telefonicznych nie stanowi sama w sobie probierza jakości świadczonej przez obrońcę pomocy prawnej. Celem obrońcy w postępowaniu karnym jest bowiem podejmowanie wszelkich działań nakierowanych na ochronę interesów, nie zaś zapewnienie klientowi komfortu psychicznego poprzez częste widzenia w areszcie śledczym (tym bardziej, że kontakty z osadzonymi w zakładach penitencjarnych wiążą się ze znacznymi ograniczeniami w zakresie swobody komunikowania się i budzą powszechne zastrzeżenia, co do standardów dla zapewnienia poufności rozmów odwiedzających z osadzonymi).

W tym kontekście nie sposób także zgodzić się z zasadniczym twierdzeniem, jakie powódka formułowała zarówno w pismach procesowych (vide: pismo z dnia 18 kwietnia 2024 r. – k. 387-388), jak i w swoich zeznaniach, a mianowicie, że pozwany nie podejmował odpowiednich starań na rzecz zmiany środka zapobiegawczego, podnosząc, że to nie na skutek jego starań doszło do zmiany środka zapobiegawczego. Z takim twierdzeniem nie sposób się zgodzić. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika bowiem, że pozwany podejmował w tym względzie wspomniane wyżej aktywne działania.

Nie sposób w tym miejscu także pominąć, że pomimo, że do uchylenia tymczasowego aresztu doszło w dniu 23 marca 2022 r., a więc już po cofnięciu pozwanemu pełnomocnictwa (w dniu 4 marca 202 r.) i ustanowieniu nowego obrońcy (w dniu 18 lutego 2022 r.), to jednak okoliczność ta nie świadczy, jak twierdzi powódka, że do zmiany środka zapobiegawczego przyczynił się właśnie nowy obrońca, nie zaś pozwany. Z treści uzasadnienia postanowienia o zmianie środka zapobiegawczego wynika bowiem, że do zmiany środka doszło na skutek wniosku złożonego jeszcze przez pozwanego, powódka natomiast jedynie podtrzymała ten wniosek. Co równie istotne w kontekście omawianej kwestii, Prokurator w uzasadnieniu postanowienia o zmianie środka zapobiegawczego wskazał, że w tamtą chwilę, czyli na ówczesnym etapie śledztwa zebrano obszerny materiał dowodowy oraz że planowane do wykonania w śledztwie pozostałe czynności z osobowymi źródłami dowodowymi nie dotyczą powódki. Przywołane motywy decyzji procesowej Prokuratora zdają się więc przeczyć twierdzeniom strony powodowej, co do niedostatecznych starań po stronie pozwanego w toku postępowania, w tym co do zmiany środka zapobiegawczego. Podsumowując tą część rozważań należy uznać, że strona powodowa nie wykazała aby pozwany nie dochował należytej staranności w pełnieniu funkcji obrońcy.

Analizując przedmiotową sprawę, w tym oceniając działania pozwanego, jako obrońcy należy ponadto mieć na uwadze zarówno okoliczności ustanowienia go pełnomocnikiem, jak i charakter sprawy, w której podjął się świadczyć pomoc prawną. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż postępowanie przygotowawcze prowadzone było przez Prokuraturę Okręgową w Kielcach, zaś pozwana została osadzona w Areszcie Śledczym w K.. Tym samym udział w czynnościach, w tym widzenie z powódką, dla pozwanego - prowadzącego kancelarię w W. - związało się to z całodniowymi wyjazdami. Warto przy tym zauważyć – co wynika z zeznań pozwanego – iż sprawa powódki nie była „jedną z licznych spraw, które w tym samym okresie prowadził pozwany” (jak twierdziła w pozwie strona powodowa), ale z uwagi na charakter, w tym stopień skomplikowania, była podstawową sprawą, na której skupiała się cała zawodowa aktywność pozwanego (szczególnie w jej początkowej fazie).

Wracając zaś do zasadniczego toku wywodu, stwierdzić należy, że wobec nieadekwatności postulowanych przez obie strony postępowania sposobów rozliczenia Umowy, Sąd przyjął jako jedyny racjonalny sposób ustalenia wynagrodzenia należnego z tytułu czynności dokonanych przez pozwanego do czasu rozwiązania przedmiotowej umowy – podejście polegające na uwzględnieniu zakresu i intensywności czynności podejmowanych przez pozwanego w zestawieniu z czynnościami, jakie były świadczone w pozostałej części przez kolejnego ustanowionego przez powódkę obrońcę.

Uwzględniając więc, że strony niniejszego postępowania w wiążącej ich umowie o świadczenie usług prawnych w odniesieniu do postępowania przygotowawczego ustaliły wynagrodzenie na poziomie 100.000,00 zł netto (plus 23% Vat), należy przyjąć, że tego rodzaju wynagrodzenie strony postrzegały za adekwatne w odniesieniu do całego postępowania przygotowawczego. Nie sposób jednocześnie kwestionować ustalonej w umowie kwoty wynagrodzenia po jej rozwiązaniu, jako że rozwiązanie umowy, jak już wspomniano, odnosi skutek jedynie na przyszłość i nie czyni niebyłymi zapisów umowy. Skoro zaś strona powodowa dla nowo ustanowionego obrońcy za prowadzenie pozostałej części postępowania przygotowawczego zaoferowała wynagrodzenie w kwocie 20.000,00 zł., to tym samym należy uznać, że w ocenie powódki wartość dotychczas wykonanych czynności stanowiła różnicę pomiędzy ustalonym pierwotnie wynagrodzeniem za całe postępowanie przygotowawcze, a wynagrodzeniem nowego pełnomocnika. Przedmiotowa równica wobec wypowiedzenia umowy, a także wcześniejszej wypłaty na rzecz pozwanego wynagrodzenia za całość postępowania przygotowawczego, stała się świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 k.c.

Z powyższych względów w ocenie Sądu zasadnym jest zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kwoty 24.600,00 zł (20.000 plus 23% Vat), zaś w pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Nie ulega wątpliwości Sądu, iż powódce należą się odsetki ustawowe za opóźnienie od powyższej należności, z tytułu opóźnienia w jej zapłacie przez pozwanego. Stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Termin zapłaty wskazanej sumy nie był oznaczony, ani nie wynikał z właściwości zobowiązania, zatem świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu pozwanego do zapłaty (art. 455 k.c.). W niniejszej sprawie Sąd zasądził na rzecz strony powodowej od pozwanego odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia 01 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty. Należy bowiem wskazać, iż pismem z dnia 21 czerwca 2022 r. E. K. (1) zwróciła się do pozwanego M. Z. o zwrot kwoty 92.250,00 zł w terminie do dnia 31 lipca 2022 r. ( k. 19)

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd ustalił, że powódka wygrała proces w 27%, a pozwany w 73%. Sąd pozostawił szczegółowe rozliczenie kosztów postępowania Referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sędzia del. Agnieszka Onichimowska