Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 5 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący sędzia Marcin Polit

Protokolant sekretarz sądowy Zuzanna Kurek

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2025 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa gminy A.

przeciwko (...) S.A. w W.

z udziałem po stronie pozwanej interwenienta ubocznego (...) sp. z o.o. w R.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki gminy A. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 5 417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty;

III.  zasądza od powódki gminy A. na rzecz interwenienta ubocznego (...) sp. z o.o. w R. kwotę 6 417 (sześć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 842/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tut. Sądu w dniu 1 grudnia 2022 roku (data stempla pocztowego – k. 128) powód gmina A. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) S.A. w W. (dalej: (...) S.A.) kwoty 100 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 września 2022 roku do dnia zapłaty, wraz z kosztami procesu (pozew – kk. 3-6).

W odpowiedzi na pozew z dnia 11 maja 2023 roku (data stempla pocztowego – k. 157) pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych. Wniósł także o zawiadomienie (...) sp. z o.o. w R. o toczącym się procesie i wezwanie do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanego (odpowiedź na pozew – kk. 144-147).

Pismem z dnia 22 stycznia 2024 roku (data stempla pocztowego – k. 170) (...) sp. z o.o. z siedzibą w R. zgłosił interwencję po stronie pozwanego i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony przypozwanej kosztów procesu (interwencja uboczna – kk. 165-166v.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Gmina A. wszczęła postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn. „Budowa domu kultury wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną w A.”, na skutek ogłoszenia o zamówieniu z dnia 17 czerwca 2022 roku (ogłoszenie o zamówieniu – kk. 33-37).

Zgodnie z treścią Specyfikacji Warunków Zamówienia (SWZ), każdy wykonawca przystępujący do postępowania był zobowiązany wnieść wadium w wysokości 100 000 zł (pkt 15.1). Wadium można było wnieść w jednej lub kilku formach przewidzianych w art. 97 ust. 7 Prawa zamówień publicznych, tj.:

1)  pieniądzu,

2)  gwarancjach bankowych,

3)  gwarancjach ubezpieczeniowych,

4)  poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

SWZ w pkt 15.11 przewidywała, że zamawiający zatrzyma wadium wraz z odsetkami, a w przypadku wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia, wystąpi odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z żądaniem zapłaty wadium jeżeli:

1)  wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 107 ust. 2 lub art. 128 ust. 1, z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył podmiotowych środków dowodowych lub przedmiotowych środków dowodowych potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 57 lub art. 106 ust. 1, oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1, innych dokumentów lub oświadczeń lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 223 ust. 2 pkt 3, co spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej;

2)  wykonawca, którego oferta została wybrana: a) odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie, b) nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy,

3)  zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, którego oferta została wybrana.

(SWZ – kk. 38-56)

Wykonawca lub podmiot wystawiający gwarancję bankową/ubezpieczeniową nie może uzależnić dokonania zapłaty od spełnienia jakichkolwiek dodatkowych warunków lub wykonania czynności, jak również od przedłożenia dodatkowej dokumentacji, dodatkowych oświadczeń złożonych przez wykonawcę lub inny podmiot pod rygorem odrzucenia oferty wykonawcy.

(...) sp. z o.o. w R. zaoferował najkorzystniejszą ofertą spośród pięciu wykonawców, którzy złożyli ofertę w ww. postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (informacja z otwarcia ofert – k. 66; formularz oferty – kk. 67-70).

Jako dowód wniesienia wadium (...) sp. z o.o. w R. przedłożył gwarancję ubezpieczeniową zapłaty wadium nr (...) z dnia 1 lipca 2022 roku. Zgodnie z jej treścią, (...) S.A., jako gwarant, udzielił gwarancji ubezpieczeniowej na rzecz beneficjenta gminy A. tytułem zabezpieczenia zapłaty wadium przez zobowiązanego (...) sp. z o.o. w R. do wysokości sumy gwarancyjnej wynoszącej 100 000 zł, w związku z ogłoszonym przetargiem, którego przedmiotem jest: „Budowa domu kultury wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną w A., numer postępowania: (...) (§1 gwarancji). Zgodnie z §2 ust. 2 , gwarant miał dokonać zapłaty z tytułu niniejszej gwarancji w terminie 14 dni od dnia otrzymania pierwszego pisemnego żądania do zapłaty, spełniającego wymogi formalne określone w §3 ust. 1 oraz zawierającego oświadczenie beneficjenta, że wystąpiła jedna z wymienionych sytuacji określonych w art. 98 ust. 6 Prawa zamówień publicznych:

1)  zobowiązany w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 107 ust. 2 lub art. 128 ust. 1 Ustawy, z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył podmiotowych środków dowodowych lub przedmiotowych środków dowodowych potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 57 lub art. 106 ust. 1 ustawy, oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 Ustawy, innych dokumentów lub oświadczeń lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 223 ust. 2 pkt 3 Ustawy, co spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez zobowiązanego jako najkorzystniejszej;

2)  zobowiązany, którego oferta została wybrana:

a)  odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie,

b)  nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy,

3)  zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie zobowiązanego, którego oferta została wybrana.

Zgodnie z §3, żądanie do zapłaty winno być pod rygorem nieważności podpisane przez osoby uprawnione do składania oświadczeń w imieniu beneficjenta ze wskazaniem podstawy tego uprawnienia oraz zawierać wskazanie rachunku bankowego beneficjenta, na który ma nastąpić zapłata z niniejszej gwarancji (ust. 1). Żądanie do zapłaty należy doręczyć na adres gwaranta (ust. 2). §4 stanowił, że gwarancja ważna jest w okresie od dnia 25 lipca 2022 roku do dnia 24 sierpnia 2022 roku włącznie i wygasa automatycznie i całkowicie, jeśli żądanie do zapłaty wraz z oświadczeniem beneficjenta nie zostanie doręczone gwarantowi w ww. terminie. W myśl §7 ust. 2, wszelkie spory wynikające z niniejszej gwarancji rozstrzygane będą przez sąd powszechny właściwy dla siedziby gwaranta (gwarancja ubezpieczeniowa – kk. 107-107v.).

Gmina A. pismem z dnia 29 lipca 2022 roku wzywała spółkę (...) Sp. z o.o. w R. do złożenia opisanych podmiotowych środków dowodowych. W odpowiedzi na to pismo wykonawca przedłożył wymagane dokumenty, jednak kolejno pismem z dnia 8 sierpnia 2022 roku gmina A. ponownie wezwała do uzupełnienia/poprawienia dokumentów: wykazu robót budowlanych, wykonanych nie wcześniej niż w okresie ostatnich 5 lat, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie, wraz z podaniem ich rodzaju, wartości, daty i miejsca wykonania oraz podmiotów, na rzecz których roboty te zostały wykonane, oraz załączeniem dowodów określających, czy te roboty budowlane zostały wykonane należycie. W odpowiedzi na to pismo wykonawca przedłożył skorygowany wykaz robót budowlanych wraz z dokumentami potwierdzającymi ich realizację (wezwanie z 29.07.2022 – kk. 72-73; pismo (...) sp. z o.o. z 5.08.2022 – k. 79; wezwanie z 8.08.2022 – k. 92-93; pismo (...) sp. z o.o. z 11.08.2022 – k. 94).

Pismem z dnia 19 sierpnia 2022 roku wójt gminy A. zażądał od (...) S.A. zapłaty wadium zobowiązanego (oferenta) (...) sp. z o.o. w R., z uwagi na fakt, iż zobowiązany nie złożył podmiotowych środków dowodowych potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 57 Prawa zamówień publicznych, co spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez zobowiązanego jako najkorzystniejszej. Brak złożenia wymaganych dokumentów spowodował, że wykonawca nie wykazał spełnienia warunków udziału, co z kolei powoduje konieczność odrzucenia oferty wykonawcy. Pismo zostało doręczone w dniu 22 sierpnia 2022 roku (żądanie zapłaty wadium – kk. 105-106; śledzenie przesyłki – k. 108).

(...) sp. z o.o. w R. złożył do Krajowej Izby Odwoławczej w W. odwołanie w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na zadanie pn. „Budowa domu kultury wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną w A.”, zarzucając m.in. naruszenie art. 98 ust. 6 Prawa zamówień publicznych poprzez zatrzymanie wadium wykonawcy, wnosząc o nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności zatrzymania wadium złożonego przez odwołującego i powtórzenia czynności badania i oceny ofert. Następnie jednak cofnął odwołanie, w związku z czym postanowieniem z dnia 2 września 2022 roku w sprawie o sygn. KIO 2210/22 Krajowa Izba Odwoławcza umorzyła postępowanie odwoławcze (postanowienie (...) z 2.09.2022 wraz z uzasadnieniem – kk. 120-120v.).

W ramach postępowania pn. „Budowa domu kultury wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną w A.” gmina A. dokonała kolejnego wyboru oferty najkorzystniejszej i za taką uznano ofertę złożoną przez wykonawcę (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. (informacja o wyborze oferty z 30.08.2022 – kk. 121-121).

Pismem z dnia 19 września 2022 roku (...) S.A. poinformowała Gminę A. o odmowie wypłaty z gwarancji, uzasadniając to tym, że żądanie nie określa sumy, której domaga się beneficjent, nie jest tym samym wiadome, czy beneficjent występuje o całą sumę gwarancyjną czy o jej część. Dla spełnienia świadczenia gwarant powinien otrzymać wezwanie jednoznacznie precyzujące roszczenie beneficjenta (decyzja o odmowie wypłaty z gwarancji – k. 122).

Przesądowym wezwaniem do zapłaty doręczonym w dniu 21 września 2022 roku Gmina A. wezwała (...) S.A. do zapłaty kwoty 100 000 zł tytułem wadium należnego od zobowiązanego (oferenta) (...) sp. z o.o. w R. – w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania (przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 123; potwierdzenie odbioru – kk. 124-124v.).

Pismem z dnia 17 października 2022 toku (...) S.A. odmówił wypłaty wadium, gdyż pierwsze żądanie zapłaty nie określało kwoty, której domagał się beneficjent, z kolei złożone przez beneficjenta pismo określające wysokość żądanej kwoty wpłynęło do gwaranta dnia 21 września 2022 roku, tj. po terminie ważności gwarancji ubezpieczeniowej, zatem nie powoduje obowiązku wypłaty gwarantowanych należności (odmowa wypłaty – kk. 125-126).

Sąd zważył co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powód domagał się zapłaty kwoty 100 000 zł tytułem wadium – sumy gwarancyjnej wynikającej z gwarancji ubezpieczeniowej, udzielonej przez pozwanego na rzecz powoda w związku z ogłoszonym przetargiem. Powód zażądał zapłaty z tytułu gwarancji z uwagi na zaistnienie jednej z przesłanek wynikających z art. 98 ust. 6 Prawa zamówień publicznych. Pozwany wnosił o oddalenie powództwa i podnosił (podobnie jak w przedsądowej korespondencji kierowanej do powoda), że żądanie zapłaty wadium z dnia 19 sierpnia 2022 roku nie określało sumy, której domaga się beneficjent, w związku z czym nie było wiadome, czy beneficjent występuje o całą sumę gwarancyjną czy o jej część, z kolei przedsądowe wezwanie do zapłaty wpłynęło do gwaranta dnia 21 września 2022 roku, tj. po terminie ważności gwarancji ubezpieczeniowej. W ocenie Sądu to stanowisko jest słuszne.

Sąd Najwyższy w tezie wyroku z 15 lutego 2018 r., (IV CSK 86/17, LEX nr 2510245) wskazał: „Ze względu na brak odrębnej regulacji ustawowej - ustawa z 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej poprzestaje w zasadzie na uwzględnieniu umowy gwarancji ubezpieczeniowej w katalogu czynności ubezpieczeniowych (art. 4 ust. 7 pkt 1 i 2) - należy uznać, że w tym względzie co do zasady miarodajne są reguły dotyczące ustawowo uregulowanej gwarancji bankowej. Nawiązując zatem do dorobku powstałego na gruncie art. 81 ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe, można wskazać, że gwarancja ubezpieczeniowa jest jednostronnym zobowiązaniem ubezpieczyciela-gwaranta, że po ziszczeniu się określonych w nim "warunków", które mogą być stwierdzone określonymi dokumentami, jakie beneficjent gwarancji załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, ubezpieczyciel ten spełni świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji. Tak ukształtowane zobowiązanie gwaranta ma charakter nieakcesoryjny, co oznacza, że gwarant nie może powołać się na zarzuty wynikające z innego stosunku prawnego niż gwarancyjny, a więc np. przysługujące dłużnikowi względem wierzyciela (beneficjenta gwarancji) lub przysługujące gwarantowi względem zleceniodawcy udzielenia gwarancji.”

Literalna treść przepisu art. 81 Prawa bankowego, jak również dorobek orzeczniczy powstały na tym gruncie nie pomaga rozstrzygnąć jednoznacznie, czy konieczne jest konkretne wskazanie żądanej kwoty w treści wezwania do zapłaty sumy gwarancyjnej, czy może należałoby uznać w sposób dorozumiany, że tak sformułowane żądanie jak w piśmie powoda z dnia 19 sierpnia 2022 roku dotyczy zapłaty całości tej sumy. W ocenie Sądu jednak należy przychylić się do tego pierwszego stanowiska. Gwarancja ubezpieczeniowa jest czynnością prawną abstrakcyjną. Podmiot, który jej udziela (ubezpieczyciel) jest podmiotem zewnętrznym z perspektywy stosunku prawnego wiążącego zamawiającego i oferenta. W związku z tym nie można oczekiwać, by ubezpieczyciel – jako profesjonalny podmiot działający w obrocie gospodarczym, na rynku finansowym – podjął tak brzemienną w skutkach decyzję o wypłacie tak znaczącej kwoty bez konkretnej dyspozycji, z konkretnym wskazaniem kwoty, która ma być wypłacona. Należy też wziąć pod uwagę, że art. 97 ust. 7 Prawa zamówień publicznych wskazuje, że wadium może być wniesione w jednej lub kilku formach:

1)  pieniądzu,

2)  gwarancjach bankowych,

3)  gwarancjach ubezpieczeniowych,

4)  poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

W kontekście powyższego trudno oczekiwać, by ubezpieczyciel – jako gwarant, podmiot samoistny, osobny z perspektywy stosunku prawnego łączącego powoda i pozwanego – miał posiadać wiedzę dotyczącą tego, czy pewna część wadium nie została uiszczona w innej formie przewidzianej w ww. przepisie. Profesjonalny podmiot, działający w sposób odpowiedzialny na rynku finansowym, nie może domniemywać, czy rzeczywiście powód, żądając zapłaty „wadium”, żąda zapłaty całości kwoty 100 000 zł.

Mając powyższe na uwadze, żądanie zapłaty wadium (sumy gwarancyjnej) z dnia 19 sierpnia 2022 roku nie mogło wywołać żadnych skutków. Z kolei kolejne pismo – przedsądowe wezwanie do zapłaty, zostało doręczone pozwanemu w dniu 21 września 2022 roku. Jak wynika zaś z §4 gwarancji, jest ona ważna od dnia 25 lipca 2022 roku do dnia 24 sierpnia 2022 roku włącznie i wygasa automatycznie i całkowicie, jeśli żądanie do zapłaty wraz z oświadczeniem beneficjenta nie zostanie doręczone gwarantowi w ww. terminie. Rację ma zatem pozwany, iż pismo to wpłynęło już po terminie ważności gwarancji ubezpieczeniowej i nie powoduje obowiązku wypłaty gwarantowanych należności. W konsekwencji powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne, o czym orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98§1, §1 ¹, §3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. Powód jako przegrywający sprawę obowiązany jest do zwrotu całości poniesionych przez stronę przeciwną kosztów. Koszty te stanowią kwotę 5 417 zł po stronie pozwanego, na którą to składają się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5 400 zł (na podstawie §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, a także kwotę 6 417 zł po stronie interwenienta ubocznego, na którą to składały się opłata sądowa od interwencji ubocznej w wysokości 1 000 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5 400 zł (na podstawie §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Mając na uwadze powyższe należało orzec jak w punktach II i III sentencji wyroku.