Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2013 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuratorowi Okręgowemu w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od M. L.na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Pozwem z 14 października 2010 r. M. L.wniósł o zasądzenie od Skarbu państwa – Prokuratora Rejonowego W.kwoty 100 000 zł, na którą składały się: kwota 50 000 zł tytułem odszkodowania za poniesiona szkodę oraz 50 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznane przez powoda krzywdy, do jakich doszło w związku z niewątpliwie nie słusznym oskarżeniem powoda i w konsekwencji prowadzeniem przeciwko niemu postępowania karnego przed Sądem Rejonowym dla W.II Wydział Karny sygn. akt II K 59/09 przez okres około 10 lat. Powód wskazał, że wyrokiem z 24 marca 2010 r. Sąd Rejonowy dla W.uniewinnił go od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 585 § 1 ksh. Wszczęcie
i prowadzenie postępowania karnego zdaniem powoda nie znajdowało żadnych podstaw, przez 10 lat postępowania był narażony na stres i życie w niepewności, utratę pracy i pozbawienie go źródła utrzymania. Poniósł koszty zastępstwa adwokackiego w wysokości 20 000 zł, przez 10 lat postępowania karnego jego zarobki wzrosłyby przeciętnie o kwotą 30 000 zł, tak więc całkowita szkoda wyniosła 50 000 zł. Przyznanie zadośćuczynienia w uczciwej wysokości 50 000 zł powód uznał za przekonujące dla opinii publicznej, że toczące się postępowanie karne było wynikiem pomyłki organów ścigania.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, że powód nie wykazał wysokości szkody ani związku przyczynowego, nadto działania prokuratora nie były bezprawne /k. 11 odpowiedź na pozew/.

W piśmie z dnia 15.02.11 powód wskazał, iż kwota 20 000 zł stanowi zwrot poniesionych kosztów obrony w postępowaniu karnym, kwota 30 000 zł to utracone zarobki i korzyści majątkowe, kwota 50 000 zł stanowi zadośćuczynienie za doznane krzywdy i naruszenie dóbr osobistych powoda /k. 86/.

Sąd ustalił, że w lutym 2001 r. M. L.został dyscyplinarnie zwolniony z pracy i skierowano przeciwko niemu zawiadomienie do prokuratury. Prokurator umorzył postępowanie, na skutek zażalenia byłego pracodawcy powoda zostało wszczęte śledztwo /k. 102-103 zeznania powoda/. Po negocjacjach w postępowaniu przed sądem pracy były pracodawca wystawił powodowi świadectwo pracy nie zawierające wzmianki o dyscyplinarnym rozwiązaniu stosunku pracy – art. 52 kodeksu pracy /k. 103 zeznania powoda/.

W dniu 30 września 2002 r. w postępowaniu przygotowawczym 3 Ds. 1803/01/IX biegły sądowy sporządził opinię w sprawie działania byłego prezesa zarządu spółki „(...)sp. z o.o. w okresie od 1999 r. do 2000 r. na szkodę tej spółki i spowodowanie w jej mieniu znacznej szkody majątkowej, tj. o czyn z art. 296 § 1 k.p.k. /k. 21 opinia/. Z wniosków opinii wynikało, że za 1999 i 2000 r. spółka charakteryzowała się bardzo niskimi wskaźnikami płynności finansowej, przy czym w 2000 r. nastąpił bardzo znaczący spadek wartości tych wskaźników w stosunku do 1999 r. Świadczyło to o ryzyku utraty płynności finansowej, tzn. braku możliwości finansowania zobowiązań krótkoterminowych spółki. Zaniechanie odzyskiwania kwot z tytułu podatku od towarów i usług za 1999 i 2000 r. w kwotach odpowiednio 728 838 zł i 1 983 096 zł wpłynęło na pogorszenie płynności finansowej. W związku z zaniechaniem poboru podatku VAT za 1999 i 2000 r. spółka poniosła dodatkowe koszty w postaci zaległych odsetek za zwłokę od nieterminowo uregulowanych zobowiązań na kwotę 172 307,77 zł. W dniu 1.10.2002 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej W.postanowił przedstawić M. L.zarzut, że w okresie od 1 stycznia 1999 r. do grudnia 2000 r. w W., będąc prezesem zarządu spółki (...) sp. z o.o.i będąc na tej podstawie obowiązanym do zajmowania się sprawami majątkowymi spółki, nie dopełniając ciążącego na nim obowiązku zachowania staranności w prowadzeniu spraw spółki, poprzez zaniechanie odzyskiwania kwot z tytułu podatku od towarów i usług VAT,
w sytuacji braku dostatecznych środków na regulowanie wymagalnych zobowiązań spółki, czego konsekwencją była konieczność zapłaty kar umownych, odsetek za zwłokę w łącznej kwocie 172 307,77 zł, wyrządził znaczną szkodę majątkową spółce w w/wym kwocie, tj. o czyn z art. 296 § 1 k.k. /k. 31/. W dniu 17 października 2002 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej W.umorzył śledztwo w sprawie działania przez prezesa zarządu spółki (...)Dom w okresie 1999 r. i 2000 r. na szkodę spółki
i spowodowanie w jej mieniu szkody majątkowej w wielkich rozmiarach
w łącznej kwocie 1 640 213,15 zł wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego /k. 32/. W dniu 29.10.2002 r. został sporządzony akt oskarżenia przeciwko M. L.o czyn z art. 296 § 1 k.k. /k. 38/. W dniu
18 września 2007 r. po uzyskaniu opinii biegłego Sąd postanowił przekazać sprawę Prokuratorowi w celu uzupełnienia śledztwa /k. 43/. Postanowieniem
z 20.12.2007 r. Prokurator zawiesił śledztwo z uwagi na spodziewany termin uzyskania opinii biegłego /k. 47/. Postanowieniem z 3.02.09 śledztwo zostało podjęte /k. 48/. Postanowieniem z 13.01.09 zostało zmienione postanowienie
o przedstawieniu zarzutów, w ten sposób że przedstawiono podejrzanemu zarzuty o to, że w okresie od 1.01.99 do grudnia 2000 r. będąc prezesem spółki (...) sp. z o.o.i będąc na tej podstawie obowiązanym do zajmowania się sprawami majątkowymi spółki poprzez zaniechanie odzyskiwania kwot z tytułu podatku i usług VAT, w sytuacji braku dostatecznych środków na regulowanie wymagalnych zobowiązań spółki, czego konsekwencją była konieczność zapłaty kar umownych, czym działał na szkodę spółki tj. o czyn z art. 585 § 1 k.s.h. /k. 49/. W dniu 3 lutego 2009 r. został sporządzony akt oskarżenia /k. 50/. Wyrokiem z 24 marca 2010 r. Sąd rejonowy dla W.uniewinnił M. L.od popełnienia zarzucanego mu czynu, określając, że koszty procesu ponosi Skarb Państwa /k. 55/.

Powód zawarł związek małżeński w 2002 r. W 2004 r. nastąpił rozkład pożycia małżeńskiego, a w 2006 r. żona powoda wystąpiła o rozwód. W wyniku postępowania w sprawie o rozwód powód musiał konsultować się
z psychoterapeutą /k. 103 zeznania powoda/.

Powód zajmuje stanowisko prezesa zarządu spółki prawa handlowego /k. 102 zeznania świadka T. P./. W 2003 r. od czerwca do września powód zajmował stanowisko dyrektora zarządzającego, zrezygnował sam z tej funkcji i nie pracował do końca roku z przyczyn osobistych. W roku 2003 był członkiem zarządu, wspólnikiem lub dyrektorem (...) sp. z o.o. Od stycznia 2004 r. pracował jako główny specjalista w spółce z udziałem Skarbu Państwa – (...), jego sytuacja była tam znana, pracował tam przez
3 lata, po czym zrezygnował. W roku 2007 powód zajmował stanowisko prezesa zarządu w (...) sp. z o.o., gdzie cieszył się zaufaniem. W latach 2007-2008 był członkiem rady nadzorczej (...) SA. W spółce (...) powód pracuje od 2007-2008 r. Pełni funkcję członka zarządu, jego średniomiesięczny dochód netto to 3 000 zł, posiada samochód służbowy i telefon /k. 103-104 zeznania powoda/.

Następstwem toczącego się wobec powoda postępowania karnego było obniżenie komfortu życia, utraty dobrostanu psychicznego /k. 125 wnioski opinii biegłego psychologa, k. 150 ustna uzupełniająca opinia biegłego psychologa/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody.

Sąd częściowo nie dał wiary zeznaniom świadka T. P.. Świadek ten twierdził na rozprawie w dniu 6 maja 2011 r., iż powoda zna jedenaście lat i praktycznie przez ten cały czas toczyło się postępowanie karne. Zatem świadek nie znał powoda przed toczącym się postępowaniem karnym, jednak świadek zeznał, iż powód diametralnie się zmienił po wszczęciu postępowania. Nadto świadek oceniał możliwość zasiadania przez powoda
w składzie zarządu lub rady nadzorczej spółki prawa handlowego poprzez fakt otrzymania samochodu służbowego, „nie zaglądał powodowi w papiery, ale zakłada, że nie zarabiał więcej niż 1 200 zł netto”. Treść tych zeznań świadczyć może tylko o dość swobodnej ocenie możliwości zarobkowych powoda, nie stanowiły one relacji o faktach, były wyłącznie ocenną wypowiedzią stanowiącą emanację domysłów świadka i własnych sądów, a nie rzetelną wiedzą świadka/k. 101-102/.

Sąd nie ustalał stanu faktycznego w oparciu o pisemną opinie biegłego H. C. poza oczywistym wnioskiem iż zaistniała sytuacja wpłynęła na obniżenie komfortu życia, utraty dobrostanu psychicznego /k. 182-194/. Opinia ta zawierała wnioski nie poparte argumentacją odwołującą się do wiedzy
i praktyki biegłego, realiów rynku pracy czy też badań tego rynku. Stanowiła raczej publicystyczny wywód opisujący perypetie życiowe powoda oraz inercję urzędów. W jednym z fragmentów opinii biegła wskazała jednak, iż powód stał się ofiarą lobbingu ze strony swojego byłego pracodawcy /k. 189/. Biegła wskazała również w swojej pisemnej opinii, iż członkowie zarządu osiągają wynagrodzenie rzędu 14 000 zł brutto /k. 182/, nie wskazała jednak dlaczego powód takiego wynagrodzenia nie otrzymuje, lecz jedynie deklarowaną przez niego kwotę 3 000 zł netto. Wnioskiem opinii było, iż „system” zadecydował o popadnięciu w ruinę finansową, psychiczną i zawodową człowieka /k. 182/. Biegła opisując ostatnie 10 lat powoda jako gehennę i wskazując na niemożność odwołania się przez powoda do kariery zawodowej z ostatnich 10 lat w ogóle nie odniosła się do zajmowanych przez powoda stanowisk w trakcie postępowania karnego, kwalifikacji powoda, wykształcenia i nabytych umiejętności, nie zawarła odniesienia do środowiska biznesowego, w którym powód obracał się z racji sprawowanych funkcji w ostatnich 10 latach /k. 193/.

Tak sporządzona opinia była przedmiotem krytyki ze strony pozwanego, który zakwestionował ją w całości /k. 203/. Strona powodowa nie kwestionowała opinii.

Udzielając wyjaśnień na rozprawie w dniu 7 stycznia 2013 r. biegła wskazała, iż głównym źródłem niepowodzeń powoda były działania byłego pracodawcy, który złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Sąd zważył, co następuje: powództwo podlegało oddaleniu. Przede wszystkim należy wskazać, iż nie zachodziły przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Powód nie wykazał, aby doszło do bezprawnego działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa. Wykluczało to możliwość uwzględnienia żądania w zakresie dochodzonego zadośćuczynienia. Nie sposób przyjąć, jak to czyni strona powodowa, iż samo wszczęcie
i prowadzenie postępowania karnego, zakończonego wyrokiem uniewinniającym stanowi o naruszeniu dobra osobistego – imienia i nazwiska. Organ procesowy dysponując zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa podejmował czynności reglamentowane kodeksem postępowania karnego. Na żadnym etapie postępowania karnego nie doszło do czynu bezprawnego, który skutkowałby naruszeniem dóbr powoda.

Powyższe uwagi należy odnieść również do drugiego z żądań
– dotyczącego odszkodowania. W tym zakresie, oprócz bezprawności działania brak jest jakiegokolwiek związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem, określanym jako źródło szkody, a wskazaną szkodą. Sam powód zeznający
w charakterze strony wskazał, iż jego sytuacja zawodowa była spowodowana zawiadomieniem do prokuratury i dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy, które po negocjacjach zostało zmienione na świadectwo pracy bez art. 52 k.p.c. /k. 103/. Powód sam wskazał, że nie czuł się osamotniony, w jego środowisku były osoby, przeciwko którym toczyło się postępowanie karne /k. 103 zeznania powoda/. Zeznając dalej powód wskazał, że postępowanie karne nie miało wpływu na działanie spółki (...), w której w 2003 r. powód był członkiem zarządu, wspólnikiem lub dyrektorem /k. 103 zeznania powoda/. Od stycznia 2004 r. pracował jako główny specjalista w spółce z udziałem Skarbu Państwa – (...), w jego miejscu pracy jego sytuacja była znana, pracował tam przez
3 lata, po czym sam zrezygnował. W czasie zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w 2007 r. cieszył się zaufaniem /k. 104 zeznania powoda/. Podsumowując ocenę całej sytuacji, powód wskazał, że działania prokuratury i czas trwania postępowania karnego były wynikiem strategii jego byłego pracodawcy, nie składał skarg na bezczynność prokuratury /k. 104 zeznania powoda/. W tym kontekście, oraz wobec stanowiska biegłej, która wskazała, że dolegliwości powoda zostały wywołane przez działania byłego pracodawcy, nie było jakichkolwiek podstaw do uwzględnienia żądania w zakresie odszkodowania. Przeciwnie do twierdzeń pozwu, pomimo toczącego się postępowania powód znajdował zatrudnienie, zatrudniający znali jego sytuację związaną
z postępowaniem i nie zostało wykazane, aby rodziło to jakiekolwiek negatywne konsekwencje dla powoda. Biegła na rozprawie udzielając wyjaśnień opinii wskazała, iż zatrudnienie w charakterze członków władz korporacji wiąże się
w rzeczywistości z zapłatą za „know-how” takiej osoby. Nie wskazała, aby postępowanie przygotowawcze miało wpływ na wycenę „know-how” posiadanego przez powoda.

Sąd uznał za uzasadnione żądanie zwrotu kosztów poniesionych
w związku z koniecznością reprezentacji postępowaniu karnym przez profesjonalnego obrońcę – adwokata. W obecnym stanie prawnym nie istnieje odrębna regulacja pozwalająca uwzględnić to żądanie w razie uniewinnienia oskarżonego, poza regulacją zawartą w treści art. 632 i 626 kodeksu postępowania karnego. Orzekanie w kwestii kosztów postępowania karnego jest wyłączną kompetencją sądu karnego, żądanie ponad koszty ustalone wyrokiem karnym i ewentualnym orzeczeniem, o którym mowa w art. 626 § 2 k.p.c. podlegało oddaleniu/ k. 55 wyrok II K 59/09 /.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd oddalił powództwo w całości na podstawie art. 23 i 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. oraz na podstawie art. 417 k.c., o kosztach postępowania rozstrzygając w oparciu o przepis art. 98 k.p.c.