Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A z siedzibą w W.

przeciwko J. K.

o zapłatę

I.  zasądza od J. K. na rzecz (...) S.A z siedzibą w W. kwotę 1.195.479,49 (jeden milion sto dziewięćdziesiąt pięć tysięcy czterysta siedemdziesiąt dziewięć i 49/100) złotych wraz z odsetkami: od kwoty 1.120.040,78 (jeden milion sto dwadzieścia tysięcy czterdzieści i 78/100) złotych ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty i od kwoty 75.108,71 (siedemdziesiąt pięć tysięcy sto osiem i 71/100) złotych od dnia 12 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  ustala, że powód wygrał w 82%, a pozwana w 18% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 1017/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 października 2024 r.

Pozwem z dnia 12 kwietnia 2016 r. (data wniesienia pozwu) złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym (...) Bank S.A. w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.) wniósł o zasądzenie od J. L. (aktualnie J. K.).

1.  kwoty 1 122 969,24 zł wraz z odsetkami umownymi 10% rocznie od dnia 13 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty, ale nie więcej niż czterokrotność stopy lombardowej NBP;

2.  kwoty 76 092,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

3.  kwoty 255 321,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

4.  kwoty 882,18 zł bez odsetek.

Wniósł przy tym o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych w kwocie 18 191,00 zł oraz zwrotu innych kosztów w kwocie 181,91 zł, a także kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż strony postępowania w dniu 3 lipca 2009 r. zawarły umowę kredytu hipotecznego nr (...), a następnie również w dniu 29 grudnia 2011 r. porozumienie oraz w dniu 22 czerwca 2012 r. aneks nr 1. Dodał, że pozwana nie wywiązała się z ciążącego na niej zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w umowie w konsekwencji czego strona powodowa pismem z dnia 25 marca 2014 r. wypowiedziała przedmiotową umowę stawiając całą należność w stan wymagalności. Powód podniósł, iż na jego roszczenie składają się kwota 1 122 969,24 zł tytułem należności głównej – niespłaconego kapitału, wraz z dalszymi odsetkami umownymi według stopy, ale nie więcej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień sporządzenia pozwu wynoszą 10,00% w skali roku; kwota 76 092,42 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 7,84% od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 5 maja 2014 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych; kwota 255 321,15 zł tytułem odsetek za opóźnienie w wysokości 10,00% od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 12 kwietnia 2016 r., wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych oraz kwota 882,18 zł tytułem opłat i prowizji. Wyjaśnił, że zgodnie z postanowieniami spornej umowy uprawniony jest do naliczania odsetek karnych w wysokości podwojonego oprocentowania umownego, które na dzień sporządzenia pozwu wynosi 10,00%. Zaznaczył jednocześnie, że wysokość naliczanych odsetek z tytułu opóźnienia w żadnym czasie nie może przekroczyć maksymalnych odsetek z tytułu opóźnienia, tj. w stosunku rocznym dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych (pozew – k. 3-8).

Postanowieniem z dnia 11 maja 2016 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie stwierdzając brak podstaw do wydania nakazu zapłaty przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Warszawie (postanowienie z dnia 11 maja 2016 r. – k. 9-10).

Zarządzeniem z dnia 31 maja 2016 r. sprawa została zakreślona w rep. Nc i wpisana do rep. C. Od tego czasu toczyła się w trybie zwykłym (zarządzenie z dnia 31 maja 2016 r. – k. 11).

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 grudnia 2016 r. (data stempla pocztowego) pozwana potwierdziła fakt zawarcia spornej umowy zarzucając jednocześnie jej zapisom – w szczególności § 1 ust. 5, § 3, § 13, § 15, § 17, § 18, iż stanowią niedozwolone postanowienia umowne z art. 385 ¹ § 1 k.c. i art. 385 ³ pkt 9 k.c. i zostały zakazane przez Prezesa Urzędu Ochrony Konsumentów. Wskazała, iż umowa wprowadza konsumenta w błąd co do podstawy prawnej jej zawarcia oraz nie informuje o stosownych uprawnieniach w sposób rzetelny. Podała również, że Bank dopisując automatycznie kwoty ubezpieczeń do kapitału kredytu bez dopuszczania do zapłaty przez klienta kwoty ubezpieczenia ze źródeł innych niż podwyższenie bieżącego salda kredytowego wyłącza prawa do spłaty kapitału, gdyż pobieranie składki w połączeniu ze strukturą raty kapitałowo-odsetkowej, w której kapitał wynosi 400,00 zł, a odsetki ponad 9 000,00 zł czyni ten kredyt niespłacalnym. Pozwana zaznaczyła, iż w dniu 31 stycznia 2014 r. wypowiedziała umowę kredytową wobec naruszenia przez Bank warunków umowy. Podkreśliła, iż Bank nie wykazał wysokości wierzytelności objętej pozwem, bowiem zarówno wyciąg z ksiąg Banku i sporządzone na jego podstawie bankowe tytuły egzekucyjne traktować należy, jako dokumenty prywatne, które wskazują jedynie jakiś stan rzeczy i nie korzystają z domniemania, że ich treść jest zgodna ze stanem rzeczywistym. Pozwana wskazała, że porozumienie restrukturyzacyjne zawarte pomiędzy stronami mogło wpłynąć na wysokość raty odsetkowej, lecz nie kapitałowej. Zobowiązanie do spłaty udzielonego kredytu nie może rosnąć ani spadać poprzez podwyższenie bieżącego salda kredytowego lub stawianie pozwanej w sytuacji gdy nie może zrefinansować zobowiązania na skutek zachowań powoda. Zaznaczyła, że niekorzystna rata kapitałowo-odsetkowa pozostawała w rażącej dysproporcji, a odmowa jej restrukturyzacji stanowiła element presji i zadłużania pozwanej. Ostatecznie pozwana stwierdziła, że część świadczeń pieniężnych spełnianych przez nią na rzecz strony powodowej powinna zostać zakwalifikowana, jako świadczenia nienależne – zwłaszcza te wynikające z podwyższenia bieżącego salda kredytowego oraz odsetek wymuszanych w drodze utrudniania spłaty kredytu. Wskazała przy tym, że tak skonstruowana umowa nie stanowi umowy kredytu, bowiem zawiera liczne odstępstwa od definicji legalnej zawartej w prawie bankowym (odpowiedź na pozew – k. 133-139).

W piśmie z dnia 27 lipca 2021 r. (data prezentaty) powód wskazał, iż doszło do zawarcia umowy przelewu wierzytelności pomiędzy wierzycielem pierwotnym (...) Bank S.A. z siedzibą w W., a (...) z siedzibą we W., na mocy której wierzytelność wynikająca z umowy nr (...) przeszła na rzecz nabywcy wierzytelności z jednoczesnym uwzględnieniem treści art. 192 pkt 3 k.p.c. (pismo procesowe strony powodowej z dnia 27 lipca 2021 r. – k. 670).

Na podstawie art. 191 ust. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (...) S.A. z siedzibą w W. wstąpił na miejsce strony powodowej w niniejszej sprawie ( pismo procesowe strony powodowej z dnia 20 kwietnia 2023 r. (data prezentaty) – k. 779-780).

W pismach procesowych z dnia 2 maja 2017 r., 3 października 2017 r., 17 marca 2023 r. (data stempla pocztowego) pozwana podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie, podniosła dodatkowo zarzuty: nieważności spornej umowy z uwagi na jej podpisanie przez osoby do tego nieuprawnione, bezskuteczności wypowiedzenia spornej umowy przez Bank, a także – wielokrotnie powielany – zarzut utraty zdolności procesowej przez powoda ze względu na cesję wierzytelności na podmiot trzeci i następnie dokonaną przymusową restrukturyzacją (...) Bank S.A. w W. (pismo pozwanej z dnia 2 maja 2017 r. – k. 216-221; pismo pozwanej z dnia 3 października 2017 r. – k. 282-287; pismo pozwanej z dnia 17 marca 2023 r. – k. 772-776).

Do czasu ostatecznego zamknięcia rozprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie, przy czym strona powodowa zaprzeczała wszystkim twierdzeniom oraz zarzutom formułowanym przez pozwaną wskazując konsekwentnie, iż posiada legitymację czynną do dochodzenia roszczenia pozwu z uwagi na dokonanie cesji wierzytelności z uwzględnieniem art. 192 pkt 3 k.p.c., a także następnie zastosowany wobec (...) Bank S.A. instrument przymusowej restrukturyzacji w formie instytucji pomostowej i przeniesienie ogółu praw obejmujących ogół praw majątkowych pierwotnego powoda do instytucji pomostowej Bank (...) S.A. KRS nr (...), obecnie (po zmianie nazwy) (...) S.A. KRS nr (...), według stanu na dzień ewidencji (pismo procesowe powoda z dnia 29 maja 2017 r (data stempla pocztowego) – k. 241-246; pismo procesowe powoda z dnia 13 listopada 2017 r. (data stempla pocztowego) – k. 342-343v; pismo procesowe strony powodowe z dnia 22 stycznia 2024 r. (data prezentaty) – k. 948-951, 1025-1026; protokół z rozprawy z dnia 23 lipca 2024 r. – k. 992-993; protokół z rozprawy z dnia 8 sierpnia 2024 r. – k. 1022; protokół z rozprawy z dnia 1 października 2024 r. – k. 1030-1031).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. L. (obecnie J. K.) poszukiwała środków na spłatę swoich zobowiązań w postaci kredytów i pożyczek zaciągniętych w (...) Banku (...) S.A., w (...) Banku S.A. oraz w (...) S.A. Zależało jej na spłacie kredytu mieszkaniowego będącego kredytem walutowym CHF, który w ówczesnym czasie zaczął być problematyczny. Pozwanej został polecony doradca kredytowy, z którym spotkała się raz i który przedstawił ofertę kredytową dopasowaną do jej oczekiwań.

(dowód: zeznania pozwanej J. K., protokół rozprawy z dnia 24 maja 2024 r. – k. 965-967, nagranie 00:07:37-01:00:25; wniosek o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 10 kwietnia 2009 r. – k. 167-174)

W dniu 10 kwietnia 2009 r. J. L. złożyła do (...)Banku (później (...)Bank) wniosek o kredyt hipoteczny na kwotę 994 000,00 zł na refinansowanie kredytu mieszkaniowego, refinansowanie zobowiązań konsumpcyjnych w postaci kredytu konsumpcyjnego i kredytu samochodowego, na dowolny cel oraz pokrycie kosztów składki ubezpieczeniowej i ubezpieczenia od utraty wartości nieruchomości, z okresem kredytowania wynoszącym 360 miesięcy.

W dacie złożenia wniosku pozwana miała wykształcenie wyższe prawnicze. Posiadała zobowiązania finansowe: w (...) Banku S.A. w kwocie 220 000,00 CHF z miesięczną ratą w wysokości 1 347,50 CHF, w (...) S.A. w kwocie 125 000,00 zł z miesięczna ratą w wysokości 2 720,00 zł, w (...) Banku (...) S.A. w kwocie 137 000,00 zł z miesięczną ratą w wysokości 2 538,63 zł oraz kredyt mieszkaniowy w kwocie 300 000,00 EURO z miesięczną ratą w wysokości 10 600,00 zł.

Składając wniosek kredytowy pozwana wyraziła zgodę na: przystąpienie do ubezpieczenia od utraty wartości nieruchomości w (...) SA, przystąpienie do ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych w (...) SA, ubezpieczenie ochrony prawnej kredytobiorców hipotecznych na wypadek odmowy wpisu hipoteki (...) SA na okres 6 miesięcy, ubezpieczenie na życie zawarte w (...) SA na okres 1 roku. Pozwana jednocześnie zawnioskowała o doliczenie składek za ubezpieczenia do kwoty kredytu.

Składając wniosek kredytowy pozwana jako adres korespondencyjny podała ul. (...), (...)-(...) W..

(dowód: wniosek o kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 10 kwietnia 2009 r. – k. 167-174)

W dniu 23 lipca 2009 r. (data złożenia podpisów przez kredytobiorcę, k. 23) pozwana zawarła z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...) (dalej: Umowa).

W § 1 ust. 1 i 2 Umowy wskazano, że Bank udzielił kredytobiorcy kredytu w kwocie 1 052 613,51 zł, a spłata kredytu ma nastąpić w 360 miesięcznych ratach równych kapitałowo-odsetkowych.

W myśl § 1 ust. 3 Umowy, oprocentowanie kredytu jest zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosi 10,77% w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki DBPLN i marży Banku, która wynosi 6,15% kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko.

Na dzień sporządzenia niniejszej umowy odsetki karne kredytu wynoszą 20,00% i ulegają zmianie w przypadku zmiany wskaźnika DBPLN na zasadach określonych w § 13 umowy, i są nie większe niż odsetki maksymalne, których wysokość nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Wysokość stopy kredytu lombardowego NBP na dzień sporządzenia umowy wynosi 5,00% (§ 1 ust. 4 Umowy).

Stosownie do treści § 1 ust. 6 Umowy, całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Umowy kredytu wynosi 2 526 446,00 zł. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania.

Zgodnie z § 1 ust. 8 Umowy, niniejsza Umowa nie podlega rygorowi ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r. (Dz. U. z 18 września 2001 r. z późn. zm.).

W § 2 Umowy określono cel kredytu wskazując, że kredyt jest przeznaczony na:

a) w wysokości 132 500,00 zł na spłatę kredytu w (...) Bank (...) SA, umowa nr (...) z dnia 24 września 2008 r. na rachunek wierzyciela kredytobiorcy;

b) w wysokości 117 000,00 zł na spłatę kredytu w (...) SA, umowa nr (...) z dnia 13 listopada 2008 r. na rachunek wskazany w Umowie;

c) w wysokości 154 500,00 zł na dowolny cel konsumpcyjny kredytobiorcy na rachunek kredytobiorcy;

d) w wysokości 590 000,00 zł na spłatę kredytu hipotecznego w (...) Bank SA, umowa nr (...) z dnia 18 marca 2005 r. na rachunek wskazany w Umowie;

e) w wysokości 3 449,26 zł na uiszczenie opłaty za ubezpieczenie Banku od ryzyka niskiego wkładu własnego kredytobiorcy;

f) w wysokości 26 315,34 zł na uiszczenie składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości;

g) w wysokości 22 060,27 zł na pokrycie składek ubezpieczeniowych, o których mowa w § 4 ust. 1;

h) w wysokości 472,96 zł na uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu;

i) w wysokości 6 315,68 zł na uiszczenie składki z tytułu Pakietowego Ubezpieczenia na wypadek odmowy wpisu hipoteki.

Zabezpieczeniem spłaty kredytu były:

Hipoteka zwykła na rzecz Banku w wysokości kwoty kredytu określonej w § 1 ust. 1 oraz hipoteka kaucyjna na rzecz Banku w złotych polskich do kwoty stanowiącej 70% kwoty kredytu określonej w § 1 ust. 1 na nieruchomości:

Lokal mieszkalny nr (...) położony w W. na Al. (...), nr KW: (...), do którego prawo do – odrębnej własności lokalu, przysługuje wyłącznie (...) sp. z o.o. (§ 3 ust. 1 Umowy).

W § 8 Umowy zawarto postanowienia dotyczące kredytu konsumenckiego w przypadku, gdy Umowa podlega rygorowi ustawy o kredycie konsumenckim.

W § 10 ust. 7 Umowy wskazano, że sposób i terminy zarachowania spłat określa Regulamin.

Zgodnie z § 13 ust. 1 Umowy (Indeks DBPLN i zmiana oprocentowania), oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu DBPLN.

Indeks DBPLN dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek WIBOR 3M, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę. W przypadku, gdy 26 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest od najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu. W przypadku, gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest do najbliższego dnia roboczego, poprzedzającego ten dzień. Indeks DBPLN obliczany jest do dwóch miejsc po przecinku (§ 13 ust. 2 Umowy).

Stosownie do treści § 13 ust. 3 Umowy, indeks DBPLN ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość Indeksu jest różna od obowiązującej stawki Indeksu DBPLN o przynajmniej 0,1 punktu procentowego.

Bank dokonując zmiany oprocentowania, zawiadamia kredytobiorcę, poręczycieli i właścicieli nieruchomości o aktualnej wysokości stopy oprocentowania oraz dacie jej wprowadzenia, doręczając nowy harmonogram spłat listem poleconym. Zawiadomienie o zmianie oprocentowania staje się integralną częścią umowy i nie wymaga aneksu (§ 13 ust. 5 Umowy).

W przypadku nie spłacenia przez kredytobiorcę w terminie całości lub części raty spłaty wynikającej z umowy kredytu, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Bank nalicza od wymagalnego kapitału odsetki karne w wysokości podwojonego oprocentowania umownego z zastrzeżeniem § 1 ust. 4 (§ 14 ust. 1 i 2 Umowy).

Zgodnie z § 21 ust. 1 Umowy, w razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo-kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank może:

a) wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub części;

b) zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank.

Okres wypowiedzenia wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy – 7 dni (§ 21 ust. 2 Umowy).

Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu kredytobiorca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu (§ 21 ust. 3 Umowy).

(dowód: umowa kredytu hipotecznego nr (...) z 23 lipca 2009 r. – k. 18-23v)

Zgodnie z § 20 ust. 1 Regulaminu kredytu hipotecznego (...) Bank SA (...)(dalej: Regulamin) bank zalicza każdą wpłatę w następującej kolejności:

- koszt upomnień oraz opłaty i prowizje wynikające z „tabeli prowizji i opłat (...)”;

- wymagalne podwyższone odsetki umowne z tytułu opóźnienia w spłacie kapitału;

- wymagalne odsetki umowne z tytułu zadłużenia,

- wymagalny kapitał,

- najbliższa rata kapitałowa, zapadająca przed najbliższym terminem wymagalności odsetek,

- odsetki wymagalne w najbliższym okresie wymagalności,

- niewymagalny kapitał,

- pozostałą ewentualną nadwyżkę Bank traktuje jako nieoprocentowany depozyt, który Bank stawia do dyspozycji kredytobiorcy po całkowitej spłacie kredytu wraz z należnościami ubocznymi i kosztami oraz prowizją rekompensacyjną, jeżeli była zastrzeżona.

Stosownie do § 20 ust. 2 Regulaminu, kredytobiorca uprawniony jest wskazać inną kolejność zarachowania wpłaty wnoszonej na wierzytelność jeszcze nie wymagalną. Stosowne pismo Kredytobiorca zobowiązany jest złożyć na 3 dni przed dokonaniem wpłaty.

(dowód: Regulamin kredytu hipotecznego (...) Bank SA DomBank hipoteczny, k. 299-300)

Kredyt został uruchomiony w dwóch transzach – w dniu 10 sierpnia 2009 r. w kwocie 648 613,51 zł oraz w dniu 4 września 2009 r. w kwocie 394 235,06 zł.

(dowód: historia operacji – k. 34-58; opinia biegłego sądowego w dziedzinie bankowości i rynków finansowych P. M., załącznik do opinii nr 1 – k. 727v, 731)

W dniu 30 grudnia 2011 r. (data złożenia podpisu przez kredytobiorcę) strony Umowy zawarły porozumienie, w którym Bank udzielił kredytobiorcy karencji w spłacie kapitału oraz odsetek kredytowych na okres 1 miesiąca począwszy od 1 grudnia 2011 r. w związku z zaistnieniem – na dzień zawarcia porozumienia – wymagalnych zobowiązań kredytobiorcy w kwocie 31 069,39 zł. Kwoty odsetek naliczanych w okresie trwania karencji spłaty miały być kapitalizowane i powiększać kwotę kapitału kredytu w dniu naliczenia. Kwota odsetek miała być obliczana w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca a informacja o niej wysyłana w formie pisemnej do kredytobiorcy.

(dowód: porozumienie do umowy kredytu hipotecznego nr (...), k. 25)

Aneksem nr 1 z dnia 26 czerwca 2012 r. (data złożenia podpisu przez kredytobiorcę), z uwagi na złożony przez kredytobiorcę do Banku wniosek o zmianę warunków kredytowania w związku z powstałą zaległością w spłacie zobowiązań wynikających z tytułu Umowy w łącznej wysokości 20 464,77 zł, strony postanowiły zmienić na czas określony zasady spłaty kredytu w ten sposób, że Bank wyraził zgodę na odroczenie płatności części rat odsetkowych. Kredytobiorca zobowiązał się do zapłaty miesięcznych rat kapitałowych w wysokości 3 000,00 zł w terminach 30 czerwca 2012 r., 31 lica 2012 r. oraz 31 sierpnia 2012 r. Strony postanowiły także, że Bank w dniu rozliczenia aneksu wyliczy sumę kwot wszystkich odroczonych rat odsetkowych naliczonych przez Bank i doliczy ją do salda kredytu pozostającego do spłaty. Bank miał również dokonać skapitalizowania zaległych odsetek – odsetek naliczonych w okresie karencji wskazanych w ust. 2 – po upływie okresu karencji oraz zaległych odsetek (w tym odsetek karnych) – w dniu wejścia w życie Aneksu (§ 1 ust. 1-3 Aneksu nr 1). Zgodnie z § 2 ust. 1 Aneksu nr 1 oprocentowanie kredytu jest zmienne i w dniu zawarcia Aneksu wynosi 11,08% w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki referencyjnej DBPLN oraz stałej marży Banku, która wynosi 6,15%. Stosownie do § 3 ust. 1 Aneksu nr 1 Bank poinformował, że z uwzględnieniem zwiększenia kwoty kapitału kredytu na podstawie § 1 ust. 1 oraz ust. 2 Aneksu: a) całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Aneksu wynosi 1 693 769,78 zł. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie spłaty; b) rzeczywista roczna stopa oprocentowania kredytu, na dzień sporządzenia Aneksu, wynosi 11,66%. Ostateczna wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie spłaty.

(dowód: wniosek o zmianę warunków kredytowania z dnia 15 czerwca 2012 r. – k. 180; Aneks nr 1 z dnia 26 czerwca 2012 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...), k. 26-27)

Wezwaniem do zapłaty z dnia 10 stycznia 2014 r. (...) Bank S.A., w związku z powstaniem zaległości w spłacie kredytu, wezwał pozwaną pod rygorem wypowiedzenia umowy do uregulowania w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania całości zaległości obejmującej:

- 4 530,25 zł tytułem należności kapitałowej;

- 41 576,53 zł tytułem odsetek umownych;

- 150,66 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie;

- 90,00 zł + 30,00 zł tytułem kosztów za czynności Banku zgodnie z Tabelą Opłat i Prowizji oraz kosztów ubezpieczenia.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 10 stycznia 2014 r., k. 344)

W 2011 r. pozwana po raz pierwszy podjęła próbę wypowiedzenia spornej Umowy, które ostatecznie dokonała pisemnie w dniu 31 stycznia 2014 r. (data pisma oraz data przyjęcia pisma przez pracownika Banku). W treści pisma pozwana wskazała, iż Bank nie wywiązał się z warunków Umowy nr (...) i w związku z tym prosi ona o wystawienie zaświadczenia o wysokości zadłużenia z tytułu kredytu oraz wskazania numeru rachunku do spłaty celem zwolnienia zabezpieczeń hipotecznych. Pozwana dodała również, że oczekuje na wystawienie ww. zaświadczenia celem sprzedaży lokalu będącego przedmiotem zabezpieczenia i całościowej spłaty kredytu.

(dowód: zeznania pozwanej J. K., protokół rozprawy z dnia 24 maja 2024 r. – k. 965-967, nagranie 00:07:37-01:00:25; wypowiedzenie umowy kredytowej nr (...) z dnia 31 stycznia 2014 r. – k. 384)

W dniu 25 marca 2014 r. (...) Bank SA wystosował do pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy, w którym wskazał, że wypowiada umowę kredytu nr (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Wskazano, że w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna i podlega natychmiastowemu zwrotowi na wskazany w piśmie rachunek bankowy. Dodano także, że Bank rozważa możliwość cofnięcia wypowiedzenia w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległych należności obejmujących kwotę 6 389,74 zł tytułem należności kapitałowej; kwoty 58 159,15 zł tytułem odsetek umownych; kwoty 335,52 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie; kwoty 300,00 zł tytułem kosztów za czynności Banku zgodnie z Tabelą prowizji i opłat oraz 0,00 zł tytułem kosztów ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych. Łącznie kwoty 65 184,41 zł.

Pismo zostało przesłane na adres: ul. (...), (...)-(...) W. i odebrane osobiście przez pozwaną w dniu 2 kwietnia 2014 r.

(dowód: oświadczenie Banku o wypowiedzeniu umowy z dnia 25 marca 2014 r., k. 29; potwierdzenie odbioru – k. 31-31v)

W dniu 13 czerwca 2014 r., w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu nr (...) i postawieniem całej należności w stan wymagalności, skierowano do pozwanej ostateczne wezwanie do zapłaty, w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania, całości należności obejmującej:

- kwotę 1 122 969,24 zł tytułem należności kapitałowej;

- kwotę 76 092,42 zł tytułem odsetek umownych;

- kwotę 18 936,12 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej;

- kwotę 300,00 zł + 30,00 zł tytułem kosztów i opłat za czynności Banku zgodnie z Tabelą Opłat i Prowizji;

- 0,00 zł tytułem kosztów ubezpieczenia.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 13 czerwca 2014 r. – k. 33)

Wysokość zadłużenia pozwanej z tytułu Umowy kredyt hipotecznego nr (...) wraz z Porozumieniem oraz Aneksem nr 1, została stwierdzona w wyciągu z ksiąg banku o nr (...) z dnia 12 kwietnia 2016 r., zgodnie z którym zadłużenie pozwanej wynosi 1 455 264,99 zł, w tym:

1.  należność główna (niespłacony kapitał) w kwocie 1 122 969,24 zł;

2.  odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 7,84% od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 5 maja 2014 r. w kwocie 76 092,42 zł;

3.  odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10,00% od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 12 kwietnia 2016 r. w kwocie 255 321,15 zł oraz opłaty inne prowizje w wysokości 882,18 zł.

(dowód: wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A. w W. z dnia 12 kwietnia 2016 r. nr (...) – k. 17 )

Wysokość zadłużenia pozwanej wynosiła 1 195 479,50 zł na dzień 30 kwietnia 2014 r., tj. ostatni dzień upływu okresu wypowiedzenia Umowy przez pozwaną oraz 1 196 028,70 zł na dzień 2 maja 2014 r., tj. ostatni dzień upływu okresu wypowiedzenia Umowy przez powoda.

(dowód: opinia biegłego sądowego w dziedzinie bankowości i rynków finansowych P. M. – k. 730)

Na podstawie decyzji (...) z dnia 29 września 2022 r. -(...)I zastosowano wobec (...) Bank S.A. instrument przymusowej restrukturyzacji w formie instytucji pomostowej, w ten sposób, że do instytucji pomostowej Bank (...) S.A. KRS nr (...), obecnie (po zmianie nazwy) (...) S.A. KRS nr (...), przeniesiono z dniem 3 października 2022 r. (...) Bank S.A. obejmujące ogół praw majątkowych (...) Bank S.A. według stanu na dzień ewidencji.

(dowód: decyzja (...) z 29 września 2022 r. – k. 985-990)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów, w tym Umowy kredytu, wezwań do zapłaty, wypowiedzenia umowy kredytu z dnia 25 kwietnia 2014 r. wraz z załączoną do niego kopią potwierdzenia odbioru, a także wydruków zestawienia wpłat oraz wyciągu z ksiąg bankowych. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej dokumenty te należało uznać za wiarygodne i na ich podstawie dokonać ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Dokumenty te miały w istocie walor dokumentów prywatnych, jednakże okoliczność ta nie pozbawia ich mocy dowodowej. Należy zaznaczyć, że wiarygodność dokumentów prywatnych, jako dowodów w sprawie podlega wszechstronnej ocenie Sądu w myśl przepisu art. 233 § 1 k.p.c. O ile więc pozwana kwestionowała ich wartość dowodową, zaprzeczając ich treści, to jednak nie sposób nie zauważyć, że dokumenty przedstawione przez powoda tworzyły spójny i logiczny obraz stanu faktycznego. Warto zaznaczyć, że w zestawieniu spłat kredytu oraz wyciągu z ksiąg uwzględniono dokonywanie wpłat rat przez pozwaną przez pewien okres. Co więcej z zestawienia wpłat, a także kopii wezwań do zapłaty wprost wynika moment, w którym pozwana zaprzestała terminowego regulowania swoich zobowiązań wobec Banku. Zdaniem Sądu nie sposób kwestionować wiarygodności załączonych wydruków i innych dokumentów bankowych podważając jedynie umocowanie osób, które sporządziły poszczególne dokumenty, w szczególności wobec ostatecznego ustalenia, iż zarzuty te są bezpodstawne.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na zeznaniach pozwanej w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Zeznania te nie stanowiły istotnego źródła informacji niezbędnych do rozstrzygnięcia zasadności wywiedzionego pozwem roszczenia, jednakże w zakresie w jakim pozwoliły ustalić stan faktyczny Sąd ocenił je jako jasne i logiczne, jak również znajdujące potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, w szczególności w dowodach z dokumentów.

Sąd oparł się na danych zawartych w opinii biegłego sądowego w dziedzinie bankowości i rynków finansowych P. M., który w sposób odmienny niż ten wynikający z przedstawionego przez powoda wyciągu z ksiąg bankowych wyliczył wysokość zadłużenia pozwanej. Różnica ta koncentrowała się przede wszystkim na sposobie wyliczenia wysokości odsetek karnych należnych powodowi. Biegły – w okresach odsetkowych, w których rata kapitałowa nie została zapłacona i była ratą zaległą – naliczał odsetki karne od tej zaległości uwzględniając liczbę dni zaległości oraz obowiązującego oprocentowania karnego. Biegły w celu wyeliminowania podwójnego oprocentowania kapitału odejmował kwotę zaległej raty kapitałowej od salda kapitału, aby odsetki regularne od tej części, w kolejnym okresie odsetkowym nie były już liczone. Kwoty zadłużenia pozwanej wyliczone przez biegłego sądowego i na dzień wypowiedzenia spornej Umowy przez pozwaną i na dzień wypowiedzenia Umowy przez powoda były kwotami, na których Sąd bazował rozstrzygając o zasadności żądania pozwu nie tylko dlatego, że stanowiły one wynik wiadomości specjalnych posiadanych przez biegłego, których brak Sądowi, ale przede wszystkim dlatego, że sporządzone w sprawie opinia oraz opinie uzupełniające nie tylko nie były kwestionowane przez powodowy Bank, ale równie uznać je należało za zgodne z zasadami wiedzy i doświadczenia zawodowego biegłego, a także kompatybilne z całokształtem dostępnego w aktach sprawy na dzień sporządzenia opinii materiału dowodowego.

Sąd pominął natomiast opinię główną oraz opinie uzupełniające sporządzone przez powołanego w sprawie biegłego sądowego w dziedzinie księgowości i finansów G. Ł.uznając je nie tylko za tendencyjne i nieobiektywne, ale przede wszystkim niepełne i chaotyczne. Biegły bowiem nie tylko nie zdołał udzielić odpowiedzi na wszystkie sformułowane w tezie dowodowej pytania, ale również nie odniósł się do wszystkich zgłaszanych przez strony postępowania zarzutów. W konsekwencji powyższego koniecznym stało się zweryfikowanie wyników tychże opinii poprzez dopuszczenie kolejnego biegłego, co zaś okazało się skuteczne i dopiero wówczas pozwoliło Sądowi poczynić ustalenia istotne dla rozstrzygnięcia o zasadności dochodzonego pozwem roszczenia.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o pozostałe, niewymienione a przedłożone przez strony dokumenty, pisemne analizy i raporty, pisma, artykuły i inne, które stanowiły dokumenty prywatne przedstawiające stanowiska stron je składających do akt sprawy, nie zawierały natomiast wiążącej Sąd rozpoznający niniejszą sprawę wykładni przepisów prawa, dotyczyły kwestii niezwiązanych z tą konkretną Umową kredytową, a zatem nie stanowiły w niniejszej sprawie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.). Sąd potraktował je jedynie jako wyraz poglądów wzmacniających argumentację stron postępowania.

Sąd Okręgowy zaważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Przed przystąpieniem do omówienia składowych, które legły u podstaw uwzględnienia dochodzonego pozwem roszczenia w ww. zakresie należy odnieść się do twierdzeń pozwanej w zakresie braku legitymacji czynnej powodowego banku do dochodzenia roszczenia sformułowanego pozwem wniesionym przez jego poprzednika prawnego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w dniu 29 września 2022 r.(...)wydał decyzję w przedmiocie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji wobec (...) Bank S.A. z siedzibą w W.. Wobec podmiotu w restrukturyzacji zastosowano instrument przymusowej restrukturyzacji w formie instytucji pomostowej, w ten sposób, że do instytucji pomostowej Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.) z dniem 03 października 2022 r. przenosi się ze skutkiem określonym w art. 191 ust. 1 ustawy o (...) przedsiębiorstwo Podmiotu w restrukturyzacji, obejmujące ogół praw majątkowych Podmiotu w restrukturyzacji według stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, z określonymi w decyzji włączeniami. Zgodnie z przepisem art. 191 ustawy o (...) z dniem określonym w decyzji, o której mowa w art. 188 ust. 1 pkt 2 i 3, instytucja pomostowa wstąpiła w miejsce podmiotu w restrukturyzacji w zakresie przejętych praw majątkowych i zobowiązań, w tym do postępowań sądowych. Tym samym wierzytelność dochodzona w niniejszym postępowaniu została przeniesiona do instytucji pomostowej Banku (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.). Bez znaczenia jest przy tym, że doszło do zawarcia umowy przelewu wierzytelności pomiędzy wierzycielem pierwotnym (...) Bank S.A. z siedzibą w W., a (...) z siedzibą we W., na mocy której wierzytelność wynikająca z przedmiotowej Umowy przeszła na rzecz nabywcy wierzytelności, gdyż cesja wierzytelności została dokonana z uwzględnieniem treści art. 192 pkt 3 k.p.c. Przepis ten zaś stanowi, że zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. (...) Bank S.A. z siedzibą w W., a także jego następca prawny (...) S.A. z siedzibą w W. uprawnieni więc byli – niezależnie od dokonanej cesji wierzytelności – do dochodzenia żądania zapłaty w toku postępowania. W konsekwencji powyższego nie sposób było uznać zarzutu pozwanej za skuteczny.

Przechodząc do oceny zasadności nie tylko dochodzonego niniejszym postępowaniem roszczenia, ale również zarzutów pozwanej należało zauważyć, iż powód skierował swoje żądanie zapłaty kwoty 1 455 264,99 zł przeciwko J. L. (obecnie J. K.) jako kredytobiorcy w związku z niewywiązaniem się przez pozwaną z ciążącego na niej zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w Umowie kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 23 lipca 2009 r. Dochodzona kwota stanowiła kapitał, odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 7,84% od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 5 maja 2014 r., odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10,00% od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia 12 kwietnia 2016 r. oraz sumę opłat i prowizji.

Pozwana podnosiła natomiast zarzuty abuzywności postanowień umownych kredytu wobec możliwości podwyższania bieżącego salda kredytowego kapitału o koszty m.in. ubezpieczeń bez precyzyjnego określenia warunków, terminów oraz kwot planowanych obciążeń kapitału, a także z uwagi na niewskazanie pozwanej, jak liczone jest oprocentowanie kredytu, a które to postanowienia zostały zawarte we wzorcu umownym, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interes pozwanej jako konsumenta. Podnosiła również zarzuty braku posiadania waloru dowodowego przez przedstawiony przez powoda wyciąg z ksiąg bankowych, nieważności spornej Umowy z uwagi na jej podpisanie przez osoby do tego nieuprawnione oraz bezskuteczności wypowiedzenia spornej Umowy przez Bank.

Zdaniem Sądu zarzuty powyższe nie zasługiwały na uwzględnienie. Co więcej, nie umknęło uwadze Sądu, że strona pozwana w toku niniejszego postępowania kwestionowała niemalże każdy z przedłożonych przez stronę powodową dokumentów, nie oferując w zamian jakichkolwiek dokumentów przeciwko osnowie przedłożonych przez stronę powodową, zaś swe stanowisko opierała w głównej mierze na twierdzeniach własnych. W ocenie Sądu sformułowane zarzuty stanowią w istocie część strategii procesowej, mającej na celu podważenie odpowiedzialności z tytułu przedmiotowej Umowy kredytu. Uwzględniając jednak okoliczności, jakie legły u podstaw uznania ww. zarzutów za bezzasadne – o czym w dalszej części uzasadnienia, Sąd doszedł do wniosku, iż przyjęta strategia nie mogła odnieść zamierzonego skutku.

W świetle złożonych dokumentów – w ocenie tut. Sądu – wykazane zostało, iż strony zawarły ważnie Umowę kredytu. Podstawą roszczenia powoda jest zatem art. 69 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe ( Dz. U. Nr 140, poz. 939 ze zm.). Zgodnie z jego treścią przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Zarzut nieważności spornej Umowy z uwagi na brak umocowania osób, które złożyły w imieniu Banku na niej podpisy (M. M. oraz B. S.) uznać należało za całkowicie chybiony, bowiem o skuteczności zawarcia przedmiotowej umowy świadczą m.in. przedłożone przez powoda pełnomocnictwa udzielone tymże pracownikom (k. 247, 248). Uzupełniająco jedynie należy wskazać, że 97 k.c., zawiera domniemanie, iż osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługi publicznej poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 maja 2002 r. , sygn. akt V CKN 1031/00, treść cytowanego przepisu może mieć zastosowanie do osób podpisujących w imieniu banku umowę kredytową. Ponieważ udzielanie kredytów jest typową czynnością banku, zazwyczaj dokonywaną w siedzibie jego jednostek organizacyjnych, wyłączenie domniemania, o którym mowa, musiałoby opierać się na wskazaniu konkretnych okoliczności, których brak w uzasadnieniu sprzeciwu poprzestającym na ogólnym odwołaniu się do trybu jej zawarcia. Zaznaczyć należy, że tak jak podlega ustalaniu według reguł przewidzianych w art. 65 k.c. treść samej czynności prawnej (w tym przypadku umowy kredytowej), tak można też kierując się tymi samymi przesłankami, wyjaśnić ewentualne wątpliwości, co do tego, kto był podmiotem tejże umowy.

Przyjmując hipotetycznie, że przedmiotowa Umowa kredytowa nie została podpisana przez osoby uprawnione do reprezentowania banku, to zauważyć należy, że obie strony Umowy po jej podpisaniu przystąpiły do jej realizacji. Powód bowiem wypłacił kwotę kredytu, pozwana natomiast przystąpiła do jego spłaty. Fakt ten zaś, nawet w przypadku braku złożenia dokumentów potwierdzających umocowanie do zawarcia umowy osób, które złożyły podpisy w imieniu kredytodawcy, stanowi wystarczające potwierdzenie, że doszło do skutecznego zawarcia umowy.

Odnosząc się z kolei do podnoszonych przez pozwaną zarzutów dotyczących abuzywności postanowień umownych, należało w pierwszej kolejności ustalić czy w dacie zawarcia spornej Umowy pozwana była konsumentem.

W sprawie bezsporne jest, że pozwana zawarła przedmiotową Umowę jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Celem kredytu była bowiem spłata już posiadanych przez pozwaną zobowiązań finansowych w postaci pożyczek i kredytów, w tym samochodowego i mieszkaniowego. Zgodnie z przywołanym przepisem, konsumentem można być wyłącznie w zakresie czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z własną działalnością gospodarczą lub zawodową. Decyduje więc brak związku danej czynności z wymienioną działalnością, a nie to, czy taka działalność jest w ogóle prowadzona przez osobę dokonującą czynności prawnej. Do uznania, że mamy do czynienia z konsumentem, wystarczy brak bezpośredniego związku czynności z działalnością gospodarczą lub zawodową; istnienie pośredniego związku nie wyklucza zatem uznania danej osoby za konsumenta (K. Osajda (red.), P. Miklaszewicz, Kodeks cywilny, Komentarz, wyd. 20, 2018, Legalis).

Zawarcie umowy jako konsument nie oznacza jednak „gwarancji satysfakcji”, tj. że umowa – w szczególności taka, która wiąże się z ryzykiem i uzależniona jest od czynników zewnętrznych, niezależnych od stron – będzie ostatecznie zawsze dla konsumenta korzystna. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 18 kwietnia 2016 r. (sygn. III C 275/15, Mon.Pr.Bank. 2016 nr 10, str. 3) „działanie Państwa w zakresie ochrony konsumentów winno bowiem ograniczać się do ochrony przed działaniami podstępnymi bądź nieuczciwymi, nie mogą oni natomiast oczekiwać, że państwo ochroni ich przed wszelkimi negatywnymi konsekwencjami podejmowanych przez nich decyzji gospodarczych”, który to pogląd Sąd w tym składzie w pełni podziela. Podkreślić należy, że zawarcie umowy w charakterze konsumenta nie oznacza zwolnienia konsumenta z obowiązku dokonania przy zawieraniu umowy oceny rozmiaru zaciąganego zobowiązania i związanych z nim ryzyk. Jednocześnie żadne przepisy nie zabraniają konsumentom zawierania umów wiążących się z ryzykiem, jeżeli są oni gotowi je ponieść. Od konsumenta, należycie dbającego o własne interesy, należy oczekiwać aktywności i dążenia do wyjaśnienia wszelkich wątpliwości czy wszelkich niezrozumiałych kwestii szczególnie w kontekście umowy, która stanowi dla niego zobowiązanie. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 października 2016 r. „w relacjach cywilnoprawnych nie jest dopuszczalne faworyzowanie żadnej ze stron, choćby była konsumentem, kosztem praw profesjonalisty. Trzeba też uwzględnić stale podnoszący się poziom wykształcenia, wiedzy, doświadczenia i świadomości prawnej ogółu społeczeństwa, w tym konsumentów, coraz lepiej przygotowanych do asertywnego uczestnictwa w obrocie prawnym” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 października 2016 r., sygn. I ACa 47/16, Legalis nr 1533035). W ocenie Sądu, nie ma podstaw do przyznania stronie pozwanej uprzywilejowanej pozycji, w której byłaby zwolniona z obowiązku przejawiania jakiejkolwiek staranności przy dokonywaniu oceny treści zawieranej umowy i od odpowiedzialności za jej skutki.

Zdaniem Sądu niedopuszczalne jest uproszczenie rozpoznania niniejszej sprawy poprzez odwołanie się tylko i wyłącznie do prejudycjalnego charakteru wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tym samym dotychczasowe orzecznictwo nie ma decydującego wpływu na interpretację sprawy, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 95/03), kontrola dokonywana w trybie przepisów art. 479 ³⁶ -479 ⁴⁵ k.p.c. dotyczy nie analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz abstrakcyjnie rozumianej treści normatywnej wzorca umownego (niezależnie od tego nawet, czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy), tj. na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy.

Sama treść Umowy kredytowej, z wyjątkiem postanowień odzwierciedlających dane zawarte we wniosku kredytowym, nie były indywidualnie uzgadniane, gdyż wynikały z przyjętego przez Bank wzorca umowy, jednakże na kształt ostatecznie przyjętego wariantu tej Umowy i w ogóle na decyzję o jej zawarciu decydujący wpływ miała pozwana, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy, wobec tego zbadać sporną Umowę w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W odniesieniu do przesłanek sprzeczności postanowień z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta, a także naruszenia zasad współżycia społecznego Sąd uznał, że strona powodowa nie wykazała zajścia tychże przesłanek w niniejszym postępowaniu, co do żadnej ze spornych klauzul.

Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie „dobre obyczaje” są w zasadzie odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym. Rażące naruszenie należy interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Naruszenie interesów konsumenta ma być niewątpliwe, bezsporne i nacechowane znacznym ujemnym ładunkiem (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04, Biul. SN 2005 nr 11).

Wskazane w tym przepisie formuły prawne, służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/2004, Biul. SN 2005/11/13). Nie jest zatem wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta).

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom.

W postanowieniach Umowy jasno zostało sformułowane upoważnienie Banku przez kredytobiorcę do doliczenia wysokości ubezpieczenia z tytułu pakietowego ubezpieczenia na wypadek odmowy wpisu hipoteki do kwoty kredytu w trybie podwyższenia bieżącego salda kredytowego ( § 3 ust. 2 Umowy). Podobnie została uregulowana kwestia uczestnictwa pozwanej w Programie (...). W § 19 ust. 6 Umowy pozwana wyraziła zgodę na to, aby wszelkie koszty i opłaty związane z tymże Programem były doliczane do kwoty kredytu w trybie podwyższenia bieżącego salda kredytowego, a w przypadku ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych do raty spłaty.

Postanowienia Umowy także wykluczają dowolność w zakresie zmiany oprocentowania. W § 13 Umowy wskazano jak oblicza się indeks DBPLN oraz kiedy ulega on zmianie (§ 13 Umowy, k. 20v-21). W Umowie jasno wskazano, że indeks DBPLN dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek WIBOR 3M, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę. W przypadku, gdy 26 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest od najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu. W przypadku, gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest do najbliższego dnia roboczego, poprzedzającego ten dzień. Indeks DBPLN obliczany jest do dwóch miejsc po przecinku (§ 13 ust. 2 Umowy). Indeks DBPLN ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość Indeksu jest różna od obowiązującej stawki Indeksu DBPLN o przynajmniej 0,1 punktu procentowego (§ 13 ust. 3 Umowy).

Wymienione postanowienia umowne są też, zdaniem Sądu, jasne i nie budzą wątpliwości. Tym samym nie można uznać, że doszło do rażącego pokrzywdzenia interesów pozwanej, a tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia abuzywności kwestionowanych klauzul.

Mając powyższe na uwadze uznać należało, że dochodzone niniejszym postępowaniem żądanie zapłaty co do zasady winno zostać uwzględnione, jednak w innej wysokości. Sąd rozstrzygając o zasadności i wysokości wywiedzionego roszczenia opierać się musiał na wiadomościach specjalnych posiadanych przez powołanego w sprawie biegłego sądowego w dziedzinie bankowości i rynków finansowych. Biegły w sposób odmienny niż to wynika z przedstawionego przez powoda wyciągu z ksiąg bankowych wyliczył wysokość zadłużenia pozwanej wariantowo, to jest na dzień wypowiedzenia spornej umowy przez pozwaną i przez powoda. Różnica w wyliczeniach koncentrowała się przede wszystkim na sposobie wyliczenia wysokości odsetek karnych należnych powodowi. Biegły – w okresach odsetkowych, w których rata kapitałowa nie została zapłacona i była ratą zaległą – naliczał odsetki karne od tej zaległości uwzględniając liczbę dni zaległości oraz obowiązującego oprocentowania karnego. Biegły w celu wyeliminowania podwójnego oprocentowania kapitału odejmował kwotę zaległej raty kapitałowej od salda kapitału, aby odsetki regularne od tej części, w kolejnym okresie odsetkowym nie były już liczone. Wyliczeń tych strona powodowa nie kwestionowała.

Na tak zarachowanych kwotach zadłużenia pozwanej wynikających ze spornej Umowy sąd oparł się, uwzględniając jednocześnie fakt, że pozwana już w dacie 31 stycznia 2014 r., a więc przed wypowiedzeniem dokonanym przez Bank, złożyła powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu spornej Umowy. Tym samym, zdaniem Sądu, to ostatni dzień upływu okresu wypowiedzenia Umowy przez pozwaną winien stanowić termin istotny dla określenia wysokości zadłużenia wynikającego z zawartej pomiędzy stronami postępowania Umowy kredytu hipotecznego nr (...). Datę tą zaś Sąd określił stosownie do treści art. 75a ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którą w przypadku gdy strony ustaliły termin spłaty kredytu dłuższy niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem terminu trzymiesięcznego. Zgodnie zatem z wnioskami płynącymi z opinii biegłego sądowego P. M. na dzień 30 kwietnia 2014 r. wysokość zadłużenia pozwanej wynosiła 1 195 479,49 zł (k. 730), na którą składały się kwota 1 120 040,78 zł tytułem niespłaconego kapitału, kwota 74 457,11 zł tytułem niezapłaconych odsetek od kapitału, kwota 651,60 zł tytułem odsetek karnych oraz kwota 330,00 zł tytułem kosztów obsługi.

Uwzględniając powyższe rozważania Sąd uznał za bezprzedmiotowe odnoszenie się do zarzutów pozwanej w zakresie braku posiadania waloru dowodowego przez przedstawiony przez powoda wyciąg z ksiąg bankowych oraz bezskuteczności wypowiedzenia spornej Umowy przez powodowy Bank.

Biorąc natomiast pod uwagę treść art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którą, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, Sąd uwzględnił powództwo w przeważającej części – do określonej przez biegłego kwoty 1 195 479,49 zł i zasądził na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie określając terminy początkowe ich naliczania zgodnie z żądaniem powoda - od dnia 13 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty od kwoty 1 120 040,78 zł i od dnia 12 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty od kwoty 75 108,71 zł, przyjmując, iż pozwana była w opóźnieniu po upływie 3 miesięcy od wypowiedzenia przez nią Umowy (punkt I. sentencji wyroku).

W pozostałym zakresie powództwo jako bezpodstawne podlegało oddaleniu, o czym Sąd orzekł w punkcie II. sentencji wyroku.

W punkcie III. sentencji wyroku orzeczono o kosztach postępowania na podstawie art. 100 k.p.c., uwzględniając, że roszczenie pozwu zostało uwzględnione jedynie w części i ustalając, iż powód wygrał proces w 82%, zaś pozwana w 18%. Stosownie do art. 108 § 1 k.p.c. szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania Sąd pozostawił Referendarzowi Sądowemu.

Sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk