Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa A. B.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.

o ustalenie i zapłatę

I.  Ustala, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z umowy kredytu nr (...) z dnia 14 maja 2008 r. zawartej pomiędzy A. B. i E. D. z jednej strony oraz z drugiej strony (...) Bankiem S.A. z siedzibą we W., obecnie działającym pod (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.;

II.  Zasądza od (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz A. B. kwotę 2377,74 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt siedem złotych i siedemdziesiąt cztery grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 marca 2024 r. do dnia zapłaty;

III.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV.  Zasądza od (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz A. B. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 11 917 zł (jedenaście tysięcy dziewięćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1021/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 stycznia 2021 r., skierowanym przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W., zmodyfikowanym pismami z dnia 29 stycznia 2024 r. oraz 15 lutego 2024 r., A. B. wniosła o:

1)  ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z zawartej pomiędzy stronami umowy kredytu nr (...) z dnia 14 maja 2008 r. ( (...)) oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 118 155,18 zł oraz 45 191,43 CHF wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty;

ewentualnie w razie nieuwzględnienia w całości lub części powyższego roszczenia, o:

2)  ustalenie, że postanowienia § 1 ust. 1, § 4 ust. 3 zd. 1, § 9 ust. 3 zd. 1, § 13 ust. 4, § 17 ust. 1 Umowy, a także § 2, § 3 ust. 2, § 3 ust. 4, § 5 ust. 5, § 20 ust. 4, § 30 ust. 1, § 31 ust. 1, § 31 ust. 2, § 32 ust. 6, § 46 ust. 1, § 46. ust. 2 oraz § 46 ust. 3 Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych w (...) Banku S.A. stanowią niedozwolone klauzule umowne, które nie wiążą powódki i w związku z tym Umowa kredytu po eliminacji tych klauzul umownych z jej treści, z treści Regulaminu oraz Aneksu nie może dalej obowiązywać, wniosła o stwierdzenie nieważności Umowy i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 118 155,18 zł oraz 45 191,43 CHF wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty;

ewentualnie, w razie nieuwzględnienia powyższych roszczeń, o:

3)  eliminację z treści Umowy oraz Regulaminu postanowień wymienionych w pkt 2 i pozostawienie Umowy w mocy jako kredytu o konstrukcji PLN + LIBOR 3M, zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 131 494,56 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty, tytułem nadpłat powstałych z tytułu spłaty kredytu w oparciu o niedozwolone klauzule umowne, jak też zobowiązanie pozwanego do przedłożenia harmonogramu spłat kredytu bez odwoływania się do klauzul niedozwolonych w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 2 377,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty tytułem składek pobranych na poczet ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( pozew – k. 3-5, pismo z dnia 29 stycznia 2024 r. – k. 282-359, 392-465, pismo z dnia 15 lutego 2024 r. – k. 390-391).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, w tym w zmodyfikowanym zakresie, oraz zasądzenie na jego rzecz od powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym także kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, a w razie niezłożenia takiego spisu, według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował roszczenie powódki zarówno co do zasady, jak i wysokości, jak również legitymację procesową czynną, z uwagi, że powódka była tylko jednym z dwóch kredytobiorców zawierających Umowę. Z ostrożności procesowej, na wypadek uznania, że Umowa jest nieważna, pozwany podniósł ewentualny zarzut potrącenia kwoty 317 717,64 zł na którą składały się kwoty 118 155,18 zł oraz 45 191,43 CHF przeliczona na złote polskie po kursie średnim NBP z dnia 27 marca 2024 r. ( odpowiedź na pozew – k. 74-95, odpowiedź na modyfikację powództwa – k. 479-483v).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie ( protokół – k. 499-499v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 maja 2008 r. A. B. i E. D. złożyli do (...) Banku S.A. z siedzibą we W. (obecnie (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.) wniosek o udzielenie kredytu w wysokości 317 031,91 zł, wskazując walutę kredytu jako CHF, z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego.

Wraz ze złożeniem wniosku oświadczyli, że mają pełną świadomość, że w okresie obowiązywania umowy kredytu/pożyczki może nastąpić wzrost kursu waluty w jakiej został udzielony kredyt/pożyczka, co spowoduje podwyższenie kwoty kredytu/pożyczki a także kwoty rat przypadających do spłaty w złotych. Oświadczyli również, że są świadomi że oprocentowanie kredytu/pożyczki jest zmienne i w okresie obowiązywania kredytu/pożyczki może ulec podwyższeniu w związku ze wzrostem Rynkowej Stopy Referencyjnej LIBOR 3M/EURIBOR 3M co spowoduje podwyższenie kwoty raty przypadającej do spłaty, a potwierdzili otrzymanie informacji o kosztach obsługi kredytu/pożyczki w przypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej ( wniosek kredytowy – k. 129-130, oświadczenie o ponoszeniu ryzyka walutowego i ryzyka zmiennej stopy procentowej dla kredytów/pożyczek hipotecznych udzielanych w walucie obcej – k. 128).

W dniu 14 maja 2008 r. A. B. i E. D. zawarli z (...) Bankiem S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt mieszkaniowy nr (...).

Na mocy ww. Umowy, aneksowanej w dniu 5 lipca 2018 r., bank udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 154 906,63 CHF na okres 420 miesięcy od dnia 14 maja 2008 r. do dnia 15 maja 2043 r. na zakup w udziałach po raz pierwszy zasiedlanego lokalu mieszkalnego wraz z komórką lokatorską i miejscem postojowym, opisanym w § 1 ust. 2 Umowy.

Wypłata kredytu następowała w złotych polskich według kursu kupna dewiz obowiązującego w dniu wypłaty kredytu według Tabeli kursów walut (§ 31 ust. 1 Regulaminu).

Stosownie do § 4 ust. 1 kredyt miał zostać wypłacony w transzach zgodnie z harmonogramem wypłat określonym w Załączniku nr 2 do Umowy w następujący sposób:



do równowartości 312 031,91 zł (co stanowiło kwotę 152 463,55 CHF przeliczoną według kursu kupna dewiz z dnia 12 maja 2008 r.) na wskazany rachunek dewelopera;



do równowartości 5 000 zł (co stanowiło kwotę 2 443,08 CHF przeliczoną według kursu kupna dewiz z dnia 12 maja 2008 r.) na rachunek kredytobiorców z przeznaczeniem na refinansowanie poniesionych wydatków po potrąceniu prowizji banku.

W § 4 ust. 3 doprecyzowano, że kredyt zostanie wypłacony w złotych polskich po przeliczeniu kwoty określonej w § 1 według aktualnego kursu kupna dewiz obowiązującego w tabeli kursów walut w (...) Banku w dniu uruchomienia każdej z transz.

Kredyt wypłacony został w następujących transzach:



264 477,13 zł, co w przeliczeniu po kursie kupna obowiązującym w Tabeli kursów walut stosowanych w banku z dnia 23 maja 2008 r. stanowiło równowartość 129 101,40 CHF;



3 413,30 zł, co w przeliczeniu po kursie kupna obowiązującym w Tabeli kursów walut stosowanych w banku z dnia 23 maja 2008 r. stanowiło równowartość 1 666,16 CHF;



47 554,78 zł, co w przeliczeniu po kursie kupna obowiązującym w Tabeli kursów walut stosowanych w banku z dnia 8 października 2008 r. stanowiło równowartość 22 298,97 CHF;



2 272,43 zł, co w przeliczeniu po kursie kupna obowiązującym w Tabeli kursów walut stosowanych w banku z dnia 8 października 2008 r. stanowiło równowartość 1 065,57 CHF.

Definicję Tabeli kursów walut zawarto w § 2 Regulaminu, zgodnie z którą jest to Tabela kursów walut (...) Banku S.A. zawierająca kursy kupna i sprzedaży walut obcych.

Jednym z zabezpieczeń kredytu było przystąpienie przez kredytobiorców do Generalnej Umowy Ubezpieczenia niskiego wkładu kredytów mieszkaniowych w (...) S.A. na okres 60 miesięcy (§ 3 Umowy w związku z Załącznikiem nr 1 do Umowy). Kwota składki z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu na okres 5 lat wynosiła 2 377,74 zł i była płatna z góry za cały okres ubezpieczenia.

Spłata kredytu dokonywana była na wskazany rachunek kredytu, zwany rachunkiem technicznym. Dla kredytów denominowanych rachunek techniczny prowadzony był w walucie obcej, w jakiej został udzielony kredyt, a wpłaty i przelewy na rachunek techniczny przeliczane na walutę rachunku (spłata dokonywana była w złotych polskich jako równowartość wymagalnej kwoty spłaty wyrażonej w walucie obcej) po aktualnym kursie sprzedaży dewiz obowiązującym w banku w dniu zaksięgowania wpłaty lub przelewu na rachunek (§ 6 ust. 6 Umowy oraz § 20 ust. 4 i § 31 ust. 2 Regulaminu).

W przypadku przedterminowego rozwiązania Umowy bank mógł przeliczyć całą kwotę niespłaconego kredytu na walutę krajową według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w Tabeli kursów walut w dniu przewalutowania (§ 9 ust. 3 Umowy).

Stosownie do § 46 ust. 1 Regulaminu dla kredytów udzielonych w walucie obcej mogła wystąpić różnica pomiędzy udzieloną a przewidzianą do wypłaty kwotą kredytu wyrażoną w polskich złotych, wynikająca z różnicy kursów walut, a ryzyko wystąpienia różnic kursowych ponosił kredytobiorca.

Umowa została zawarta według standardowego wzorca umownego stosowanego przez bank. Postanowienia dot. denominacji nie podlegały negocjacji. A. B. i E. D. byli zapewniani o stabilności kursu CHF i że oferta kredytu walutowego jest dla nich najkorzystniejsza, nie poinformowano ich jednak szczegółowo o ryzyku kursowym, nie przedstawiono symulacji zmiany rat kredytu, ani tabel historycznych dot. kursu CHF, ograniczając się do zapewnień, że jest to stabilna waluta ( umowa kredytu nr (...) wraz z załącznikami – k. 26-34, Tabela opłat i prowizji kredytów i pożyczek hipotecznych w (...) Banku – k. 36, Aneks nr (...) wraz z załącznikami – k. 37-43, zaświadczenie banku z dnia 11 lutego 2020 r. – k. 46-54, decyzja kredytowa – k. 137-138, Regulamin – k. 139-145, dyspozycje wypłaty kredytu – k. 150-150v, 157-157v, zaświadczenie banku z dnia 28 grudnia 2023 r. – k. 363-376, ponadto zeznania powódki A. B. – k. 246v-247v).

W dniu 8 czerwca 2018 r. A. B. i E. D. znieśli współwłasność lokalu stanowiącego przedmiot kredytowania, w ten sposób że A. B. nabyła lokal na wyłączną własność ( kopia aktu notarialnego z dnia 8 czerwca 2018 r., Rep. A nr (...) – k. 55-62).

W dniu 5 lipca 2018 r. kredytobiorcy zawarli z bankiem (...) do Umowy, na mocy którego bank zwolnił E. D. z zobowiązań wynikających z Umowy, a A. B. przyjęła na siebie obowiązek spłaty całego zadłużenia wynikającego z Umowy ( Porozumienie nr 1 do Umowy – k. 44-45).

Pismem z dnia 3 lipca 2020 r. A. B., działając za pośrednictwem pełnomocnika, wezwała (...) Bank (...) S.A. do podjęcia negocjacji w przedmiocie zmiany prawnego statusu zobowiązania wynikającego z Umowy, w związku z nieważnością tej Umowy jako niezgodnej z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego oraz art. 58 § 1 i art. 353 ¹ k.c. ( pismo z dnia 3 lipca 2020 r. – k. 63-64).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych w treści uzasadnienia dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie miał znalazł podstaw do zakwestionowania tych dowodów.

Zeznaniom powódki Sąd dał wiarę w zakresie, w jakim korelują z materiałem dowodowym w postaci dokumentów. Powódka zeznawała w sposób spontaniczny i szczery, jak również co do zasadniczych kwestii, zeznania powódki były spójne z zeznaniami powodów (kredytobiorców) składanymi w szeregu podobnych spraw. W okresie, gdy zawierana była sporna w sprawie umowa, ryzyko istotnego wzrostu kursu CHF do PLN postrzegane było jako mało prawdopodobne i owo przekonanie, również pośród pracowników banków i doradców finansowych, znajdowało wyraz w treści informacji udzielanych klientom zainteresowanym kredytem waloryzowanym do CHF.

Dowód z zeznań świadków M. S. ( k. 228v-229v) i P. M. ( k. 236-238) nie stanowił podstawy ustaleń faktycznych, bowiem dotyczyły głównie kwestii ekonomicznych i księgowych związanych z udzielaniem przez bank kredytu denominowanego, co było zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy. Zauważyć należy, że zagadnienia te zostały szeroko opisane przez pozwanego w odpowiedzi na pozew i twierdzenia te w znacznej części nie były kwestionowane przez stronę powodową. Zeznania świadków o sposobie ustalania przez bank kursów walut obcych stanowiących podstawę przeliczeń związanych z uruchomieniem i spłatą kredytów nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem kluczowe znaczenie miało oparcie przeliczeń na kursach z tabeli, którą bank mógł kształtować swobodnie.

Sąd uznał pozostałe dokumenty za nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Przedmiotowa umowa kredytu zawiera postanowienia abuzywne, które nie mogą być zastąpione jakimikolwiek innymi umownymi lub wynikającymi z przepisów prawa, co skutkuje nieważnością przedmiotowej umowy.

Na wstępie wskazać należy, że wbrew zarzutom strony pozwanej, powódce przysługiwała samodzielna legitymacja czynna w niniejszej sprawie. Wprawdzie oprócz powódki, stroną Umowy kredytu był także E. D., jednakże zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2023 r., w sprawie III CZP 12/23, w sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców. Ponadto w niniejszej sprawie, przed złożeniem pozwu, na mocy porozumienia nr 1 z dnia 5 lipca 2018 r. E. D. został przez pozwanego zwolniony z zobowiązań wynikających z Umowy, a jedyną stroną Umowy po stronie kredytobiorców stała się A. B.. Także z tego względu uznać należało, że powódce przysługiwała samodzielna legitymacja czynna w niniejszej sprawie.

Powódce przysługuje interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności spornej umowy (art. 189 k.p.c.). Będący przesłanką powództwa o ustalenie interes prawny jest obiektywną w świetle obowiązujących przepisów prawa, wywołaną rzeczywistym naruszeniem albo zagrożeniem określonej sfery prawnej, potrzebą uzyskania wyroku, który wprowadzi jasność co do konkretnego prawa lub stosunku prawnego w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (patrz: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1972 r., III CRN 607/71, OSNC 1973, nr 4, poz. 64 i z dnia 22 września 1999 r., I PKN 263/99, OSNAP 2000, nr 2, poz. 36 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r., III CZP 121/13, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1987 roku, III CRN 57/87, OSNPG 1987, nr 7, poz. 27). Powód nie posiada interesu prawnego, gdy obok powództwa o ustalenie istnieje inna forma ochrony jego praw podmiotowych, a więc np. w procesie o świadczenie lub ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa (patrz: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia z 6 czerwca 1997 roku, II CKN 201/97). Istnienie interesu prawnego należy oceniać na dzień orzekania (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. III CSK 237/18).

W ocenie Sądu powódka posiada interes prawny w żądaniu ustalenia, czy zawarta przez nią umowa kredytu jest nieważna, bowiem według umowy ostateczny termin spłaty przypada na rok 2043, a wyrok ustalający wprowadza jasność co do sytuacji prawnej powódki, w szczególności co do istnienia uprawnienia banku do dalszego żądania od powódki spłaty zadłużenia i sposobu ustalania wysokości rat kapitałowo-odsetkowych.

W myśl art. 58 § 1-3 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest też czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Umowa kredytu bankowego jest umową nazwaną uregulowaną w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przez powodów umowy kredytowej, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do ust. 2 cytowanego przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zawarta przez powódkę umowa kredytu zawiera elementy wskazane w art. 69 ust. 1 i 2 Prawa bankowego, w szczególności określa kwotę udzielonego kredytu (154 906,63 CHF), zasady i termin spłaty kredytu (okres kredytowania od dnia 14 maja 2008 r. do dnia 15 maja 2043 r.), wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany (oprocentowanie stanowiące sumę stawki bazowej LIBOR i marży banku).

Do przedmiotowej umowy strony wprowadziły modyfikację ustawowego typu umowy, która nie sprzeciwia się właściwości (naturze) umowy kredytu, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 353 ¹ k.c.), a mianowicie, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, bank dokona wypłaty po przeliczeniu na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty z tabeli banku, zaś przy spłacie z rachunku prowadzonego w PLN przy zastosowaniu kursu sprzedaży danej waluty z tabeli banku.

W dacie zawarcia spornej umowy (14 maja 2008 r.) ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 1997 r. Nr 140, poz. 939, z późn. zm.) nie zawierała uregulowań, które odnosiłyby się do umów kredytu denominowanego/indeksowanego w walucie obcej. Tym niemniej obecnie nie budzi wątpliwość dopuszczalność zawierania takich umów zgodnie z zasadą swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) w okresie przed ich uregulowaniem wprost w ustawie. Potwierdza to ustawa z dnia 11 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 165, poz. 984 – „ustawa antyspreadowa”), a zwłaszcza te jej przepisy, które znajdują zastosowanie także w odniesieniu do umów zawartych przed dniem jej wejścia w życie, w zakresie niespłaconej jeszcze części pożyczki/kredytu. (art. 69 ust. 2 pkt 4a i art. 75b Prawa bankowego w zw. z art. 4 i art. 5 ust. 1 ustawy antyspreadowej). Dopuszczalność umowy kredytu indeksowanego i denominowanego przed wejściem w życie tej ustawy jest także ugruntowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok SN z 27 lutego 2019 r. w sprawie II CSK 19/18 i powołane tam wcześniejsze orzecznictwo).

W ocenie Sądu przedmiotowa umowa nie jest sprzeczna z przepisami Prawa bankowego i zawiera wszelkie wymagane elementy (w tym kwotę kredytu i sposób jej spłaty).

Problematykę abuzywności postanowień umownych reguluje art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie – poza postanowieniami określającymi główne świadczenia stron – nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Zważywszy na treść wskazanego artykułu nie ulega zatem wątpliwości, iż uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia wszystkich wymienionych w przepisie przesłanek, tj. kontrolowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego):



nie było postanowieniem uzgodnionym indywidualnie,



nie było postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron,



kształtowało prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Paragraf 2 powołanego przepisu wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Natomiast § 3 definiuje nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy jako te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Powódce przysługuje status konsumenta, bowiem przedmiotowy kredyt zaciągnęła celem finansowania wydatków związanych z zakupem nieruchomości, która miała zaspokajać jej potrzeby mieszkaniowe.

W dalszej kolejności wskazać należy, że materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania pozwala na przyjęcie, że umowa kredytu zawarta została przez strony przy wykorzystaniu wzoru przygotowanego przez bank, nie była przedmiotem negocjacji, albowiem jej zapisy w żaden sposób nie odbiegają od zapisów innych umów stosowanych przez bank przy udzielaniu kredytów powiązanych z walutą obcą. Powódka mogła podpisać umowę w kształcie zaproponowanym przez bank lub z kredytu zrezygnować.

Pozwany nie udowodnił, aby konkretne postanowienia wzorca zostały zmienione w umowie z powódką, a także, aby poza teoretyczną możliwością podjęcia negocjacji przez powódkę, rzeczywiście została stworzona możliwość negocjacji zapisów umowy. Skoro sporna umowa została zawarta przy zastosowaniu standardowego wzorca umownego stosownego przez pozwanego, to postanowienia tej umowy obejmuje domniemanie, iż nie zostały uzgodnione indywidualnie, którego to domniemania pozwany nie wzruszył. Sam wybór określonego produktu oferowanego przez pozwanego w postaci kredytu denominowanego nie świadczy, aby postanowienia umowne były negocjowane przez powódkę. O indywidulanym uzgodnieniu treści umowy można bowiem mówić wtedy, gdy strony wprowadzają do umowy nowe, nieprzewidziane wcześniej przez bank rozwiązania, a więc gdy konsument ma rzeczywisty wpływ na postanowienia umowy.

Postanowienia odnoszące się do ryzyka walutowego oraz przeliczeń walutowych (§ 4 ust.1 i 3, § 9 ust. 3 Umowy oraz § 31 i § 46 ust. 1 Regulaminu) należy uznać za postanowienia abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Wskazać należy, że postanowienia te określają świadczenia główne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., ponieważ nie tylko samo powiązanie kredytu z walutą obcą, ale również sposób dokonywania przeliczeń walutowych koniecznych do realizacji takiej umowy określa sama istota umowy kredytu powiązanego z walutą obcą.

W wyroku TSUE z dnia 20.09.2017 r. w sprawie C-186/16 Trybunał wyodrębnił klauzulę ryzyka walutowego jako niezależną grupę postanowień umowy kredytu, która musi być badana przez sąd meritii w ramach kontroli postanowień wzorca umownego, a zastrzeżony w nim mechanizm podlegać musi ocenie, czy właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku kursu waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych.

W świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, kredytobiorca-konsument musi zostać jasno poinformowany, że podpisując umowę kredytu indeksowanego do waluty obcej (szeroko rozumianego), ponosi przez cały okres obowiązywania umowy ryzyko kursowe, które z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się dla niego trudne do udźwignięcia w przypadku zmian kursowych waluty kredytu. W tym obszarze, względem przedsiębiorcy zawierającego umowę z konsumentem, stawiane są wysokie wymagania - nie wystarczy przekazywanie konsumentowi informacji - nawet licznych, w tym pozwalających konsumentowi na zrozumienie, że zmiana kursu może pociągać za sobą niekorzystne konsekwencje dla jego zobowiązań finansowych, ani przedstawienie mu ewentualnych wahań kursów wymiany. Istotne jest zwrócenie uwagi na powagę zagrożenia w aspekcie możliwego rozmiaru deprecjacji waluty krajowej, a w szczególności podkreślenie, że może być ona gwałtowna i drastyczna (przekraczać nawet kilkadziesiąt procent), z uwzględnieniem sytuacji majątkowej konkretnego konsumenta, decydującej o tym, jaki stopień deprecjacji waluty indeksacji przekraczać będzie granice jego zdolności do spłacania kredytu. Wymagana w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej informacja co do tego, że konsekwencje silnej deprecjacji mogą być trudne do udźwignięcia dla konsumenta, nie powinna ograniczać się do ogólnego stwierdzenia o jej wpływie na wysokość zadłużenia czy nawet rat, ale obrazować ów wpływ konkretnymi wyliczeniami w tym uświadamiać, że deprecjacja taka może powodować utratę zdolności do spłaty kredytu, z czym wiąże się poważne ryzyko utraty nieruchomości - stanowiącej częstokroć miejsce zamieszkania konsumenta - obciążonej hipoteką zabezpieczającą spłatę kredytu (por. wyroki z dnia 20 września 2017 r., w sprawie C-186/16, R. P. A. i in. przeciwko (...) SA, pkt 59, 50, z dnia 20 września 2018 r., C-51/17, (...) Bank (...), pkt 74-75, z dnia 14 marca 2019 r., w sprawie C-118/17, Z. D. przeciwko (...) Z.., pkt 34-35, 40, 43, 46, z dnia 10 czerwca 2021 r., C-776/19-C-782/19, (...), pkt 56, 69, 71, 72, 74, postanowienia z dnia 22 lutego 2018 r. w sprawie C-119/17, (...), O. L. przeciwko (...)., pkt 25 i n. i z dnia 6 grudnia 2021 r., C-670/20, (...) pkt 34, teza).

Odnosząc powyższe do całokształtu okoliczności sprawy, w szczególności zeznań powódki wskazać należy, iż klauzula ryzyka walutowego nie pozwalała na zrozumienie kredytobiorcom wszelkich konsekwencji finansowych związanych z zawarciem kredytu powiązanego z walutą obcą, w szczególności dotyczących konsekwencji wzrostu kursu waluty na saldo zadłużenia przeliczone na złotówki. Trudno bowiem uznać, mając na uwadze, że strona powodowa nie osiągała dochodów w CHF, że gdyby faktycznie uzmysłowiono jej ryzyko jakie wiąże się z zaciągnięciem kredytu powiązanego z walutą obcą, w szczególności możliwego wpływu wzrostu kursu na saldo zadłużenia przeliczne na złotówki (że może wzrastać mimo regularnej spłaty kredytu), że zdecydowałaby się na zawarcie takiej umowy.

Nie sposób uznać, iż powódka rozumiała konsekwencje ekonomiczne możliwego spadku waluty krajowej dla swoich zobowiązań finansowych.

Dalej wskazać należy, że przywołane wyżej postanowienia przeliczeniowe zawarte w umowie przyznawały wyłącznie bankowi uprawnienie do jednostronnego kształtowania wysokości świadczeń stron, przez stosowanie bliżej niesprecyzowanego mechanizmu ustalania kursów walut, które najpierw używane są w celu oznaczenia kwoty kredytu w walucie polskiej, która zostanie udostępniona kredytobiorcy, a następnie do określenia wysokości rat, którymi kredytobiorca spłaca taki kredyt.

W przedmiotowej umowie nie znajdują się zapisy dotyczące zasad kształtowania kursów walut przez kredytodawcę. W ocenie Sądu przeciętny konsument, a za takiego należy uznać powódkę, nie był w stanie zrozumieć i zweryfikować na podstawie takiej treści zapisów, jak druga strona umowy kształtuje kursy wymiany walut i jakimi zasadami przy tym się kieruje. Tak właśnie było w przypadku powódki, której pomimo niejasnych zapisów umowy, nie udzielono dodatkowych wyjaśnień, które przybliżałyby stosowany mechanizmu ustalenia kursów na potrzeby wykonania umowy, co wynika z treści jej zeznań.

W świetle powyższego należało uznać, że kwestionowane postanowienia umowne nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, prostym i zrozumiałym językiem, ponieważ ich treść nie pozwala na stwierdzenie, w jaki sposób pozwany bank ustala kurs CHF dla celu wykonania umowy kredytu.

Stwierdzona niejednoznaczność postanowień przeliczeniowych pozwala na dokonanie przez Sąd oceny, czy przedmiotowe postanowienia umowne kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art. 385 ¹ § 1 k.c.).

W ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że klauzula pozwalająca na pełną swobodę decyzyjną banku przy kształtowaniu kursu waluty obcej jest klauzulą niedozwoloną, kształtując prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny
z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art. 385 ¹ §1 k.c.). Zarówno przeliczenie kwoty kredytu na złotówki w chwili jego wypłaty, jak i przeliczenie z CHF na PLN w chwili wymagalności poszczególnych rat, służy bowiem określeniu wysokości świadczenia konsumenta. Przenosząc to na okoliczności przedmiotowej sprawy, zdaniem Sądu, zastosowane w spornej umowie konstrukcje, pozwalały bankowi arbitralnie wpływać na wyjściowy rozmiar wypłaconego kredytu, a także na wielkość świadczeń należnych mu z tytułu spłaty, co oznacza nadużycie pozycji banku, jako silniejszego kontrahenta umowy. Takie rozwiązania umowne są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy klienta banku, który jako strona słabsza, pozbawiony był realnego wpływu na kształt tych zapisów.

Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017, Nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada 2015 r., I CSK 945/14, nie publ.; z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, nie publ. i z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 660/12, nie publ.).

Nie miały znaczenia natomiast okoliczności, w jaki sposób bank rzeczywiście stosował abuzywne postanowienia umowne, czy stosowane przez niego tabele kursowe miały charakter zbliżony do rynkowych. Znaczenie miało to, że w umowie nie określono precyzyjnie od czego zależy kurs waluty, dając tym samym bankowi możliwość jednostronnego kształtowania zobowiązania kredytobiorcy. O tym bowiem czy postanowienie jest niedozwolone decydują okoliczności z chwili zawarcia umowy. Nie ma więc znaczenia jak umowa była wykonywa później i jakie kursy bank faktycznie ustalał (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019, Nr 1, poz. 2 oraz orzecznictwo TSUE przytoczone w uzasadnieniu tej uchwały).

Mając na uwadze powyższe rozważania, w ocenie Sądu, postanowienia dotyczące nieograniczonego ryzyka kursowego oraz przeliczeń kursowych zawarte w przedmiotowej umowie kredytu uznać należało za abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., niedozwolone postanowienia umowne nie wiążą konsumenta. Co do możliwości uzupełnienia przez sąd powstałej luki po niedozwolonej klauzuli umownej, należy mieć na względzie stanowisko wyrażone przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 3 października 2019 roku, C-260/18, który wykluczył uzupełnianie luk w umowie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, w szczególności odwołujących się do zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów i to niezależnie od zgody stron, a także w wyroku z dnia 18 listopada 2021 r. C 212/20, w którym wskazano, że art. 5 i 6 Dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy, który stwierdził nieuczciwy charakter warunku umowy dokonał wykładni tego warunku w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru, nawet jeśli taka wykładnia odpowiadałaby wspólnej woli stron. W konsekwencji art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że niezgodny z tym artykułem jest przepis prawa krajowego dający sądowi możliwość uzupełnienia umowy przez zmianę treści owego warunku. Możliwość taka istniałaby tylko w przypadku, gdyby stwierdzenie nieważności nieuczciwego warunku zobowiązywało sąd do unieważnienia umowy w całości, narażając tym samym konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje.

Sąd Najwyższy również opowiedział się za możliwością zastąpienia niedozwolonej klauzuli umownej jedynie wtedy, gdy jej brak naraża konsumenta, przez upadek umowy w całości, na szczególnie niekorzystne skutki, przy czym decydujące w tym zakresie jest zdanie konsumenta (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2022 r., I CSK 1669/22 i przywołane tam orzecznictwo).

Na niedopuszczalność zastąpienia niedozwolonych postanowień umownych odsyłających do kursu waluty wynikającego z tabeli bankowej, odesłaniem do kursu średniego waluty obcej ustalanego przez Narodowy Bank Polski, względnie ogólnie pojmowanego „kursu rynkowego”, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę w licznych orzeczeniach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2022 r., II CSKP 45/22; zob. też wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2022 r., II CSKP 163/22, II CSKP 285/22 i II CSKP 382/22, z dnia 20 maja 2022 r., II CSKP 403/22 i z dnia 20 lutego 2023 r., II CSKP 809/22; w nowszym orzecznictwie - np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2023 r., II CSKP 820/23).

Przywołać należy w tym miejscu treść jednej z ostatnich uchwał Sądu Najwyższego (III CZP 25/22 z 25 kwietnia 2024 r.), z godnie z treścią której w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.

Mając na uwadze powyższe, ugruntowane już orzecznictwo, po wyeliminowaniu z umowy postanowień uznanych za abuzywne, które określają główny przedmiot umowy i niezastąpieniu ich innymi postanowieniami, należało przyjąć i ustalić, że umowa nr (...) nie mogłaby obowiązywać, gdyż nie zawiera elementów istotnych dla tej umowy, tj. określenia świadczenia stron, także w rozumieniu art. 353 ¹ k.c.

Sąd uznając abuzywność klauzul kursowych i przeliczeniowych w ww. umowie orzekł o ustaleniu jej nieważności (pkt I wyroku).

Z uwagi na nieważność umowy kredytu, dla ostatecznego rozliczenia stron zastosowanie znalazły przepisy art. 405-410 k.c. Jeżeli w następstwie zastosowania przedstawionych reguł umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna (nieważna), świadczenia spełnione na jej podstawie powinny być postrzegane jako świadczenia nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. ( vide: uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 7 maja 2021 roku, III CZP 6/21, Legalis nr 2563899; wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 roku, III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115, z dnia 9 maja 2019 roku, I CSK 242/18, Legalis nr 1966950 i z dnia 11 grudnia 2019 roku, V CSK 382/18, OSNC zb. dod. 2021/B/20, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 roku, III CZP 11/20, Legalis nr 2532281).

Zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. W myśl zaś art. 410 § 1 i 2 k.c., przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Żądanie powódki o zapłatę przez pozwanego kwot 118 155,18 zł oraz 45 191,43 CHF z tytułu nienależnego świadczenia w postaci spłaty rat kapitałowo-odsetkowych na poczet nieważnych umów było zasadne, jednakże na skutek podniesionego przez bank zarzutu potrącenia, w całości uległa umorzeniu mniejsza od kwoty kredytu (roszczenie powódki w łącznej wysokości 317 078,82 zł przeliczone na PLN po kursie średnim NBP z dnia 27 marca 2024 r. w stosunku do wypłaconej powódce kwoty kredytu w wysokości 317 717,64 zł) wierzytelność powódki.

Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (§ 2).

Przesłankami potrącenia są wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość wierzytelności, wymagalność wierzytelności potrącającego, zaskarżalność wierzytelności potrącającego.

Skoro przedmiotowa umowa kredytu została uznana za nieważną, spełnione przez powódkę i poprzednika prawnego pozwanego świadczenia stały się świadczeniami nienależnymi, a zatem strony winny zwrócić sobie to co świadczyły w wyniku uznanej za nieważną umowy. Samo spełnienie świadczenia nienależnego jest źródłem roszczenia zwrotnego przysługującego zubożonemu, a zatem oba świadczenia nienależne są już wymagalne.

Niezależnie od powyższego, ze stanowiska pozwanego nie wynikało, aby roszczenie powódki o zwrot uiszczonej przez nią składki tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego również było objęte zarzutem potrącenia, a w konsekwencji należało je uwzględnić. Podkreślić trzeba, że zabezpieczenie w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego było narzucone przez stronę pozwaną jako warunek zawarcia umowy kredytu. Ponadto postanowienia umowy dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Brak rzetelnej informacji co do funkcji, mechanizmu działania, czy alternatywnych metod zabezpieczenia, stanowił działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami ze strony banku i rażąco naruszał interesy konsumenta, który dysponując (ewentualnie) innymi sposobami zabezpieczenia, pozostawał przy ubezpieczeniu niskiego wkładu własnego, które było najbardziej korzystne z punktu widzenia banku. Powódce nie została udzielona informacja o treści stosunku ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, a w szczególności o treści ogólnych warunków ubezpieczenia umożliwiająca jej uzyskanie wiedzy, jaki był rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki są objęte ta ochroną oraz jakie są ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Kredytobiorca nie wiedział ile ochrona ubezpieczeniowa będzie trwała. Okres ubezpieczenia nie był uzależniony od tempa spłaty kredytu przez kredytobiorcę, lecz bank instrumentalnie wyznaczył ochronę ubezpieczeniową na czas 60 miesięcy, przy czym brak było regulacji odnośnie możliwości zwrotu niewykorzystanej składki w przypadku spłaty kapitału w wysokości wymaganego wkładu własnego przed upływem opłaconego okresu ubezpieczeniowego. Nie wiadomo było jakie inne zdarzenia, poza spłatą kapitału w wymaganej wysokości, mogą prowadzić do zakończenia ubezpieczenia, odpadnięcia obowiązku ochrony ubezpieczeniowej.

Brak tych wszystkich informacji, z jednej strony pozwalał bankowi na podejmowanie dowolnych decyzji co do kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz wysokości jego kosztów, a po drugie uniemożliwiał konsumentowi zweryfikowanie pobieranej od niego kwoty tytułem kosztu ubezpieczenia oraz pełne rozeznanie w warunkach ubezpieczenia, za które płaci. Obowiązki i uprawnienia stron przy realizacji zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego stanu zostały ukształtowane w taki sposób, że cały ekonomiczny ciężar uzyskania i realizacji tego zabezpieczenia ponosi konsument. Treść postanowienia wykluczała ekwiwalentność świadczeń stron przy realizacji przyjętego zabezpieczenia. Nie jest uczciwym sposobem ukształtowania praw i obowiązków stron umowy narzucenie kredytobiorcy obowiązku poniesienia całości kosztów zabezpieczenia wykonania przez niego umowy w sytuacji gdy w ekonomicznym interesie obu stron jest pozyskanie i utrzymanie zabezpieczenia gwarantującego zawarcie i wykonanie umowy kredytu. Poniesienie całości kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu przez konsumenta stawia go w niekorzystnej sytuacji, więc nie mogło być wątpliwości, co do rażącego charakteru naruszenia jego interesów. W ocenie Sądu naruszeniem dobrych obyczajów było już samo zaniechanie zapoznania kredytobiorcy ze skutkami zawarcia umowy ubezpieczenia, którą w całości finansował. Jedynym beneficjentem ubezpieczenia pozostawał pozwany, który jako ubezpieczony uzyskał pewne, łatwe i szybkie w realizacji zabezpieczenie płatności kredytu w sytuacji niewypłacalności powódki.

W świetle powyższego należało zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 377,74 zł tytułem uiszczonych przez nią składek ubezpieczenia wkładu własnego. O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. zasądzając odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 2 marca 2024 r., tj. od dnia następującego po dniu, w którym pozwanemu doręczony został odpis modyfikacji powództwa, do dnia zapłaty, natomiast w pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe podlegało oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punktach I-III wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 100 zd. 2 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone, jednakże Sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Mając na względzie zakres uwzględnionych żądań, w tym przede wszystkim, że główna oś sporu skupiająca się wokół stwierdzenie, czy istnieje stosunek prawny wynikający z Umowy, rozstrzygnięta została na korzyść powódki. Podkreślić trzeba również, że dopiero podniesiony przez pozwanego w końcowej fazie procesu ewentualny zarzut potrącenia skutkował tym, że na rzecz powódki nie została zasądzona w całości kwota dochodzonego przez nią roszczenia. W konsekwencji, okoliczności te przemawiają za obciążeniem w całości pozwanego obowiązkiem zwrotu poniesionych przez powódkę kosztów procesu, na które składały się: opłata od pozwu (1 000 zł), koszty zastępstwa procesowego w wysokości 10 800 zł ustalone w oparciu o stawkę minimalną wynikającą z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, opłata od wniosku o udzielenie zabezpieczenia (100 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). Od kwoty tej zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.