Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Chłopecka

po rozpoznaniu 13 czerwca 2022 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Koła Łowieckiego (...) w O.

przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu z siedzibą w W.

o uchylenie uchwał

I.  uchyla uchwałę nr (...) Naczelnej Rady Łowieckiej z 14 września 2016r. w sprawie utrzymania w mocy uchwały nr (...) z 2 czerwca 2016r. Okręgowej Rady Łowieckiej w O.,

II.  uchyla uchwałę nr (...) z 2 czerwca 2016r. Okręgowej Rady Łowieckiej w O. o wykluczeniu Koła (...) R. w O. (obecnie Koło (...) w O.) z Polskiego Związku Łowieckiego,

III.  ustala, że koszty postępowania w całości ponosi Polski Związek Łowiecki z siedzibą w W., z tym, że ich rozliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt: IC 1086/16

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu z siedzibą w W. ostatecznie sprecyzowanym w piśmie z dnia 16 czerwca 2020 roku powód Koło Łowieckie (...) w O. wniósł o :

1)  uchylenie uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 2 czerwca 2016 roku w sprawie wykluczenia Koła (...) (...) (obecnie nr (...)) w O. ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki;

2)  uchylenie uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z dnia 14 września 2016 roku w sprawie odwołania Koła (...) (...) w O. od uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z dnia 2 czerwca 2016 roku nr (...) w sprawie wykluczenia Koła Łowieckiego nr (...) w O. z Polskiego Związku Łowieckiego;

3)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powód wskazał, że uchwałą Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 2 czerwca 2016 r., utrzymaną w mocy uchwałą Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z 14 września 2016 r. wykluczony został z PZŁ. Z treści uzasadnień zaskarżonych uchwał wynika, że powodem wydania uchwały o wykluczeniu powodowego Koła ze zrzeszenia PZŁ było dopuszczanie się przez Zarząd Koła względnie jego członków rażących naruszeń przepisów prawa i statutu PZŁ oraz dyscypliny organizacyjnej (szczegółowo opisane w uzasadnieniu uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O.) przy jednoczesnym ignorowaniu przez władze Koła zaleceń pokontrolnych. Powód podniósł, że zarzucane powodowi uchybienia nie spełniają wymogu rażącego naruszenia przepisów ustawy, Statutu PZŁ, uchwał organów zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej. W szczególności nieprawidłowe są ustalenia, że stwierdzone w toku kontroli uchybienia miały charakter naruszeń „rażących” oraz że władze KŁ (...) nie podejmują działań naprawczych. Nie wykazano ponadto, że wystąpiły przesłanki naruszenia dyscypliny organizacyjnej. Tym samym uchybienia zarzucane członkom KŁ (...) nie mogły stanowić podstawy wykluczenia tego Koła. Powód stwierdził, że faktycznym powodem wydania uchwały o jego wykluczeniu z PZŁ były „zakulisowe” działania zmierzające do likwidacji tego Koła /pozew k.11-24, pismo k. 449-449v./.

Postanowieniem z dnia 14 listopada 2016 roku Sąd Okręgowy udzielił zabezpieczenia roszczenia powoda i wstrzymał wykonanie uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 02 czerwca 2016 r. w sprawie wykluczenia Koła Łowieckiego nr (...) w O. ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki oraz uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej nr (...) z dnia 14 września 2016 r. w sprawie odwołania Koła Łowieckiego nr (...) z O. od uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z dnia 02 czerwca 2016 r. na czas trwania postępowania /postanowienie k. 67/.

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 grudnia 2016 roku pozwany Polski Związek Łowiecki (PZŁ) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że liczne kontrole przeprowadzone przez organy PZŁ wykazały szereg nieprawidłowości w kluczowych sprawach dla prawidłowego funkcjonowania koła łowieckiego (m.in. nieprawidłowy tryb przyjęć nowych członków). Powód mimo kontroli i zaleceń pokontrolnych nie zmienił swego postępowania. Ignorowanie zasad obowiązujących przy prowadzeniu Koła łowieckiego skutkowało koniecznością zastosowania przez Okręgową Radę Łowiecką w O. najostrzejszej sankcji za nieprzestrzeganie ustawy prawo łowieckie i Statutu PZŁ. Kara wykluczenia w ocenie pozwanego jest adekwatna do całokształtu działań KŁ (...) w O. /odpowiedź na pozew k. 94-96/.

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie art. 15 zzs ² ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązania związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.) odebrał od pełnomocników stron stanowiska na piśmie przed zamknięciem rozprawy i wydaniem wyroku na posiedzeniu niejawnym /postanowienie k. 502/.

Strona powodowa w piśmie z dnia 18 maja 2022 r. podtrzymała w całości żądanie pozwu oraz wszelkie twierdzenia w nim zawarte /pismo procesowe powoda k. 512-515/.

Strona pozwana nie zajęła stanowiska końcowego w sprawie.

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zamknął rozprawę /postanowienie k. 518/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Koło Łowieckie (...) (poprzednio (...)) (...) w O. jest wpisane do rejestru kół łowieckich Polskiego Związku Łowieckiego (dalej PZŁ) / dowód: zaświadczenie k.28/.

Uchwałą Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr (...) z dnia 2 czerwca 2046 roku w sprawie wykluczenia Koła Łowieckiego nr (...) (...) w O. ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki powodowe Koło zostało wykluczone ze Zrzeszenia. W uzasadnieniu uchwały wskazano, iż do podstawowych zadań koła, wynikających z § 34 pkt 5 Statutu PZŁ należy czuwanie nad przestrzeganiem przez członków i kandydatów do Zrzeszenia ustawy oraz zasad etyki łowieckiej i koleżeńskości. Dodano, iż tym wymogom oraz oczekiwaniom nie odpowiada stan stosunków panujących w Kole Łowieckim nr (...) (...) w O.. Podniesiono, że ewidentne nieprzestrzeganie postanowień statutu PZŁ oraz łamanie zasad etyki łowieckiej i koleżeńskości, zwłaszcza ze strony Zarządu Koła względnie niektórych jego członków stanowi przyczynę licznych sporów i konfliktów skierowanych do rozstrzygnięcia zarówno przed organami zrzeszenia, jak i do sądu powszechnego/ dowód: uchwała k. 26-27/.

Powód niezadowolony z treści powyższej uchwały wniósł odwołanie do (...). Uchwałą nr (...) Naczelnej Rady Łowieckiej z dnia 14 września 2016 roku utrzymano w mocy uchwałę Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z dnia 2 czerwca 2016 roku nr (...) / dowód: uchwała k. 25-25v./.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt i powołanych dokumentów, ich odpisów i kopii. Prawdziwość i autentyczność przedstawionych dokumentów nie budziła wątpliwości i nie była także kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd również nie znalazł podstaw do podważania ich wiarygodności z urzędu.

Sąd oparł się na zeznaniach świadków D. N., R. N., T. N., Ł. T., J. B. (1), K. M. (1), M. L. (1), M. L. (2), T. K. (1), P. T., T. K. (2), K. M. (2), M. S., S. C., J. M. . Zeznania tych świadków były spójne, korelowały ze sobą i pozostałym materiałem dowodowym oraz wzajemnie się uzupełniały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie powoda było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie.

Badanie przez sąd merytorycznej zasadności uchwały w sprawie utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim jest dopuszczalne w trybie postępowania wszczętego na podstawie art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1295 ze zm.).

W wyniku nowelizacji wprowadzonej do ustawy prawo łowieckie, ustawą z dnia 12 grudnia 2013 r., będącej skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 2012 r., K 21/11 (OTK-A 2012, nr 10, poz. 119), przepis art. 33 ust. 6 przewiduje obecnie, że w sprawach utraty członkostwa w kole łowieckim, nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ - po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego albo od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne - stronom postępowania przysługuje, w terminie 14 dni od otrzymania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie, odwołanie do sądu okręgowego, przy czym od orzeczenia tego sądu kasacja nie przysługuje. Wskazana nowelizacja wprowadziła istotną zmianę normatywną, uściślającą sposób dochodzenia przewidzianych w tym przepisie roszczeń przez określenie przysługującego stronom środka prawnego, ustanowienie terminu jego wniesienia oraz oznaczenie sądu właściwego rzeczowo, a także przez wyłączenie dopuszczalności skargi kasacyjnej od orzeczenia sądu okręgowego.

W uchwale z dnia 28 września 2016 r. sygn. akt III CZP 46/16 (OSNC 2017/6/64) Sąd Najwyższy wskazał, że odwołanie w sprawie utraty członkostwa w kole łowieckim oraz nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ (art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1226 ze zm.) sąd okręgowy rozpoznaje jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o apelacji. Z kolei w postanowieniu z dnia 30 marca 2016 r., I KZP 22/15 (OSNKW 2016, nr 6, poz. 35) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że do postępowania wszczętego przez wniesienie do sądu okręgowego odwołania określonego w art. 33 ust. 6 Ustawy prawo łowieckie w obecnym brzmieniu, w sprawach utraty - na podstawie uchwały właściwego organu koła lub Związku - członkostwa w kole łowieckim oraz w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w PZŁ, stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, natomiast do postępowania wszczętego przez wniesienie odwołania od orzeczenia albo postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania karnego. Sąd Najwyższy podkreślił, że sprawa, w której zakwestionowaną decyzję w przedmiocie członkostwa zainteresowanego w PZŁ lub kole łowieckim podjęły właściwe organy statutowe w postępowaniu wewnątrzorganizacyjnym, niebędącym postępowaniem dyscyplinarnym, jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 kpc.

Twierdzenia pozwanego, że na podstawie art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie nie można domagać się uchylenia uchwał nie są w ocenie Sądu zasadne. Zdaniem Sądu obecnie ukształtowany system ustawy prawo łowieckie, czyli art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie, daje powodowi prawo do tego by domagać się w ramach wniesionego odwołania uchylenia zaskarżonych uchwał. Jest to bowiem środek osobny od środka przewidzianego w art. 189 k.p.c., tj. żądania ustalenia istnienia stosunku prawnego lub prawa. Przepis art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie nie określa z jakim żądaniem winien wystąpić powód, ale celem tej regulacji jest wyjaśnienie przez sąd czy uchwały wewnątrzorganizacyjne o wykluczeniu członka z Polskiego Związku Łowieckiego doprowadziły do utraty tego członkostwa. W tym stanie rzeczy powód składający odwołanie na podstawie tego przepisu może domagać się uchylenia uchwał, które w jego ocenie są wadliwe, a skutkują wykluczeniem z PZŁ.

Przechodząc do kwestii merytorycznych wskazać należy, że w rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy zobowiązany był do oceny zasadności wydania zaskarżonych uchwał, a tym samym zasadności wykluczenia powoda ze Zrzeszenia PZŁ, tj. zgodności uchwał z prawem (art. 33 ust. 6 ustawy Prawo łowieckie) i statutem PZŁ (§ 76 statutu).

W niniejszej sprawie Koło Łowieckie nr (...) (wówczas nr (...)) (...) w O. złożyło do Naczelnej Rady Łowieckiej odwołanie od uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie wykluczenia ze Zrzeszenia PZŁ. Naczelna Rada Łowiecka odwołania nie uwzględniła. Tryb postępowania wewnątrzorganizacyjnego został zatem wyczerpany.

Strona pozwana nie kwestionowała tego, że powód w terminie 14 dni od otrzymania odpisu uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej z dnia 14 września 2016 r. wniósł odwołanie do tutejszego Sądu.

W niniejszym postępowaniu, ze względu na charakter art. 33 ust. 6 ustawy prawo łowieckie, należało zatem zbadać czy istniały podstawy do tego by podjąć uchwałę o wykluczeniu KŁ nr (...) (...) ze Zrzeszenia PZŁ. Skoro w sprawach członkostwa przysługuje wykluczonemu członkowi ochrona sądowa, to aby ochrona ta była rzeczywista (a nie miała charakteru wyłącznie formalnego), należy przyjąć uprawnienie sądu do badania zarówno tego, czy rzeczywiście miały miejsce okoliczności wskazane w uchwale jako podstawa wykluczenia, tego, czy stanowią one ustawową bądź statutową podstawę do rozwiązania stosunku członkostwa, jak też, czy zastosowane względem członka środki były w okolicznościach konkretnej sprawy słuszne, czyli adekwatne do stwierdzonych uchybień czy też naruszeń statutu.

Należy przy tym podkreślić, że wykluczenie z jakiejkolwiek organizacji ma charakter największej dolegliwości organizacyjnej dla członka tej organizacji. Przyjąć zatem należało, że podstawy prawne dla tego typu możliwości powinny być szczegółowo, precyzyjnie i wyczerpująco określone w statucie, aby rozstrzygnięcie w tym przedmiocie uprawnionego podmiotu w organizacji do wykluczenia nie było dla członka zaskakujące, a także by rozstrzygnięcie takie nie odznaczało się dowolnością, arbitralnością i uznaniowością, lecz było oparte na obiektywnych podstawach, zaakceptowanych przez członków tej organizacji. Zaznaczyć przy tym należy, że wykluczenie z organizacji, jako najbardziej dolegliwa dla członka sankcja organizacyjna nie powinna być stosowana w każdej sytuacji uchybienia przez członka obowiązkom nałożonym na niego przez organizację, lecz w sytuacji kwalifikowanej, w której przekroczenie przez członka podstawowych reguł panujących w organizacji ma charakter ciężki, uporczywy, czy rażący, względnie uciążliwy dla pozostałych członków ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 marca 2016 r., V ACa 766/15, Legalis nr 1508718).

Mając na względzie, że to strona pozwana twierdziła, że istniały podstawy do podjęcia uchwał wykluczających powoda ze Zrzeszenia PZŁ i to ona podjęła decyzję ostateczną o wykluczeniu powoda, zatem to strona pozwana powinna wykazać, że w niniejszym postępowaniu naruszenia, o których mowa w zaskarżonych uchwałach wystąpiły w rzeczywistości oraz, że mogą one stanowić podstawę wykluczenia powoda z Polskiego Związku Łowieckiego.

Zdaniem Sądu zebrany materiał dowodowy w tym zakresie nakazuje przyjęcie, że strona pozwana nie sprostała ciężarowi dowodu w tym przedmiocie.

Zgodnie z § 76 Statutu PZŁ wykluczenie koła ze Zrzeszenia może nastąpić, gdy jego organy w sposób rażący naruszają przepisy ustawy, Statutu, uchwały organów Zrzeszenia oraz dyscyplinę organizacyjną.

Analizując treść uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w O. z 2 czerwca 2016 r. oraz utrzymującej ją w mocy uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej z 14 września 2016 r. zauważyć należy, że sformułowane w nich zarzuty opierają się przede wszystkim na wynikach kontroli Okręgowej Komisji Rewizyjnej postawionych w piśmie z dnia 4 maja 2015 roku adresowanym do Zarządu Okręgowego. W oparciu o wyniki kontroli stwierdzono, że to właśnie te uchybienia uzasadniają wykluczenie Koła ze Zrzeszenia. Tymczasem analizując poszczególne zarzuty, które odnosiły się do w/w protokołów kontroli i uwzględniając zeznania świadków, którzy byli przesłuchiwani w toku niniejszego postępowania, należy stwierdzić, że nawet jeśli pewne zarzuty były uzasadnione, to nie miały one charakteru rażącego.

Zarzut dotyczący pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej członków Zarządu, w tym Prezesa KŁ (...) w O. nie znalazł potwierdzenia w toku postępowania. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w marcu 2016 r. skierowano wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko członkom zarządu jak również przeciwko jego Prezesowi J. B. (2). Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2016 roku Główny Sąd Łowiecki uchylił postanowienie Okręgowego Sądu Łowieckiego w O., mocą którego zawieszono J. B. (2) w pełnieniu funkcji Prezesa i Łowczego Koła (...) w O.. Zarzut ten w żaden sposób nie mógł uzasadniać wykluczenia koła łowieckiego z PZŁ na podstawie § 76 Statutu PZŁ. Warto też podkreślić, że skoro nie wystąpiły przesłanki do wszczęcia postępowań dyscyplinarnych wobec władz tego Koła, nie sposób uznać, aby uchybienia stwierdzone w toku kontroli mogłyby być zakwalifikowane jako rażące, a w konsekwencji uzasadniające wykluczenie Koła z PZŁ.

Nie można podzielić twierdzeń strony pozwanej, że KŁ (...) nie podejmowało działań naprawczych w związku ze stwierdzonymi uchybieniami. Jak wynika z zeznań świadków oraz z zeznań strony powodowej K. łowieckie starało się zastosować do zaleceń pokontrolnych i naprawiać wszelkie uchybienia, których naprawienie było możliwe.

Nie można również zgodzić się z podniesionym przez Okręgową Radę Łowiecką w O. oraz (...) zarzutem, że organy KŁ (...) w przyszłości nadal nie będą przestrzegać będą obowiązującego prawa, Statutu PZŁ czy uchwał organów Zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej.

Z tych też względów, zdaniem Sądu, Polski Związek Łowiecki nie wykazał, że podnoszone w zaskarżonych uchwałach naruszenia stanowiły rażące naruszenie przepisów ustawy, Statutu PZŁ, uchwał organów Zrzeszenia oraz dyscypliny organizacyjnej, a tym samym, że w okolicznościach niniejszej sprawy wystąpiła podstawa do wykluczenia KŁ (...) ze Zrzeszenia PZŁ. Wbrew treści uchwały Naczelnej Rady Łowieckiej, w świetle zebranego materiału dowodowego, nie można przyjąć by zarząd Koła nie chciał współpracy z organami Zrzeszenia, lekceważył wykonywany przez organy Zrzeszenia nadzór czy też, że uporczywie uchylał się od wykonywania kierowanych do niego zaleceń.

Zastosowanie wobec KŁ (...) najdotkliwszego środka było w ocenie Sądu nieadekwatne do faktycznie występujących naruszeń organów Zarządu tego Koła. Podkreślić należy, że nawet suma naruszeń, których dopuściło się Koło (...) nie pozwala na przyjęcie, że łącznie mogą być one kwalifikowane jako rażące. Wbrew treści zaskarżonych uchwał nie można przyjąć, że Koło nie naprawiało dostrzeżonych uchybień. Zebrany materiał dowodowy wskazuje, że te uchybienia zarząd koła np. J. B. (2) usuwał.

Mając powyższe na uwadze zaskarżone uchwały, na podstawie przywołanych przepisów, podlegały uchyleniu, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

W pkt II sentencji wyroku Sąd ustalił, że pozwany ponosi koszty procesu na podstawie art. 98 k.p.c., przy czym Sąd pozostawił szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.