Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa W. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o odszkodowanie

I.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz W. K. kwotę 21.483,03 (dwadzieścia jeden tysięcy czterysta osiemdziesiąt trzy i 03/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 sierpnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  ustala, że powódka wygrała proces w 28%, a pozwany w 72% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 1111/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 sierpnia 2013 r. W. K., zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła powództwo przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) z siedzibą w W. o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki:

1) kwoty 25.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, z tytułu nakładów do poniesienia na rewitalizację akustyczną mieszkania – spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. (KW nr (...)) położonego w obszarze ograniczenia użytkowania dla (...) im. (...) w W., ustanowionym na mocy uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. U. Woj. Maz. 2011.06.21) w zw. z art. 135 ust. 1, ust. 2, ust. 3a i ust. 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.),

2) odszkodowania za ubytek wartości nieruchomości spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. (KW nr (...)) na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., ustanowionym na mocy uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. U. Woj. Maz. 2011.06.21) w zw. z art. 135 ust. 1, ust. 2, ust. 3a i ust. 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), w kwocie 30.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

3) odszkodowania w kwocie 6.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu ubytku wartości nieruchomości spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. (KW nr (...)) na skutek hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) (art. 129 Prawo ochrony środowiska i art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 i nast. prawo ochrony środowiska);

4) odszkodowania w kwocie 15.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, za dokuczliwość hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i szkodliwy wpływ tego hałasu na jakość życia i zdrowia W. K. zamieszkałej przy ul. (...) w W. (art. 129 Prawo ochrony środowiska i art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 i nast. Prawo ochrony środowiska),

5) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z normami przepisanymi w wysokości czterokrotności stawki minimalnej ze względu na nakład pracy pełnomocnika i przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że powódka zamieszkuje i jest właścicielką mieszkania – spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) o pow. 55,40 m ^{( 2)} przy ul. (...) w W., zlokalizowanego na terenie obszaru ograniczonego użytkowania ustanowionego uchwalą Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. w odległości około 5 km od granic (...) należącego do Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. i w pasie korytarza startującego i lądującego samolotów. Działalność pozwanego powoduje emisję hałasu niepozwalającą dotrzymać standardów jakości środowiska na terenach leżących w jego sąsiedztwie. Zdaniem strony powodowej działalność pozwanego powoduje emisję hałasu ponad dopuszczalne normy na danym terenie. Powódka wskazała, że przy zamkniętych oknach słyszalny przez powódkę hałas przelatującego nad nieruchomością powódki samolotu generuje hałas na poziomie ponad 60 dB co utrudnia prowadzenie rozmów, w tym rozmów telefonicznych, a słuchanie muzyki i słuchanie sygnału audio telewizji jest możliwe dopiero po bardzo znacznym zwiększeniu mocy dźwięku. Ponadto hałas lotniczy powoduje, że powódka budzi się w nocy, ma niespokojny przerywany sen co ma wpływ na obniżenie nastroju powódki, odczucie ciągłego zmęczenia, przez co pozbawiona jest prawa do wypoczynku. Natomiast dźwięk przelatującego samolotu przy otwartych oknach, zmusza powódkę do przerwania rozmowy a rozmowa przez telefon, słuchanie muzyki i słuchanie sygnału audio telewizji jest niemożliwa, podobnie jak przebywanie na balkonie w czasie dużego natężenia ruchu. Stąd też niezbędne jest poniesienie przez powódkę kosztów rewitalizacji akustycznej mieszkania, tj. doprowadzenie stanu izolacyjności akustycznej mieszkania w celu zapewnienia zgodnego z normami prawa w zakresie klimatu akustycznego w pomieszczeniach mieszkania powódki. Powódka zwróciła również uwagę na znaczny spadek wartości nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania, kształtujący się w granicach od 10-30% wartości nieruchomości w stosunku do nieruchomości nie objętych obszarem ograniczonego użytkowania. Obniżenie wartości nieruchomości – w ocenie powódki – wynikało z faktu, że każdy następny właściciel nieruchomości objętej obszarem ograniczonego użytkowania dopóki będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, będzie musiał znosić ograniczenia w stosunku do nieruchomości objętych obszarem ograniczonego użytkowania tj. będzie zobowiązany utrzymywać właściwy klimat akustyczny pomieszczeń, co wyraża się w obowiązku dostosowania akustyki budynku do norm przepisów prawa budowlanego oraz w obowiązku stosowania przy remontach i konserwacji nieruchomości, materiałów o podwyższonej izolacyjności akustycznych (droższych) a także będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (pozew, k. 2-16).

W odpowiedzi na pozwane Przedsiębiorstwo Państwowe (...) wniosło o oddalenie powództwa w całości jako bezpodstawnego oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew strona pozwana w pierwszej kolejności wskazała, iż powódka załączyła akt notarialny Rep. A (...) dotyczący spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) przy ul. (...) w W., a więc lokalu innego niż wskazanego w pozwie. Jednocześnie powódka nie przestawiła żadnego dowodu potwierdzającego prawo do lokalu. W związku z powyższym należy uznać, że powódka nie wykazała legitymacji do dochodzenia jakiegokolwiek odszkodowania od pozwanego. Pozwany podniósł nadto, że powódka nie wykazała, aby w przedmiotowym lokalu istniał nieodpowiedni poziom klimatu akustycznego wymagający przeprowadzenia tzw. rewitalizacji akustycznej w związku z położeniem lokalu w obszarze ograniczonego użytkowania (dalej: OOU). W sytuacji, gdyby zatem lokal nie posiadał klimatu akustycznego, zgodnie z przepisami m. in. PrBud w chwili jego wybudowania (a okoliczność ta nie została przez powoda wykazana), pozwany podniósł zarzut przyczynienia się powoda do zaistnienia ewentualnej szkody. Odnosząc się do żądania strony powodowej związanego z obniżeniem wartości lokalu w pierwszej kolejności pozwany wskazał, że nie można a priori zakładać, że położenie lokalu w OOU przedkłada się na spadek jego atrakcyjności oraz wartości. Zdaniem pozwanego, położenie nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania ma bardzo często drugorzędne znaczenie, a twierdzenie powódki, że wprowadzenie OOU wpłynęło na spadek wartości lokalu, jest zupełnie bezpodstawne. Poza wymienionym brakiem spadku wartości nieruchomości w OOU pozwany wskazał również na brak nowych ograniczeń w dotychczasowym korzystaniu z lokalu w OOU. W stosunku do lokalu, który znajduje się poza strefą Z1 i Z2) nie wprowadzono nowych ograniczeń czy to w zabudowie, czy w odniesieniu do zmiany funkcji istniejących w OOU. Pozwany wskazał również, że hałas drogowy w dzielnicy U., w której położona jest nieruchomość jest de facto wyższy niż hałas, np. lotniczy. Na nieruchomości powódki nie występują też żadne przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu w środowisku. Odnosząc się do wskazywanej przez stronę powodową podstawy prawnej pozwany zaznaczył, że zgodnie z ukształtowaną już linią orzeczniczą wyłączną podstawę roszczeń stanowi art. 129 Prawo ochrony środowiska, nie zaś art. 435 k.c. Konkludując pozwany zaznaczył, że powódka nie wykazała żadnej szkody, która powstałaby w związku z wprowadzeniem OOU, a która polegałaby na uniemożliwieniu lub istotnym ograniczeniu powodowi możliwości korzystania z lokalu w sposób dotychczasowy lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem, w szczególności powód nie wykazał, aby:

a)  w lokalu brak było, pomimo wprowadzenia OOU, właściwego klimatu akustycznego, co wymagałoby przeprowadzenia prac związanych z tzw. rewitalizacją akustyczną lokalu;

b)  wprowadzenie OOU spowodowało, że na nieruchomości występują przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu dla zabudowy mieszkaniowej powodujące konieczność przeprowadzenia w lokalu tzw. rewitalizacji akustycznej;

c)  samo położenie lokalu w OOU spowodowało automatyczny spadek wartości lokalu.

Jednocześnie nie zostało wykazane, aby pozwany był podmiotem legitymowanym biernie do występowania w sprawie o odszkodowanie za dokuczliwość i szkodliwy wpływ hałasu oraz rzekomo występujący w lokalu hałas lotniczy szkodliwie wpływał na jakoś życia i zdrowia powódki (odpowiedź na pozew, k. 102-121).

Na rozprawie w dniu 9 lutego 2024 r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie (protokół rozprawy z 9 lutego 2024 r., k. 1410).

Na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2024 r. w imieniu powódki nikt się nie stawił pomimo prawidłowego powiadomienia pełnomocnika powódki o terminie rozprawy. Z kolei pełnomocnik pozwanego podtrzymał dotychczasowe stanowiska w sprawie (protokół rozprawy z 12 kwietnia 2024 r., k. 1431).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 2011 nr 128, poz. 4086) (dalej: Uchwała), został utworzony obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (dalej: OOU) zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony Środowiska. Uchwała weszła w życie dnia 3 sierpnia 2011 r.

Budynek przy ul. (...) w W. powstał w 2001 r. na terenie działki nr ew. (...) z obrębu (...) przy ul. (...) w W., stanowiącego II kwartał osiedla mieszkaniowego z usługami (...) (decyzja nr (...) z 9 października 1998 r., k. 212-213; decyzja nr (...) z 30 kwietnia 2001 r., k. 214-215; wypis z rejestru gruntów, k. 216; wypis z rejestru budynków, k. 217). Budynek został wykonany w technologii tradycyjnej i w kategorii domów wielorodzinnych stanowi przykład zabudowy typu cięższego z zastosowaniem materiałów budowlanych o charakterze masywnym, takich jak cegła lub pustak ceramiczny. Strukturę ścian zewnętrznych o grubości 28 cm stanowi prefabrykat beton zbrojowy. Budynek spełniał wymogi dotyczące izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach, wynikające z normy PN-B-02151-3:1999, gdyż norma ta już wówczas obowiązywała (opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 668-670).

Od 5 listopada 2001 r. W. K. była właścicielką lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w W. (umowa sprzedaży z 5 listopada 2001 r. zawarta w formie aktu notarialnego, (...), k. 41-44; opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 620). Na wyposażeniu przedmiotowego lokalu pozostawała typowa stolarka okienna – dwukomorowa, której parametry izolacyjności akustycznej można przyjąć na poziomie Ra,2 = 25 dB, z zastrzeżeniem, że rzeczywisty wskaźnik w odniesieniu do konkretnych egzemplarzy, szczególnie drzwi balkonowych, może być nieco niższy i zawierać się w przedziale Ra,2 = 24-25 dB. Wypadkowa ocena przybliżonej izolacyjności ścian zewnętrznych z oknami, których powierzchnia jest mniejsza niż 50% całości przegrody zewnętrznej, kształtowała się średnio na poziomie R’ A,2 = 31 dB oraz R’A,2 = 41 dB dla ścian zewnętrznych bez okien. Budynek spełnia też wymogi dotyczące izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach, wynikające z nowej normy PN-B-02151-3:2015-10 (opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 634 i 669-970).

Nieruchomość położona przy ul. (...) w W. zgodnie z załącznikami do Uchwały została w całości objęta obszarem ograniczonego użytkowania, jednak poza sferami Z1 i Z2 (Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia pn. „ (...) – budowa/rozbudowa/przebudowa (modernizacja) infrastruktury lotniskowej” z lipca 2011 r., k. 51-67; mapa obrazująca położenie nieruchomości w obrębie (...) zasięg strefy przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu poza lotniczego na tle proponowanego (...) Ograniczonego (...), k. 18; opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 620).

Tereny znajdujące się w OOU, lecz zlokalizowane poza strefami Z1 i Z2 charakteryzują się tym, że w odniesieniu do nich możliwe jest przekroczenie dopuszczalnych wskazań krótkookresowego, dobowego poziomu dźwięku A, podczas gdy strefy Z1 i Z2 obejmują tereny stale narażone na znaczny hałas lotniczy. Tym samym dla całości terenów znajdujących się w OOU są przewidziane przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Dla stref Z1 i Z2 mogą to być przekroczenia o charakterze stałym, dla reszty obszaru przekroczenia o charakterze krótkookresowym (opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 619-620).

W latach 2011-2012 zwiększyło się natężenie ruchu lotniczego. Podchodzące do lądowania i lądujące samoloty powodowały zwiększony hałas. Natężenie ruchu samolotów powtarzało się, utrudniając mieszkańcom lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. wypoczynek wieczorny i nocny. Uciążliwość powodował również fakt, iż nie można było ocenić kiedy, w jakich dniach i jakich godzinach będzie miał miejsce wzmożony ruch samolotów. Bywało tak, że przez cały miesiąc codziennie odbywały się takie loty, a czasami przez kilka tygodni nie miały one miejsca (zeznania powódki W. K., protokół rozprawy z 15 lutego 2022 r., k. 544v, nagranie 00:07:14-00:13:36).

Klimat akustyczny pomieszczeń lokalu, z racji znajdowania się budynku w OOU jest okresowo zakłócony przez hałas przelatujących w pobliżu samolotów, lądujących lub startujących z (...) w W.. W lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. nie zachodzi potrzeba wykonywania dodatkowej warstwy izolacji akustycznej ścian zewnętrznych budynku, gdyż wymiana okien i drzwi balkonowych, pod warunkiem właściwego doboru nowej stolarki i odpowiednio wykonanego jej montażu, będzie wystarczająca dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pokojach omawianego lokalu. Dla ustanowienia prawidłowego klimatu akustycznego w pokojach omawianego lokalu wskazane jest zwiększenie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych co najmniej o 19,1 dB, co w tym konkretnym przypadku dotyczy całej stolarki okiennej w pokojach. Nowe okna i drzwi balkonowe powinny posiadać po zamontowaniu rzeczywisty wskaźnik izolacyjności akustycznej na poziomie co najmniej RA,2 = 43,1 dB, co zapewni wzrost ich rzeczywistej izolacyjności akustycznej o co najmniej 19,1 dB. Uzyskana poprawa stanu klimatu akustycznego zapewni jego zgodność z normą PN-87/B-02151/02 zarówno w dzień, jak i w nocy. Ściany zewnętrzne budynku nie wymagają wykonania dodatkowej warstwy dźwiękoizolacyjnej dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach, gdyż ich aktualny wskaźnik izolacyjności akustycznej kształtujący się na poziomie R’A1= 44 dB jest wyższy o 0,9 dB od izolacyjności jaką będą się charakteryzowały okna i drzwi balkonowe po wymianie. Znaczy to, że w porównaniu ze ścianami zewnętrznymi to stolarka okienna będzie nadal słabszym ogniwem w zakresie ochrony przed hałasem osób przebywających w lokalu. Dla zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu w pomieszczeniach mieszkalnych, po zwiększeniu izolacyjności ogólnej, a więc i termicznej, w wyniku wymiany stolarki okiennej znajdującej się aktualnie na wyposażeniu pokoi, pozostaje do rozwiązania kwestia wentylacji pomieszczeń. W omawianym przypadku właściwe dla zapewnienia prawidłowego mikroklimatu będzie zastosowanie nawiewników. Rekomendowane jest zastosowanie nawiewników dopuszczonych do stosowania przez Instytut (...), które w niewielkim stopniu wpływają na właściwości akustyczne całego okna (opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 672-674).

Dla zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej w przedmiotowym lokalu, biegły sądowy S. K. wskazał, że należy wymienić stolarkę okienną spełniającą izolacyjność akustyczną na poziomie minimum 32 dB, przy zapewnieniu prawidłowego reżimu montażu. Zaś okno balkonowe ze względu na swoją powierzchnię powinno posiadać izolacyjność akustyczną na poziomie 34 dB. Tym samym celowym jest wymiana stolarki okiennej w dwóch pokojach o pow.18 m ² z drzwiami balkonowymi 180 x 235 cm oraz w pokoju o pow. 16 m ² z oknem 180 x 150 cm, a także okna w kuchni o wymiarach 90 x 150 cm. Wycena okien o wymaganej izolacyjności akustycznej oraz przy uwzględnieniu kosztów demontażu okien – zawartych w cenie montaż okien (tj. wywiezienia zdemontowanych okien, mocowanie nowej stolarki na kotwy i uzupełnienie glifów oraz uszczelnienie pianką montażową), wynosi 17.943,24 brutto (wraz z 8% podatkiem VAT). (opinia techniczna z 24 listopada 2017 r. S. K. biegłego sądowego w specjalności budownictwo, k. 811a-811h; opinia techniczna uzupełniająca biegłego sądowego S. K. z 18 lutego 2019 r., k. 1007; opinia techniczna uzupełniająca biegłego sądowego S. K. z 21 października 2021 r., k. 1174; opinia uzupełniająca z 30 stycznia 2024 r. biegłego sądowego S. K., k. 1390-1393).

Docelowo okna należy obowiązkowo wyposażyć w nawiewniki okienne, tj. nawiewniki z tłumikiem akustycznym redukującym hałas, tj. w wersji tłumiącej np. typu (...) (przykładowy regulator nawiewu (...) mm o możliwym do uzyskania przepływie powietrza – 47,14 m ^{( 3)}/h przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa). Sumaryczny szacunkowy koszt montażu i zakupu urządzeń wentylacyjnych w zakresie zaaplikowania właściwych (redukujących hałas) powierzchni czynnych do napływu powietrza oraz urządzeń wspomagających wentylacje grawitacyjną, w tym trzech sztuk nawiewników okiennych i nasad hybrydowych (dachowych), wynosi 3.539,79 zł brutto (opinia biegłego sądowego T. S. (2) z 30 października 2020 r. rzeczoznawcy budowlanego, k. 1083-1107; ustne wyjaśnienia do opinii biegłego T. S. (2), protokół rozprawy z 13 lipca 2021 r., k. 1151v, nagranie 00:11:08).

W (...) Ograniczonego (...) brak jest ograniczeń w korzystaniu z lokali, które w konsekwencji spowodowałyby spadek ich wartości – zapisy uchwały dotyczą głównie gruntów niezabudowanych i planowanych inwestycji, nie zmieniają zakresu i sposobu korzystania z istniejących lokali mieszkalnych. Z kolei hałas lotniczy nie jest na tym terenie zjawiskiem nowym. Pomimo wprowadzenia OOU U. nie przestał być jedną z dzielnic W., gdzie nabywający najchętniej kierują swoje zainteresowanie kupnem mieszkań. Wynika to z dobrej komunikacji z Centrum, ciekawych warunków przyrodniczych ((...), S., (...), (...)) i generalnie dobrej reputacji dzielnicy. Stan ten nie zmienił się po wprowadzeniu OOU i objęciu nim znacznej części dzielnicy (opinia z 3 kwietnia 2018 r. biegłego sądowego T. G. z zakresu wyceny nieruchomości, k. 896).

Wartość lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. w wyniku jego położenia na terenie (...) Ograniczonego (...) zmieniała się w tempie podobnym do wartości hipotetycznej tegoż lokalu dla lokalizacji poza OOU, był to zatem trend powodowany przyczynami makroekonomicznymi. Oszacowana różnica na śladowym poziomie 1,00%, co kwotowo daje ok. 5.000 zł wykazuje, iż ustanowienie (...) Ograniczonego (...) nie wpłynęło na wartość przedmiotowego lokalu (opinia z 3 kwietnia 2018 r. biegłego sądowego T. G. z zakresu wyceny nieruchomości, k. 854-912).

Pismem z dnia 26 lipca 2013 r., doręczonym Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w dniu 1 sierpnia 2013 r., W. K. zgłosiła roszczenia w trybie art. 129 ust. 4 ustawy o prawo ochrony środowiska oraz w trybie art. 435 § 1 k.c. w zw. art. 322 i nast. prawo ochrony środowiska wraz z wezwaniem do zapłaty. W piśmie zgłoszono roszczenia z tytułu:

- odszkodowania za ubytek wartości nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) uregulowanej w KW nr (...) na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., na mocy Uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. Urz. Woj. M.. 2011.06.21) w związku z art. 135 ust. 1 ust. 2, ust. 3a i ust. 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) w kwocie 55.000 zł;

- nakładów poniesionych na rewitalizację akustyczną mieszkania w związku z położeniem nieruchomości w W. przy ul. (...) (KW nr (...)) w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., na mocy Uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. Urz. Woj. M.. 2011.06.21) w związku z art. 135 ust. 1 ust. 2, ust. 3a i ust. 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) i ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości wynikającymi z powyższego faktu, w kwocie 25.000 zł;

Nadto, na podstawie art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 i nast. Prawo ochrony środowiska zgłosiła roszczenia w zakresie odszkodowania:

- za dokuczliwość hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i szkodliwy wpływ tego hałasu na jakoś życia i zdrowia W. K. zamieszkałej przy ul. (...) w kwocie 30.000 zł;

- za ubytek wartości nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) (KW nr (...)) na skutek hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w kwocie 16.500 zł.

W związku z powyższym wezwała Przedsiębiorstwo Państwowe (...) do zapłaty odszkodowania na rzecz W. K. w łącznej wysokości 126.500 zł, w terminie do dnia 2 sierpnia 2013 r. (zgłoszenie roszczeń z 26 lipca 2013 r., k. 71-72).

W dniu 6 marca 2023 r. W. K. zawarła umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej oraz umowę przeniesienia udziału we współwłasności garażu wielostanowiskowego (...) .

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego i Sąd w pełni dał wiarę załączonym do pism procesowym dokumentom – ich wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron.

Sąd dał wiarę zeznaniom powódki W. K. (protokół rozprawy z 15 lutego 2022 r., k. 1210-1211) w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Twierdzenia dotyczące uciążliwości w funkcjonowaniu w lokalu mieszkalnym nr (...) przy ul. (...) w W. z uwagi na ruch lotniczy i wynikający z niego hałas były zgodne z wnioskami opinii akustycznej, w której potwierdzono, że klimat akustyczny pomieszczeń lokalu, z racji znajdowania się budynku w OOU jest okresowo zakłócony przez hałas przelatujących w pobliżu samolotów, lądujących lub startujących z portu lotniczego (...) w W..

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły opinie biegłych sądowych opinia akustyczna z dnia 14 września 2016 r. biegłego sądowego w zakresie akustyki i ochrony przed hałasem T. S. (1) (k. 608-675) wraz z opinią uzupełniającą z 17 stycznia 2017 r. (k. 707-747) oraz ustnych wyjaśnień do opinii biegłego (protokół rozprawy z 28 kwietnia 2017 r., k. 772-775). Opinia akustyczna biegłego sądowego w zakresie akustyki i ochrony przed hałasem T. S. (1) zawierała ocenę wpływu hałasu lotniczego na klimat akustyczny w pomieszczań lokalu w oparciu o pomiary hałasu dokonaną w dniach 2 lipca 2016 r. oraz 19 sierpnia 2016 r. Ogółem w ww. dniach dokonano 125 pomiarów, w tym w dniu 2 lipca w porze dziennej (do godz. 22:00) dokonano 33 pomiarów, w dniu 19 sierpnia w porze dziennej (do godz. 22:00) dokonano 47 pomiarów i w porze nocnej (po godz. 22:00) dokonano 45 pomiarów. Biegły szczegółowo i wyczerpująco odpowiedział na tezy dowodowe stanowiące przedmiot opracowania opinii. Sąd ww. opinię ocenił jako spójną i rzetelną, sporządzoną z wykorzystaniem wszelkich dostępnych danych, poparte rzeczową, wyczerpującą argumentacją.

Z tych względów Sąd nie opierał ustaleń stanu faktycznego na pierwszej opinii akustycznej z dnia 16 kwietnia 2015 r. Zakładu (...), autoryzowanej przez biegłego sądowego A. K. (k. 454-476) wraz z aneksem z dnia 30 kwietnia 2015 r. do opinii akustycznej (k. 480-481), a także opinii uzupełniającej z 9 lipca 2015 r. do ww. opinii (k. 535-536) oraz ustnych wyjaśnień biegłego do opinii (protokół rozprawy z 11 grudnia 2015 r., k. 582-583) – mając na uwadze zarzuty stawiane wobec opinii akustycznej oraz wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu akustyki.

Sąd ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie również na podstawie opinii technicznej biegłego sądowego S. K. z zakresu budownictwa lądowego z dnia 24 listopada 2017 r. (k. 811a-811h), wraz z opiniami uzupełniającymi z dnia 18 lutego 2019 r. (k. 999-1007), z dnia 21 października 2021 r. (k. 1169-1174) oraz z dnia 30 stycznia 2024 r. (k. 1387-1402), a także ustne wyjaśnienia tego biegłego do opinii (protokół rozprawy z 12 kwietnia 2024 r., k. 1430-1431). Biegły sporządził opinię techniczną zgodnie z poleceniem Sądu (postanowienie z 15 maja 2017 r., k. 785), a następnie w trzech opiniach uzupełniających szczegółowo odniósł się do zarzutów formułowanych przez obie strony. Jednocześnie biegły poinformował Sąd, że część opinii dotycząca ustalenia ewentualnego zainstalowania nawiewników bądź urządzeń klimatyzacyjnych, może sporządzić biegły sadowy z zakresu instalacji sanitarnych w specjalności wentylacje, gdyż on jako biegły z zakresu budownictwa lądowego nie dysponuje tak specjalistyczną wiedzą (k. 811b).

Sąd oparł ustalenia stanu faktycznego na opinii z 30 października 2020 r. biegłego rzeczoznawcy budowlanego T. S. (2) (k. 1083-1107) wraz z ustnymi wyjaśnieniami do opinii (protokół rozprawy z 13 lipca 2021 r., k. 1151-1151v). Biegły oszacował szacunkowy koszt montażu i zakupu urządzeń wentylacyjnych opierając się na udostępnionych standardowych cenach urządzenia, robocizny i montażu.

Podobnie opinia biegłego sądowego T. G. z zakresu wyceny nieruchomości (k. 854-912) wraz z opinią uzupełniającą z dnia 3 sierpnia 2018 r. (k. 945-955) oraz ustnymi wyjaśnieniami do opinii (protokół rozprawy z 27 listopada 2018 r., k. 985) stanowi pełnowartościowy materiał dowodowy, na podstawie którego Sąd dokonał w niniejszej sprawie ustaleń stanu faktycznego. Biegły sądowy sporządził również w dniu 28 lutego 2022 r. opinię uzupełniającą na okoliczność uaktualnienia opinii wydanych sprawie, biorąc pod uwagę ceny aktualne oraz ustalenia biegłego akustyka T. S. (1) (k. 1215-1237). Zdaniem biegłego objęcie przedmiotowego lokalu obszarem ograniczonego użytkowania wokół (...) im. (...) nie spowodowało obniżenia wartości lokalu (k. 1232).

Opinie biegłego sądowego T. S. (1) z zakresu akustyki, biegłego sądowego S. K. z zakresu budownictwa, biegłego sądowego T. S. (2) rzeczoznawcy budowlanego oraz biegłego rzeczoznawcy majątkowego T. G. Sąd ocenił jako spójne i rzetelne, sporządzone z wykorzystaniem wszelkich dostępnych danych, poparte rzeczową, wyczerpującą argumentacją. W ocenie Sądu brak było podstaw do podważania prawidłowości przedstawionych przez biegłych ustaleń. Ponadto biegli odnieśli się w sposób wyczerpujący do wszelkich stawianych przez strony zarzutów, obszernie argumentując swoje stanowisko w opiniach uzupełniających oraz ustnych wyjaśnieniach do sporządzonych przez nich opinii.

Na rozprawie w dniu 27 listopada 2018 r. Sąd postanowił oddalić wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości (protokół rozprawy z 27 listopada 2018 r., k. 985v, nagranie 00:11:27).

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2022 r. Sąd postanowił oddalić wnioski strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych zgłoszone w pismach procesowych k. 1189 i k. 1252, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy (postanowienie z 25 lipca 2022 r., k. 1262).

Na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2024 r. Sąd, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c., postanowił pominąć dalsze wnioski dowodowe stron o dopuszczeniu dowodów z innych biegłych jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania (protokół rozprawy z 12 kwietnia 2024 r., k. 1431).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części dotyczącej zwrotu kosztów modernizacji lokalu mieszkalnego powódki w wysokości 21.483,03 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 sierpnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. W zakresie roszczeń o zasądzenie odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości oraz odszkodowania za dokuczliwość hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i szkodliwy wpływ tego hałasu na jakość życia i zdrowia W. K. powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 129 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (dalej: p.o.ś.), w brzmieniu obowiązującym na datę uchwały przez Sejmik Województwa (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 2011 nr 128, poz. 4086), jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Z roszczeniem można wystąpić w okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

Zgodnie z art. 136 ust. 2 i 3 p.o.ś., obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Podstawą powyższych roszczeń może być ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości poprzez stworzenie obszaru ograniczonego użytkowania (vide- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r., sygn. II CSK 602/09).

Zgodnie z art. 135 ust. 1 p.o.ś., stworzenie obszaru ograniczonego użytkowania może mieć miejsce, jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu. Obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, określa się na zasadach wskazanych w art. 135 ust. 2 p.o.ś.. Przepis ten zawiera delegację do określenia obszaru ograniczonego użytkowania, jak również wskazuje rodzaj aktu prawnego, w drodze którego następuje jego utworzenie.

Bezsporne w niniejszej sprawie jest, że lokal nr (...) przy ul. (...) w W. znajduje się na obszarze ograniczonego użytkowania, o którym mowa w uchwale nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że powódce – wbrew twierdzeniom pozwanego – przysługiwała w niniejszej sprawie legitymacja czynna do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym wywodzonym z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. Powódka nabyła własność lokalu nr (...) na podstawie umowy sprzedaży z dnia 5 listopada 2001 r., kiedy to nieruchomość nie znajdowała się jeszcze na obszarze ograniczonego użytkowania (umowa sprzedaży zawarta aktem notarialnym z 5 listopada 2001 r., (...), k. 41-44). Legitymowanym czynnie do wystąpienia z roszczeniem o zapłatę odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości jest wyłącznie osoba, która była właścicielem nieruchomości w dacie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Uchwała weszła w życie po upływie 14 dni od dnia jej opublikowania 20 lipca 2011 r.

Nieruchomość objęta prawem powódki znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania od daty wejścia w życie uchwały z dnia 20 czerwca 2011 roku, tj. od dnia 3 sierpnia 2011 roku i przed tą datą znajdowała się poza OOU. Dwuletni termin zawity z art. 129 ust. 4 p.o.ś. mijał 4 sierpnia 2013 r. Powódka wniosła pozew przed upływem tego terminu (2 sierpnia 2013 r.).

Powyższe okoliczności świadczą o zachowaniu przez powódkę dwuletniego terminu zawitego dla zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś.

Strona powodowa domagała się w niniejszej sprawie odszkodowania za ubytek wartości nieruchomości spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. (KW nr (...)) wnosząc o zasądzenie:

- odszkodowania w kwocie 30.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. , ustanowionym na mocy uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. U. Woj. M.. 2011.06.21) w zw. z art. 135 ust. 1, ust. 2, ust. 3a i ust. 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.);

- odszkodowania w kwocie 6.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty na skutek hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) , powołując się przy tym na art. 129 Prawo ochrony środowiska i art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 i nast. prawo ochrony środowiska.

Stosownie do art. 136 ust. 2 i 3 p.o.ś. obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, czyjego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 p.o.ś., stworzenie obszaru ograniczonego użytkowania może mieć miejsce, jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu. Obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, określa się na zasadach wskazanych w art. 135 ust. 2 p.o.ś.. Przepis ten zawiera delegację do określenia obszaru ograniczonego użytkowania, jak również wskazuje rodzaj aktu prawnego, w drodze którego następuje jego utworzenie.

Powódka formułując żądanie zapłaty odszkodowania za ubytek wartości nieruchomości rozdzieliła je na dwa żądania na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. , ustanowionym na mocy uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (Dz. U. Woj. M.. 2011.06.21) w zw. z art. 135 ust. 1, ust. 2, ust. 3a i ust. 3b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) i na skutek hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) , powołując się przy tym na art. 129 Prawo ochrony środowiska i art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 i nast. prawo ochrony środowiska. Zdaniem sądu nieuzasadnione jest żądanie sformułowane ze wskazaniem art. 129 ww. ustawy bowiem przepis ten ma charakter ogólny, a jego uszczegółowienie stanowi przepis art. 136 ww. ustawy, na co wskazuje chociażby systematyka wskazana w ustawie. Żądanie odszkodowania za ubytek wartości nieruchomości wiąże się z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania, który wprowadza ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości w związku z powstającym hałasem, tym samym bezpośrednią podstawę tego roszczenia stanowi przepis art. 135 ww.

Jednocześnie mając na względzie treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2022 r. (sygn. III CZP 81/22, Legalis nr 2688279) wskazać należy, że wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania z uwagi na niemożność zachowania standardów ochrony środowiska przed hałasem w związku z funkcjonowaniem lotniska (art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1973) nie stanowi samodzielnej podstawy roszczenia odszkodowawczego z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, określonego w art. 129 ust. 2 tej ustawy.

Przepis art. 129 ust. 2 p.o.ś. powinien być wykładany ściśle, co wynika z charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w związku z ustanowieniem OOU, które jest legalnym działaniem władzy publicznej. Szkoda polegająca na zmniejszeniu wartości nieruchomości musi pozostawać w związku przyczynowym z takim „ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości”, które wprowadza akt prawa miejscowego, ustanawiający obszar ograniczonego użytkowania. Szkodzie relewantnej odpowiadają zatem jedynie majątkowe następstwa wprowadzonych na takim terenie nakazów, zakazów i zaleceń.

Na mocy art. 322 p.o.ś. do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Oznacza to, że w zakresie, w jakim ustawodawca nie określił w Prawie ochrony środowiska zakresu szkody i sposobu jej naprawienia, zastosowanie znajdują ogólne zasady wynikające z Kodeksu cywilnego. Gdyby uznać, że podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej mógłby stanowić art. 435 k.c., stosowanie tych zasad jest tym bardziej oczywiste. Sprawia to, że w pierwszej kolejności należy rozważyć możliwość objęcia odpowiedzialnością nieponiesionych kosztów przywrócenia właściwych warunków akustycznych budynku na podstawie reguł ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, a następnie rozważyć, czy Prawo ochrony środowiska nie ustanawia w tej mierze zasad szczególnych (vide uchwała Sądu Najwyższego z 28 października 2022 r., sygn. III CZP 100/22, Biul. SN 2022 nr 10).

W doktrynie, jak i w orzecznictwie, dominuje pogląd, zgodnie z którym, określając wysokość szkody oraz odszkodowania w pieniądzu, należy posłużyć się tzw. metodą różnicy. Polega ona na porównaniu stanu majątku poszkodowanego, jaki zaistniał w wyniku zdarzenia wywołującego szkodę, z hipotetycznym stanem, jaki powstałby, gdyby zdarzenie to nie miało miejsca.

Tym samym odnosząc się w do roszczenia o odszkodowanie za ubytek wartości przedmiotowej nieruchomości na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. Sąd stwierdził, że z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, iż lokalizacja w obszarze ograniczonego użytkowania w przypadku lokalu powódki nie przyczyniła się do spadku poziomu jego wartości rynkowej. Z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego wynika, że wartość lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W., w wyniku jego położenia na terenie (...) Ograniczonego (...), zmieniała się w tempie podobnym do wartości hipotetycznej tegoż lokalu dla lokalizacji poza OOU, był to zatem trend powodowany przyczynami makroekonomicznymi. Oszacowana różnica na śladowym poziomie 1,00%, co kwotowo daje ok. 5.000 zł wykazuje, iż ustanowienie (...) Ograniczonego (...) nie wpłynęło na wartość przedmiotowego lokalu (opinia z 3 kwietnia 2018 r. biegłego sądowego T. G. z zakresu wyceny nieruchomości, k. 854-912).

Mając na uwadze powyższe zdaniem Sądu po stronie powódki nie doszło do powstania szkody (rozumianej jako spadek wartości nieruchomości) wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, co potwierdza przywołana wyżej opinia biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości (k. 854-912), a więc brak było podstaw do uwzględnienia roszczenia o wypłatę odszkodowania w tym zakresie.

Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś., w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

W § 6 uchwały z dnia 20 czerwca 2011 r. określono, że w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność akustyczną ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy, zaś w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy.

Dążąc do zasądzenia na rzecz właścicielki nieruchomości wydatków, jakie powinna ponieść w celu zapewnienia sobie właściwego klimatu akustycznego do życia, powódka zmierza do usunięcia skutków negatywnego oddziaływania lotniska na ich zdrowie. O występowaniu tego negatywnego oddziaływania świadczy okoliczność, że hałas emitowany przez pozwanego przekracza ustalone normy. Skoro lotnisko nie planuje zaprzestania działań negatywnie oddziałujących na nieruchomość i powódkę, to może ona na podstawie art. 435 § 1 k.c. w związku z art. 322 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska żądać naprawienia szkody obejmującej nieponiesione koszty zapewnienia w tym budynku klimatu akustycznego zgodnego z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej (vide: postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 3 marca 2023 r., sygn. I CSK 3752/22, Legalis nr 2913241).

Klimat akustyczny pomieszczeń lokalu, z racji znajdowania się budynku w OOU jest okresowo zakłócony przez hałas przelatujących w pobliżu samolotów, lądujących lub startujących z portu lotniczego (...) w W.. Nie zachodzi jednak potrzeba wykonywania dodatkowej warstwy izolacji akustycznej ścian zewnętrznych budynku, albowiem wymiana okien i drzwi balkonowych, pod warunkiem właściwego doboru nowej stolarki i odpowiednio wykonanego jej montażu, będzie wystarczająca dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pokojach omawianego lokalu. Biegły sądowy z zakresu akustyki wskazał, że dla ustanowienia prawidłowego klimatu akustycznego w pokojach omawianego lokalu wskazane jest zwiększenie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych co najmniej o 19,1 dB, co w tym konkretnym przypadku dotyczy całej stolarki okiennej w pokojach. Nowe okna i drzwi balkonowe powinny posiadać po zamontowaniu rzeczywisty wskaźnik izolacyjności akustycznej na poziomie co najmniej RA,2 = 43,1 dB, co zapewni wzrost ich rzeczywistej izolacyjności akustycznej o co najmniej 19,1 dB. Uzyskana poprawa stanu klimatu akustycznego zapewni jego zgodność z normą PN-87/B-02151/02 zarówno w dzień, jak i w nocy. Ściany zewnętrzne budynku nie wymagają wykonania dodatkowej warstwy dźwiękoizolacyjnej dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach, gdyż ich aktualny wskaźnik izolacyjności akustycznej kształtujący się na poziomie R’A1= 44 dB jest wyższy o 0,9 dB od izolacyjności jaką będą się charakteryzowały okna i drzwi balkonowe po wymianie. Biegły z zakresu akustyki zarekomendował również zastosowanie nawiewników dopuszczonych do stosowania przez Instytut (...), które w niewielkim stopniu wpływają na właściwości akustyczne całego okna (opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 672-674).

Z kolei dla zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej w przedmiotowym lokalu, biegły sądowy S. K. wskazał, że należy wymienić stolarkę okienną spełniającą izolacyjność akustyczną na poziomie minimum 32 dB, przy zapewnieniu prawidłowego reżimu montażu. Zaś okno balkonowe ze względu na swoją powierzchnię powinno posiadać izolacyjność akustyczną na poziomie 34 dB. Tym samym celowym jest wymiana stolarki okiennej w dwóch pokojach o pow.18 m ^{( 2 )}z drzwiami balkonowymi 180 x 235 cm oraz w pokoju o pow. 16 m ^{( 2)} z oknem 180 x 150 cm, a także okna w kuchni o wymiarach 90 x 150 cm. Wycena okien o wymaganej izolacyjności akustycznej oraz przy uwzględnieniu kosztów demontażu okien – zawartych w cenie montaż okien (tj. wywiezienia zdemontowanych okien, mocowanie nowej stolarki na kotwy i uzupełnienie glifów oraz uszczelnienie pianką montażową), wynosi 17.943,24 brutto (wraz z 8% podatkiem VAT). (opinia techniczna z 24 listopada 2017 r. S. K. biegłego sądowego w specjalności budownictwo, k. 811a-811h; opinia techniczna uzupełniająca biegłego sądowego S. K. z 18 lutego 2019 r., k. 1007; opinia techniczna uzupełniająca biegłego sądowego S. K. z 21 października 2021 r., k. 1174; opinia uzupełniająca z 30 stycznia 2024 r. biegłego sądowego S. K., k. 1390-1393). Biegły sądowy z zakresu wentylacji ze specjalności instalacyjnej wskazał nadto, iż docelowo okna należy obowiązkowo wyposażyć w nawiewniki okienne, tj. nawiewniki z tłumikiem akustycznym redukującym hałas, tj. w wersji tłumiącej np. typu (...) (przykładowy regulator nawiewu (...) 75 mm + czerpią (...) 75 mm o możliwym do uzyskania przepływie powietrza – 47,14 m ^{( 3)}/h przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa). Sumaryczny szacunkowy koszt montażu i zakupu urządzeń wentylacyjnych w zakresie zaaplikowania właściwych (redukujących hałas) powierzchni czynnych do napływu powietrza oraz urządzeń wspomagających wentylacje grawitacyjną, w tym trzech sztuk nawiewników okiennych i nasad hybrydowych (dachowych), wynosi 3.539,79 zł brutto (opinia biegłego sądowego T. S. (2) z 30 października 2020 r. rzeczoznawcy budowlanego, k. 1083-1107; ustne wyjaśnienia do opinii biegłego T. S. (2), protokół rozprawy z 13 lipca 2021 r., k. 1151v, nagranie 00:11:08).

W ocenie Sądu, powódka nie musi wykazać, że poniosła już koszty rewitalizacji akustycznej przedmiotowego lokalu. Sąd podziela w tym zakresie ugruntowaną linię orzecznictwa (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 27 września 2022 r., I ACa 1084/21 oraz poglądy orzecznictwa przywołane w uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia), bowiem zasądzenie jako odszkodowania ustalonych kosztorysowo wydatków niezbędnych do rewitalizacji akustycznej umożliwia jej przeprowadzenia przez każdego poszkodowanego, a nie tylko tego, którego stan majątkowy umożliwia pokrycie niezbędnych kosztów w sytuacji, gdy nie jest pewne zasądzenie i ewentualne późniejsze wyegzekwowanie określonego odszkodowania od obowiązanego do naprawienia szkody.

Zgodnie z ww. opiniami koszt poprawy klimatu akustycznego w przedmiotowym lokalu wynosi łącznie 21.483,03 zł. Ten koszt zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś. jest szkodą właściciela lokalu istniejącego w dniu wejścia uchwały w życie tak więc roszczenie powódki w tym zakresie zasługiwało na uwzględnienie w tej części.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zasądził od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. na rzecz W. K. kwotę 21.483,03 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 sierpnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo (pkt I-II wyroku).

O odsetkach ustawowych od zasądzonych świadczeń Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. Roszczenia powódki stały się wymagalne z chwilą upływu terminu do zapłaty wskazanego w skutecznie doręczonym pozwanemu wezwaniu do zapłaty. Zaznaczyć też należy, że już bezpośrednio po doręczeniu wezwania pozwany mógł samodzielnie ocenić zasadność roszczenia w świetle obowiązujących przepisów i ustalić, czy zachodzi konieczność rewitalizacji akustycznej budynku, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Skoro z czynnościami tymi zwlekał, musiał liczyć się z obowiązkiem zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Podkreślić należy, że okoliczności związane z wpływem obszaru ograniczonego użytkowania na nieruchomości nim objęte były znane lub powinny być znane pozwanemu jako profesjonalnemu podmiotowi i to już z racji trwających od kilku lat procesów odszkodowawczych w związku z prowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...). Zatem pozwany winien podjąć starania o polubowne zakończenie sporu pomiędzy stronami już w następstwie otrzymania wezwania do zapłaty z dnia 26 lipca 2013 r. (zgłoszenie roszczeń z 26 lipca 2013 r., k. 71-72).

Odnosząc się ostatecznie do roszczenia powódki o odszkodowanie w kwocie 15.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty za dokuczliwość hałasu powstającego w związku z działalnością Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i szkodliwy wpływ tego hałasu na jakość życia i zdrowia powódki należało uznać, że strona powodowa nie wykazała, by okresowo wzmożony ruch lotniczy w związku z działalnością pozwanego miał szkodliwy wpływ na jakość życia i zdrowia powódki. Strona powodowa oparła ww. roszczenie o art. 129 Prawo ochrony środowiska i art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 i nast. Prawo ochrony środowiska, który jak wskazano powyżej nie może stanowić samodzielnej podstawy odszkodowania, bowiem szkoda ewentualna powstała w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania o czym mowa w art. 136 ww. ustawy.

Niezależnie od powyższego W. K. wskazała, iż hałas wywołany ruchem lotniczym nie był regularny, odbywał się tzw. „falami”. Bywało bowiem tak, że przez cały miesiąc codziennie odbywały się takie loty, a czasami przez kilka tygodni nie miały one miejsca (zeznania powódki W. K., protokół rozprawy z 15 lutego 2022 r., k. 544v, nagranie 00:07:14-00:13:36). Powódka nie wykazała jednak, by hałas ten miał szkodliwy wpływ na jakość jej życia i zdrowia. Nie wskazywała na żadne poważne dolegliwości psychofizjologiczne czy choroby związane lub też wywołane hałasem, albo związane ze stresem, które swe podłoże mogłoby znajdować w tej przyczynie. Z pewnością swoistą uciążliwością była okoliczność, że nie można było ocenić kiedy, w jakich dniach i godzinach będzie miał miejsce wzmożony ruch samolotów. Powyższe potwierdza opinia akustyczna biegłego sądowego, który wskazał, że klimat akustyczny pomieszczeń lokalu z racji znajdowania się budynku w OOU jest jedynie okresowo zakłócany przez hałas przelatujących w pobliżu samolotów, lądujących lub startujących z portu lotniczego (...) w W. (opinia akustyczna z 14 września 2016 r. biegłego sądowego T. S. (1), k. 606-675). Powódka wskazywała przy tym, że był możliwy wypoczynek na tarasie w sytuacji braku wzmożonego ruchu lotniczego. Zdaniem Sądu powódka nie wykazała jednak, aby powyższe, okresowe emitowanie hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu wpłynęło na pogorszenie komfortu życia powódki, a także by miało wpływ na jakość życia i zdrowia W. K.. Subiektywne odczucia powódki odnośnie odczuwanych przez nią uciążliwości w tym zakresie nie mogą bowiem przesądzać o faktycznym obniżenia jakości jej życia czy wpływu na zdrowie, tym samym w ocenie sądu powódka nie wykazała powstanie w jej majątku szkody z tego tytułu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 100 k.p.c., stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że powódka wygrała proces w 28%, a pozwany w 72%. Stosownie do art. 108 § 1 k.p.c. szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku (pkt III wyroku).

Mając na uwadze powyższe rozważania i na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł jak w wyroku.

Sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk