Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko W. P.

o zapłatę

I.  Zasądza od W. P. na rzecz M. S. kwotę 116 000 zł (sto szesnaście tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty:

a.  128 000 zł (sto dwadzieścia osiem tysięcy złotych) od dnia 2 października 2011 r. do dnia 30 czerwca 2012 r.,

b.  126 000 zł (sto dwadzieścia sześć tysięcy złotych) od dnia 1 lipca 2012 r. do dnia 7 listopada 2022 r.,

c.  116 000 zł (sto szesnaście tysięcy złotych) od dnia 8 listopada 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  Umarza postępowanie w pozostałym zakresie;

III.  Zasądza od W. P. na rzecz M. S. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 11 317 zł (jedenaście tysięcy trzysta siedemnaście złotych) wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1139/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 października 2023 r. M. S. wniosła o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym od W. P. kwoty 118 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:



128 000 zł od dnia 2 października 2011 r. do dnia 7 listopada 2022 r.;



118 000 zł od dnia 8 listopada 2022 r. do dnia zapłaty,

a ponadto kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka wyjaśniła, że na podstawie umowy z dnia 5 października 2008 r. udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 128 000 zł, którą W. P. zobowiązał się zwrócić do dnia 1 października 2011 r. Zabezpieczenie zwrotu pożyczki stanowił wystawiony przez pozwanego weksel własny. Pomimo wezwań do wykupu weksla oraz zawezwania do próby ugodowej, pozwany nie spłacił pożyczki w całości. Zaznaczyła, że w 2022 r. w rozmowach prowadzonych z jej pełnomocnikiem dotyczących spłaty oraz złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się korzystania z zarzutu przedawnienia, pozwany spłacił 10 000 zł z kwoty udzielonej mu pożyczki ( pozew – k. 3-4).

Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i skierował sprawę do trybu zwykłego ( zarządzenie z dnia 14 listopada 2023 r. – k. 21, zarządzenie z dnia 21 grudnia 2023 r. – k. 28).

W odpowiedzi na pozew pozwany w pierwszej kolejności podniósł zarzut przedawnienia całości dochodzonego roszczenia, a w przypadku nieuwzględnienia tego zarzutu w całości, zarzut przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek od kwoty 128 000 zł za okres od dnia 2 października 2011 r. do dnia 26 października 2020 r. Niezależnie od powyższego, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania. Ponadto zaprzeczył, aby jego oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia było skuteczne ( odpowiedź na pozew – k. 34-35).

Na rozprawie w dniu 21 października 2024 r. pozwany uznał powództwo co do zapłaty kwoty głównej, podnosząc zarzut przedawnienia odsetek za okres do 8 marca 2022 r.

Pełnomocnik powódki podniósł, że niezależnie od niezasadności zarzutu przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek, zarzut ten należy ocenić jako przejaw nadużycia prawa podmiotowego z uwagi na okoliczności zawarcia pożyczki i długotrwały brak spłaty.

Powódka ograniczyła powództwo do kwoty 116 000 zł, ze zrzeczeniem się roszczenia, wskazując, że w 2012 r., po zawezwaniu pozwanego do próby ugodowej, pozwany spłacił 2 000 zł.

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie ( protokół – k. 56-58v).

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny:

M. S. oraz W. P. zawarli w dniu 5 października 2008 r. umowę pożyczki, na mocy której M. S. udzieliła W. P. pożyczki w kwocie 128 000 zł (§ 1 umowy).

Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu całej otrzymanej pożyczki do dnia 1 października 2011 r., bez należnych odsetek (§ 2 ust. 1 umowy).

Stosownie do § 3 umowy, zabezpieczeniem terminowej i pełnej spłaty zadłużenia z udzielonej pożyczki był wystawiony przez pożyczkobiorcę weksel in blanco. W przypadku niewykonania przez pożyczkobiorcę postanowień umowy, pożyczkodawczyni miała prawo uzupełnić kwotę odpowiadającą stanowi aktualnego zadłużenia pożyczkobiorcy, wraz ze wszystkimi kosztami i odsetkami, opatrzyć weksel miejscem i terminem płatności według własnego uznania i wezwać pożyczkobiorcę w terminie 30 dni licząc od daty jego uzupełnienia do jego wykupu

Do umowy pożyczki strony dołączyły deklarację wekslową, zgodnie z którą M. S. miała prawo wpisać sumę wekslową w wysokości zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki z dnia 5 października 2008 r. pomniejszonego o wpłaty dokonane na poczet tego zobowiązania oraz powiększonego o odsetki umowne należne w dacie płatności weksla.

W czasie zawierania umowy pożyczki M. S. oraz W. P. pozostawali w bliskich relacjach towarzyskich. W. P. znajdował się wtedy w trudnej sytuacji finansowej, a pożyczka udzielona przez M. S. miała odsunąć groźbę ryzyka utraty przez powoda domu z uwagi na niespłacanie kredytu ( umowa pożyczki z dnia 5 października 2008 r. – k. 8-9, deklaracja wekslowa – k. 12, zeznania powódki – k. 56-57, zeznania pozwanego – k. 57-58).

W. P. nie spłacił pożyczki w przewidzianym umową terminie, wobec czego M. S. wypełniła weksel na kwotę 128 000 zł, z terminem płatności do dnia 1 października 2011 r., a następnie pismem z dnia 15 listopada 2011 r. skierowała do W. P. wezwanie do wykupu weksla w terminie 3 dni; W. P. odebrał wezwanie w dniu 23 listopada 2011 r. ( weksel – k. 11, wezwanie do zapłaty z dnia 15 listopada 2011 r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 14-15).

Z uwagi na brak spłaty pożyczki (wykupu weksla), M. S. złożyła do Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim zawezwanie do próby ugodowej (sygn. I Co 2380/11). Rozprawa odbyła się w dniu 16 maja 2012 r. W. P. zobowiązał się do spłaty zadłużenia w ratach, dokonując częściowej spłaty pożyczki w wysokości 2 000 zł ( zawiadomienie z dnia 28 lutego 2012 r. – k. 16, zeznania powódki M. S. – k. 56-57, zeznania pozwanego W. P. – k. 57-58).

W późniejszym czasie M. S. i W. P. pozostawali w stałym kontakcie – spotykali się i rozmawiali telefonicznie. W. P. ponawiał obietnice spłaty zadłużenia – co najmniej raz w roku zobowiązywał się do spłaty pożyczki. Ostatnie takie zapewnienie złożył M. S. w 2021 r.

W dniu 8 marca 2022 r. W. P. złożył oświadczenie, w którym potwierdził, że w dniu 5 października 2008 r. zawarł z M. S. umowę pożyczki na kwotę 128 000 zł, na dzień złożenia oświadczenia pożyczka nie została spłacona oraz że wyraża gotowość spłaty pożyczki i w związku z tym zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia ( oświadczenie z dnia 8 marca 2022 r. – k. 10, zeznania powódki M. S. – k. 56-57, zeznania pozwanego W. P. – k. 57-58).

W dniu 7 listopada 2022 r. W. P. spłacił częściowo pożyczkę kwotą 10 000 zł ( potwierdzenie uiszczenia przelewu – k. 13, zeznania pozwanego W. P. – k. 57-58).

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał w oparciu o złożone przez strony dokumenty, niezakwestionowane ich twierdzenia oraz zeznania.

Zeznania powódki ( k. 56-57) zasługiwały na wiarę w całości, bowiem były logiczne, przekonujące w świetle doświadczenia życiowego oraz korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym. Zeznania W. P. ( k. 57-58) z podobnych względów również zasługiwały na uwzględnienie, z wyjątkiem jednak twierdzenia, że poza częściową spłatą pożyczki kwotami 2 000 zł w 2012 r. i 10 000 zł w listopadzie 2022 r., dokonał on innych spłat w łącznej kwocie od 4 000 zł do 8 000 zł, bowiem pozwany nie pamiętał konkretnej kwoty, jaką miał rzekomo uiścić, nie wskazał kiedy miałby dokonać spłaty, a jego zeznania w tym zakresie nie znajdują potwierdzenia w innych dowodach, w tym zeznaniach powódki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ostateczne żądanie pozwu zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgromadzony materiał dowodowy potwierdza, że w dniu 2 października 2008 r. strony zawarły umowę pożyczki na kwotę 128 000 zł, którą pozwany miał zwrócić do dnia 1 października 2011 r. i kwota ta została pozwanemu wypłacona.

Pozwany pozostawał w opóźnieniu w zwrocie pożyczki od dnia 2 października 2011 r., a skoro strony nie określiły w umowie wysokości odsetek za opóźnienie, podstawę ich zasądzenia na rzecz powódki stanowi art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Odnośnie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia wskazać trzeba, że zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Wskazać przy tym trzeba, że zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104), która weszła w życie w dniu 9 lipca 2018 r., do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie tej ustawy przepisy Kodeksu cywilnego w brzmieniu nadanym tą ustawą, jeżeli jednak zgodnie z nowelizacją termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie tej ustawy, chyba że przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie tej ustawy przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu nastąpiłoby wcześniej.

Podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot należności głównej nie zasługuje na uwzględnienie już z tego względu, że w oświadczeniu z 8 marca 2022 r. pozwany wyraźnie zrzekł się tego zarzutu (art. 117 § 2 k.c.). Podkreślić przy tym trzeba, że skoro źródłem roszczenia o zapłatę odsetek za opóźnienie, w razie uregulowania tej kwestii w umowie, jest ustawa, to przyjąć należy, że skoro w dniu 8 marca 2022 r. pozwany oświadczył: „wyrażam gotowość spłaty pożyczki i w związku z tym zrzekam się korzystania z zarzutu przedawnienia” to oświadczenie to obejmowało zarówno roszczenie o zwrot należności głównej, jak i należności ubocznej w postaci odsetek za opóźnienie, skoro oświadczenie nie zawiera wyraźnego zastrzeżenia, że dotyczy jedynie należności głównej.

Niezależnie od powyższego zważyć trzeba, że zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 i 2 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, a ponadto przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Zgodnie z art. 124 § 1 k.c. po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Uznanie w rozumieniu ww. przepisu może mieć postać uznania właściwego, stanowiącego wyraźne oświadczenie woli dłużnika o uznaniu roszczenia, jak i uznania niewłaściwego, polegającego na przyznaniu przez dłużnika wobec wierzyciela (oświadczenie wiedzy), że dług istnieje. Dla skuteczności uznania niewłaściwego nie jest wymagane istnienie po stronie zobowiązanego zamiaru wywołania skutku prawnego w postaci przerwania biegu przedawnienia. Istotne natomiast jest to, aby zachowanie zobowiązanego mogło uzasadniać przekonanie osoby uprawnionej, że zobowiązany jest świadom swojego obowiązku, a w konsekwencji by mogło uzasadniać oczekiwanie uprawnionego, że świadczenie na jego rzecz zostanie spełnione (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2010 r., sygn. I CSK 457/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2020 r., V CSK 628/18, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2012 r., sygn. IV CSK 366/11).

Rozpoczęty w dniu 1 października 2011 r. 10-letni okres przedawnienia roszczenia o zwrot należności głównej i 3-letni przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek za opóźnienie uległ przerwaniu na skutek złożonego przez powódkę wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, na skutek którego termin posiedzenia pojednawczego został wyznaczony na dzień 16 maja 2012 r. Na skutek zawartego wtedy porozumienia, pozwany spłacił pożyczkę niezwłocznie w dwóch ratach w łącznej kwocie 2 000 zł. Skoro zaś z materiału dowodowego nie wynika, kiedy dokładnie pozwany dokonał spłaty przyjąć należało, kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego, że pozwany zapłacił tę należność w dwóch miesięcznych ratach najpóźniej do końca czerwca 2012 r.

Przedawnienie roszczenia o zwrot reszty pożyczki, którego ponowny bieg rozpoczął się w dniu 16 maja 2012 r., było następnie systematycznie, corocznie przerywane na skutek uznań niewłaściwych, które miały postać dawanych powódce przez pozwanego zwykle 2 razy do roku zapewnień, że pożyczkę zwróci – ostatnie takie zapewnienie pozwany złożył w 2021 r.

W tych okolicznościach brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia dla zarzutu, że w dniu wytoczenia powództwa (30 października 2023 r.), roszczenie o zwrot pożyczki i zapłatę związanego z nią świadczenia ubocznego w postaci odsetek za opóźnienie, było przedawnione – składane przez pozwanego powódce przynajmniej raz w roku, ostatnio w 2021 r., zapewnienia, że pożyczkę zwróci powodowało systematyczne przerywanie biegu przedawnienia.

Dodać trzeba, że nawet gdyby przyjąć, że uznania niewłaściwe i zrzeczenie się zarzutu przedawnienia złożone w marcu 2022 r. nie dotyczyło należności ubocznej w postaci odsetek, zarzut przedawnienia w tym zakresie należałoby ocenić w świetle art. 5 k.c., zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Należy mieć na uwadze fakt, że korzystając z relacji towarzyskich pozwany uzyskał od powódki nieoprocentowaną pożyczkę w kwocie 128 000 zł na okres 3 lat, co wiązało się dla powódki z utratą zysku z kapitału, jaki za ten okres mogłaby uzyskać np. w ramach lokaty bankowej. Skoro zaś opóźniając zwrot pożyczki na skutek systematycznych, wielokrotnych zapewnień składanych powódce, nadal korzystając z łączących strony więzi towarzyskich, pozwany pozbawił powódkę na wiele lat możliwości korzystania z kapitału stanowiącego przedmiot pożyczki, doprowadzając do utraty w znacznym stopniu siły nabywczej tej kwoty [w 2008 r. kwota pożyczki stanowiła około 3,6-krotność przeciętnego rocznego wynagrodzenia, w 2011 r. około 3,1-krotność, a w 2019 r. (zarzut przedawnienia mógłby odnieść skutek zasadniczo jedynie w zakresie odsetek należnych za okres do końca 2019 r.) już jedynie 2,1-krotność – https://wskazniki.gofin.pl/8,126,1,przecietne-wynagrodzenie-za-lata-od-1950-r-do-2023-r.html], to uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek za okres do końca 2019 r. byłoby rażąco sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości i deprecjonowałoby znaczenie uczciwości w niekomercyjnych relacjach międzyludzkich.

Mając powyższe na uwadze, należało zasądzić od pozwanego na rzecz powódki zaległy kapitał pożyczki w kwocie 116 000 zł oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 126 000 zł za okres od 1 lipca 2012 r. do dnia 7 listopada 2022 r., kiedy to pozwany dokonał kolejnej częściowej spłaty pożyczki w wysokości 10 000 zł oraz od kwoty 116 000 zł
od 8 listopada 2022 r. do dnia zapłaty.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

Postępowanie należało umorzyć w części wobec cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, do czego doszło na rozprawie w dniu 21 października 2024 r, o czym Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. art. 203 § 1 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie III wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na podstawie tych przepisów Sąd obciążył przegrywającego sprawę pozwanego poniesionymi przez powódkę kosztami obejmującymi: 5 900 zł opłaty od pozwu, 5 400 zł wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego ustalonego stosownie do § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Od tych kwot zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.