Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 12 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Paweł Stosio

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2021 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. R. i Z. R.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

w przedmiocie wniosku powodów o zabezpieczenie

postanawia:

1.  udzielić zabezpieczenia roszczenia powodom A. R. i Z. R. o ustalenie poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu przez powodów wynikających z umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) pomiędzy powodami a pozwanym z dnia 1 sierpnia 2008 r. w wysokości i terminach określonych umową, w okresie od dnia 5 marca 2021 r. do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie;

2.  zakazać pozwanemu przekazywania do Biura (...) oraz Systemu Bankowy Rejestr informacji o niedokonywaniu przez powodów spłat rat kredytu w okresie od dnia 5 marca 2021 r. do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie;

3.  w pozostałym zakresie oddalić wniosek o zabezpieczenie.

Sygn. akt I C 1231/21 Warszawa, dn. 2 kwietnia 2021 r.

Uzasadnienie postanowienia z 12 marca 2021 r.

wydanego w przedmiocie zabezpieczenia powództwa.

W pozwie z dnia 5 marca 2021 r. (data stempla pocztowego, koperta, k. 50) powodowie A. R. i Z. R. domagali się w żądaniu głównym ustalenia nieistnienia umowy (stwierdzenia nieważności umowy) kredytu indeksowanego do CHF (bliżej tam opisanej) oraz zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na swoją rzecz solidarnie kwoty 377.961,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W pozwie zawarto także roszczenie ewentualne o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 173.508,39 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz ustalenie, że część postanowień umownych stanowi niedozwolone postanowienia umowne i nie wiąże powodów od chwili zawarcia umowy. Ponadto powodowie wnieśli o zabezpieczenie roszczenia poprzez uprawnienie do zaprzestania spłat rat kapitałowo-odsetkowych z tytułu umowy kredytu od dnia złożenia pozwu do dnia prawomocnego zakończenia postępowania, zakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy kredytu hipotecznego oraz zakazanie pozwanemu przekazywania do Biura (...) oraz Systemu Bankowy Rejestr informacji o niespłacaniu przez powodów rat kredytu od dnia wytoczenia powództwa do dnia prawomocnego zakończenia postępowania.

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

A. R. i Z. R. w dniu 1 sierpnia 2008 r. zawarli z (...) Bankiem S.A. poprzednikiem prawnym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego na cele mieszkaniowe (...) nr (...). Kwota kredytu wynosiła 450.000,00 zł. W § 2 ust. 2 umowy wskazano, że kwota kredytu denominowanego w CHF lub transza kredytu zostanie określona według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu.

Na wstępie niniejszych rozważań wskazać należy, iż postępowanie zabezpieczające jest procesową formą tymczasowej ochrony prawnej i spełnia pomocniczą rolę w stosunku do postępowania rozpoznawczego. Jego celem jest zapewnienie efektywności orzeczenia wydanego w postępowaniu, w którym wierzyciel ma dochodzić swego roszczenia, jednakże bez przesądzania o kształcie przyszłego rozstrzygnięcia w sprawie.

Zgodnie z art. 730 § 2 kpc sąd może udzielić zabezpieczenia zarówno przed wszczęciem postępowania jak i w jego toku. W myśl art. 730 ¹ § 1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona postępowania, która uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w jego udzieleniu. Interes prawny występuje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (730 ¹ § 2 kpc).

Należy wyjaśnić, że roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli prima facie jest znaczna szansa na jego istnienie, co nie wyklucza tego, iż w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego, sąd poczyni odmienną ocenę (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie: z 27 kwietnia 2006 r., sygn. akt I ACz 468/08 - LEX nr 516571). Wymóg uprawdopodobnienia, a nie dowiedzenia istnienia roszczenia, oznacza zwolnienie strony, obciążonej ciężarem takiego uprawdopodobnienia, z obowiązku zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Do uprawdopodobnienia roszczenia nie jest natomiast wystarczające samo tylko przedstawienie gołosłownych twierdzeń co do okoliczności, które roszczenie to miałyby uzasadniać.

Strona powodowa uprawdopodobniła, że:

1.  zawarto z pozwanym bankiem umowę kredytu indeksowanego do CHF (umowa k. 29), na podstawie której bank wypłacił 450.000,00 zł;

2.  do dnia 07 grudnia 2020 r. zapłacono tytułem spłaty bankowi łącznie kwotę 461.669,70 zł (zaświadczenie k. 39-42).

Sąd uznał, że powodowie uprawdopodobnili okoliczności faktyczne sprawy przytoczone w pozwie, a tym samym swoje roszczenia wobec pozwanego banku, zatem została spełniona pierwsza przesłanka, o której mowa w art. 730 ¹ § 1 k.p.c. Powodowie przedłożonymi do akt dokumentami poświadczającymi zawarcie umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF (umowa) i warunki spłat jego rat (oraz zaświadczenie z banku) uprawdopodobnili swoje roszczenie wobec pozwanego banku o stwierdzenie nieważności umowy kredytu. Stwierdzić bowiem należy, że w świetle pozwu, kwota kredytu podlegająca zwrotowi nie jest w umowie ściśle oznaczona, jak również nie są wskazane szczegółowe, obiektywne zasady jej określenia. Bankowi pozostawiono bowiem swobodne określenie kwoty podlegającej zwrotowi przez kredytobiorcę, ponieważ umowa, ani Ogólne Warunki Kredytowania nie precyzowały w dostateczny sposób, jak kredytujący bank wyznacza kursy walut w sporządzanej przez siebie Tabeli kursów, na podstawie której określone zostaje saldo kredytu i wysokość rat. Takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego naruszałoby zaś jego istotę, gdyż wprowadzałoby do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów zakreślających granice swobody jednej ze stron. Nie ulega wątpliwości, że naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 353 ¹ k.c. i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą ( art. 58 k.c.) [por. wyrok SA w Warszawie o sygn.. akt V ACa 567/18]. Analiza pozwu oraz dołączonej do niego umowy kredytu prowadzi do przekonania, że mogące zostać dotknięte nieważnością postanowienia dotyczą głównego świadczenia kredytobiorcy, tj. zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu i zapłaty odsetek, co należy do przedmiotowo istotnych elementów treści czynności prawnej umowy kredytu.

Niezależnie od powyższego, nawet jeśli by przyjąć, że klauzula umowna określająca wysokość kredytu, a wraz z nią cała Umowa kredytu, jest ważna, to, w świetle pozwu, zawarte w Umowie postanowienia określające sposoby wyliczenia kwoty kredytu i wysokości rat kredytu należałoby uznać za abuzywne, a tym samym nieskuteczne. Wskazują na to niezależnie od siebie treść § 2 ust. 2, § 4 ust. 1a oraz § 9 ust. 2 zd. 2-4 umowy kredytu hipotecznego , które to postanowienia pozwalają pozwanemu bankowi na swobodne kształtowanie wysokości świadczenia należnego mu od powodów jako kredytobiorców.

Ponadto podobne klauzule indeksacyjne jak wskazane w § 2 ust. 2, § 4 ust. 1a oraz § 9 ust. 2 zd. 2-4 umowy stosowane przez inne instytucje bankowe zostały wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKIK jako abuzywne.

Przenosząc ten wywód do roszczeń strony powodowej należy stwierdzić, że roszczenie główne jest uprawdopodobnione w zakresie żądania ustalenia nieważności. Strona powodowa ma interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc w takim ustaleniu, ponieważ dopiero wskazanie tej okoliczności w wyroku sądu daje stronom umowy pełne zakończenie sporu – gwarantowane powagą rzeczy osądzonej. Wbrew tradycyjnemu rozumieniu tego przepisu możliwość dochodzenia zapłaty w ocenie Sądu stanowczo nie jest wystarczająca.

Za uprawdopodobniony należy uznać interes prawny strony powodowej w udzieleniu zabezpieczenia. Zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa wygenerowała bowiem długoterminowy stosunek prawny, który nie został dotychczas wykonany. Ewentualne uwzględnienie roszczeń kredytobiorców o zapłatę (zwrot) należności spełnionych dotychczas na rzecz banku nie reguluje w sposób ostateczny wzajemnych relacji stron. Podkreślenia wymaga fakt, iż stwierdzenie nieważności umowy przesądza nie tylko o możliwości domagania się zwrotu już spełnionych świadczeń. Rozstrzyga również w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia banku wynikające z umowy. Na tym zaś polega interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c.

Zauważyć należy, że Sąd Najwyższy dotąd regularnie wypowiadał się o konieczności rozliczenia nieważnej umowy kredytu na podstawie tzw. teorii dwóch kondykcji, przewidującej osobny zwrot świadczeń przez każdą ze stron umowy. Uregulowanie stosunków między stronami na czas trwania procesu polegające na wstrzymaniu obowiązku spłaty rat, które z racji nieważności umowy nie są należne, pozwala na uniknięcie kolejnego procesu o ich zwrot. Taki proces należy traktować jako poważne utrudnienie realizacji celu postępowania.

Zgodnie z art. 730 (1) § 2 kpc interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przepis ten powinien być wykładany w sposób zapewniający maksymalne zastosowanie regulacji płynących z prawa europejskiego w tym Dyrektywy 93/13, której implementacją są polskie przepisy art. 385 (1) i następne kc. Rozważane regulacje zmierzają do zaniechania stosowania przez przedsiębiorców niedozwolonych postanowień umownych, w tym do zapewnienia pełnej restytucji świadczeń spełnionych na podstawie takich warunków (por. wyrok TSUE w sprawie C-154/15). W wyroku C- 407/18 TSUE wskazał, że niezgodne z przepisami powołanej dyrektywy są regulacje krajowe, które uniemożliwiają sądowi zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu zbadania podniesionych przez konsumenta zarzutów abuzywności umowy. Wyrok ten zapadł na skutek odesłanie prejudycjalnego w sprawie odpowiadającej polskiemu powództwu o pozbawienie wykonalności aktu notarialnego, w którym konsument poddał się egzekucji dla zabezpieczenia umowy kredytowej. Skoro zgodnie z powołanym orzeczeniem dopuszczalne jest zabezpieczenie roszczenia konsumenta poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego zmierzającego do wykonania potencjalnie abuzywnych postanowień umowy, to tym bardziej dopuszczalne jest wstrzymanie wykonania umowy tego rodzaju.

Zauważyć należy, że celem postępowania w sprawie niniejszej jest nie tylko sądowe potwierdzenie nieważności umowy na skutek usunięcia z niej klauzul abuzywnych, ale także zapobieżenie spełnianiu świadczeń na ich podstawie. Odmowa zabezpieczenia oznaczałaby zatem zezwolenie sądu na realizację abuzywnej umowy i skutkowała koniecznością wytoczenia kolejnego powództwa o zapłatę, aby zrealizować w pełni skutek restytucyjny związany z uznaniem określonych postanowień za abuzywne.

Zauważyć należy, że suma wpłat uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego tytułem realizacji rat kapitałowo odsetkowych do dnia 7 grudnia 2020 r. była wyższa od sumy udzielonego w ramach kredytu kapitału o ponad 10.000,00 zł.

Powyższe dotyczy także zakazania pozwanemu przekazywania danych powodów do Biura (...) oraz Systemu Bankowy Rejestr od dnia złożenia pozwu do dnia prawomocnego zakończenia postępowania. Z uwagi na pkt 1 sentencji postanowienia z dnia 12 marca 2021 r. brak jest podstaw do składania do ww. podmiotu informacji o zaprzestaniu przez powodów regulowania zobowiązań kredytowych objętych umową łączącą strony. Taka informacja mogłaby bowiem skutkować negatywnymi konsekwencjami dla powodów na przyszłość polegającymi chociażby na negatywnej ocenie ich zdolności kredytowej, w tym także, w toku kolejnych procesów kredytowych i uzyskaniu środków finansowych na pokrycie istotnych potrzeb życiowych.

Art. 755 § 1 kpc w przeciwieństwie do art. 747 kpc przy zabezpieczeniu roszczeń niepieniężnych wymienia niektóre ze sposobów zabezpieczeń, wskazując, że sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. Wskazane w pkt 1 i 2 sentencji postanowienia z dnia 12 marca 2021 r. środki zabezpieczenia są przewidziane w art. 755 § 1 pkt 1 kpc w odniesieniu do roszczenia niepieniężnego.

Oddalenie wniosku dotyczy jedynie żądania powodów w zakresie udzielenia zabezpieczenia poprzez zakazanie złożenia pozwanemu oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy kredytu oraz w zakresie w jakim powodowie żądali zabezpieczenia roszczenia pieniężnego. Z uwagi na uprawdopodobnienie przez powodów nieważności umowy kredytu brak jest umowy która mogłaby zostać wypowiedziana przez pozwany bank.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

Z: odpis uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi pozwanego (wniosek o zabezpieczenie – sprawa pilna)