Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa A. D., R. D.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę ewentualnie o zapłatę ewentualnie o zapłatę ewentualnie o ustalenie i zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  ustala, że powodowie przegrali proces w 100% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.

Sygn. akt I C 1261/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 czerwca 2017 r. skierowanym łącznie przez dziewiętnastu powodów, w tym A. D. i R. D., zastępowanych przez profesjonalnego pełnomocnika, A. D. i R. D. wystąpili przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. z o:

1.  ustalenie nieistnienia wierzytelności strony pozwanej wynikającej z umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2007 r. w stosunku do powodów na dzień 28 lutego 2017 r. w zakresie kwoty 548.002,06 zł bowiem ww. pozostała do spłaty na ten dzień kwota 249.246,86 zł w odniesieniu do całej kwoty zadłużenia,

ewentualnie

2.  o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwoty 94.046,99 zł z tytułu nadpłaty rat, na którą składają się kwota 55.377,15 zł – część kapitałowa, 38.669,84 zł – część odsetkowa – w zakresie rat uiszczonych do tej daty wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od części nadpłaty każdej z rat – zgodnie z załączoną tabelą – tj. od daty wymagalności poszczególnych rat do daty zapłaty,

ewentualnie

3.  unieważnienie wskazanej powyżej umowy o kredyt mieszkaniowy w oparciu o przepis art. 12 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w szczególności – w całości, bądź w zakresie § 1 ust. 1 CSU, § 2 ust. 1, 2, 3 CSU, § 1 ust. 2 COU, § 3 ust. 1 COU, § 5 ust. 1 i 2 COU, § 11 ust. 2 i 3 COU, § 13 ust. 7 COU, co winno zostać połączone z obowiązkiem zapłaty na rzecz powodów solidarnie kwot wskazanych w ww. pkt 2 pozwu (według stanu na dzień 28 lutego 2017 r.).

Nadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm prawem przepisanych (pozew, k. 4-40).

W odpowiedzi na pozew (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w pierwszej kolejności przed wdaniem się w spór podniosła zarzut braku współuczestnictwa formalnego po stronie powodowej. Nadto pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych (odpowiedź na pozew, k. 167-207).

Zarządzeniem z dnia 4 grudnia 2018 r. wyłączono do odrębnego postępowania roszczenia majątkowe A. D. i R. D. skierowane przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., wobec braku współuczestnictwa formalnego po stronie powodowej (zarządzenie z 4 grudnia 2018 r., k. 2-3).

Pismem procesowym z dnia 22 sierpnia 2019 r. strona powodowa dokonała modyfikacji powództwa wnosząc o:

1.  a) ustalenie nieistnienia wierzytelności strony pozwanej wynikającej z umowy kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2007 r. w stosunku do powodów na dzień 28 lutego 2017 r. w zakresie kwoty 721.348,45 zł bowiem ww. pozostała do spłaty na ten dzień kwota 200.344,92 zł w odniesieniu do całej kwoty zadłużenia, ewentualnie b) stwierdzenie, że umowa kredytu mieszkaniowego (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2007 r. jest nieważna w całości od samego początku, bądź nie istnieje, ewentualnie c) zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 321.416,04 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na dzień 09.08.2019 r.) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

ewentualnie (roszczenie ewentualne I)

2.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 113.636,84 zł z tytułu nadpłaty rat mieszkaniowego (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2007 r. na którą składają się: 83.168,20 zł – część kapitałowa, 30.468,64 zł – część odsetkowa – uiszczonych na dzień 9 sierpnia 2019 r. w zakresie rat uiszczonych do tej daty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

ewentualnie (roszczenie ewentualne II)

3.  unieważnienie wskazanej powyżej umowy o kredyt mieszkaniowy w oparciu o przepis art. 12 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w szczególności – w całości oraz zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń, od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 321.416,04 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia następującego po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku do dnia zapłaty – z obowiązkiem równoczesnej zapłaty przez powodów na rzecz strony pozwanej kwoty 521.760,96 zł.

Jednocześnie powodowie oświadczyli, że potrącają z wpłaconych przez siebie na dzień 9 sierpnia 2019 r. kwotę 321.416,04 zł z wpłaconą im przez pozwany bank kwotą 521.760,96 zł do wysokości kwoty niższej tj. kwoty dotychczas uiszczonej na rachunek kredytu. W związku z tym, by dokonać rozliczenia z pozwanym bankiem na dzień 9 sierpnia 2019 r. (dzień wykonania analizy zadłużenia powodów) powodowie są zobowiązani zwrócić na rzecz banku kwotę 200.344,92 zł (pismo procesowe strony powodowej, k. 372-426).

W odpowiedzi na modyfikację pozwany wskazał, że podtrzymuje w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie, w tym wnioski dowodowe dotychczas zgłoszone (pismo procesowe pozwanego, k. 600-619).

Pismem procesowym z dnia 30 marca 2021 r. (data nadania przesyłki, k. 935) strona powodowa wniosła o:

1.  stwierdzenie, iż umowa kredytu nr (...) z dnia 20 czerwca 2007 r. w oparciu o przepis art. 58 § 1 k.c., art. 58 § 2 k.c. – jest nieważna w całości oraz o zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na rzecz pozwanego na dzień 8 stycznia 2021 r.) płatnych w ten sposób, iż zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 22 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty; co do kwoty 321.416,04 zł i od dnia wniesienia niniejszego pisma do dnia zapłaty co do kwoty 40.219,15 zł;

ewentualnie:

2.  zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na rzecz pozwanego na dzień 8 stycznia 2021 r.) płatnych w ten sposób, iż zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 22 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty; co do kwoty 321.416,04 zł i od dnia wniesienia niniejszego pisma do dnia zapłaty co do kwoty 40.219,15 zł;

(żądanie wskazane w pkt 1 i 2 zgłoszono na wypadek przyjęcia, że umowa jest nieważna w całości, w ramach żądania 1 żądanie ustalenia nieistnienia umowy jest ewentualne w stosunku do żądania unieważnienia umowy; żądanie 1 jest żądaniem głównym, w ramach którego strona powodowa domaga się stwierdzenia nieważności umowy, którego konsekwencją ma być zwrot spełnionego świadczenia a żądanie 2 jest żądaniem ewentualnym – o zapłatę);

ewentualnie:

3.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 132.511,16 zł z tytułu nadpłaty rat kredytu – uiszczonych na dzień 8 stycznia 2021 r. płatnych w ten sposób, iż zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

(żądanie zgłoszone na wypadek przyjęcia przez Sąd, że umowa o kredytu nie wiąże jedynie w zakresie mechanizmu denominacji)

ewentualnie:

4.  unieważnienie wskazanej umowy o kredyt, w oparciu o przepis art. 3, art. 5-7, ar. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w zw. z art. 58 § 2 k.c. oraz o zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na rzecz pozwanego na dzień 8 stycznia 2021 r.) płatnych w ten sposób, że zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pismo procesowe strony powodowej zawierające modyfikację powództwa, k. 908-921).

W odpowiedzi na modyfikację pozwany wskazał, że wnosi o to by sąd oddalił powództwo w całości, także w wersji po modyfikacjach (pismo procesowe pozwanego, k. 942-946).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie (protokół rozprawy z 12 kwietnia 2024 r., k. 1158).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. D. i R. D. poszukiwali środków na zakup lokalu mieszkalnego o pow. 63 m ² na rynku pierwotnym w K.. Odbyli dwa spotkania z pośrednikiem, który polecił im Bank (...). W przeszłości zawierali z tym samym bankiem umowę kredytu denominowanego na zakup działki. Pierwszy kredyt walutowy spłacili w rok, był stabilny, więc mieli dobre doświadczenia po pierwszym kredycie walutowym. W banku odbyli łącznie dwa spotkania. Oczekiwali kredytu, który byłby dla nich atrakcyjny finansowo. R. D. wiedział, że kursy walutowe wahają się, zapoznał się z wykresami odnośnie kursu CHF (zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1067, nagranie 00:09:40-00:20:16; zeznania powódki A. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068, nagranie 00:25:01).

Klienci poszukujący kredytu przez pośredników kredytowych byli przez nich obsługiwani, zaś do banku trafiał już konkretny wniosek, na konkretną kwotę. Klient w rozmowie z pracownikiem banku był informowany o wszystkich szczegółach związanych z procesem kredytowania, jednak był to już koniec procesu, którego finałem było podpisanie umowy kredytowej. O wyborze rodzaju i waluty kredytowej decydował zawsze klient. Od pracownika dostawał informacje niezbędne do podjęcia decyzji, jednak sam wybór oferty i decyzja o podpisaniu umowy należała do klienta. Podczas podpisywania umowy kredytowej klient czytał umowę, była ona razem z nim analizowana i otrzymywał od pracownika banku odpowiedzi na zadawane pytania. O możliwości negocjowania kursu byli informowani klienci, którzy wahali się przed wybraniem (...)Banku jako kredytodawcy a wyborem innych banków. Informując klientów o ryzyku kursowym przedstawiano im wykresy kursów historycznych z poprzednich okresów. Klienci otrzymywali również symulację zmian kursu. Stosowne oświadczenie o ponoszeniu ryzyka kursowego było zawarte we wniosku o kredyt mieszkaniowy, który klienci wypełniali i podpisywali. Umowa i wszystkie dodatkowe dokumenty do umowy, były szczegółowo omawiane wraz z wyjaśnieniem wszystkich zapisów, które były dla klienta niejasne. Klient dostawał odpowiedzi na wszystkie zadane pytania i sam podejmował decyzję o podpisaniu umowy (zeznania świadka A. J., zeznania na piśmie, k. 870-874; zeznania świadka J. P., zeznania na piśmie, k. 885; zeznania świadka M. C., zeznania na piśmie, k,. 1014-1014v).

Do rozliczeń kredytów denominowanych w CHF stosuje się kursy dla dewiz. W Tabelach banku (...) stosowano dwa osobne kursy: kurs kupna i sprzedaży walut obcych, co stanowiło typową praktykę rynkową – po kursie niższym kupna” bank kupował walutę od klientów, zaś po kursie wyższym „sprzedaży” bank sprzedawał klientom walutę. Na wysokość kursów walut w tabelach kursowych miał wpływ zastosowany spread, na którego wysokość miały wpływ przede wszystkim dwa podstawowe czynniki:

a) zmienność kursów walut na rynku międzybankowym oraz ich płynność;

b) konkurencyjność zastosowanych w tabelach spreadów w stosunku do spreadów innych banków (zeznania świadka D. G., zeznania na piśmie, k. 845v-846).

W dniu 17 maja 2007 r. A. D. i R. D., za pośrednictwem doradcy finansowego (...), złożyli wniosek o kredyt mieszkaniowy (...) na kwotę 534.375 zł, w walucie CHF, z okresem kredytowania 480 miesięcy na pokrycie zakupu lokalu z rynku pierwotnego. Całkowity koszt inwestycji oszacowano na 534.375 zł, w tym dotychczas wniesiono środki w kwocie 10.000 zł miały zostać zrefinansowane. W dacie wnioskowania o kredyt R. D. miał wykształcenie wyższe ekonomiczne. Pracował na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony za wynagrodzeniem w wysokości (...) zł netto miesięcznie. Posiadał majątek w postaci oszczędności w kwocie (...) zł oraz nieruchomości o wartości (...) zł. Nadto miał zobowiązania finansowe w postaci: kredytu w Banku (...) w walucie CHF (kwota kredytu do spłaty: (...) zł), kredytu w (...) w PLN (kwota kredytu do spłaty (...) zł), limitu w Banku (...) w wysokości (...) zł oraz kredytu w (...) Bank (...) (kredyt samochodowy) 50/50 (kwota do spłaty (...) zł). A. D. również miała wykształcenie wyższe ekonomiczne. Pracowała w branży bankowość/finanse/ubezpieczenia na umowę o pracę na czas nieokreślony za wynagrodzeniem w wysokości(...)zł netto miesięcznie. Posiadała majątek w postaci oszczędności w kwocie (...) zł oraz nieruchomości o wartości (...) zł (wniosek o kredyt mieszkaniowy z 17 maja 2007 r., k. 215-216; formularz danych osobowych A. D., k. 228v; formularz osobowy R. D., k. 217 i 230v; zeznania powoda R. D., protokół z 14 kwietnia 2023 r., k. 1066, nagranie 00:05:43-00:06:32).

W dniu 20 czerwca 2007 r. A. D. i R. D. zawarli z (...) Bank (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w G. umowę nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) (dalej: Umowa). Bank udzielił kredytobiorcy kredytu hipotecznego, na zasadach określonych w Części Szczególnej Umowy (dalej: CSU) oraz w Części Ogólnej Umowy (dalej: COU), a także „Ogólnych warunkach udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...), stanowiących integralną część niniejszej Umowy.

Zgodnie z § 1 ust. 1-3 CSU, kredyt stanowił kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 239.802,10 CHF z przeznaczeniem na:

1) w kwocie złotych stanowiącej równowartość 217.364,48 CHF na finansowanie przedpłat na poczet nabycia od firmy deweloperskiej (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. przy ul. (...), nieruchomości, tj. lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem budowalnym nr (...)znajdującego się w budynku wielorodzinnym nr (...) wraz z boksem garażowym nr (...) znajdującego się pod budynkiem (...), zlokalizowanej w K. pomiędzy ulicami (...), na działce nr (...) dla której urządzona jest przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza księga wieczysta KW Nr (...);

2) w kwocie złotych stanowiącej równowartość 4.487,52 CHF na refinansowanie nakładów i kosztów poniesionych przez kredytobiorcę na cel o którym mowa w pkt 1;

3) inne cele: w kwocie złotych stanowiącej równowartość 17.950,10 CHF na sfinansowanie prac wykończeniowych w lokalu o którym mowa w pkt 1.

Okres kredytowania ustalono od 20 czerwca 2007 r. do 10 czerwca 2047 r. (§ 1 ust. 4 Umowy). Całkowity wkład własny kredytobiorcy wynosił 4.487,52 CHF (§ 1 ust. 5 Umowy).

Oprocentowanie kredytu wynosiło 4,64833 % p.a. (w przypadku uruchomienia środków w dniu podpisania niniejszej CSU). Warunki zmiany oprocentowania określono w § 2 i 3 COU (§ 1 ust. 8 CSU).

Marża banku w dniu udzielenia kredytu wynosiła 2,15 % p.a. (§ 1 ust. 9 CSU).

Stosownie do § 2 ust. 1 CSU, całkowity koszt udzielonego kredytu wynosił szacunkowo 549.618,94 zł, w tym: prowizja za udzielenie kredytu denominowanego w wysokości 3.597,03 CHF pobrana w złotych w kwocie, stanowiącej równowartość 8.301,59 zł (kwota prowizji po przeliczeniu na złote według kursu sprzedaży z dnia podpisania niniejszej umowy), suma odsetek pobranych przez bank przez cały okres kredytowania w kwocie 524.467,10 zł, koszt wynikający z podwyższenia marży banku z tytułu ubezpieczenia kredytu w okresie przejściowym wynosił 10.798,11 zł, koszt wynikający z podwyższenia marży Banku z tytułu ubezpieczenia kredytu od ryzyk związanych z niskim wkładem własnym wynosił 17.252,97 zł.

Łączna kwota wszystkich kosztów, opłat i prowizji związanych z zawarciem umowy oszacowano na 8.301,59 zł, co stanowiło 1,50% kwoty udzielonego kredytu (§ 2 ust. 2 CSU).

Zgodnie z § 2 ust. 3 CSU, pozostałe koszty łącznie wyniosły szacunkowo 16.850,25 zł, w tym 219 zł kosztu ustanowienia hipoteki kaucyjnej, 600 zł kosztu sporządzenia przez rzeczoznawcę wyceny wartości nieruchomości/informacji bankowej o nieruchomości oraz 16.031,25 zł składki z tytułu ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (w przypadku, gdy kredytobiorca ubezpieczył nieruchomość w związku z udzielonym kredytem).

Zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiła hipoteka kaucyjna na kredytowanej nieruchomości do kwoty 802.000zł oraz cesja na rzecz banku praw umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych, potwierdzona przez ubezpieczyciela oraz ubezpieczenie kredytu od ryzyk związanych z niskim wkładem własnym w (...) S.A. (§ 3 CSU).

Uruchomienie kredytu miało nastąpić w transzach na zasadach określonych w Części Ogólnej Umowy (§ 4 ust. 3 i 6 CSU).

Wypłata środków z kredytu denominowanego miała odbyć się na zasadach określonych w §11 COU (§ 4 ust. 8 CSU).

Zgodnie z § 1 ust. 2 COU, w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu wypłacana w złotych, zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.

W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej ryzyko związane ze zmianą kursu waluty oraz zmianą wysokości spreadu walutowego ponosi kredytobiorca, z uwzględnieniem § 11 ust. 2-4 oraz § 18 ust. 6 (§ 1 ust. 2 COU).

Oprocentowanie kredytu, określone w § 1 ust. 8 CSU, ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sum odpowiedniej stopy bazowej oraz marży banku. Stopa bazowa odpowiada obowiązującej w ostatnim dniu roboczym przed dniem uruchomienia środków stawce: LIBOR 3M w przypadku kredytów denominowanych w USD lub CHF (§ 2 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 COU).

W myśl § 7 ust. 5 i 6 COU, w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, prowizje pobierane są w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej. Do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote, stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów, obowiązującej w Banku w dniu zapłaty prowizji, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.

Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu wypłaty środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (§ 11 ust. 3 COU).

Stosownie do treści § 13 ust. 7 COU, w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:

1) harmonogram spłaty kredytu wyrażony jest w walucie, w której kredyt jest denominowany;

2) spłata następuje w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej;

3) do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu spłaty, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych (umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z 20 czerwca 2007 r., k. 79-86; Ogólne warunki udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...), maj 2007 r., k. 246-255).

R. D. jedynie przejrzał umowę przed jej podpisaniem, nie przeczytał jej (zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068, nagranie 00:20:15-00:22:56). A. D. czytała umowę, jednak nie mogła potwierdzić czy przeczytała ją w całości (zeznania powódki A. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068, nagranie 00:25:34-00:25:34). W dacie zawarcia umowy żadne z kredytobiorców nie prowadziło działalności gospodarczej (zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1066, nagranie 00:07:48; zeznania powódki A. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068, nagranie 00:25:01).

Środki kredytu zostały wypłacone w transzach:

- w dniu 29 czerwca 2007 r. wypłacono kwotę 90.700 zł, która odpowiadała kwocie 40.650,77 CHF przeliczonej po kursie banku 2,2312;

- w dniu 28 września 2007 r. wypłacono kwotę 80.700 zł, która odpowiadała kwocie 36.133,24 CHF przeliczonej po kursie banku 2,2334;

- w dniu 10 października 2007 r. wypłacono kwotę 0,02 zł, która odpowiadała kwocie 0,01 CHF przeliczonej po kursie banku 2,2816;

- w dniu 28 grudnia 2007 r. wypłacono kwotę 80.700 zł, która odpowiadała kwocie 37.974,68 CHF przeliczonej po kursie banku 2,1251;

- w dniu 31 marca 2008 r. wypłacono kwotę 80.700 zł, która odpowiadała kwocie 36.820,73CHF przeliczonej po kursie banku 2,1917;

- w dniu 11 lipca 2008 r. wypłacono kwotę 72.603,12 zł, którą odpowiadała kwocie 36.820,73 CHF przeliczonej po kursie banku 1,9718;

- w dniu 28 sierpnia 2008 r. wypłacono kwotę 8.096,88 zł, która odpowiadała kwocie 4.007,76 CHF przeliczonej po kursie banku 2,0203;

- w dniu 2 października 2008 r. wypłacono kwotę 68.980,67 zł, która odpowiadała kwocie 32.576,47 CHF przeliczonej po kursie banku 2,1175;

- w dniu 10 stycznia 2009 r. wypłacono kwotę 39.280,27 zł, która odpowiadała kwocie 14.817,71 CHF przeliczonej po kursie banku 2,6509.

Tym samym kwota kredytu w wysokości 521.760,96 zł została przeliczona przez bank na kwotę 239.802,10 CHF (wypłata kredytu, k. 93).

W okresie od 20 czerwca 2007 r. do 19 czerwca 2017 r. z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych z umowy o kredyt kredytobiorcy uiścili na rzecz banku łącznie 256.136,60 zł, w tym 160.234,18 zł tytułem rat kapitałowych oraz 95.902,42 zł tytułem rat odsetkowych (opinia z 24 września 2023 r. biegłego sądowego P. G. biegłego ds. bankowości uniwersalnej, k. 1095).

Przyjmując, że kredyt stanowiłby kredyt złotówkowy w kwotach i terminach faktycznie wypłaconych, oprocentowanych według stawki WIBOR 3M i marży Banku wskazanej w umowie kredytu, z zachowaniem pozostałych postanowień umowy kredytu, kredytobiorcy w okresie od 20 czerwca 2007 r. do 19 czerwca 2007 r. uiściliby na rzecz banku łącznie 286.148,43 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, w tym 54.890,08 zł tytułem rat kapitałowych oraz 231.258,35 zł tytułem rat odsetkowych. Tym samym różnica w spłatach w przypadku porównania wysokości rat należnych z wysokością rat faktycznie zapłaconych, wynosiłaby 30.011,83 zł (256.136,60 zł minus 286.148,43 zł) i stanowiłaby niedopłatę po stronie kredytobiorców (opinia z 24 września 2023 r. biegłego sądowego P. G. biegłego ds. bankowości uniwersalnej, k. 1095).

(...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. jest następcą prawnym (...) Bank (...) S.A. w drodze połączenia w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. – tj. przez przeniesienie całego majątku (...) Bank (...) S.A. jako spółki przejmowanej, na rzecz (...) Banku (...) S.A. jako spółki przejmującej bezsporne).

Kredytowana nieruchomość nie była wynajmowana. Powodowie nadal spłacają kredyt. (zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1066, nagranie 00:08:19).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd w całości dał wiarę dokumentom wymienionym w stanie faktycznym, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a Sąd nie miał podstaw do podważenia ich wiarygodności bądź zawartej w nich treści z urzędu.

Sąd, ustalając stan faktyczny, w części oparł się na zeznaniach świadka M. C. (zeznania na piśmie, k. 1012-1014) oraz świadka J. P. (poprzednio: N.) (zeznania na piśmie, k. 882-886) w zakresie istotnym dla ustalenia stanu faktycznego. Wskazani świadkowie byli pracownikami banku, którzy w imieniu banku podpisywali sporną Umowy kredytu hipotecznego. Świadkowie wskazali standardową procedurę zawierania umów waloryzowanych do CHF z klientami, procedurę jej zawierania, możliwości i zakres negocjacji warunków umowy kredytowej. Świadkowie w pytaniach dotyczących konkretnie powodów i zawartej z nimi Umowy kredytowej zasłaniali się niepamięcią.

Sąd oparł ustalenia stanu faktycznego również na zeznaniach świadka A. J. (zeznania na piśmie, k. 870-876) oraz świadka D. G. (zeznania na piśmie, k. 845-848) – pracowników pozwanego banku w zakresie wskazanym w ustalonym przez Sąd stanie faktycznym sprawy. Świadek A. J. pracował w Banku (...) na stanowisku doradcy finansowego i przywoływał standardową procedurę zawierania umów waloryzowanych do CHF z klientami, procedurę jej zawierania, możliwości i zakres negocjacji warunków umowy kredytowej. Z kolei do obowiązków świadka D. G. nie należało tworzenie, negocjowanie, podpisywanie umów kredytowych czy obsługa kredytów, a który uczestniczył w czynnościach ustalania tabel kursowych banku.

Sąd nie przeprowadził dowodu z zeznań świadka K. S. , gdyż świadek pomimo doręczenia zobowiązania do złożenia zeznań na piśmie, nie udzielił odpowiedzi w wyznaczonym terminie (elektroniczne potwierdzenie odbioru, k. 899B), a strona pozwana przed zamknięciem rozprawy nie zgłaszała zastrzeżeń co do nieprzeprowadzenia tego dowodu.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się również częściowo na dowodzie z przesłuchania powoda R. D. (protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1066-1068) i powódki A. D. (protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068) w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Jakkolwiek w ocenie Sądu powodowie rzetelnie przedstawili informacje na temat przyczyn i samego zawarcia umowy kredytowej to w przypadku pozostałych okoliczności (niespełnienie w sposób należyty obowiązków informacyjnych przez bank itd.) ich relacje nie znajdują potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zebrane w sprawie dowody i ustalony stan faktyczny wskazują, że w chwili zawierania umowy kredytu powodowie zostali należycie poinformowani i posiadali pełną świadomość różnicy pomiędzy kredytem złotowym, a oferowanym kredytem denominowanym, ryzyku walutowym, itd. Powodowie w oparciu o otrzymane dane dokonali własnej analizy opłacalności produktów bankowych i zdecydowali się na skorzystanie z kredytu waloryzowanego do waluty obcej.

Postanowieniem z dnia 16 maja 2023 r. tut. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu finansów, bankowości i rachunkowości na okoliczności wskazane w pkt 1 ww. postanowienia. Jednocześnie Sąd, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w pozostałym zakresie oraz oddalił wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy (postanowienie tut. Sądu z 16 maja 2023 r., k. 1076).

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opinii biegłego sądowego P. G. ds. bankowości uniwersalnej (opinia biegłego sądowego z 24 września 2023 r., k. 1089-1106). Zdaniem Sądu opinia sporządzona została zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia zawodowego biegłego w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Opinia w sposób dokładny, zwięzły i wyczerpujący odpowiada na zadane w tezie dowodowej pytania .

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo główne oraz ewentualne nie zasługiwały na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa domagała się od pozwanego banku stwierdzenia, iż umowa kredytu nr (...) z dnia 20 czerwca 2007 r. jest nieważna w całości oraz zasądzenia tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na rzecz pozwanego na dzień 8 stycznia 2021 r.) płatnych w ten sposób, iż zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 22 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty; co do kwoty 321.416,04 zł i od dnia wniesienia niniejszego pisma do dnia zapłaty co do kwoty 40.219,15 zł.

Ewentualnie wnieśli o zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na rzecz pozwanego na dzień 8 stycznia 2021 r.) płatnych w ten sposób, iż zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 22 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty; co do kwoty 321.416,04 zł i od dnia wniesienia niniejszego pisma do dnia zapłaty co do kwoty 40.219,15 zł.

W zakresie żądania głównego i pierwszego żądania ewentualnego strona powodowa wskazała, iż żądania te zostały zgłoszone na wypadek przyjęcia, że umowa jest nieważna w całości.

Ewentualnie (w razie przyjęcia przez Sąd, że umowa o kredyt nie wiąże jedynie w zakresie mechanizmu denominacji) zasądzenia od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 132.511,16 zł z tytułu nadpłaty rat kredytu – uiszczonych na dzień 8 stycznia 2021 r. płatnych w ten sposób, iż zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ewentualnie, unieważnienia wskazanej umowy o kredyt, w oparciu o przepis art. 3, art. 5-7, ar. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w zw. z art. 58 § 2 k.c. oraz o zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł (suma dokonanych przez powodów wpłat na rzecz pozwanego na dzień 8 stycznia 2021 r.) płatnych w ten sposób, że zapłata na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwanego z zapłaty na rzecz drugiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Strona powodowa w toku postępowania wskazywała przy tym na abuzywność postanowień: § 1 ust. 1 CSU (kwota i waluta udzielonego kredytu), § 2 ust. 1, 2, 3 CSU (koszty kredytu), § 1 ust. 2 COU (klauzula denominacyjna), § 3 ust. 1 COU (marża banku), § 5 ust. 1 i 2 COU (całkowity koszt kredytu i warunki jego zmiany), § 11 ust. 2 i 3 COU (sposób wypłaty kredytu, klauzula denominacyjna), § 13 ust. 7 COU (klauzula denominacyjna).

Przechodząc do oceny zgłoszonego powództwa o ustalenie, wskazać należy na podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczenia, a więc art. 189 k.p.c. Stosownie do wymienionego przepisu powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 6 k.c. strona powodowa powinna wykazać istnienie po jej stronie interesu prawnego. Sąd z urzędu bada interes prawny będący materialno-prawną przesłanką powództwa o ustalenie, a ustalenie jego braku skutkuje oddaleniem powództwa wprost bez analizy żądania strony powodowej.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa; niepewność ta powinna być obiektywna, tj. zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywna, tj. według odczucia powoda. Interes ten należy rozumieć jako potrzebę wprowadzenia jasności co do konkretnego prawa lub stosunku prawnego – w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (wyrok Sądu Najwyższego z 24 marca 1987 r., sygn. akt III CRN 57/87, OSNPG 1987, Nr 7, poz. 27). Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie ryzyko naruszenia w przyszłości praw powoda. W przypadku, gdy dojdzie już do naruszenia prawa, w związku z którym stronie służy dalej idące roszczenie np. o świadczenie (danie, czynienie, zaniechanie lub znoszenie), wyłączona jest możliwość skutecznego wystąpienia z powództwem o ustalenie, skoro sfera podlegająca ochronie jest w takiej sytuacji szersza, a rozstrzygnięcie o różnicy zdań w stanowiskach stron nabiera charakteru przesłankowego. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2002 r. sygn. akt: II CKN 919/99 (LEX nr 54376), które Sąd Okręgowy w całości podziela.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należało przyjąć, iż strona powodowa ma interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie. Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie, oceniając interes prawny w powództwie o ustalenie, szczególną uwagę zwrócić należy na fakt, iż powodów oraz pozwany bank w dalszym ciągu łączy Umowa kredytowa, jak również brak spłaty całości zadłużenia wygenerowanego w oparciu o zawartą między stronami Umowę. W tej sytuacji nie sposób jest przyjąć, że powodom służy dalej idące roszczenie, w szczególności o przyszłe należności przysługujące bankowi, które mogłyby one uiścić na podstawie nieważnej w ich ocenie Umowy. Można rozważać, czy skoro powodowie spłacają kredyt w wysokości podawanej przez bank, to czy istnieje jakakolwiek niepewność ich sytuacji prawnej zważywszy na pogląd zaprezentowany w cytowanym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2015 r. (sygn. IV CSK 362/14). Biorąc pod uwagę podnoszone przez stronę powodową w toku postępowania twierdzenia o abuzywności postanowień dotyczących denomimacji zawartych w Umowie oraz nieważności Umowy, uznać należy, że niepewność sytuacji prawnej powodów została wykazana w sposób uzasadniający rozpoznanie sprawy merytorycznie w zakresie powództwa o ustalenie.

W ocenie Sądu, nie ma jednak racji strona powodowa, iż Umowa łącząca strony jest nieważna.

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy jest również wskazanie przepisów regulujących umowę kredytu bankowego, tj. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej: prawo bankowe). Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego, w brzmieniu obowiązującym na datę zawarcia umowy kredytowej, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do ust. 2 wskazanego przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W treści art. 69 ust. 2 prawa bankowego wskazano zatem, jakie niezbędne postanowienia powinny być zawsze ujawnione w umowie bankowej. Nie wszystkie z tych elementów stanowią essentialia negotii umowy kredytowej. Elementów konstrukcyjnych tej umowy poszukiwać należy w art. 69 ust. 1 prawa bankowego.

W ocenie Sądu przedmiotowa Umowa zgodna jest z art. 69 ustawy prawo bankowe i spełnia wszystkie wymogi zawarte w przytoczonym artykule, nie jest próbą obejścia przepisów prawa bankowego, jak również nie wypacza natury umowy kredytu. W spornej Umowie kwotę kredytu ustalono na 239.802,10 CHF, która została przeliczona przez bank na kwotę 521.760,96 zł i taką też kwotę bank wypłacił kredytobiorcom (§ 2 ust. 1 CSU, k. 79; wypłata kredytu, k. 93). Zdaniem Sądu odpowiadają prawu również postanowienia Umowy odnoszące się do oprocentowania kredytu, w tym wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany. Umowa przewidywała też okoliczności, w jakich może dojść do zmiany oprocentowania oraz sposoby jakimi kredytobiorca o tej zmianie zostanie poinformowany (§ 1 ust. 8 CSU, k. 79; § 2 COU, k. 82). Zauważyć też należy, że w dacie podpisania Umowy przepisy prawa bankowego nie przewidywały obowiązku zawarcia w umowie kredytowej postanowień określających mechanizm tworzenia tabel kursowych, kursów walut, czy też umożliwiających stronie wpływanie na ww. elementy. Zawarcia w Umowie takich postanowień nie domagali się również powodowie.

Umowa kredytu waloryzowanego mieści się, w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 69 ustawy Prawo bankowe). Umowa ta nie jest zatem sprzeczna z art. 358 ¹ § 2 k.c. wedle którego strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Natomiast § 3 tego przepisu stanowi podstawę sądowej waloryzacji świadczeń. Należy wskazać, że przepis art. 69 prawa bankowego nie należy do przepisów określających w sposób sztywny wysokości świadczenia pieniężnego, w szczególności świadczenia kredytobiorcy, tj. kwoty kredytu, którą powinien zwrócić w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy kredytu. Z tego względu waloryzacja umowna tego świadczenia była dopuszczalna na podstawie art. 358 ¹ § 2 k.c. Przyjęcie za miernik waloryzacji waluty obcej nie stanowiło również naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów ani zasad współżycia społecznego. Waloryzacja umowna przy zastosowaniu jako jej miernika waluty obcej wyraża się w tym, że kredytobiorca zwraca kredytodawcy wykorzystaną sumę kredytu, przy czym w związku z kursem waluty obcej suma ta może być wyższa odpowiednio do relacji do waluty obcej. Suma wykorzystana w dniu wykonywania umowy kredytu może mieć bowiem inną wartość rynkową w wyniku denominacji walutowej. Innymi słowy, kredytobiorca może być zobowiązany do zwrotu bankowi sumy pierwotnie wykorzystanego kredytu (w chwili wykonania umowy przez bank), ale taka wykorzystana suma (w całości lub części) może mieć inną (wyższą) wartość rynkową w okresie spłaty kredytu. Tym samym należy zaznaczyć, że zasada nominalizmu zawarta w artykule 358 ¹ k.c., znajduje rozszerzenie w ustępie 2 wspomnianego artykułu, umożliwiającego waloryzację w drodze umowy (wyrok Sądu Najwyższy z 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14).

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 kwietnia 2015 r. (sygn. V CSK 445/14, Lex nr 1751291), który to pogląd Sąd Okręgowy podziela i odnosi do przedmiotowej sprawy, potwierdził, że dopuszczalne jest ułożenie stosunku prawnego w taki sposób, że strony ustalą w umowie inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania zobowiązania. Wspomniany powyżej art. 69 Prawa bankowego statuuje, że waluty samego kredytu oraz waluta jego spłaty nie muszą być tożsame. Tym samym, dopuszczalne jest tworzenie umów realizujących essentialia negotii umowy kredytu przy założeniu spłaty wierzytelności w walucie obcej.

Biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waloryzacji tego kredytu (wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2012 r., sygn. akt II CSK 429/11, Legalis nr 526856). Podkreślenia wymaga więc fakt, że istotną konsekwencją umowy kredytu jest brak pewności w zakresie ostatecznego całkowitego jego kosztu zarówno ze strony banku, jak i kredytobiorcy. Dotyczy to także kredytów wyrażonych w PLN, nieindeksowanych do waluty obcej, szczególnie w przypadku zastosowania zmiennego oprocentowania kredytu, zależnego od szeregu czynników, na które kredytobiorca także nie ma wpływu. W przypadku wzrostu oprocentowania w okresie kredytowania, tak samo jak w przypadku zmian na rynku walutowym, które mogą dotykać CHF, kwota wierzytelności wobec banku może ulegać zmianie, jednak nawet wówczas będzie to jedno i to samo zobowiązanie z tego samego tytułu, bez cech innych stosunków zobowiązaniowych. Zjawisko to nie stanowi naruszenia ustawy Prawo bankowe, ani Kodeksu cywilnego w zakresie prawa zobowiązań. Brak ekwiwalentności świadczeń jest więc pozorny, z uwagi na konieczność zachowania wzajemnej wartości waluty PLN i CHF. Nie można oczekiwać od banku (który jako spółka prawa handlowego prowadzi nastawioną na zysk działalność gospodarczą) udzielania kredytów bez umożliwienia mu osiągnięcia korzyści z umowy kredytu, bo tylko wówczas nie dochodziłoby do rozbieżności pomiędzy udzielonym kredytem, a zobowiązaniem do zwrotu wykorzystanego kredytu. Kredytobiorca, niedysponujący własnymi środkami pieniężnymi oraz taki kredytobiorca, który nie zamierza zaangażować posiadanych przez siebie środków finansowych, musi skorzystać z finansowego wsparcia ze strony banku, dla którego umowa kredytu jest źródłem przychodu, tym samym dochodzi do naruszenia równowagi między stroną konsumencką a spółką prawa bankowego. Nie jest to jednak równoznaczne z nieważnością umowy kredytu, ponieważ wykorzystanie mechanizmu waloryzacji nie narusza natury kredytu, gdyż zapewnia kredytodawcy zarobek w zamian za udzielenie kredytu.

W sprawie bezsporne jest, że powodowie zawarli przedmiotową Umowę jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Zgodnie z tym przepisem, konsumentem można być wyłącznie w zakresie czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z własną działalnością gospodarczą lub zawodową. Decyduje więc brak związku danej czynności z wymienioną działalnością, a nie to, czy taka działalność jest w ogóle prowadzona przez osobę dokonującą czynności prawnej. Do uznania, że mamy do czynienia z konsumentem, wystarczy brak bezpośredniego związku czynności z działalnością gospodarczą lub zawodową; istnienie pośredniego związku nie wyklucza zatem uznania danej osoby za konsumenta (K. Osajda (red.), P. Miklaszewicz, Kodeks cywilny, Komentarz, wyd. 20, 2018, Legalis).

Zawarcie umowy jako konsument nie oznacza jednak „gwarancji satysfakcji”, tj. że umowa – w szczególności taka, która wiąże się z ryzykiem i uzależniona jest od czynników zewnętrznych, niezależnych od stron – będzie ostatecznie zawsze dla konsumenta korzystna. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 18 kwietnia 2016 r. (sygn. III C 275/15, Mon.Pr.Bank. 2016 nr 10, str. 3) „działanie Państwa w zakresie ochrony konsumentów winno bowiem ograniczać się do ochrony przed działaniami podstępnymi bądź nieuczciwymi, nie mogą oni natomiast oczekiwać, że państwo ochroni ich przed wszelkimi negatywnymi konsekwencjami podejmowanych przez nich decyzji gospodarczych”, który to pogląd sąd w pełni podziela. Podkreślić należy, że zawarcie umowy w charakterze konsumenta nie oznacza zwolnienia konsumenta z obowiązku dokonania przy zawieraniu umowy oceny rozmiaru zaciąganego zobowiązania i związanych z nim ryzyk. Jednocześnie żadne przepisy nie zabraniają konsumentom zawierania umów wiążących się z ryzykiem, jeżeli są oni gotowi je ponieść. Od konsumenta, należycie dbającego o własne interesy, należy oczekiwać aktywności i dążenia do wyjaśnienia wszelkich wątpliwości czy wszelkich niezrozumiałych kwestii szczególnie w kontekście umowy, która stanowi dla niego zobowiązanie. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 października 2016 r. „w relacjach cywilnoprawnych nie jest dopuszczalne faworyzowanie żadnej ze stron, choćby była konsumentem, kosztem praw profesjonalisty. Trzeba też uwzględnić stale podnoszący się poziom wykształcenia, wiedzy, doświadczenia i świadomości prawnej ogółu społeczeństwa, w tym konsumentów, coraz lepiej przygotowanych do asertywnego uczestnictwa w obrocie prawnym” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 października 2016 r., sygn. I ACa 47/16, Legalis nr 1533035). W ocenie Sądu, nie ma podstaw do przyznania stronie powodowej uprzywilejowanej pozycji, w której byłaby zwolniona z obowiązku przejawiania jakiejkolwiek staranności przy dokonywaniu oceny treści zawieranej umowy i od odpowiedzialności za jej skutki.

Oceny wymaga więc czy przed zawarciem przedmiotowej Umowy powodowie zostali w sposób należyty poinformowani o treści umowy o kredyt hipoteczny waloryzowany do waluty obcej i związanych z jej zawarciem ryzykach.

W ocenie Sądu, z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że powodowie – zarówno na etapie składania wniosku o udzielenie kredytu, jak i zawierania Umowy – zostali poinformowani m.in. o ryzyku zmiany kursów waluty oraz o ryzyku stopy procentowej. Nadto powód wiedział, że kursy walutowe wahają się, a także zapoznał się z wykresami odnośnie kursu CHF (zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1067, nagranie 00:09:40-00:20:16; zeznania powódki A. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068, nagranie 00:25:01).

Strona powodowa nie wykazała więc, aby pozwany bank nie wypełnił względem powodów ciążącego na nim obowiązku informacyjnego. W ocenie Sądu kredytobiorcy posiadali pełną i niezbędną wiedzę na temat spłaty rat kredytu, jak również mieli świadomość istnienia kursu walutowego, jego wahań oraz tabel kursowych. Mieli również doświadczenie w zawieraniu kredytu waloryzowanego, gdyż w przeszłości zawarli w tym samym banku kredyt waloryzowany do waluty obcej na zakup działki (zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1067, nagranie 00:09:40-00:20:16).

Na ważność umowy kredytu nie wpływa również fakt, że waloryzacja kredytu była dokonywana jednostronnie przez bank w oparciu o kurs waluty u niego obowiązujący. Powodowie zawarli umowę dobrowolnie, zgadzając się na wprowadzenie do niej obecnie kwestionowanych przez nich klauzul. Zdecydowali się na wybór kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, co potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym treść wniosku o udzielenie kredytu (wniosek o kredyt mieszkaniowy z 17 maja 2007 r., k. 215-216; formularz danych osobowych A. D., k. 228v; formularz osobowy R. D., k. 217 i 230v).

Podnoszone przez stronę powodową zarzuty dotyczące umowy o kredyt hipoteczny waloryzowanej do waluty CHF wynikają, w ocenie Sądu, ze wzrostu kursu franka szwajcarskiego, na który pozwany bank nie miał żadnego wpływu i z którego to wzrostu nie odniósł żadnej korzyści. Wzrost kursu CHF wynikał bowiem z działań Centralnego Banku Szwajcarii, który w 2011 r. i 2015 r. doprowadził do uwolnienia sztywnego kursu CHF do innych walut. Zmiana kursu waluty, obiektywnie niekorzystna dla kredytobiorcy, nie może stanowić podstawy do stwierdzenia, że zawarta przez powodów Umowa jest nieważna.

Zdaniem Sądu, na ważność umowy kredytu nie wpływa fakt, że waloryzacja kredytu jest dokonywana jednostronnie przez bank w oparciu o kurs waluty u niego obowiązujący. Strona powodowa – ponownie – zdecydowała się na wybór kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, co potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania powodów (wniosek o kredyt mieszkaniowy z 17 maja 2007 r., k. 215-216; formularz danych osobowych A. D., k. 228v; formularz osobowy R. D., k. 217 i 230v; zeznania powoda R. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1067, nagranie 00:09:40-00:20:16; zeznania powódki A. D., protokół rozprawy z 14 kwietnia 2023 r., k. 1068, nagranie 00:25:01). Bank spełnił też względem powodów wszelkie wymagane w dacie zawierania Umowy obowiązki informacyjne.

Wskazać należy, że trudno jest oczekiwać od banku, by na chwilę zawierania kredytu przedstawiał kredytobiorcom np. symulacje kredytu, w których kurs waluty rośnie o 100 lub 200%. Wystarczające jest, w ocenie Sądu, aby bank poinformował kredytobiorcę o ryzyku kursowym. Ostatecznie każdy kredytobiorca ryzyko to oceni inaczej. Na kredytobiorcy „odważnym”, „ryzykancie” nawet informacja o ryzyku wzrostu kursu waluty o 200% nie zrobi wrażenia, zaś inaczej zareaguje kredytobiorca „ostrożny” i „zapobiegliwy”. Sąd przyjął zatem, że strona powodowa posiadała pełną wiedzę na temat spłaty rat kredytu, to znaczy, że wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu (koszt kredytu), przeliczona na złotówki na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom zgodnie z prawami rynków walutowych, w zależności od aktualnego kursu PLN i CHF, jak również miała świadomość istnienia kursu walutowego, jego wahań i tabel kursowych. Nie ma też wątpliwości, że ponownie wybierając zadłużenie w CHF, powodowie świadomie chcieli skorzystać z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i tym samym z miesięcznie niższej raty kredytu, a tym samym zauważali korzyści płynące z zawartej (kolejny już raz) Umowy kredytu.

Uznać również należy, iż dopuszczalne było zawarcie z bankiem umowy o kredyt waloryzowany do waluty obcej. Przedmiotowa Umowa nie może być zatem uznana za bezwzględnie nieważną w związku z art. 58 k.c., gdyż nie narusza przepisów prawa, ani nie zmierza do obejścia ustawy, jak również nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Uznanie kwestionowanych przez stronę powodową postanowień za abuzywne wymaga subsumpcji przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Paragraf 2 powołanego przepisu wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Z kolei paragraf 3 wskazanego artykułu definiuje nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy jako te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy, wobec tego zbadać umowy wiążące strony w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie należy zastosować tzw. kontrolę incydentalną, tj. zbadanie spornych postanowień pod kątem tego, czy wypełniły one znamiona przewidziane w art. 385 ¹ § 1 k.c.

Strona powodowa w toku postępowania wskazywała, że postanowienia § 1 ust. 1 CSU (kwota i waluta udzielonego kredytu), § 2 ust. 1, 2, 3 CSU (koszty kredytu), § 1 ust. 2 COU (klauzula denominacyjna), § 3 ust. 1 COU (marża banku), § 5 ust. 1 i 2 COU (całkowity koszt kredytu i warunki jego zmiany), § 11 ust. 2 i 3 COU (sposób wypłaty kredytu, klauzula denominacyjna), § 13 ust. 7 COU (klauzula denominacyjna) stanowią klauzule niedozwolone (abuzywne).

Sąd zauważa, iż strona powodowa dokonując ostatecznej modyfikacji roszczenia w dniu 30 marca 2021 r. (data nadania przesyłki, k. 935) (pismo procesowe strony powodowej zawierające modyfikację powództwa, k. 908-921) w ostatnim roszczeniu ewentualnym żądała unieważnienia umowy o kredyt, w oparciu o przepis art. 3, art. 5-7, ar. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w zw. z art. 58 § 2 k.c., nie powołała się już na unieważnienie umowy w zakresie § 1 ust. 1 CSU, § 2 ust. 1, 2, 3 CSU, § 1 ust. 2 COU, § 3 ust. 1 COU, § 5 ust. 1 i 2 COU, § 11 ust. 2 i 3 COU, § 13 ust. 7 COU, o co powodowie wnosili pierwotnie w treści pozwu (pozew, k. 5v). Mając jednak na uwadze, że powodowie w toku postępowania, składając kolejne modyfikacje roszczenia, podtrzymywali dotychczasowe stanowisko oraz argumentację za nim stojącą, należało odnieść się również do argumentacji dotyczącej abuzywności ww. postanowień umownych.

Zdaniem Sądu niedopuszczalne jest uproszczenie rozpoznania niniejszej sprawy poprzez odwołanie się tylko i wyłącznie do prejudycjalnego charakteru wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tym samym dotychczasowe orzecznictwo nie ma decydującego wpływu na interpretację sprawy, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 95/03), kontrola dokonywana w trybie przepisów art. 479 ³⁶ -479 ⁴⁵ k.p.c. dotyczy nie analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz abstrakcyjnie rozumianej treści normatywnej wzorca umownego (niezależnie od tego nawet, ]czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy), tj. na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy.

Postanowienia umowy kredytu, które łączą strony postępowania, ustalone zostały w oparciu o preferencje powodów (konsumentów), zgłoszone we wniosku o udzielenie kredytu. Ostatecznie sama treść Umowy, z wyjątkiem postanowień odzwierciedlających dane zawarte we wniosku kredytowym, nie były indywidualnie uzgadniane, co do końcowego słownego brzmienia, lecz na kształt ostatecznie przyjętego wariantu tej umowy i w ogóle na decyzję o jej zawarciu decydujący wpływ mieli powodowie, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd stanął na stanowisku, że w niniejszej sprawie konieczna jest całościowa kontrola, polegająca na badaniu wszystkich przesłanek abuzywności. Jest to sytuacja najwłaściwsza z punktu widzenia założeń procedury cywilnej, gdyż pozwala w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób wszechstronny i niezredukowany zrekonstruować wszystkie istotne dla przedmiotowego indywidualnego stosunku prawnego okoliczności.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy wobec tego zbadać umowę wiążącą strony w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W judykaturze istnieje spór co do przyjęcia czy klauzule waloryzacyjne regulują świadczenie główne, czy też nie.

Zdaniem Sądu regulacje umowne związane z waloryzacją kredytu dotyczą głównych świadczeń stron. Co prawda ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez sformułowanie „główne świadczenia stron”, wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c., ale niewątpliwie są to takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia. Pojęcie to z pewnością należy interpretować w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Strona powodowa kwestionowała m. in. zapisy przedmiotowej Umowy dotyczące mechanizmu denominacji, a zatem sposobu przeliczenia udzielonego im kredytu i rozliczenia wpłat dokonywanych przez nich na rzecz pozwanego tytułem spłaty zaciągniętego zobowiązania. Pojęcie „głównych świadczeń stron” w odniesieniu do umowy należy rozpatrywać w kontekście art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, zawierającego essentialia negotii umowy kredytu. Analizując kwestionowane przez powodów postanowienia umowne stwierdzić należy, że miały one wpływ na wysokość kredytu oraz wysokość poszczególnych rat. Stanowiły częściowo klauzulę waloryzacyjną, która wprost oddziałuje na wysokość świadczenia głównego stron. Z uwagi na powyższe, nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie nie wystąpiła podstawowa przesłanka wynikająca z art. 385 ¹ § 1 k.c. Kwestionowane postanowienia określały bowiem główne świadczenia stron, a strona powodowa nie wykazała, aby zostały one sformułowane w sposób niejednoznaczny. Omawiane regulacje wskazują na wysokość kwoty udzielonego kredytu, odwołują się wprost do kursu kupna lub sprzedaży waluty obowiązującego w pozwanym banku w chwili wypłaty lub spłaty kredytu. Wskazać również należy, że kredytujący bank de facto nie miał technicznej możliwości wykonania umowy w inny sposób niż w oparciu o własne tabele kursów. Zdaniem Sądu treść tych postanowień nie budzi też wątpliwości.

Przyjmując nawet, że postanowienia te – jako dotyczące głównych świadczeń stron – nie zostały określone w sposób jednoznaczny, ewentualnie, że regulacje dotyczące waloryzacji nie regulują głównych świadczeń stron, to żądanie pozwu również nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie należy zwrócić uwagę na realia zawierania umów w sprawach takich jak niniejsza, polegające na tym, że z jednej strony bank posiada pewną paletę produktów finansowych do wyboru i uzgodnienia, zaś z drugiej strony konsument zgłasza swoje konkretne potrzeby najpierw w drodze ustnej, a po dopasowaniu konkretnego instrumentu do jego potrzeb – w drodze wniosku o udzielenie kredytu.

Niewątpliwie, z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że powodowie chcieli sfinansować zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym i poszukiwali kredytu, który zapewniłby uzyskanie potrzebnej im kwoty, przy jednocześnie możliwie najniższych kosztach uzyskania kredytu. Co istotne, małżonkowie wnieśli wkład własny w kwocie 10.000 zł, który i tak chcieli zrefinansować w kredycie (wniosek o kredyt mieszkaniowy, k. 215). W rezultacie zgłoszone przez kredytobiorców potrzeby wywołały ze strony banku reakcję w postaci przedstawienia oferty, która mogłaby sprostać zgłoszonym potrzebom. Po otrzymaniu satysfakcjonującej oferty powodowie de facto nie pretendowali nawet do ingerencji w treść postanowień. Jakkolwiek strona powodowa w zasadzie nie wywierała wpływu na konkretne brzmienie kwestionowanych w sprawie postanowień końcowej umowy, to należy zauważyć, że kształt zaproponowanych warunków umownych był zdeterminowany potrzebami powodów świadomie przez nich zgłoszonymi. Ponadto strona powodowa nie podnosiła twierdzeń jakoby poszczególne zapisy Umowy były dla niej nieodpowiednie w momencie jej zawierania. Należy podkreślić, że wskazane okoliczności nie obalają wprawdzie przesłanki nieuzgodnienia indywidualnego kwestionowanych postanowień z konsumentem, ale mają zdecydowany wpływ na ocenę zaistnienia dalszych przesłanek, o których mowa w przepisie art. 385 ¹ k.p.c. (rażącego naruszenia interesu konsumenta i sprzeczności dobrymi obyczajami).

W odniesieniu do przesłanek sprzeczności postanowień z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta, a także naruszenia zasad współżycia społecznego Sąd uznał, że strona powodowa nie wykazała zajścia tychże przesłanek w niniejszym postępowaniu, co do żadnej ze spornych klauzul.

Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie „dobre obyczaje” są w zasadzie odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym. Rażące naruszenie należy interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Naruszenie interesów konsumenta ma być niewątpliwe, bezsporne i nacechowane znacznym ujemnym ładunkiem (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04, Biul. SN 2005 nr 11).

Wskazane w tym przepisie formuły prawne, służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/2004, Biul. SN 2005/11/13). Nie jest zatem wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta).

W kontekście stosunków prawnych łączących bank z jego klientami (stosunków umownych o charakterze ekonomicznym) przyjąć należy, że zasady współżycia społecznego wymagają od stron tych stosunków uczciwości (uczciwego obrotu) oraz lojalności. Powodowie złożyli wniosek kredytowy, zostali zapoznani z ryzykiem kursowym, ryzykiem zmiany stopy procentowej oraz oprocentowania. W takiej sytuacji brak jest podstaw dla twierdzenia, że Umowa, którą zawarli narusza zasady współżycia społecznego czy też dobre obyczaje.

Strona powodowa nie wykazała również, by kurs CHF z tabeli kursowej pozwanego banku był ustalony dowolnie, a w szczególności z rażącym pokrzywdzeniem interesów kredytobiorców.

Sąd zważył, że ustawodawca nie sprecyzował stopnia szczegółowości postanowień przewidujących sposób i termin ustalania przez bank kursu wymiany walut, na podstawie którego obliczane są raty kapitałowo-odsetkowe. Zdaniem Sądu, sporne postanowienia zostały sformułowane na tyle precyzyjnie, na ile pozwala na to materia, której one dotyczą, a stosowanie przez bank dyrektyw wyznaczania kursów walutowych i spreadu skutkowało tym, że nie mogły one zostać ustalane w sposób dowolny, lecz podążały za kursami NBP i kursami rynkowymi.

W ocenie Sądu, zastosowany przez pozwany bank kurs sprzedaży CHF/PLN pochodzący z Tabeli Kursów Walut Obcych pozwanego banku nie odbiegał w sposób istotny od kursów rynkowych a nawet od kursu średniego NBP.

Sąd w niniejszej sprawie dopuścił dowód z opinii biegłego dla ustalenia jaka byłaby hipotetyczna wysokość rat (z rozbiciem na kapitał i odsetki, z podziałem na poszczególne miesiące i lata w okresie od dnia udzielenia każdego z kredytów do dnia wytoczenia powództwa) kredytu powodów, gdyby powodom udzielono kredytu w złotych polskich w kwotach i terminach faktycznie wypłaconych, oprocentowanego według stawki WIBOR 3M i marży Banku wskazanej w umowie kredytu, z zachowaniem pozostałych postanowień umowy kredytu oraz porównanie kwot faktycznie wpłaconych z rozliczeniem kredytu przy ww. założeniu (postanowienie z 16 maja 2023 r., k. 1076). Biegły sądowy ds. bankowości uniwersalnej ustalił, że w okresie od 20 czerwca 2007 r. do 19 czerwca 2017 r. kredytobiorcy uiścili na rzecz banku łącznie 256.136,60 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych w tym 160.234,18 zł tytułem rat kapitałowych oraz 95.902,42 zł tytułem rat odsetkowych. W sytuacji, gdyby kredyt stanowił kredyt złotowy oprocentowany stawką WIBOR 3M oraz umowną marżą banku, kredytobiorcy uiściliby na rzecz banku kwotę 286.148,43 zł tytułem rat kredytowych, w tym 54.890,08 zł tytułem rat kapitałowych oraz 231.258,35 zł tytułem rat odsetkowych. Tym samym w przypadku porównania wysokości rat należnych przy kredycie złotowym z wysokością rat faktycznie zapłaconych przez powodów na rzecz banku wystąpiłaby niedopłata w kwocie 30.011,83 zł (opinia biegłego sądowego P. G. ds. bankowości uniwersalnej z 24 września 2023 r., k. 1089-1106).

Zdaniem Sądu, powyższe wskazuje, iż nie można uznać, by doszło do rażącego pokrzywdzenia interesów kredytobiorcy, gdyż w sytuacji zaciągnięcia kredytu złotowego z oprocentowaniem WIBOR powodowie byliby zobowiązani do zapłaty rat kapitałowo-odsetkowych w kwocie wyższej o ponad 30.000 zł w porównaniu z sumą rat faktycznie uiszczonych.

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu, strona powodowa nie wykazała, aby interesy powodów jako konsumentów w omawianym stosunku zobowiązaniowym zostały w jakikolwiek sposób naruszone. W chwili zawierania umowy powodowie znali kwestionowane postanowienia, wiedzieli o tym, że kredyt jest waloryzowany do waluty obcej, mieli wiedzę w zakresie postanowień dotyczących ryzyka walutowego, oprocentowania, zabezpieczenia kredytu i początkowo odnosili wymierne korzyści z wyboru tego rodzaju instrumentu finansowego.

Kolejnym argumentem wykluczającym możliwość przyjęcia, iż w niniejszej sprawie doszło do rażącego pokrzywdzenia interesów kredytobiorców jest okoliczność czasookresu obowiązywania Umowy, która została zawarta na 40 lat (§ 1 ust. 4 CSU, k. 79). Strona powodowa, mając na uwadze chwilową zmianę kursu waluty CHF, wniosła o uznanie jej za rażąco pokrzywdzoną niejako wyjmując część rozliczeń Umów z całego okresu kredytowania, a nie jest wiadome jak w ostatecznym rozrachunku zostałyby one rozliczone i czy rzeczywiście doszłoby do rażącego pokrzywdzenia powodów oraz czy kurs waluty stosowany przez bank byłby końcowo rażąco dla nich krzywdzący, czy odbiegałby od kursu rynkowego. Nie można tutaj tracić z pola widzenia treści art. 385 ^{( 2 )}k.c. który stanowi, iż według stanu z chwili zawarcia umowy dokonuje się oceny jej postanowień wyłącznie co do zgodności z dobrymi obyczajami.

Zdaniem Sądu nie sposób uznać za abuzywne postanowień § 1 ust. 1 CSU, który wskazuje kwotę i walutę udzielonego kredytu, § 2 ust. 1, 2, 3 CSU w którym wskazano koszty kredytu, § 3 ust. 1 COU wskazującego marżę banku i warunki jej zmiany czy §11 ust. 2 COU określający, że kredyt denominowany jest wypłacany w złotych. Na wskazane postanowienia umowne powodowie wyrazili zgodę podpisując sporną Umowę. Postanowienia te są również jasne i nie budzą żadnych wątpliwości interpretacyjnych.

W ostatnim żądaniu ewentualnym strona powodowa wniosła o unieważnienie Umowy kredytu w oparciu o przepis art. 3, art. 5-7, ar. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w zw. z art. 58 § 2 k.c. oraz o zasądzenie tytułem wzajemnego zwrotu świadczeń od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty 361.635,19 zł.

Zdaniem Sądu, strona powodowa nie wykazała również, aby pozwany bank dopuścił się nieuczciwych praktyk rynkowych, a tym samym, aby zaistniały przesłanki do zastosowanie w niniejszej sprawie art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. 2007 nr 171 poz. 1206). Stosownie do wskazanego przepisu, w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu.

Do przesłanek pozwalających konsumentowi na wystąpienie z roszczeniem o naprawienie wyrządzonej szkody należą: dokonanie nieuczciwej praktyki rynkowej (tj. praktyki rynkowej, która jest sprzeczna z prawem lub dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta); wystąpienie szkody o charakterze majątkowym lub niemajątkowym; zdarzenie, którego wystąpienie warunkuje odpowiedzialność (zdarzeniem warunkującym odpowiedzialność za powstałą szkodę jest stosowana przez pozwanego przedsiębiorcę nieuczciwa praktyka rynkowa); związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wyrządzającym szkodę a zaistnieniem szkody oraz wina po stronie sprawcy nieuczciwej praktyki rynkowej.

W ocenie Sądu, na gruncie niniejszej sprawy, brak jest podstaw do przyjęcia, iż zostało spełnionych łącznie wszystkich pięć przesłanek, zwłaszcza winy pozwanego banku oraz związku przyczynowego między powstałą szkodą a działaniami banku. Strona powodowa nie podołała ciężarowi dowodowemu wykazania, aby interes powodów jako konsumentów w omawianym stosunku zobowiązaniowym został w jakikolwiek sposób naruszony, czy też bank naruszył względem nich jakiekolwiek obowiązki informacyjne. W chwili zawierania umowy powodom znane były kwestionowane postanowienia, mieli świadomość, że kredyt jest kredytem waloryzowanym do waluty obcej (denominowanym). Oboje mieli też świadomość ryzyka walutowego i początkowo odnosili wymierne korzyści z wyboru tego rodzaju instrumentu finansowego. Dopiero, gdy wahania rynku walutowego doprowadziły do znaczącego wzrostu kwoty rat powodowie ocenili, że kredyt nie był dla nich korzystny, a ryzyko, o którym zostali poinformowani, faktycznie było znaczące. Nie było to jednak wynikiem naruszenia dobrych obyczajów przy zawieraniu umowy kredytu przez pozwany bank. Niewątpliwie ryzyko jest zawsze wpisane w tego rodzaju transakcje z uwagi na wahania kursów walut, co jednak nie daje podstaw do uznania w efekcie postanowień umownych jako naruszających dobre obyczaje, czy też uzasadnione interesy strony. Nie sposób też zarzucić pozwanemu, iż zdawał sobie sprawę z możliwości wzrostu kursu franka szwajcarskiego niemal o połowę bądź przy dołożeniu należytej staranności powinien to przewidzieć, zaś strona powodowa nie wykazała nawet, by przed zawarciem Umowy, kurs ten w ujęciu historycznym był kursem niestabilnym, obarczonym dużym ryzykiem wahań kursowych.

Z uwagi na brak wykazania przez powodów zasadności roszczenia o unieważnienie Umowy kredytu w oparciu o wskazane przepisy ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, powództwo o zapłatę na tej podstawie również podlegało oddaleniu w całości.

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom. Zdaniem Sądu jest niewątpliwe, że strona powodowa dokonała świadomie wyboru kredytu i jego warunków, które w chwili zawierania umowy były dla niej korzystne.

Zasadą jest, że każde przejście wartości majątkowej z jednej osoby na drugą musi być prawnie uzasadnione. W związku z tym stosownie do art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby nie było to możliwe, do zwrotu jej wartości.

Przepis ten – w myśl art. 410 § 1 k.c. – stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (§ 2).

Okoliczności sprawy i dokonana ocena dowodów prowadzą do wniosku, iż wpłacone przez powodów na rzecz pozwanego, na podstawie postanowień Umowy kredytu, kwoty nie stanowiły świadczenia nienależnego. Uiszczane były na ważnej podstawie, a powodowie zobowiązani byli względem pozwanego banku. Sąd nie dopatrzył się nieważności przedmiotowej Umowy na żadnych z przywołanych przez stronę powodową podstawach prawnych, tym samym powództwo główne oraz ewentualne o zapłatę, podlegały oddaleniu w całości (pkt I wyroku).

Zgodnie z art. 108 § 1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 98 §1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie Sąd, w myśl przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c., rozstrzygnął jedynie o zasadach ponoszenia kosztów procesu ustalając, że powodowie przegrali proces w 100% i pozostawił rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, o czym orzekł w punkcie II wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w wyroku.

Sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk