Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa M. S., K. S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę ewentualnie o ustalenie i zapłatę

I.  umarza postępowanie w sprawie w zakresie żądań: głównego i ewentualnego o ustalenie,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  ustala, że powodowie przegrali proces w 100% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 1277/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 10 stycznia 2025 r.

Pozwem z dnia 28 grudnia 2020 r. (data prezentaty) skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., M. S. i K. S. wnieśli o:

1.  ustalenie, że umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 31 lipca 2008 r. zawarta przez powodów z pozwanym jest nieważna;

2.  zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powoda i powódki kwoty 73 952,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 68 772,59 zł od dnia 25 maja 2018 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie, tj. od kwoty 5 180,00 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 252 713,04 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 201 227,41 zł od dnia 25 maja 2018 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie, tj. od kwoty 51 485,63 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty;

Ewentualnie, na wypadek nieuznania ww. żądań wnieśli o:

1.  ustalenie, że zapisy umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 31 lipca 2008 r. - § 1 ust. 3, § 1 ust. 3A, § 10 ust. 2 zd. 2, § 10 ust. 4, § 12 ust. 5, § 15 ust. 4, są bezskuteczne wobec powodów;

2.  zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powoda i powódki kwoty 28 169,22 zł wskutek pobierania przez pozwanego od powodów zawyżonych rat spłaty kredytu przez stosowanie bezskutecznych zapisów umowy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 124 260,30 zł wskutek pobierania przez pozwanego od powoda zawyżonych rat spłaty kredytu przez stosowanie bezskutecznych zapisów umowy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty;

4.  zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania pojednawczego toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie pod sygn. akt VI Co 646/18, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej w kwocie 17,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty na zasadzie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Wnieśli również o zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej w kwocie 68,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty na zasadzie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. (pozew – k. 3-60).

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 kwietnia 2021 r. (data stempla pocztowego) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniósł także zarzut przedawnienia roszczeń pozwu (odpowiedź na pozew – k. 280-338).

Postanowieniem z dnia 25 października 2022 r. – na skutek rozpoznania wniosku powodów z dnia 11 października 2022 r. (data nadania w UP) – tut. Sąd udzielił zabezpieczenia roszczenia powodów o ustalenie, że umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 31 lipca 2008 r. zawarta przez powodów z pozwanym jest nieważna, w ten sposób, że wstrzymał obowiązek dokonywania przez M. S. i K. S. spłat rat kredytu w wysokości i terminach żądanych przez pozwanego na podstawie ww. umowy kredytowej, od dnia udzielenia zabezpieczenia do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie (punkt 1.) oraz oddalił wniosek w pozostałym zakresie (punkt 2.). Zażalenie pozwanego na punkt 1. ww. rozstrzygnięcia zostało oddalone postanowieniem tut. Sądu z dnia 6 czerwca 2023 r. (wniosek o zabezpieczenie powództwa – k. 465-471v; postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25 października 2022 r., sygn. akt XXV C 2/21 – k. 491; zażalenie pozwanego – k. 522-530; postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2023 r., sygn. akt XXV Cz 66/23 – k. 576).

Pismem z dnia 22 lutego 2023 r. (data nadania w UP) powodowie – ze względu na dokonaną w dniu 15 listopada 2022 r. całkowitą przedterminową spłatę kredytu – zmodyfikowali powództwa wnosząc o:

1.  zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powodów kwoty 73 952,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 68 772,59 zł od dnia 25 maja 2018 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie, tj. od kwoty 5 180,00 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 457 003,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 201 227,41 zł od dnia 25 maja 2018 r. do dnia zapłaty, od kwoty 51 485,63 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, zaś od kwoty 204 290,26 zł od dnia 31 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty;

Ewentualnie, na wypadek nieuznania ww. żądań wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powoda i powódki kwoty 28 169,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 464 860,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zakresie kwoty 124 260,30 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, zaś w zakresie kwoty 340 600,43 zł od dnia 31 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty;

Wnieśli również o zasądzenie od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej w kwocie 68,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty na zasadzie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Powodowie jednocześnie cofnęli częściowo pozew, zarówno w odniesieniu do żądania głównego, jak i ewentualnego, w zakresie roszczeń o ustalenie (pismo procesowe pełnomocnika powodów – modyfikacja powództwa wraz z częściowym cofnięciem powództwa – k. 531-537v).

W odpowiedzi na tak zmodyfikowane powództwo pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie wnosząc o jego oddalenie w całości, również w rozszerzonym zakresie (replika pozwanego na rozszerzenie powództwa wraz z stanowiskiem końcowym – k. 590-603v).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie (protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2024 r. – k. 682-683).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. oraz K. S. (ówcześnie T.) poszukiwali środków na zakup lokalu mieszkalnego z rynku pierwotnego, w którym mogliby wspólnie zamieszkać. Udali się więc do doradcy finansowego z (...), który przedstawił im zarówno ofertę kredytu złotowego, jak i kredytu waloryzowanego walutą CHF. Powodom zależało na niskiej racie spłaty kredytu dlatego oferta kredytu waloryzowanego walutą CHF była dla nich korzystniejsza. Mieli przy tym świadomość, że rata tegoż kredytu może być ruchoma.

(dowód: zeznania powoda M. S. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 582-583)

Wpierw – w dniu 7 czerwca 2008 r. – wspólnie wypełnili i złożyli wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego (...) jednak w dniu (...)r. zawarli związek małżeński, a kolejno w dniu 24 czerwca 2008 r. K. S. udzieliła M. S. pełnomocnictwa oraz zgody na dokonanie w jej imieniu wszystkich czynności związanych z zawarciem umowy o kredyt z (...) Bank S.A. Oddział (...) i ustanowienia prawnych zabezpieczeń kredytu wymaganych przez ten Bank, w tym m.in. do złożenia wniosku o kredyt oraz podpisania umowy o kredyt na warunkach wedle uznania pełnomocnika.

(dowód: akt notarialny z dnia 16 maja 2011 r., Rep. (...) – k. 72-73; wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego(...) nr (...) z dnia 7 czerwca 2008 r. – k. 350-356; akt notarialny z dnia 24 czerwca 2008 r., Rep.(...)– k. 393-396)

W rezultacie powyższego M. S. w imieniu swoim i K. S., złożył wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego (...) na zakup lokalu mieszkalnego z rynku pierwotnego, wnosząc o przyznanie kwoty 370 000,00 zł, w walucie CHF, na okres 360 miesięcy. W dacie złożenia wniosku zarówno M. S., jak i K. S. byli zatrudnieni w firmie prywatnej (...) na stanowisku (...)uzyskując odpowiednio dochód w wysokości (...) oraz(...). Powód posiadał pożyczkę w (...) w wysokości 5 000,00 euro, której rata kapitałowo-odsetkowa wyniosła 27,95 euro. Pożyczkę o tożsamych parametrach posiadała powódka. Powód wyraził chęć przystąpienia do Pakietu (...) ustanowienia zabezpieczenia przejściowego w postaci (...) spłaty kredytu, a także złożył oświadczenia do ubezpieczenia niskiego wkładu, do ubezpieczenia pomostowego oraz do umowy ubezpieczenia spłaty rat kredytu dla kredytobiorców i pożyczkobiorców (...) – Oddziału (...)Banku S.A.

(dowód: wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego (...) nr (...) – k. 343-349; zaświadczenia o zatrudnieniu K. T. (obecnie S.) – k. 357-358; zaświadczenie o zatrudnieniu M. S. – k. 359-360)

W dniu 31 lipca 2008 r. M. S. w imieniu swoim i K. S. zawarł z (...) Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą w W., Oddziałem (...) w Ł. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF (dalej: Umowa). Na mocy ww. umowy Bank udzielił kredytu w wysokości 370 000,00 zł na finansowanie przedpłat na poczet budowy i zakupu od Inwestora Zastępczego lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku (...)wraz z udziałem w prawie własności w lokalu użytkowym (garażu wielostanowiskowym), z prawem do wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr (...) położonego w W. przy ul. (...)oraz finansowanie opłat okołokredytowych (§ 1 ust. 1A i 2 Umowy).

Walutę waloryzacji określono na CHF, z okresem kredytowania wynoszącym 360 miesięcy (§ 1 ust. 3 i 4 Umowy).

Zgodnie z § 1 ust. 7A Umowy, opłata z tytułu ubezpieczenia spłaty kredytu (...) S.A. została ustalona na 0,20% kwoty kredytu, tj. 740,00 zł (§ 1 ust. 7A Umowy).

Całkowity koszt inwestycji oszacowano na 370 000,00 zł. Kwota wniesionych środków własnych wynosiła 10 000,00 zł, co stanowiło 2,70% całkowitego kosztu Inwestycji (§ 1 ust. 12 i 13 Umowy).

Oprocentowanie kredytu na dzień wydania Decyzji kredytowej miało wynosić 3,78%, zaś marża 1,00%. W okresie ubezpieczenia pomostowego kredytu jego oprocentowanie miało ulec podwyższeniu o 1,00 p.p. i wynosić 4,78%, a po zakończeniu okresu ubezpieczenia obniżenie oprocentowania kredytu o 1,00 p.p. nastąpić miało od daty spłaty najbliższej raty (§ 1 ust. 8 Umowy).

Jako prawne zabezpieczenia kredytu ustalono: hipotekę łączną kaucyjną do kwoty 555 000,00 zł, przelew na rzecz Banku praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej hipoteką, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, przelew praw z tytułu umowy grupowego ubezpieczenia spłaty rat kredytu w zakresie poważnego zachorowania oraz pobytu w szpitalu w wyniku choroby i nieszczęśliwego wypadku oraz prawne zabezpieczenie kredytu na okres przejściowy do czasu przedłożenia w(...) odpisu księgi wieczystej nieruchomości (§ 3 ust. 1-3 i 5-6 Umowy).

W § 3 ust. 3 Umowy ustalono również, że kredytobiorca upoważnia Bank do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w (...) S.A. w wysokości 3,50% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 5 180,00 zł oraz zwrotu kosztów tytułem kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia bez odrębnej dyspozycji.

W § 5 ust. 1 Umowy ustalono, że:

1.  kwota 223 526,30 zł zostanie wypłacona na rachunek nr (...) prowadzony przez (...) Bank (...) S.A.;

2.  kwota 136 473.70 zł zostanie wypłacona na rachunek nr (...) prowadzony przez (...) S.A. na rzecz M. i L. Z. tytułem umowy cesji;

3.  kwota 4 891,52 zł, zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy, zostanie przeznaczona na sfinansowanie opłat okołokredytowych;

4.  kwota 5 108,48 zł zostanie przeznaczona na pokrycie składki ubezpieczenia Pakietu (...)

Kredyt został oprocentowany według zmiennej stopy procentowej ustalonej w wysokości określonej w § 1 ust. 8 (§ 9 ust. 1 Umowy). Wysokość zmiennej stopy procentowej w dniu wydania Decyzji kredytowej ustalona została jako stawka bazowa LIBOR 3M dla waluty, w której został udzielony kredyt z dnia 29 maja 2008 r. wynosząca 2,78% powiększona o stałą w całym okresie kredytowania marżę (...) w wysokości 1,00% (§ 9 ust. 2 Umowy). Ustalenia w zakresie zmiany wysokości oprocentowania zostały opisane w § 9 ust. 3-10 Umowy.

Zgodnie z § 10 ust. 2 Umowy Harmonogram spłat kredytu stanowił załącznik nr (...)i integralną część Umowy i miał być doręczony kredytobiorcy listem poleconym w terminie 14 dni od daty uruchomienia kredytu. Harmonogram spłat sporządzony był w CHF. Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane miały być w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A., obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 10 ust. 4 Umowy).

Stosownie do § 12 ust. 5 Umowy, wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej a także spłata przekraczająca wysokość raty miała powodować, że kwota spłaty będzie przeliczana po kursie sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A., obowiązującym na dzień i godzinę spłaty.

Na mocy § 25 ust. 1 Umowy, integralną część Umowy stanowił „Regulamin udzielania kredytu hipotecznego hipotecznych dla osób fizycznych – (...), a kredytobiorca oświadczył, że przed zawarciem Umowy zapoznał się z niniejszym dokumentem i uznaje jego wiążący charakter.

W § 29 ust. 1 i 2 Umowy kredytobiorca oświadczył, że został dokładnie zapoznany z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązującymi w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania kredytu i w pełni je akceptuje. Kredytobiorca oświadczył również, że został dokładnie zapoznany z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty kredytu i w pełni je akceptuje. Kredytobiorca jest świadomy, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu.

(dowód: umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 31 lipca 2008 –k. 63-71, 367-375)

M. S. przeczytał umowę przed jej podpisaniem i ją rozumiał.

(dowód: zeznania powoda M. S. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 582-583)

W dniu 4 sierpnia 2008 r. (data stempla Banku) powód złożył wniosek o wypłatę transzy kredytu/odblokowanie środków kredytu. We wniosku tym zawarł prośbę o pobranie opłat okołokredytowych z konta osobistego nr (...).

(dowód: wniosek z dnia 4 sierpnia 2008 r. – k. 387-388)

Kredyt w łącznej wysokości 370 000,00 zł został uruchomiony w dniu 7 sierpnia 2008 r.

W tym samym dniu pobrana została składka z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (NWW) w wysokości 5 180,00 zł. Składka z tytułu ww. ubezpieczenia została również pobrana w dniu 5 października 2011 r. w wysokości 7 461,00 zł. (dowód: zaświadczenie (...)z dnia 25 września 2020 r. – k. 240-243v; zaświadczenie (...) z dnia 28 sierpnia 2020 r. – k. 245)

Aneksem nr (...) do Umowy, zawartym w dniu 2 marca 2009 r., strony uszczegółowiły dane dot. kredytowej nieruchomości.

(dowód: aneks nr (...) do Umowy zawarty w dniu 2 marca 2009 r. – k. 83-84, 391-392)

Aktem notarialnym z dnia 16 maja 2011 r. K. S. oraz M. S. ustanowili rozdzielność majątkową.

(dowód: akt notarialny z dnia 16 maja 2011 r., Rep. (...) – k. 72-73)

Orzeczeniem Arbitra Bankowego z dnia 27 lutego 2013 r. m.in. zasądzono od (...) Banku S.A. z siedzibą w W. na rzecz M. S. kwotę 7 461,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 października 2011 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu składek ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

(dowód: Orzeczenie Arbitra Bankowego z dnia 27 lutego 2013 r. – k. 86-87v)

Aktem notarialnym z dnia 9 sierpnia 2017 r. powodowie zawarli umowę o podział majątku wspólnego, w której m.in. oświadczyli, że dokonują podziału ich majątku wspólnego w ten sposób, że prawo własności stanowiącej odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku w W. przy ulicy (...)wraz z prawami związanymi oraz udział wynoszący (...) części we własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu niemieszkalnego – garażu, w całości na wyłączną własność nabywa M. S. (§ 3.1. aktu notarialnego). Oświadczyli także, że M. S. zobowiązuje się do spłaty wierzytelności wynikającej z umowy kredytowej z dnia 31 lipca 2008 r., nr (...) własnym staraniem i z własnych środków i w związku z powyższym będzie odpowiedzialny względem K. S. za to, że Bank nie będzie żądał od Niej spełnienia świadczenia.

Tego samego dnia K. S. udzieliła M. S. pełnomocnictwa i upoważniła go do składania wszelkiego rodzaju oświadczeń i dokonywania wszelkich czynności związanych bądź wynikających z faktu zawarcia przez nich z Bankiem pod (...) Bank S.A. z siedzibą w W. Oddział (...)w Ł. ( (...)) – obecnie (...) S.A. z siedzibą w W., umowy kredytowej nr (...) z dnia 31 lipca 2008 r., a w szczególności do zastępowania i reprezentowania, a także działania w jej imieniu i na jej rzecz na wszelkich warunkach według uznania pełnomocnika, m.in. do regulowania zobowiązań finansowych związanych z umową kredytową nr (...) z dnia 21 lipca 2008 r. oraz do reprezentowania przed Sądami w związku z wnoszonymi powództwami przeciwko Bankom i osobom trzecim w związku z umową kredytową nr (...) z dnia 31 lipca 2008 r. oraz udziałem w toczących się postępowaniach.

(dowód: akt notarialny z dnia 9 sierpnia 2017 r., Rep.(...) – k. 74-79; akt notarialny z dnia 9 sierpnia 2017 r., Rep(...) – k. 80-82v)

Aneksem do Umowy zawartym w dniu 29 września 2017 r. ustalono, że właścicielem nieruchomości jest M. S..

(dowód: aneks do Umowy zawarty w dniu 29 września 2017 r. – k. 85, 390)

W dniu 26 marca 2018 r. (data stempla pocztowego) M. S. oraz K. S. przesłali do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie wniosek o zawezwanie (...) S.A. z siedzibą w W. do próby ugodowej. W uzasadnieniu wniosku powołali się zarówno na nieważność postanowień umownych, jak również ich abuzywność. Zakwestionowali także prawidłowość zapisów umownych w zakresie zmiany oprocentowania oraz ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

Na terminie posiedzenia jawnego – w dniu 24 maja 2018 r. – w imieniu pozwanego Banku nikt się nie stawił.

(dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 26 marca 2018 r. – k. 88-93; potwierdzenie nadania przesyłki – k. 94; protokół z posiedzenia jawnego z dnia 24 maja 2018 r. – k. 96v)

Pismem z dnia 19 listopada 2020 r. M. S. oraz K. S. wezwali pozwany Bank w terminie 7 dni od otrzymania wezwania do:

I.  zwrotu kwoty 321 485,63 zł pobranej nienależnie przez (...) S.A. w związku z tym, że umowa kredytowa jest nieważna;

II.  albo zwrotu kwoty 147 249,52 zł tytułem nienależnie pobranych rat spłaty kredytu w zawyżonej wysokości, w związku z tym, że umowa kredytowa zawiera nieuczciwe postanowienia umowne bezskuteczne wobec powodów;

III.  a także zwrotu kwoty 5 180,00 zł nienależnie pobranej składki tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 19 listopada 2020 r. – k. 97-98)

Powodowie początkowo spłacali kredyt wspólnie, by następnie – od dnia 16 maja 2011 r., tj. ustanowienia rozdzielności majątkowej – M. S. spłacał raty kapitałowo-odsetkowe oraz inne koszty powiązane z ciągniętym kredytem własnym staraniem i z własnych środków. W dniu 15 listopada 2022 r. M. S. dokonał całkowitej spłaty kredytu. Spłata ta została dokonana z zastrzeżeniem zwrotu wobec kwestionowania przez powodów zasadności i wysokości roszczenia Banku.

(dowód: zaświadczenie z dnia 21 grudnia 2022 r. – k. 539-543v; oświadczenie powoda złożone na rozprawie w dniu 12 grudnia 2024 r. – k. 682, nagranie 00:02:21; oświadczenie o spłacie kredytu z zastrzeżeniem zwrotu z dnia 7 listopada 2022 r. – k. 544)

Pismem z dnia 18 stycznia 2023 r. K. S. i M. S. wezwali (...) S.A. z siedzibą w W. w terminie 7 dni od otrzymania pisma do:

I.  zwrotu na rzecz powodów kwoty 574 290,26 zł pobranej nienależnie przez (...) S.A. w związku z tym, że Umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF zawarta w dniu 31 lipca 2008 r. jest nieważna;

II.  albo, na wypadek nieuwzględnienia powyższego żądania, do zwrotu na rzecz powodów kwoty 340 600,43 zł tytułem nienależnie pobranych rat spłaty kredytu w zawyżonej wysokości w związku z tym, że Umowa zawiera nieuczciwe postanowienia umowne bezskuteczne wobec powodów.

Pismo zostało odebrane przez pozwany Bank w dniu 23 stycznia 2023 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 18 stycznia 2023 r. – k. 545-546; potwierdzenie odbioru z dnia 23 stycznia 2023 r. – k. 553-553v)

W dniu 31 stycznia 2023 r. powodowie przesłali pozwanemu oświadczenie o potrąceniu wierzytelności (...) S.A. o zwrot kwoty wypłaconej w wykonaniu spornej Umowy w wysokości 370 000,00 zł z przysługującą powodom wierzytelnością w wysokości 574 290,26 zł. Podali, że wskutek potrącenia wierzytelność Banku umarza się w całości, a wierzytelność powodów pozostaje nieumorzona w kwocie 204 290,26 zł.

Pismo to zostało odebrane przez pozwany Bank w dniu 3 lutego 2023 r.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu z dnia 31 stycznia 2023 r. – k. 554-554v; potwierdzenie odbioru z dnia 3 lutego 2023 r. – k. 557-557v)

Powodowie początkowo mieszkali w kredytowanej nieruchomości, jednak z uwagi na pojawienie się dziecka i brak aktywności zawodowej K. S. powodowie podjęli decyzję o jej wynajęciu. Ostatecznie nieruchomość ta została sprzedana.

(okoliczność bezsporna oraz dowód: zeznania powódki złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 583, nagranie 00:21:59)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd w całości dał wiarę dokumentom wymienionym w stanie faktycznym, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a Sąd nie miał podstaw do podważenia ich wiarygodności bądź zawartej w nich treści z urzędu.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się również częściowo na dowodzie z przesłuchania powoda M. S. w zakresie wskazanym w stanie faktycznym. W ocenie Sądu zeznania powoda dotyczące niespełnienia w sposób należyty obowiązków informacyjnych przez Bank, w tym braku należytego poinformowania o ryzyku walutowym, sposobie ustalania kursów przez bank itd. nie znajdują potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zebrane w sprawie dowody i ustalony stan faktyczny wskazują, że w chwili zawierania umowy kredytu powód – działający w imieniu swoim i K. S., został należycie poinformowany i posiadał pełną świadomość ryzyka walutowego oraz warunków oferowanego kredytu indeksowanego, a w konsekwencji w oparciu o otrzymane dane dokonał własnej analizy opłacalności produktów bankowych i zdecydował się na skorzystanie z kredytu waloryzowanego walutą CHF.

Sąd oparł się także w marginalnym zakresie na dowodzie z przesłuchania powódki K. S., a mianowicie w tej części w której opisała ona okoliczności wynajęcia kredytowanej nieruchomości.

Sąd jednocześnie dopuścił dowód z załączonych przez pozwanego do akt sprawy niniejszej zeznań świadka M. P. – złożonych na piśmie w sprawie o sygn. akt XV C 1270/20/MM, uznając iż dowód ten nie narusza zasady bezpośredniości wynikającej z art. 235 § 1 k.p.c. Oceniając dowód ten na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. Sąd doszedł jednak do przekonania, iż nie mógł on stanowić podstawy dokonania ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sporu, bowiem świadek ten podał jedynie powody dla których klienci decydowali się na kredyt waloryzowany kursem CHF, ogólnie opisał proces przyznawania kredytów, w tym zakres udzielanych klientom informacji i pouczeń, jednak nie sprecyzował szczegółów dotyczących procesu zawierania przedmiotowej Umowy. Zeznania te nie mogły więc mieć znaczenia dla ustaleń Sądu co do prawidłowości pouczenia powoda zwierającego sporną Umowę w imieniu swoim i K. S. o ryzyku kursowym, kursie waluty, spreadzie oraz kosztach kredytu.

Sąd nie oparł ustaleń faktycznych w sprawie na opinii biegłego sądowego K. N. wobec późniejszej całkowitej spłaty kredytu i braku możliwości odniesienia danych wskazanych w sporządzonej przez biegłego opinii dotyczących wciąż spłacanego zobowiązania do faktycznie poniesionych przez powodów kosztów w całości zrealizowanego już kredytu. Istotnym jest przy tym, że na rozprawie w dniu 12 grudnia 2024 r. strona powodowa cofnęła wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego co do rozliczenia nadpłat (k. 682).

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o pozostałe, niewymienione a przedłożone przez strony dokumenty, pisemne analizy i raporty, pisma, artykuły i inne, które stanowiły dokumenty prywatne przedstawiające stanowiska stron je składających do akt sprawy, nie zawierały natomiast wiążącej Sąd rozpoznający niniejszą sprawę wykładni przepisów prawa, dotyczyły kwestii niezwiązanych z tą konkretną Umową kredytową, a zatem nie stanowiły w niniejszej sprawie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.). Sąd potraktował je jedynie jako wyraz poglądów wzmacniających argumentację stron postępowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo główne oraz ewentualne nie zasługiwały na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu przedawnienia, sformułowanego przez pozwany Bank, należy wskazać, iż nie zasługuje on na uwzględnienie.

W ocenie Sądu nie sposób przyjąć, iż roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia jest roszczeniem o świadczenie okresowe. Okoliczność, iż nienależne świadczenie było spełniane cyklicznie, w częściach, nie powoduje „okresowości” roszczenia o zwrot tego świadczenia. Odrębnie natomiast dla każdej z części tego nienależnego świadczenia rozpoczynał się bieg 10-letniego terminu przedawnienia (obecnie w wyniku zmian ustawowych – 6 lat). Pozwany nie był w stosunku do powodów zobowiązany, ani w wyniku umowy kredytu, ani na skutek nieważności umowy kredytu, do jakichkolwiek świadczeń okresowych, w rozumieniu art. 118 k.c. Nie należy bowiem mylić roszczeń przysługujących bankowi (kredytodawcy) z roszczeniami przysługującymi powodom (kredytobiorcom). Roszczenie banku o zapłatę rat kredytu, w tym o zapłatę odsetek, rzeczywiście stanowi roszczenie o świadczenie okresowe. Nie jest natomiast roszczeniem o świadczenie okresowe roszczenie kredytobiorcy o zwrot świadczeń nienależnych odpowiadającym kwotowo zapłaconym ratom kredytu, w sytuacji gdyby okazało się, że umowa kredytu jest nieważna. Ocena ta dotyczy zarówno części kapitałowej jak i części odsetkowej rat oraz opłat na ubezpieczenie.

Wskazać trzeba, że z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.). Stosowanie do treści art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. W myśl art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 9 lipca 2018 r., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. W myśl art. 118 k.c. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawa o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104) termin przedawnienia wynosił dziesięć lat. Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104) do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym. Powyższe oznacza, że w niniejszej sprawie ma zastosowanie 10-letni termin przedawnienia.

Umowa kredytu została w niniejszej sprawie zawarta w dniu 31 lipca 2008 r., kredyt – w chwili wnoszenia pozwu – nie został spłacony. Tym samym bieg terminu przedawnienia, w dniu 28 grudnia 2020 r., tj. dniu złożenia pozwu w biurze podawczym Sądu, nie rozpoczął się, gdyż powodów i pozwanego nadal łączyła Umowa kredytowa.

Z tych względów zarzut pozwanego Banku, dotyczący przedawnienia zgłoszonych przez powodów roszczeń, należy uznać za całkowicie niezasadny.

Strona powodowa – ze względu na dokonaną w dniu 15 listopada 2022 r. całkowitą przedterminową spłatę kredytu – domagała się ostatecznie zasądzenia od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powodów kwoty 73 952,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 68 772,59 zł od dnia 25 maja 2018 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie, tj. od kwoty 5 180,00 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 457 003,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 201 227,41 zł od dnia 25 maja 2018 r. do dnia zapłaty, od kwoty 51 485,63 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, zaś od kwoty 204 290,26 zł od dnia 31 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty. Ewentualnie, na wypadek nieuznania ww. żądań domagała się zasądzenia od pozwanego solidarnie (ewentualnie łącznie) na rzecz powoda i powódki kwoty 28 169,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 464 860,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zakresie kwoty 124 260,30 zł od dnia 2 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty, zaś w zakresie kwoty 340 600,43 zł od dnia 31 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty.

W tym miejscu należy wskazać, że wraz z pismem modyfikującym powództwo, strona powodowa cofnęła bez zrzeczenia się roszczenia pozew w części tj. co do roszczenia głównego o ustalenie nieważności spornej Umowy, a także w zakresie roszczenia ewentualnego w zakresie ustalenia bezskuteczności względem powodów zapisów umownych.

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. W myśl § 4 cytowanego przepisu sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Stosownie do dyspozycji art. 355 § 1 k.p.c. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

W sprawie niniejszej częściowe cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia nastąpiło w dniu 22 lutego 2023 r. (data nadania w UP), a więc przed dniem rozpoczęcia rozprawy, a mianowicie przed dniem 20 czerwca 2023 r. Częściowe cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia dokonane przez powodów należało więc ocenić z punktu widzenia przesłanek zawartych w art. 203 § 1 - 4 k.p.c. tut. Sąd nie dopatrzył się, aby czynność ta była sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego lub by zmierzała do obejścia prawa – zostało ono dokonane w związku z dokonaniem w dniu 15 listopada 2022 r. przedterminowej, całkowitej spłaty spornego kredytu. Wobec powyższego bezprzedmiotowe stało się orzekanie w zakresie roszczeń o ustalenie – czy to nieważności czy bezskuteczności zapisów, skoro w rezultacie dokonanej całkowitej spłaty kredytu nie istniał już pomiędzy stronami postępowania stosunek prawny wynikający ze spornej Umowa. Wobec powyższego postępowanie podlegało umorzeniu co do żądania głównego i ewentualnego o ustalenie – o czym orzeczono w punkcie I. sentencji wyroku.

Istota sporu w sprawie niniejszej sprowadzała się więc – w pierwszej kolejności – do przesłankowego ustalenia czy Umowa, która łączyła strony postępowania była nieważna, a w konsekwencji czy zasadne jest roszczenie strony powodowej o zapłatę.

W ocenie Sądu, nie ma racji strona powodowa, iż Umowa łącząca strony była nieważna.

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy jest również wskazanie przepisów regulujących umowę kredytu bankowego, tj. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej: prawo bankowe). Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego, w brzmieniu obowiązującym na datę zawarcia umowy kredytowej, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do ust. 2 wskazanego przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W treści art. 69 ust. 2 prawa bankowego wskazano zatem, jakie niezbędne postanowienia powinny być zawsze ujawnione w umowie bankowej. Nie wszystkie z tych elementów stanowią essentialia negotii umowy kredytowej. Elementów konstrukcyjnych tej umowy poszukiwać należy w art. 69 ust. 1 prawa bankowego.

W ocenie Sądu przedmiotowa Umowa zgodna była z art. 69 ustawy prawo bankowe i spełniała wszystkie wymogi zawarte w przytoczonym artykule, nie była próbą obejścia przepisów prawa bankowego, jak również nie wypaczała natury umowy kredytu. Kwotę kredytu w Umowie ustalono na 370 000,00 zł, zaś walutę waloryzacji na CHF. (§ 1 ust. 2 i 3 Umowy – k. 63, 367).

Strona powodowa nie wnosiła przy tym, aby kwotę kredytu wypłacono we franku szwajcarskim . Zdaniem Sądu odpowiadają prawu również postanowienia Umowy odnoszące się do oprocentowania kredytu, w tym wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany. Umowa przewidywała też okoliczności, w jakich może dojść do zmiany oprocentowania oraz sposoby jakimi kredytobiorca o tej zmianie zostanie poinformowany (§ 9 ust. 3-10 Umowy – k. 66, 370). Zauważyć też należy, że w dacie podpisania Umowy przepisy prawa bankowego nie przewidywały obowiązku zawarcia w umowie postanowień określających mechanizm tworzenia tabel kursowych, kursów walut, czy też umożliwiających stronie wpływanie na ww. elementy. Zawarcia w Umowie takich postanowień nie domagał się również M. S. – działając w imieniu swoim i K. S..

Umowa kredytu waloryzowanego mieści się, w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 69 ustawy Prawo bankowe). Umowa ta nie jest zatem sprzeczna z art. 358 ¹ § 2 k.c. wedle którego strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Natomiast § 3 tego przepisu stanowi podstawę sądowej waloryzacji świadczeń. Należy wskazać, że przepis art. 69 prawa bankowego nie należy do przepisów określających w sposób sztywny wysokości świadczenia pieniężnego, w szczególności świadczenia kredytobiorcy, tj. kwoty kredytu, którą powinien zwrócić w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy kredytu. Z tego względu waloryzacja umowna tego świadczenia była dopuszczalna na podstawie art. 358 ¹ § 2 k.c. Przyjęcie za miernik waloryzacji waluty obcej nie stanowiło również naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów ani zasad współżycia społecznego. Waloryzacja umowna przy zastosowaniu jako jej miernika waluty obcej wyraża się w tym, że kredytobiorca zwraca kredytodawcy wykorzystaną sumę kredytu, przy czym w związku z kursem waluty obcej suma ta może być wyższa odpowiednio do relacji do waluty obcej. Suma wykorzystana w dniu wykonywania umowy kredytu może mieć bowiem inną wartość rynkową w wyniku indeksacji walutowej. Innymi słowy, kredytobiorca może być zobowiązany do zwrotu bankowi sumy pierwotnie wykorzystanego kredytu (w chwili wykonania umowy przez bank), ale taka wykorzystana suma (w całości lub części) może mieć inną (wyższą) wartość rynkową w okresie spłaty kredytu. Tym samym należy zaznaczyć, że zasada nominalizmu zawarta w artykule 358 ¹ k.c., znajduje rozszerzenie w ustępie 2 wspomnianego artykułu, umożliwiającego waloryzację w drodze umowy (wyrok Sądu Najwyższy z 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14).

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 kwietnia 2015 r. (sygn. V CSK 445/14, Lex nr 1751291), który to pogląd Sąd Okręgowy podziela i odnosi do przedmiotowej sprawy, potwierdził, że dopuszczalne jest ułożenie stosunku prawnego w taki sposób, że strony ustalą w umowie inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania zobowiązania. Wspomniany powyżej art. 69 Prawa bankowego statuuje, że waluty samego kredytu oraz waluta jego spłaty nie muszą być tożsame. Tym samym, dopuszczalne jest tworzenie umów realizujących essentialia negotii umowy kredytu przy założeniu spłaty wierzytelności w walucie obcej.

Biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waloryzacji tego kredytu (wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2012 r., sygn. akt II CSK 429/11, Legalis nr 526856). Podkreślenia wymaga więc, że istotną konsekwencją umowy kredytu jest brak pewności w zakresie ostatecznego całkowitego jego kosztu zarówno ze strony banku, jak i kredytobiorcy. Dotyczy to także kredytów wyrażonych w PLN, nieindeksowanych do waluty obcej, szczególnie w przypadku zastosowania zmiennego oprocentowania kredytu, zależnego od szeregu czynników, na które kredytobiorca także nie ma wpływu. W przypadku wzrostu oprocentowania w okresie kredytowania, tak samo jak w przypadku zmian na rynku walutowym, które mogą dotykać CHF, kwota wierzytelności wobec banku może ulegać zmianie, jednak nawet wówczas będzie to jedno i to samo zobowiązanie z tego samego tytułu, bez cech innych stosunków zobowiązaniowych. Zjawisko to nie stanowi naruszenia ustawy Prawo bankowe, ani Kodeksu cywilnego w zakresie prawa zobowiązań. Brak ekwiwalentności świadczeń jest więc pozorny, z uwagi na konieczność zachowania wzajemnej wartości waluty PLN i CHF. Nie można oczekiwać od banku (który jako spółka prawa handlowego prowadzi nastawioną na zysk działalność gospodarczą) udzielania kredytów bez umożliwienia mu osiągnięcia korzyści z umowy kredytu, bo tylko wówczas nie dochodziłoby do rozbieżności pomiędzy udzielonym kredytem, a zobowiązaniem do zwrotu wykorzystanego kredytu. Kredytobiorca, niedysponujący własnymi środkami pieniężnymi oraz taki kredytobiorca, który nie zamierza zaangażować posiadanych przez siebie środków finansowych, musi skorzystać z finansowego wsparcia ze strony banku, dla którego umowa kredytu jest źródłem przychodu, tym samym dochodzi do naruszenia równowagi między stroną konsumencką a spółką prawa bankowego. Nie jest to jednak równoznaczne z nieważnością umowy kredytu, ponieważ wykorzystanie mechanizmu waloryzacji nie narusza natury kredytu, gdyż zapewnia kredytodawcy zarobek w zamian za udzielenie kredytu.

W sprawie bezsporne jest, że M. S. działając w imieniu swoim i K. S. zawarł przedmiotową Umowę jako konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Kredytowana nieruchomość służyć bowiem miała zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych powodów. Zgodnie z tym przepisem, konsumentem można być wyłącznie w zakresie czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z własną działalnością gospodarczą lub zawodową. Decyduje więc brak związku danej czynności z wymienioną działalnością, a nie to, czy taka działalność jest w ogóle prowadzona przez osobę dokonującą czynności prawnej. Do uznania, że mamy do czynienia z konsumentem, wystarczy brak bezpośredniego związku czynności z działalnością gospodarczą lub zawodową; istnienie pośredniego związku nie wyklucza zatem uznania danej osoby za konsumenta (K. Osajda (red.), P. Miklaszewicz, Kodeks cywilny, Komentarz, wyd. 20, 2018, Legalis).

Zawarcie umowy jako konsument nie oznacza jednak „gwarancji satysfakcji”, tj. że umowa – w szczególności taka, która wiąże się z ryzykiem i uzależniona jest od czynników zewnętrznych, niezależnych od stron – będzie ostatecznie zawsze dla konsumenta korzystna. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 18 kwietnia 2016 r. (sygn. III C 275/15, Mon.Pr.Bank. 2016 nr 10, str. 3) „działanie Państwa w zakresie ochrony konsumentów winno bowiem ograniczać się do ochrony przed działaniami podstępnymi bądź nieuczciwymi, nie mogą oni natomiast oczekiwać, że państwo ochroni ich przed wszelkimi negatywnymi konsekwencjami podejmowanych przez nich decyzji gospodarczych”, który to pogląd Sąd w tym składzie w pełni podziela. Podkreślić należy, że zawarcie umowy w charakterze konsumenta nie oznacza zwolnienia konsumenta z obowiązku dokonania przy zawieraniu umowy oceny rozmiaru zaciąganego zobowiązania i związanych z nim ryzyk. Jednocześnie żadne przepisy nie zabraniają konsumentom zawierania umów wiążących się z ryzykiem, jeżeli są oni gotowi je ponieść. Od konsumenta, należycie dbającego o własne interesy, należy oczekiwać aktywności i dążenia do wyjaśnienia wszelkich wątpliwości czy wszelkich niezrozumiałych kwestii szczególnie w kontekście umowy, która stanowi dla niego zobowiązanie. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 października 2016 r. „w relacjach cywilnoprawnych nie jest dopuszczalne faworyzowanie żadnej ze stron, choćby była konsumentem, kosztem praw profesjonalisty. Trzeba też uwzględnić stale podnoszący się poziom wykształcenia, wiedzy, doświadczenia i świadomości prawnej ogółu społeczeństwa, w tym konsumentów, coraz lepiej przygotowanych do asertywnego uczestnictwa w obrocie prawnym” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 października 2016 r., sygn. I Aca 47/16, Legalis nr 1533035). W ocenie Sądu, nie ma podstaw do przyznania stronie powodowej uprzywilejowanej pozycji, w której byłaby zwolniona z obowiązku przejawiania jakiejkolwiek staranności przy dokonywaniu oceny treści zawieranej umowy i od odpowiedzialności za jej skutki.

Oceny wymaga więc czy przed zawarciem przedmiotowej Umowy ubiegający się o kredyt M. S. został w sposób należyty poinformowany o treści umowy o kredyt hipoteczny waloryzowany do waluty obcej i związanych z jej zawarciem ryzykach.

W ocenie Sądu, z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że zarówno na etapie składania wniosku o udzielenie kredytu, jak i zawierania samej Umowy kredytowej został on poinformowany m.in. o ryzyku związanym z zaciągnięciem kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem waluty obcej, a przede wszystkim o ryzyku kursowym i tabelach kursowych (§ 29 Umowy – k. 70, 374). Istotnym jest przy tym, że powód przed podpisaniem Umowy zapoznał się z jej treścią, która była dla niego zrozumiała (zeznania powoda M. S. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 582-583). Strona powodowa nie wykazała więc, aby pozwany Bank nie wypełnił względem kredytobiorcy ciążącego na nim obowiązku informacyjnego. W ocenie Sądu M. S. posiadał pełną i niezbędną wiedzę na temat spłaty rat kredytu, jak również miał świadomość istnienia kursu walutowego, jego wahań oraz tabel kursowych. Została też poinformowany, iż uruchomienie kredytu i spłata rat kredytowych następuje według kursu kupna i sprzedaży waluty obcej, do której waloryzowany jest kredyt.

Na ważność umowy kredytu nie wpływa również fakt, że waloryzacja kredytu była dokonywana jednostronnie przez Bank w oparciu o kurs waluty u niego obowiązujący. M. S. zawierał Umowę w imieniu swoim i żony dobrowolnie, zgadzając się na wprowadzenie do niej obecnie kwestionowanych przez nich klauzul. Zdecydował się na wybór kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej, co potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym treść wniosku o udzielenie kredytu, a także treść samej Umowy .

Podnoszone przez powodów zarzuty dotyczące umowy o kredyt hipoteczny waloryzowany do waluty CHF wynikają, w ocenie Sądu, ze wzrostu kursu franka szwajcarskiego. Pozwany Bank nie miał jednak żadnego wpływu na wzrost kursu franka szwajcarskiego i z tego wzrostu nie odniósł żadnej korzyści. Wzrost kursu CHF wynikał bowiem z działań Centralnego Banku Szwajcarii, który w 2011 r. i 2015 r. doprowadził do uwolnienia sztywnego kursu CHF do innych walut. Zmiana kursu waluty, obiektywnie niekorzystna dla kredytobiorcy, nie może stanowić podstawy do stwierdzenia, że zawarta przez powoda umowa jest nieważna.

Zdaniem tut. Sądu Bank spełnił też względem kredytobiorcy wszelkie wymagane w dacie zawierania Umowy obowiązki informacyjne. Wskazać należy, że trudno jest oczekiwać od banku, by na chwilę zawierania kredytu przedstawiał kredytobiorcy np. symulacje kredytu, w których kurs waluty rośnie o 100 lub 200%. Wystarczające jest, w ocenie Sądu, aby bank poinformował kredytobiorcę o ryzyku kursowym. Ostatecznie każdy kredytobiorca ryzyko to oceni inaczej. Na kredytobiorcy „odważnym”, „ryzykancie” nawet informacja o ryzyku wzrostu kursu waluty o 200% nie zrobi wrażenia, zaś inaczej zareaguje kredytobiorca „ostrożny” i „zapobiegliwy”. Sąd przyjął zatem, że strona powodowa posiadała pełną wiedzę na temat spłaty rat kredytu, to znaczy, że wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu (koszt kredytu), przeliczona na złotówki na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom zgodnie z prawami rynków walutowych, w zależności od aktualnego kursu PLN i CHF, jak również miała świadomość istnienia kursu walutowego, jego wahań i tabel kursowych. Nie ma też wątpliwości, że wspólnie wybierając zadłużenie w CHF, kredytobiorcy świadomie chcieli skorzystać z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i tym samym z miesięcznie niższej raty kredytu, a tym samym zauważyli korzyści płynące z zawartej umowy kredytu.

Uznać również należy, iż dopuszczalne było zawarcie z bankiem umowy o kredyt waloryzowany do waluty obcej. Przedmiotowa Umowa nie mogła być zatem uznana za bezwzględnie nieważną w związku z art. 58 k.c., gdyż nie naruszała przepisów prawa, ani nie zmierzała do obejścia ustawy, jak również nie była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W konsekwencji powyższych rozważań powództwo główne o zapłatę nie zasługiwało na uwzględnienie.

W związku z brakiem uznania Umowy za nieważną ze względów szczegółowo opisanych powyżej należało rozważyć zasadność roszczenia ewentualnego o zapłatę opartego na abuzywności postanowień sporej Umowy.

Strona powodowa wskazała, że postanowienia § 1 ust. 3 określającego walutę waloryzacji kredytu, § 1 ust. 3A określającego kwotę kredytu wyrażoną w walucie waloryzacji, § 10 ust. 2 zd. 2 ustalającego walutę sporządzenia Harmonogramu, § 10 ust. 4 określającego zasady obliczania wysokości rat kapitałowo-odsetkowych, § 12 ust. 5 ustalającego zasady wcześniejszej spłaty kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej oraz § 15 ust. 4 określającego zasady przeliczania wierzytelności na złote - stanowią klauzule niedozwolone (abuzywne).

Uznanie kwestionowanych przez stronę powodową postanowień za abuzywne wymaga subsumpcji przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Paragraf 2 powołanego przepisu wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Z kolei paragraf 3 wskazanego artykułu definiuje nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy jako te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy, wobec tego zbadać już wykonaną Umowę w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie należy zastosować tzw. kontrolę incydentalną, tj. zbadanie spornych postanowień pod kątem tego, czy wypełniły one znamiona przewidziane w art. 385 ¹ § 1 k.c.

Zdaniem Sądu niedopuszczalne jest uproszczenie rozpoznania niniejszej sprawy poprzez odwołanie się tylko i wyłącznie do prejudycjalnego charakteru wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tym samym dotychczasowe orzecznictwo nie ma decydującego wpływu na interpretację sprawy, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 95/03), kontrola dokonywana w trybie przepisów art. 479 ³⁶ -479 ⁴⁵ k.p.c. dotyczy nie analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz abstrakcyjnie rozumianej treści normatywnej wzorca umownego (niezależnie od tego nawet, czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy), tj. na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy.

Postanowienia umowy kredytu, które łączyły strony postępowania, ustalone zostały w oparciu o preferencje powoda – działającego też w imieniu powódki, zgłoszone we wniosku o udzielenie kredytu . Ostatecznie sama treść Umowy, z wyjątkiem postanowień odzwierciedlających dane zawarte we wniosku kredytowym, nie były indywidualnie uzgadniane, co do końcowego słownego brzmienia, lecz na kształt ostatecznie przyjętego wariantu tej umowy i w ogóle na decyzję o jej zawarciu decydujący wpływ miała M. S., o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd stanął na stanowisku, że w niniejszej sprawie konieczna jest całościowa kontrola, polegająca na badaniu wszystkich przesłanek abuzywności. Jest to sytuacja najwłaściwsza z punktu widzenia założeń procedury cywilnej, gdyż pozwala w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób wszechstronny i niezredukowany zrekonstruować wszystkie istotne dla przedmiotowego indywidualnego stosunku prawnego okoliczności.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy wobec tego zbadać umowę, która wiązała strony w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W judykaturze istnieje spór co do przyjęcia czy klauzule waloryzacyjne regulują świadczenie główne, czy też nie.

Zdaniem Sądu regulacje umowne związane z waloryzacją kredytu dotyczą głównych świadczeń stron. Co prawda ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez sformułowanie „główne świadczenia stron”, wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c., ale niewątpliwie są to takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia. Pojęcie to z pewnością należy interpretować w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Strona powodowa kwestionowała zapisy przedmiotowej Umowy dotyczące indeksacji, a zatem sposobu przeliczenia udzielonego im kredytu i rozliczenia wpłat dokonywanych przez nich na rzecz pozwanego tytułem spłaty zaciągniętego zobowiązania. Pojęcie „głównych świadczeń stron” w odniesieniu do umowy należy rozpatrywać w kontekście art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, zawierającego essentialia negotii umowy kredytu. Analizując kwestionowane przez powodów postanowienia umowne stwierdzić należy, że miały one wpływ na wysokość kredytu oraz wysokość poszczególnych rat. Stanowiły częściowo klauzulę waloryzacyjną, która wprost oddziałuje na wysokość świadczenia głównego stron. Z uwagi na powyższe, nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie nie wystąpiła podstawowa przesłanka wynikająca z art. 385 ¹ § 1 k.c. Kwestionowane postanowienia określały bowiem główne świadczenia stron, a strona powodowa nie wykazała, aby zostały one sformułowane w sposób niejednoznaczny. Omawiane regulacje odwołują się wprost do kursu kupna lub sprzedaży waluty obowiązującego w pozwanym banku w chwili wypłaty lub spłaty kredytu. Wskazać również należy, że kredytujący bank de facto nie miał technicznej możliwości wykonania umowy w inny sposób niż w oparciu o własne tabele kursów. Zdaniem Sądu treść tych postanowień nie budzi też wątpliwości.

Przyjmując nawet, że postanowienia te – jako dotyczące głównych świadczeń stron – nie zostały określone w sposób jednoznaczny, ewentualnie, że regulacje dotyczące waloryzacji nie regulują głównych świadczeń stron, to żądanie pozwu również nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie należy zwrócić uwagę na realia zawierania umów w sprawach takich jak niniejsza, polegające na tym, że z jednej strony bank posiada pewną paletę produktów finansowych do wyboru i uzgodnienia, zaś z drugiej strony konsument zgłasza swoje konkretne potrzeby najpierw w drodze ustnej, a po dopasowaniu konkretnego instrumentu do jego potrzeb – w drodze wniosku o udzielenie kredytu.

Niewątpliwie, z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że powodowie chcieli uzyskać środki na finansowanie zakupu lokalu mieszkalnego z rynku pierwotnego, który zapewniłby im na uzyskanie potrzebnej kwoty, przy jednocześnie możliwie najniższej racie i najniższych kosztach uzyskania kredytu. W rezultacie – początkowo wspólnie przez powodów – zgłoszone potrzeby wywołały ze strony Banku reakcję w postaci przedstawienia oferty, która mogłaby sprostać zgłoszonym potrzebom. Tym samym przyjęcie oferty kredytu waloryzowanego kursem CHF był ówcześnie najkorzystniejszą możliwością uzyskania przez nich środków potrzebnych na realizację zgłoszonych potrzeb. Kształt zaproponowanych przez Bank warunków umownych był więc zdeterminowany potrzebami powodów świadomie przez nich zgłoszonymi. Strona powodowa nie podnosiła też twierdzeń jakoby poszczególne zapisy Umowy były dla nich nieodpowiednie w momencie zawierania Umowy.

Należy podkreślić, iż wskazane okoliczności nie obalają wprawdzie przesłanki nieuzgodnienia indywidualnego kwestionowanych postanowień z konsumentem, ale mają zdecydowany wpływ na ocenę zaistnienia dalszych przesłanek, o których mowa w przepisie art. 385 ¹ k.p.c. (rażącego naruszenia interesu konsumenta i sprzeczności dobrymi obyczajami).

W odniesieniu do przesłanek sprzeczności postanowień z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta, a także naruszenia zasad współżycia społecznego Sąd uznał, że strona powodowa nie wykazała zajścia tychże przesłanek w niniejszym postępowaniu, co do żadnej ze spornych klauzul.

Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie „dobre obyczaje” są w zasadzie odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym. Rażące naruszenie należy interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Naruszenie interesów konsumenta ma być niewątpliwe, bezsporne i nacechowane znacznym ujemnym ładunkiem (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04, Biul. SN 2005 nr 11).

Wskazane w tym przepisie formuły prawne, służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/2004, Biul. SN 2005/11/13). Nie jest zatem wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta).

W kontekście stosunków prawnych łączących bank z jego klientami (stosunków umownych o charakterze ekonomicznym) przyjąć należy, że zasady współżycia społecznego wymagają od stron tych stosunków uczciwości (uczciwego obrotu) oraz lojalności. Powód – działając w imieniu swoim i K. S., złożył wniosek kredytowy, został zapoznany z ryzykiem kursowym, ryzykiem zmiany stopy procentowej oraz oprocentowania. W takiej sytuacji brak było podstaw dla twierdzenia, że Umowa, którą zawarł, naruszała zasady współżycia społecznego czy też dobre obyczaje.

Strona powodowa nie wykazała również, by kurs CHF z tabeli kursowej pozwanego Banku był ustalony dowolnie, a w szczególności z rażącym pokrzywdzeniem interesów kredytobiorców.

Sąd zważył nadto, że ustawodawca nie sprecyzował stopnia szczegółowości postanowień przewidujących sposób i termin ustalania przez bank kursu wymiany walut, na podstawie którego obliczane są raty kapitałowo-odsetkowe. Zdaniem Sądu, sporne postanowienia zostały sformułowane na tyle precyzyjnie, na ile pozwala na to materia, której one dotyczą, a stosowanie przez Bank dyrektyw wyznaczania kursów walutowych i spreadu skutkowało tym, że nie mogły one zostać ustalane w sposób dowolny, lecz podążały za kursami NBP.

Nie sposób doszukać się również zasadności wywodzonego przez powodów roszczenia zwrotu części uiszczonego ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Wskazać należy, iż powodowie podstawy zasadności żądania upatrywali w abuzywności samej przywołanej klauzuli ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Tymczasem na gruncie niniejszego procesu oceny tej należy zgodnie z przepisem art. 385 ² k.c. dokonywać na podstawie konkretnych ujawnionych w sprawie okoliczności zawarcia umowy z uwzględnieniem wszystkich postanowień Umowy (treść Umowy).

Kluczowe w tym aspekcie jest uregulowanie zawarte w przepisie art. 385 ¹ § 1 k.c. zdanie pierwsze, zgodnie z którym – „postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (…)”.

Odnosząc się do postanowień dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, należy wziąć pod uwagę, że w standardowym stosunku z umowy kredytu hipotecznego kredytobiorca angażuje część osobistych środków majątkowych na cel kredytu poprzez wniesienie wkładu własnego. Takim sposobem ryzyko banku zmniejsza się, gdyż inwestycja jest już częściowo sfinansowana. W sytuacji powodów, nie posiadali oni wystarczających środków własnych na pokrycie całego wkładu własnego. Brak całości wkładu własnego pociągała wzrost ryzyka ekonomicznego Banku, więc strony zdecydowały się przyjąć dodatkowe zabezpieczenie. W ocenie Sądu, postanowienie o ubezpieczeniu niskiego wkładu własnego stanowiło uprawniony i w chwili zawierania umowy pożądany przez powodów równoważnik zwiększonego ryzyka Banku. Gdyby bowiem powodowie nie zgodziliby się na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, to w ogóle nie otrzymaliby oczekiwanego kredytu, a zatem o żadnym nawet o najmniejszym stopniu natężenia naruszenia ich interesów nie można mówić w kontekście okoliczności niniejszej sprawy. Pozwany, bowiem wychodził naprzeciw oczekiwaniom i faktycznym możliwościom powodów. Brak jest zatem podstawowego elementu statuującego abuzywność danej klauzuli w postaci naruszenia interesów konsumenta w stopniu rażącym poprzez kształtowanie jego praw w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.

Nie można zgodzić się ze stroną powodową, że ponoszenie początkowo przez powodów, a kolejno przez samego powoda kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego było niedopuszczalne, skoro nie byli oni stroną umowy z ubezpieczycielem ani uposażonymi. Oczywistym jest, że ryzyko niespłacenia przez kredytobiorcę kwoty określonej jako niski wkład własny obciąża bank, a nie kredytobiorcę. Za normalną, powszechną praktykę należy uznać sytuację, w której polisa ubezpieczeniowa łączy ubezpieczyciela i bank, a kredytobiorca ponosi koszty składki ubezpieczeniowej.

Reasumując poczynione powyżej rozważania wskazać należy, iż strona powodowa nie wykazała, aby interes powodów jako konsumentów w omawianym stosunku zobowiązaniowym został w jakikolwiek sposób naruszony. W chwili zawierania Umowy M. S. znał kwestionowane postanowienia, wiedział o tym, że kredyt jest waloryzowany do waluty obcej. Miał również wiedzę w zakresie postanowień dotyczących ryzyka walutowego, zabezpieczenia kredytu i początkowo powodowie odnosili wymierne korzyści z wyboru tego rodzaju instrumentu finansowego.

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom. Jest niewątpliwe, że strona powodowa dokonała świadomie wyboru kredytu i jego warunków, które to w chwili zawierania Umowy były dla powodów korzystne. Dopiero, gdy wahania rynku walutowego doprowadziły do znaczącego wzrostu kwoty rat kredytu powodowie ocenili, że kredyt nie był dla nich korzystny, a ryzyko, o którym powód został poinformowany, faktycznie było znaczące. Nie było to jednak wynikiem naruszenia dobrych obyczajów przy zawieraniu Umowy kredytu przez pozwanego. Niewątpliwie ryzyko jest zawsze wpisane w tego rodzaju transakcje z uwagi na wahania kursów walut, co jednak nie daje podstaw do uznania w efekcie postanowień umownych jako naruszających dobre obyczaje, czy też uzasadnione interesy strony.

Żądanie powodów, zdaniem Sądu, jest też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tj. zasadą uczciwego postępowania w obrocie gospodarczym, równego traktowania kontrahentów czy lojalności. Gdyby bowiem roszczenie strony powodowej zostało uwzględnione, a pozwany zobowiązany zostałby do zapłaty dochodzonych przez powodów kwot, pomimo że zrealizowali cel umowy, tj. przez wiele lat korzystali z udostępnionego im kapitału i nabyli określony majątek, to stanowiłoby to naruszenie praw osób, które w tym samym okresie zaciągały kredyty, jednak z uwagi na ryzyko związane z kredytami indeksowanymi nie zdecydowały się na ich zaciągnięcie i zaciągnęły kredyt złotówkowy, który w tym czasie był znacznie mniej korzystny finansowo.

Zasadą jest, że każde przejście wartości majątkowej z jednej osoby na drugą musi być prawnie uzasadnione. W związku z tym stosownie do art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby nie było to możliwe, do zwrotu jej wartości.

Przepis ten – w myśl art. 410 § 1 k.c. – stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (§ 2).

Okoliczności sprawy i dokonana ocena dowodów prowadzą do wniosku, iż wpłacone wpierw wspólnie przez powodów, a następnie przez samego powoda na rzecz pozwanego, na podstawie postanowień Umowy kredytu kwoty nie stanowiły świadczenia nienależnego. Uiszczane były na ważnej podstawie, a powodowie – później sam powód, zobowiązani byli względem pozwanego Banku. Sąd nie dopatrzył się podstaw do przesłankowego ustalenia nieważności umowy w całości lub w części czy też przesłankowego ustalenia bezskuteczności kwestionowanych postanowień Umowy, tym samym zarówno roszczenie główne, jak i roszczenie ewentualne o zapłatę podlegały oddaleniu w całości (punkt II sentencji wyroku).

Zgodnie z art. 108 §1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w niniejszej sprawie stanowił przepis art. 98 §1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie Sąd, w myśl przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c., rozstrzygnął jedynie o zasadach ponoszenia kosztów procesu ustalając, że powodowie przegrali proces w 100% i pozostawił rozliczenie kosztów postępowania Referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, o czym orzekł w punkcie III sentencji wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł, jak na wstępie.

Sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk