Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bożena Chłopecka
Protokolant:	Protokolant sądowy Joanna Ołdakowska

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2018 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Sp. j. w W.

przeciwko G. S.

o zapłatę

orzeka:

utrzymuje w całości w mocy wyrok zaoczny z dnia 24 maja 2016r.

Sygn. akt I C 1396/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 listopada 2011 r. powód (...) sp. j. (aktualnie: (...) sp. z o.o. sp. k.) wniósł o zasądzenie od G. S. kwoty 95.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Powód, jako podstawę swojego roszczenia, wskazał postanowienie § 4 ust. 2 umowy o świadczenie usług w zakresie doradztwa finansowo-prawnego zawartej przez strony w dniu 30 grudnia 2008 r. i uzupełnionej aneksem nr (...) do umowy z dnia 30 marca 2009 r., którego pozwana nie dotrzymała, nie wypłacając powodowi należnego mu z tytułu rozwiązania umowy zwrotu poniesionych kosztów oraz odszkodowania w łącznej kwocie 95.000 zł (pozew, k. 4-6).

W dniu 24 maja 2016 r., wobec niestawiennictwa pozwanej na rozprawie oraz niezajęcia stanowiska w sprawie, Sąd wydał wyrok zaoczny, zasądzając od pozwanej na rzecz powoda kwotę 95.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty, zwrot kosztów procesu w kwocie 8367 zł. Wyrok został zaopatrzony w rygor natychmiastowej wykonalności (wyrok zaoczny, k. 54).

Dnia 31 sierpnia 2016 r. pozwana złożyła wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego wraz ze sprzeciwem, motywując, że przesyłka sądowa zawierająca orzeczenie została jej nieskutecznie doręczona na adres, który nie jest jej adresem zamieszkania. W treści sprzeciwu pozwana wniosła o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa w całości. Podniosła następujące zarzuty: braku legitymacji czynnej po stronie powoda, wskazując, że umowa została zawarta przez nią z A. K. (1), nie zaś z (...) sp. j., zarzut przedawnienia dochodzonego w niniejszym postępowaniu roszczenia o zapłatę wynagrodzenia wobec dyspozycji art. 751 § 1 k.c., abuzywności klauzul zawartych w umowie, które nie wiążą pozwanej jako konsumenta oraz nieważności umowy i aneksu nr (...) na podstawie art. 58 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 746 § 1 i 3 k.c., wobec wyłączenia przez powoda możliwości jej wypowiedzenia przez pozwaną, oraz art. 387 § 1 k.c., wobec tego, że umowa dotyczy świadczenia niemożliwego. Pozwana wskazała ponadto, że powód nie wykonywał umowy i aneksu w sposób należyty, co uprawniało ją do ich wypowiedzenia na podstawie art. 746 § 2 k.p.c., tj. z ważnych przyczyn. Podkreśliła także, że zarówno umowa, jak i aneks nie upoważniają powoda do naliczania odsetek od pozwanej, wobec czego roszczenie to jest bezpodstawne (wniosek o przywrócenie terminu, k. 73-83, sprzeciw, k .85-104).

Postanowieniem z dnia 7 września 2016 r. Sąd przywrócił pozwanej termin do wniesienia sprzeciwu o wyroku zaocznego (postanowienie, k. 141), zaś postanowieniem z dnia 8 września 2016 r. zawiesił rygor natychmiastowej wykonalności nadany orzeczeniu (postanowienie, k. 143-144).

W dniu 24 października 2016 r., w odpowiedzi na sprzeciw pozwanej, powód wniósł o utrzymanie w mocy w całości wydanego w dniu 24 maja 2016 r. wyroku zaocznego. W uzasadnieniu podał, że brak jest podstaw do kwestionowania legitymacji czynnej po jego stronie, która wynika m.in. z adnotacji w aneksie nr (...) do umowy, wystawianych faktur oraz pisma powódki zawierającego wypowiedzenie umowy, w którym powódka wprost wskazała, że umowa była zawarta ze spółką, nie zaś z A. K. (1) w ramach prowadzonej przez niego jednoosobowej działalności gospodarczej o tej samej nazwie. Zdaniem powoda fakt niewskazania pełnej firmy powoda w umowie z dnia 30 grudnia 2008 r. wynikał z oczywistej omyłki. Co do zarzutu przedawnienia roszczenia, powód podniósł, że domaga się nie zapłaty wynagrodzenia, jak wskazuje powódka, a odszkodowania za przedwczesne rozwiązanie umowy, co wynika wprost z § 4 ust. 2 zawartej przez strony umowy. W tym przypadku nie będzie miał zatem zastosowania termin przedawnienia z art. 751 § 1 k.c., a roszczenie powoda będzie ulegało przedawnieniu na zasadach ogólnych, określonych w art. 118 k.c., tj. z upływem 3 lat. Bieg zakreślonego w tym przepisie terminu, biegnący od daty wymagalności roszczenia, tj. 24 sierpnia 2009 r., został przerwany w dniu 16 sierpnia 2012 r., kiedy powód złożył wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej i rozpoczął na nowo swój bieg w dniu 22 listopada 2012 r., kiedy postępowanie w tym przedmiocie zakończyło się wobec niezawarcia ugody przez strony. Z uwagi na fakt złożenia przez powoda pozwu w niniejszej sprawie w dniu 21 listopada 2015 r., nie może być zatem mowy o przedawnieniu jego roszczenia. Powód wskazał także, że klauzule zawarte w umowie, wbrew twierdzeniom pozwanej, nie mogą być uznane za abuzywne, a umowa za nieważną. Postanowienia umowy były indywidualnie uzgadniane z pozwaną, nie naruszają jej praw i nie kształtują jej interesów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a nadto brak jest podstaw do uznania pozwanej za konsumenta, wobec prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, której przedmiot jest bezpośrednio związany z umową zawartą przez strony. Wbrew twierdzeniom pozwanej, postanowienia umowy nie uniemożliwiają pozwanej jej rozwiązania, co jest mogłoby być sprzeczne z dyspozycją art. 746 § 3 k.c. Zgodnie z § 4 ust. 2 umowy pozwana może rozwiązać umowę w każdym czasie, musi się jedynie liczyć z obowiązkiem zapłaty na rzecz powoda wskazanego w przepisie odszkodowania. Umowa zawarta przez strony nie dotyczyła także świadczenia niemożliwego. Pozwana była informowana przez powoda, co do prawdopodobnieństwa wygranej w przedstawianych do prowadzenia sprawach i uzyskała w tym zakresie rzetelną informację. Pomimo wskazania, że szanse na sukces są niewielkie, pozwana zdecydowała się na zawarcie umowy, a zatem jej wynik obciąża bezpośrednio ją i nie stanowi o nienależytym wykonaniu umowy przez powoda. Przy tym umowa o świadczenie usług nie jest umową rezultatu, a umową starannego działania. Powód nadmienił, że rozwiązanie umowy przez pozwaną było bezzasadne, bowiem w prowadzonych sprawach były systematycznie podejmowane działania, na dowód czego przedstawił maile kierowane do powódki przez prawników współpracujących z powodem. Pozwana w piśmie rozwiązującym umowę powołuje się także na nieścisłości zawarte w aneksie i podwójne honoraria zastrzeżone przez powoda za te same sprawy, nie podając przy tym jakie nieścisłości były zawarte w aneksie, bowiem każde z jego postanowień, tak jak każde z postanowień umowy, były z nią indywidualnie uzgadniane. Nie doszło także wówczas, wbrew twierdzeniom pozwanej, do sporu pomiędzy powodem a mecenasem M., który prowadził sprawy pozwanej. W ocenie powoda działanie pozwanej było nakierowane na pokrzywdzenie powoda, któremu pozwana nie chciała zapłacić za wykonaną na jej rzecz pracę i poniesione w związku z nią koszty. Uniknięciu takiej właśnie sytuacji miało służyć zastrzeżenie obowiązku zapłaty odszkodowania w razie przedwczesnego rozwiązania umowy, co stanowi roszczenie powoda w niniejszej sprawie. Jako podstawę żądania odsetek, powód wskazał art. 481 § 1 k.c. (p ismo, k. 168-174).

W kolejnym piśmie złożonym w sprawie pozwana podniosła dodatkowo, że o braku legitymacji procesowej powoda świadczy podany w umowie adres, który jest adresem prowadzonej przez niego jednoosobowej działalności gospodarczej. Powołała się także na nieważność umowy z uwagi na przekroczenie, poprzez jej samodzielne podpisanie przez A. K. (1), przy przyjęciu, że działał jako wspólnik spółki jawnej, czynności zwykłego zarządu, o czym stanowi art. 43 k.s.h, oraz na zawarcie umowy z przekroczeniem zakresu przedmiotu działalności spółki wynikający z umowy spółki, w którym nie uwidoczniono prowadzenia obsługi prawnej. Nadto podniosła, że przy podpisywaniu umowy dotyczącej wspólnego z mężem majątku, nie dysponowała jego zgodą, co jest sprzeczne z art. 37 k.r.o. i również czyni umowę nieważną (pismo pozwanej, k. 347-379).

W odpowiedzi powód wskazał, że adres powoda uwidoczniony w umowie jest adresem oddziału spółki, na dowód czego przedstawił str. 45 z Monitora Sądowego i Gospodarczego z 2005 r. Podniósł, że powołany przez pozwaną przepis art. 43 k.s.h. dotyczy ważności czynności podejmowanych w ramach stosunków wewnętrznych spółki, nie wpływa zaś na ważność zawieranych umów z klientami dotyczących normalnej działalności spółki. Co do braku zgody małżonka na zawarcie umowy jest ona konieczna przy umowach o skutku rozporządzającym, a taką umową nie jest umowa o świadczenie usług, czy umowa zlecenia (pismo powoda, k. 495-436 verte).

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie (protokół rozprawy, k. 516-520, załączniki do protokołu, k. 524-526, 528-531).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 grudnia 2008 r. w W. (...), zwana dalej Zleceniodawcą, zawarła z (...) sp. j., posiadającą oddział w W. przy ul. (...) (Monitor Sądowy i Gospodarczy z 2005 r. str. 45, k. 497), reprezentowaną przez A. K. (1), zwaną dalej Zleceniobiorcą, umowę o świadczenie w zakresie usług doradztwa finansowo-prawnego (dalej: umowa).

Zleceniobiorca w § 1 umowy zobowiązał się do świadczenia usług w zakresie:

1.  Stwierdzenia nieważności umowy sprzedaży jednego lokalu oznaczonego dwoma symbolami(...) przy ulicy (...).

2.  Doprowadzenie do przeniesienia na rzecz Zleceniodawcy lokalu nr (...) i lokalu nr (...) przy ulicy (...).

3.  Reprezentowanie Zleceniodawcy przed Wspólnotą Mieszkaniową (...) w sprawie wyrażenia zgody na wykonanie nadbudowy i modernizacji budynku mieszkalnego przy ulicy (...).

4.  Wyegzekwowanie zwrotu nadpłat za lokale nr (...) w kwocie nominalnej 98.000,00 zł.

Strony ustaliły także, że Zleceniodawca będzie współpracować z Kancelarią (...) wskazaną przez Zleceniobiorcę i udziela jej pełnomocnictwa dla prowadzenia postępowań sądowych w imieniu Zleceniodawcy, a także do prowadzenia negocjacji i rozmów ze wszystkimi osobami fizycznymi i prawnymi w zakresie wyszczególnionym w § 1 (§ 2 umowy).

W § 3 umowy strony umówiły się, że Zleceniodawca zapłaci Zleceniobiorcy wynagrodzenie za realizację niniejszej umowy wynoszące:

1.  Wynagrodzenie za zastępstwo procesowe w sprawie dot. § 1 ust. 1 w wysokości 10.000,00 zł.

2.  Wynagrodzenie w wysokości 20.000,00 zł za reprezentowanie Zleceniodawcy w sprawie dot. § 1 ust. 2.

3.  Wynagrodzenie w wysokości 20.000,00 zł za reprezentowanie Zleceniodawcy w sprawie dot. § 1 ust. 3.

4.  Wynagrodzenie w wysokości 5.000,00 zł za reprezentowanie Zleceniodawcy w sprawie § 1 ust. 4.

5.  Wynagrodzenie „sucess fee” za wydanie pozytywnej decyzji w sprawie określonej w § 1 ust. 2 w postaci przeniesienia prawa własności do lokalu o powierzchni 178 m ² w nadbudowie, o której mowa w § 1 ust. 3 na podstawie odrębnej umowy zobowiązującej do wybudowania lokalu i ustanowienia odrębnej własności z podpisami notarialnie poświadczonymi, które Strony zobowiązują się zawrzeć w terminie 14 dni od podpisania niniejszej umowy.

6.  Wynagrodzenie „sucess fee” za prawomocne stwierdzenie nieważności umowy określonej w § 1 ust. 1 oraz przeniesienie własności lokali określonych w § 1 ust. 2 w wysokości 5% wartości rynkowej każdego z w/w lokali płatne w terminie 180 dni od uzyskania pozytywnej decyzji (wyroku) w każdej ze spraw.

7.  Wynagrodzenie określone wyżej będzie powiększone o podatek VAT i płatne na podstawie faktury VAT. Wynagrodzenie określone w pkt. 1,2,3,4 płatne będzie w ciągu 7 dni od zakończenia każdej z tych spraw i przeznaczone jest na pokrycie kosztów Kancelarii (...) prowadzącej te sprawy.

Zgodnie z § 4 ust. 1 umowy, strony ustaliły, że wiążąca je umowa obowiązuje na czas nieokreślony, zaś w przypadku jej rozwiązania przez Zleceniodawcę (bez względu na przyczynę rozwiązania) lub w przypadku odstąpienia przez Zleceniodawcę od niniejszej umowy lub w przypadku naruszenia przez Zleceniodawcę postanowień niniejszej umowy, lub w przypadku odwołania (wypowiedzenia) pełnomocnictwa przez Zleceniodawcę pełnomocnikowi (pełnomocnikom) wskazanym przez Zleceniobiorcę, Zleceniodawca ma obowiązek zwrotu poniesionych przez Zleceniobiorcę kosztów procesowych i egzekucyjnych (w tym kosztów Kancelarii (...)) oraz zapłaty odszkodowania na rzecz Zleceniobiorcy równego sumie kwot wymienionych w § 3 ust. 1, 2, 3, 4 powiększonego o kwotę równą wartości rynkowej lokalu określonego w § 3 ust. 5 (lub podobnego) i powiększoną o sumę wartości lokali określonych w § 1 ust. 1 i 2 mnożoną przez 5%. Odszkodowanie będzie powiększone o należny podatek VAT i płatne w terminie 7 dni od daty zaistnienia któregokolwiek z powyżej opisanych zdarzeń (§ 2).

W § 5 ust. 1 i 2 umowy widnieje, że w sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie mają przepisy Kodeksu Cywilnego, a wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności (umowa, k. 7-8).

W dniu 30 marca 2009 r. strony zawarły Aneks nr (...) do Umowy z dnia 30.12.2008 r. (dalej: aneks), w którym rozszerzyły jej zakres o następujące sprawy:

1.  Sprawę zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt II C 26/07 - powód Stowarzyszenie (...) p-ko (...) z tytułu bezumownego korzystania z lokalu na kwotę 180 000,00 zł.

2.  Sprawę zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt II C 105/08 - powód (...) pozwany Stowarzyszenie (...) na kwotę 200 000,00 zł.

3.  Sprawę zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt II C 869/07 - powód (...) pozwany Stowarzyszenie (...) z tytułu unieważnienia umowy sprzedaży lokalu (...).

4.  Sprawę zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt II C 75/08 - powód (...) pozwany Stowarzyszenie (...) z tytułu uznania umowy sprzedaży lokali (...) za bezskuteczną na kwotę 750 000,00 zł.

5.  Sprawę zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt VI C 513/08 - powód (...) pozwany A. K. (2) z tytułu przeniesienia posiadania lokali (...) na kwotę 6 000,00 zł.

6.  Sprawę zawisłą przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt II C 1822/06 - powód (...) pozwany Wspólnota Mieszkaniowa (...) w sprawie zgody na wykonanie Nadbudowy.

7.  Sprawę o kwotę 789 600,00 zł. powód B. N. pozwany Stowarzyszenie (...) z tytułu odszkodowania za utracone korzyści na skutek niezawarcia przez Stowarzyszenie umowy przyrzeczonej sprzedaży lokalu nr (...).

8.  Sprawę o kwotę 664 700,00 zł. powód E. i K. M. pozwany Stowarzyszenie (...) z tytułu odszkodowania za utracone korzyści na skutek niezawarcia przez Stowarzyszenie umowy przyrzeczonej sprzedaży lokalu nr (...).

9.  Sprawę o kwotę 1 036 500,00 zł. powód J. i J. W., pozwany Stowarzyszenie (...) z tytułu odszkodowania za utracone korzyści na skutek nie zawarcia przez Stowarzyszenie umowy przyrzeczonej sprzedaży lokalu nr (...).

Zgodnie z § 2 aneksu wynagrodzenie z tytułu prowadzenia spraw wymienionych w § 1 aneksu będzie składało się z dwóch części:

1.  Za zastępstwo procesowe w I instancji 7 200,00 + VAT za każdą ze spraw płatne w terminie 14 dni od daty przystąpienia do procesu lub wniesienia pozwu do sądu.

2.  Wynagrodzenie za sucess fee w wysokości(...) od każdej wyegzekwowanej kwoty w sprawach określonych w § 1 płatne w terminie 14 dni od daty wyegzekwowania.

W § 4 aneksu wskazano, że pozostałe ustalenia umowy pozostają bez zmian (aneks nr (...) do umowy, k. 9-10).

Negocjacje zmierzające do zawarcia ww. umowy toczyły się pomiędzy stronami od sierpnia 2008 r. Brali w nich udział wspólnicy powodowej spółki, pozwana i współpracownik pozwanej W. Z.. Każdy punkt umowy, a następnie aneksu nr (...) do umowy, był wspólnie uzgadniany przez strony na kilku spotkaniach, zmiany w ich treści były dokonywane także przez pozwną (zeznania W. Z., k. 482, 482 verte, 483 verte, zeznania A. K. (1), k. 516 verte).

Umowa łącząca strony została zawarta po analizie przez współpracującą z powodem kancelarię prawną wszystkich spraw, które miały być zlecone do prowadzenia przez powoda, dokonanej na podstawie przedstawionych przez pozwaną dokumentów. Pozwana w toku przygotowań do zawarcia umowy została poinfomowana przez powoda o zasadności przedstawianych przez nią roszczeń i szansach na powodzenie prowadzonych postępowań. Pomimo uzyskania informacji, że niektóre z nich mają niewielkie szanse na uwzględnienie wobec istniejących wątpliwości prawnych w ich zakresie, pozwana podjęła decyzję o zleceniu powodowi prowadzenia wszystkich wyszczególnionych w umowie i aneksie nr (...) do umowy spraw (zeznania P. K., k. 47-48, zeznania A. K. (1), k. 517, zeznania T. M. (1), k. 47, 506). Pozwana posiadała pełnomocnictwa do działania w imieniu osób trzecich, których roszczenia były uwzględnione w spisie spraw (zeznania A. K. (1), k. 517).

Współpraca powoda z klientami polegała na tym, że to powód opłacał podmioty, którym zleca prowadzenie spraw klientów, tj. obsługę prawną. W przypadku spraw pozwanej, obsługę prawną świadczył radca prawny T. M. (1) z Kancelarii (...) sp. k., któremu wynagrodzenie wypłacała powodowa spółka (zeznania P. K., k. 47-48, zeznania T. M. (1), k. 47, 505 verte).

W sprawach zleconych przez pozwaną do prowadzenia powodowi systematycznie były podejmowane czynności – kancelaria sporządzała wezwania do zapłaty, wnioski o zawezwanie do próby ugodowej (e-maile, k. 181-190) A. K. (1) w ramach prowadzenia spraw pozwanej uczestniczył w spotkaniach ze wspólnotą. Pozwana w toku współpracy z powodem nie zgłaszała uwag w zakresie sposobu prowadzenia zleconych przez nią spraw i podejmowanych w związku z tym czynności (zeznania P. K., k. 47-48, zeznania W. Z., k. 484, zeznania A. K. (1), k. 516 verte).

W fakturach wystawianych pozwanej przez powoda widnieje firma powoda(...) sp. j. Podobnie w nocie korygującej wystawionej przez samą pozwaną (faktury, k. 197-198, nota korygująca, k. 199).

W dniu 17 sierpnia 2009 r. (...) wypowiedziała łączącą strony umowę, wskazując jako przyczyny wypowiedzenia: brak umowy precyzującej warunki świadczenia usług w zakresie jednej ze spraw, zbyt lakonicznie opisanej w głównej umowie pomimo zobowiązania się przez powoda do jej zawarcia w ciągu 14 dni, nieścisłości zawarte w aneksie nr (...) do umowy, podwójnie liczone przez powoda honoraria za te same sprawy oraz wypowiedzenie przez mecenasa M. obsługi (...) spółce (...), a co za tym idzie odmowę prowadzenia spraw pozwanej przez tę kancelarię. Pismo pozwanej zostało odebrane przez A. K. (1) w tym samym dniu i opatrzone adnotacją „Otrzymałem. 17.08.2009 r.” (wypowiedzenie umowy, k. 12).

Dnia 21 sierpnia 2009 r. pozwana zawarła umowę z radcą prawnym T. M. (1), z którym kontynowała współpracę przez kolejne dwa lata (umowa, k. 435-437, zeznania W. Z., k. 483).

W dniu 1 lutego 2011 r. powód skierował do pozwanej pismo, w którym poinformował ją o zamiarze podjęcia kroków prawnych, wobec nieuregulowania w dalszym ciągu zaległości z tytułu odszkodowania za rozwiązanie umowy z dnia 30.12.2008 r. W piśmie nadmienił, że dwa wezwania do zapłaty, które skierował do pozwanej pozostały bez odpowiedzi (pismo, k. 205).

W latach 2011-2012 r. przed Sądem Rejonowym w Białymstoku toczyło się pomiędzy stronami postępowanie z powództwa powoda o zapłatę zaległych faktur z tytułu wynagrodzenia powoda za świadczone pozwanej usługi. W toku tego procesu pozwana nie kwestionowała ważności łączącej strony umowy z dnia 30 grudnia 2008 r., uzupełnionej aneksem nr (...) z dnia 30 marca 2009 r., ani legitymacji czynnej powoda do dochodzenia roszczeń z tej umowy (dokumenty z akt sprawy o sygn. XI C 709/11).

Dnia 13 sierpnia 2012 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty odszkodowania w kwocie 2.760.360 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty, powołując się na § 4 łączącej strony umowy. Szczegółowe wyliczenia wysokości żądanej kwoty zostały przedstawione w załączniku nr 1 do wezwania (wezwanie do zapłaty, załącznik nr 1 do wezwania, potwierdzenie nadania wezwania, k. 13-15).

W dniu 16 sierpnia 2012 r. powód złożył w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej w przedmiocie zapłaty roszczeń wynikających z § 4 ust. 2 umowy (wniosek, potwierdzenie nadania, k. 16-22). Do zawarcia ugody pomiędzy stronami nie doszło wobec niestawiennictwa obu stron na rozprawie w dniu 22 listopada 2012 r. (protokół rozprawy, k. 23).

Pozwana z wykształcenia jest prawnikiem. Posiada licencencję pośrednika w obrocie nieruchomościami (zeznania W. Z., k. 485 verte). Od 2002 r. do chwili obecnej prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...), której przedmiotem jest m.in. kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek (informacja z CEIDG, k. 107). Od 2006 r. pełni także funkcję prezesa spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Działalność spółki została zawieszona w 2009 r. (informacja z KRS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadka T. M. (1) (k. 46-47, 505 verte-506), W. Z. (k. 481 verte), powoda, reprezentowanego przez wspólnika P. K. (k. 47-48) oraz A. K. (1) (k. 516 verte-518).

Sąd ocenił przedłożone do akt sprawy dokumenty jako wiarygodne, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości, nie budziły one także wątpliwości Sądu.

Sąd dał wiarę zeznaniom przesłuchanych świadków, bowiem były one spójne, rzeczowe i logiczne. Świadkowie posiadali rozległą wiedzę w zakresie współpracy stron, a także dotyczącą zawartej przez strony umowy, jej warunków i okoliczności jej zawarcia i rozwiązania zdobytą w sposób bezpośredni, z własnych obserwacji. W. Z. był współpracownikiem pozwanej i uczestniczył w negocjacjach w przedmiocie zawarcia umowy, zaś T. M. (1) świadczył na zlecenie powoda obsługę prawną na rzecz pozwanej. W ocenie Sądu fakt pozostawania świadków w konflikcie z pozwaną, na który wskazywała pozwana, nie wywarł wpływu na ich zeznania, bowiem wskazywane przez nich okoliczności znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. Wobec powyższego Sąd uznał, że mogą stanowić pełnowartościowy materiał dowodowy, będący podstawą ustaleń faktycznych.

Sąd przyznał walor wiarygodności także zeznaniom A. K. (1) i P. K. – wspólników powodowej spółki, przesłuchanych w charakterze strony. Pokrywały się one nie tylko ze złożonymi w sprawie dokumentami, znajdowały także odzwierciedlenie w zeznaniach świadków.

Sąd uznał zeznania pozwanej za niewiarygodne i stanowiące wyraz obranej przez nią strategii procesowej. Pozwana w toku niniejszego postępowania przedstawiała się jako osoba nieporadna, nieposiadająca nawet podstawowej wiedzy w zakresie prawa, nieznająca realiów rynku świadczenia usług obsługi prawnej, niemająca wiedzy w przedmiocie spraw, którymi się zajmuje. W ocenie Sądu nie jest chociażby prawdopodobne, aby pozwana, zawodowo od wielu lat zajmująca się szeroko pojętym obrotem nieruchomościami, z wykształcenia prawnik, posiadająca licencję pośrednika nieruchomości, wielokrotnie mająca do czynienia ze sprawami sądowymi i stale korzystająca z pomocy prawników, nie negocjowała zawieranych umów i nie miała wiedzy w przedmiocie ich warunków, na które się godziła. Sąd nie dał także wiary twierdzeniom pozwanej, co zawarcia umowy z powodem bez omawiania zleconych spraw i ich przewidywanego wyniku.

Sąd oddalił wnioski dowodowe strony pozwanej (k. 520-521) z uwagi na ich nieprzydatność do rozstrzygnięcia sprawy oraz dostatecznego wyjaśnienia okoliczności, na które dowody miałyby zostać przeprowadzone. Ich dopuszczenie niezasadnie przedłużyłoby postępowanie (art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c.). Pozwana nie wykazała luk czy też nieścisłości w dotychczas zebranym materiale dowodowym, wymagających uzupełnienia w tej drodze. Podkreślenia także wymaga, że nie kwestionowała prawdziwości dokumentów, przedłożenia oryginałów których się domagała.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że brak jest podstaw do uznania, że powód nie posiada legitymacji czynnej do udziału w niniejszym postępowaniu. Fakt, że w umowie z dnia 30 grudnia 2008 r. nie pojawiła się pełna nazwa powodowej spółki nie stanowi w ocenie Sądu o braku legitymacji czynnej po jej stronie. Sąd dał wiarę zeznaniom A. K. (1) – wspólnika powodowej spółki, przesłuchanego w charakterze strony, że brak ten był wynikiem oczywistej omyłki przy sporządzaniu umowy. Przedłożone do akt sprawy faktury, wystawiane pozwanej, jako nabywcy, przez powodową spółkę – sprzedawcę, korekta faktury sporządzona przez pozwaną, a także podpisany w dniu 30 marca 2009 r. aneks nr (...) do umowy, w którym firma powoda została prawidłowo określona, świadczą bezsprzecznie, że sporna umowa została zawarta przez pozwaną z(...)sp. j., nie zaś z A. K. (1), prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...). Wbrew twierdzeniom pozwanej na zawarcie umowy przez A. K. (1) jako przedsiębiorcę nie może wskazywać zawarty w umowie adres: ul. (...), W.. Jest to bowiem nie tylko adres jednoosobowej działalności gospodarczej powoda, ale także adres oddziału powodowej spółki. Na powyższą okoliczność powód przedłożył kserokopię str. 45 Monitora Sądowego i Gospodarczego z 2005 r., na której uwidoczniono adres oddziału powodowej spółki, który jest zgodny z podanym w umowie. Wynika to także z adnotacji w Rejestrze Przedsiębiorców KRS. Nie mogą także zasługiwać na aprobatę argumenty pozwanej, że podpisując aneks nr (...) do umowy nie zwróciła uwagi na uwidocznioną w komparycji zmienioną nazwę powoda, a na wystawione przez powodową spółkę faktury w zakresie firmy powoda „nie spojrzała”. Wątpliwe jest w ocenie Sądu, aby pozwana, osoba prowadząca działalność gospodarczą w przedmiocie obrotu nieruchomościami, od wielu lat mająca styczność z umowami, charakteryzowała się tak dalece posuniętym brakiem dbałości o własne interesy, że pozwalałaby sobie „nie zwracać uwagi” na to z kim zawiera umowę. Zdaniem Sądu pozwana miała świadomość zawierania umowy z (...) sp. j. Świadczy o tym także fakt, że pozwana nie kwestionowała legitymacji czynnej powoda w poprzednim postępowaniu sądowym dotyczącym niezapłaconej przez nią faktury za zaległe wynagrodzenie należne spółce z tytułu wiążącej strony – tej samej, co w niniejszej sprawie – umowy z dnia 30 grudnia 2008 r., uzupełnionej aneksem nr (...) z dnia 30 marca 2009 r., jak również ważności tej umowy oraz aneksu. Z tego także względu, Sąd nie zaaprobował stanowiska pozwanej w zakresie nieważności umowy i aneksu, a także abuzywności postanowienia dotyczącego żądanego przez powoda świadczenia oraz twierdzeń w zakresie nieuzgadniania przez powoda treści umowy i aneksu z pozwaną. Fakt niekwestionowania ważności umowy i aneksu przez pozwaną w poprzednim postępowaniu, także w zakresie dotyczącym wskazanego postanowienia, uzasadnia w ocenie Sądu przyjęcie domniemania, że twierdzenia podnoszone w niniejszym postępowaniu, m.in. o umieszczeniu przez powoda klauzul niedozwolonych w umowie i aneksie, powstały na potrzeby niniejszej sprawy i stanowią strategię procesową pozwanej.

Przede wszystkim brak jest podstaw do uznania, że pozwana nie miała możliwości wypowiedzenia umowy, co według jej twierdzeń stanowi o jej nieważności, wobec sprzeczności z treścią art. 746 § 1 i 3 k.c. Taka możliwość wynika wprost z przepisu § 4 ust. 2 umowy, niezmienionego aneksem nr (...) z dnia 30 marca 2009 r. Zastrzeżenie w powołanym ustępie obowiązku zapłaty „odszkodowania”, jak wskazał powód, miało na celu uniknięcie sytuacji, w której powód, ponosząc koszty prowadzenia spraw klienta, nie otrzymuje zastrzeżonego w umowie wynagrodzenia z uwagi na bezzasadne wypowiedzenie umowy przez klienta, i było ono uzgadniane z pozwaną przed zawieraniem umowy i aneksu nr (...).

Nie ma racji pozwana podnosząc, że brak jest możliwości zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że jest to dopuszczalne (m.in. orzeczenia w sprawach o sygn. I CSK 240/08, V CK 295/05, I CSK 13/08, II CSK 529/13). Sąd podziela zwłaszcza stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej z dnia 20 października 2006 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 178/06, które można odnieść bezpośrednio do niniejszej sprawy, a w którym Sąd Najwyższy, w sprawie dotyczącej zamieszczenia zastrzeżenia w umowie o dzieło kary umownej na wypadek skorzystania przez zamawiającego z uprawnienia do wypowiedzenia umowy, wskazał, że tego rodzaju zastrzeżenie niebędące karą umowną w rozumieniu art. 483 § 1 k.c., ale bez wątpienia mające charakter represyjny, dopuszczalne jest w świetle zasady swobodnego kształtowania stosunku prawnego (art. 353 ¹ k.c.). Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu skonstruował pojęcie quasi kary umownej i z taką sytuacją w ocenie tego Sądu mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Wskazane w umowie łączącej strony „odszkodowanie” za wypowiedzenie umowy, w ocenie Sądu stanowi właśnie taką quasi karę umowną, o której mowa w powołanym orzeczeniu. Drugi zarzut pozwanej, co do nieokreślonej wysokości kary umownej zastrzeżonej w § 4 ust. 2 umowy, a co za tym idzie nieskuteczność takiego postanowienia wobec treści art. 483 § 1 k.c., również nie może zostać uwzględniony. Powód dochodzi w niniejszym procesie zapłaty części wskazanej w powołanym paragrafie umowy kary umownej, której wysokość jest ustalona w sposób możliwy do wyliczenia – stanowi sumę ustalonych kwotowo w umowie i aneksie wynagrodzeń, i nie budzi wątpliwości.

W cytowanym powyżej orzeczeniu Sąd Najwyższy wywodzi dalej, że „roszczenie wynikające z umieszonego w umowie zastrzeżenia staje się wymagalne z chwilą wystąpienia umówionego zdarzenia, które nie należy do zdarzeń objętych odpowiedzialnością typową dla danej umowy i nie pozostaje w żadnym związku z kwestią spełnienia świadczenia będącego przedmiotem umowy. W ten sposób powyższe zastrzeżenie odrywa się od rodzaju umowy, w związku z czym, w kwestii przedawnienia roszczeń z niego wynikających nie podlega przepisom szczególnym właściwym dla roszczeń z danych stosunków prawnych, lecz rządzi się regułami ogólnymi (art. 118 k.c.)”. Mając powyższe na uwadze uznać należy, że zarzuty pozwanej w zakresie przedawnienia roszczenia powoda na podstawie art. 751 k.c. w zw. z art. 750 k.c. nie mogą się ostać. Powód w niniejszym postępowaniu nie żądał bowiem zapłaty zaległego wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług, a „odszkodowania” za przedwczesne i nieuzasadnione zerwanie przez pozwaną umowy. Sąd nie ma wątpliwości, co do charakteru roszczenia powoda, bowiem w postanowieniu § 4 ust. 2 umowy łączącej strony, które traktuje o wypowiedzeniu umowy, wprost mowa jest o „odszkodowaniu”, nie zaś o wynagrodzeniu. Pozwana niezasadnie powołuje się przy tym na zeznania wspólnika powodowej spółki (...), który w swoich depozycjach wskazał, że powód dochodzi w tym postępowaniu zapłaty wynagrodzenia. W obliczu konsekwentnego podnoszenia w toku postępowania, że powód dochodzi świadczenia z tytułu zerwania umowy, Sąd uznał, że nieprecyzyjność tego wyrażenia w toku przesłuchania z pewnością stanowiła skrót myślowy, wynikający ze sposobu obliczenia kwoty świadczenia stanowiącego sumę ustalonych za poszczególne sprawy wynagrodzeń.

Zważając, że roszczenie powoda, którego podstawą było wypowiedzenie przez pozwaną łączącej strony umowy w dniu 17 sierpnia 2009 r., jak ustalono powyżej, przedawnia się na zasadach ogólnych, tj. z upływem 3 lat, zaś bieg przedawnienia został przerwany przez złożenie przez powoda wniosku o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej w dniu 16 sierpnia 2012 r. i rozpoczął swój bieg na nowo wraz z zakończeniem sprawy sądowej w tym przedmiocie w dniu 22 listopada 2012 r. i znów przerwał swój bieg w dniu 21 listopada 2015 r. wraz ze złożeniem pozwu w niniejszej sprawie, uznać należy, że nie jest ono przedawnione. Nie można także mówić o nadużywaniu przez powoda swojego prawa podmiotowego poprzez składanie wniosku o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej celem przerwania biegu przedawnienia. Powód ma bowiem prawo dochodzenia przysługujących mu roszczeń i brak jest podstaw do odmawianiu mu tego prawa z uwagi na korzystanie przez niego w tym zakresie z różnych narzędzi procesowych.

Nie zasługują także na uwzględnienie argumenty pozwanej w zakresie abuzywności postanowień umowy i aneksu nr (...) do umowy z uwagi na to, że nie były one indywidualnie uzgadniane z pozwaną jako konsumentem. Pomijając dyskusyjną kwestię, czy pozwana zawierała umowę i aneks jako przedsiębiorca – o czym świadczyłyby wystawiane faktury, czy też jako konsument – o czym świadczyłyby wskazane w komparycji aktów dane osobowe pozwanej, twierdzenia te stoją w sprzeczności z wiarygodnymi zdaniem Sądu zeznaniami świadków, w tym W. Z. – ówczesnego współpracownika powódki, który był obecny przy negocjacjach, a także wspólników powodowej spółki. Na ich podstawie Sąd przyjął, że zarówno treść umowy, jak i aneksu, były uzgadniane z pozwaną. Doświadczenie życiowe i zawodowe Sądu również wskazuje, że osoba zawodowo zajmująca się zawieraniem umów, przed podpisaniem negocjuje z kontrahentem ich treść. Wobec powyższego brak jest zdaniem Sądu podstaw do uznania, że postanowienia umowy i aneksu były abuzywne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., bowiem zostały indywidualnie uzgodnione z pozwaną, a zgodnie z powołanym przepisem tylko postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). O klauzulach niedozwolonych można mówić zatem wyłącznie wówczas, gdy ich treść nie była negocjowana przez strony. W niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z taką sytuacją. W tym kontekście nie ma znaczenia, czy pozwana zawierała z powodem umowę jako konsument, czy też jako przedsiębiorca, bowiem postanowienia wiążących strony umowy i aneksu nr (...) zostały z nią indywidualnie uzgodnione i pozwana miała wpływ na ich ostateczny kształt.

Zawarta pomiędzy stronami umowa z pewnością nie dotyczyła świadczenia niemożliwego, co skutkowałoby jej nieważnością zgodnie z art. 387 § 1 k.c., na co powoływała się pozwana. Wskazany przepis stanowi potwierdzenie obowiązywania ogólnej zasady prawa prywatnego, zgodnie z którą nie można skutecznie zobowiązać się do świadczenia obiektywnie niemożliwego do spełnienia. Skutek nieważności umowy w trybie powołanego artykułu wiąże się z niemożliwością istniejącą w chwili zawarcia umowy. W umowach pokroju tej zawartej przez strony nie ma możliwości zagwarantowania powodzenia jakiejkolwiek prowadzonej sprawy, bowiem na jej tok ma wpływ bardzo wiele czynników. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków, w szczególności T. M. (1), a także wspólnika powodowej spółki (...), co do zawarcia umowy z pozwaną umowy i aneksu po analizie spraw, które miały zostać zlecone do prowadzenia i poinformowaniu pozwanej o szansach na uwzględnienie przedstawionych przez nią roszczeń. Pozwana była informowana przez kontrahentów o ryzyku występowania z roszczeniami, które były wątpliwe pod względem prawnym, a pomimo tego zdecydowała się zawrzeć umowę w zakresie wszystkich wymienionych w niej spraw oraz uzupełnić ją o kolejne zawartym później aneksem nr (...). Brak jest zatem podstaw do zarzucenia powodowej spółce, że zobowiązała się do świadczenia usług mając świadomość obiektywnej niemożliwości wykonania zobowiązania.

Pozwana podnosiła, że A. K. (1) zawierając z nią umowę w imieniu spółki dokonał czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłych czynności spółki, co w myśl art. 43 k.s.h. wymaga zgody wszystkich wspólników. Wbrew twierdzeniom pozwanej, uznaje się, że czynnościami należącymi do zakresu zwykłych czynności spółki są takie czynności, które spółka musi podejmować na co dzień w celu utrzymania normalnego toku jej działalności (S. Ciarkowski, Spółka jawna: powstanie, zarządzanie, przekształcanie: komentarz, przykłady wzory, Gdańsk 2007, s. 373). Mając na względzie przedmiot działalności powodowej spółki uwidoczniony w Rejestrze Przedsiębiorców KRS (k. 24-27), zawieranie z kontrahentami umów o świadczenie usług uznać należy za zwykłe czynności spółki. Zatem czynność prawna w postaci zawarcia umowy z pozwaną nie wymagała zgody wszystkich wspólników i mogła zostać skutecznie dokonana przez jednego z nich.

Wbrew twierdzeniom pozwanej do zawarcia umowy z powodową spółką, co do spraw dotyczących nieruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego pozwanej i jej męża, nie była konieczna zgoda współmałżonka. Z art. 37 k.r.o. wynika, że jest ona potrzebna do dokonania: czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków; czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal; czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa; darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. We wskazanym powyżej enumeratywnym katalogu brak jest czynności prawnej w postaci zawarcia umowy o świadczenie usług.

Pozwana w toku postępowania podnosiła, że powód nienależycie wykonywał umowę, wobec czego brak jest podstaw do dochodzenia przez niego zapłaty. Po pierwsze pozwana nie wykazała swoich twierdzeń w tym przedmiocie. Nie zgłaszała zarzutów, co do współpracy z powodem, o czym zeznali nie tylko wspólnicy powodowej spółki, jak i jej współpracownik W. Z.. Przeciwnie do twierdzeń pozwanej świadczy także fakt kontynuowania współpracy z radcą prawnym T. M. (1), który świadczył pozwanej pomoc prawną na zlecenie powoda, po zerwaniu umowy łączącej strony przez pozwaną. Powyższe przywodzi na myśl, że pozwana rozwiązała umowę z powodem, aby nie korzystać z pośrednika przy współpracy z kancelarią (...), nie zaś z powodu zastrzeżeń w zakresie świadczenia przez powoda umówionych usług. Nie może być zatem mowy w ocenie Sądu o rozwiązaniu umowy z ważnych przyczyn, jak wskazuje pozwana. Motywacja pozwanej uwidoczniona w wypowiedzeniu umowy nie znajduje bowiem odzwierciedlenia w stanie faktycznym sprawy. Niezależnie od powyższego, nienależyte wykonanie umowy, które pozwana zarzuca powodowi, nie ma znaczenia w kontekście dochodzonego przez niego w toku niniejszego postępowania roszczenia, bowiem powód nie żąda zapłaty wynagrodzenia za świadczone usługi, a rekompensaty za bezzasadne rozwiązanie umowy. Przyczyną wprowadzenia do umowy postanowienia o odszkodowaniu, tj. quasi karze umownej, był zamiar zabezpieczenia interesu powoda, przez zrekompensowanie mu utraty zysku, jaki mógłby osiągnąć, gdyby umowa nie została wcześniej rozwiązana, a który gwarantował powodowi opłacalność przedsięwzięcia, a postanowienie w tym przedmiocie zawarte w umowie zostało uzgodnione przez strony. Jak już wskazano powyżej możliwość umieszczenia w umowie zastrzeżenia, z którego skorzystał powód, była dopuszczalna.

Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić należy, że zarówno umowa łącząca strony, jak i aneks nr (...) do niej, były ważne i skuteczne, a roszczenie powoda wynikające z dyspozycji § 4 ust. 2 umowy uzasadnione. Sąd uwzględnił także żądanie zasądzenia odsetek od dochodzonej w pozwie kwoty od dnia 25 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty. Powód jako podstawę roszczenia odsetkowego wskazał przepis ogólny, tj. art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl uzgodnionego przez strony § 4 ust. 2 umowy, świadczenie na rzecz powoda wynikające z rozwiązania umowy przez pozwaną, miało zostać zapłacone w ciągu 7 dni od daty złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu. Zważając na fakt, że pozwana wypowiedziała umowę w dniu 17 sierpnia 2009 r., roszczenie powoda stało się wymagalne w dniu 24 sierpnia 2009 r. , a zatem data, od której żąda odsetek została wskazana prawidłowo.

Z powyższych względów Sąd utrzymał w mocy wydany wyrok zaoczny w całości, o czym orzekł w sentencji wyroku.

SSO Bożena Chłopecka

ZARZĄDZENIE

(...)