Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Piotr Królikowski

Protokolant: Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) z siedzibą w S.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W., Skarbowi Państwa - Prokuraturze Regionalnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Prokuratury Regionalnej w W. na rzecz powoda (...) z siedzibą w S. kwotę 50.871,75 euro (pięćdziesiąt tysięcy osiemset siedemdziesiąt jeden euro 75/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 25 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty;

II.  dalej idące powództwo oddala;

III.  zasądza od powoda (...) z siedzibą w S. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 10.817,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Prokuratury Regionalnej w W. na rzecz powoda (...) z siedzibą w S. kwotę 18.994,66 zł (osiemnaście tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt cztery złote 66/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Piotr Królikowski

Sygn. akt: I C 1518/20

UZASADNIENIE WYROKU

z 12 sierpnia 2024 r. (k. 494)

Pozwem skierowanym pierwotnie do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie a na podstawie postanowienia z 13.09.2019 r. przekazanym do Sądu Okręgowego w Warszawie ze względu na rozszerzenie powództwa, spółka (...) z siedzibą w S. domagała się zasądzenia solidarnie od Towarzystwa (...) S.A. w W. oraz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej w W. 64.110 euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 30.08.2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w tym wywołanymi zawezwaniem do próby ugodowej (pozew k. 5 – 112, modyfikacja k. 114, postanowienie o przekazaniu z 13.09.2019 r. k. 119, sprostowane 17.01.2020 r. k. 136).

Uzasadniając wystąpienie z powództwem N. L. wskazała, że sprzedawała spółce (...) sp. z o.o. w N. olej opałowy, kupowany od spółki (...) D.. Transport oleju z Łotwy do N. był realizowany przez (...) P. W. cysternami i był ubezpieczony w zakresie OC w (...) S.A. Ładunek, który był przewożony przez P. W. z uwagi na jego aresztowanie wprawdzie wjechał do Polski ale nie dotarł do odbiorcy - łącznie 80.300 kg oleju opałowego zostało skradzione w okresie pomiędzy 26.06.2017 r. a 29.08.2017 r. – w tym czasie ładunek został oddany P. W. na przechowanie za zobowiązaniem wystawionym przez Wydział ds. walki z przestępczością zorganizowaną KPP w W.. Samego P. W. zatrzymano w ramach czynności operacyjnych prowadzonych przez ww. Wydział. Na wartość szkody składa się koszt oleju opałowego oraz kwota zapłaconej akcyzy, koszty transportu i zysk jaki osiągnęłaby spółka. Klucze do cystern pozostały w dyspozycji organów ścigania, a po zastosowaniu przez sąd tymczasowego aresztowania P. W. oskarżyciel nie zmienił decyzji odnośnie podmiotu sprawującego dozór na towarem. Początek roszczenia odsetkowego został określony na dzień 30.08.2017 r. tj. kolejny dzień po ostatnim terminie, w którym mogło dojść do kradzieży i powstała szkoda po stronie powoda.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – Prokuratura Regionalna w W. zastępowany przez PGRP, wnosił o oddalenie powództwa, zasądzenie na rzecz PGRP kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 155 – 299).

Pozwany podniósł, iż na chwilę wniesienia odpowiedzi śledztwo było w toku i prowadzono je przeciwko 55 osobom podejrzewanym o czyny z art. 258 §1 i 3 k.k., art. 9 §1 k.k.s. w zw. z art. 54 §1 k.k.s. w zb. z art. 69b §1 k.k.s. w zb. Z art. 73a §1 k.k.s. w zw. z art. 37§1 pkt 1,2 i 5 k.k.s w zw. z art. 21§2 k.k. w zw. z art. 20 §2 k.k.s w zw. z art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s., z art., 299 §1,5 i 6 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k. – w ramach śledztwa ustalono, że Skarb Państwa mógł ponieść straty w wysokości 102.988.394,54 zł w zakresie uszczuplenia należności publicznoprawnych. Pozwany przyznał, że 27.06.2017 r. zatrzymano P. W. oraz zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania a równolegle zatrzymano trzy ciągniki siodłowe które w tym samym dniu zostały oddane na przechowanie P. W.. Pismem z 28.08.2017 r. zwolniono P. W. z obowiązku przechowywania ww pojazdów. Siostra P. W. odebrała komplet dokumentacji w tym dowody rejestracyjne i kluczyki do pojazdów. Jednakże jak wynika z akt śledztwa Prokuratury Regionalnej w W. (...) w toku postępowania nie dokonywano zatrzymania ewentualnych cieczy lub innej zawartości znajdującej się w przedmiotowych pojazdach. Towar zatem nie był przedmiotem zajęcia ani zabezpieczenia. Prokuratura zaś podejmując czynności zabezpieczenia aktywów nie działała dowolnie – opierała się na okolicznościach sprawy, czynności dokonywano z udziałem uprawnionego przedstawiając protokół, który został zaakceptowany bez zastrzeżeń, P. W. nie kwestionował prawa własności ujawnionych aktywów i potrzeby innego sposobu zabezpieczenia, nie wypowiadał się w przedmiocie ewentualnego ładunku w pojazdach.

Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: Ubezpieczyciel) w odpowiedzi na pozew wnosiło o oddalenie powództwa, również w zakresie zmodyfikowanym, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego z opłatą uiszczoną od pełnomocnictwa wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (odpowiedź na pozew k. 322 – 346).

Pozwany kwestionował odpowiedzialność P. W. za brak zrealizowania transportu oleju opałowego i brak należytego zabezpieczenia pojazdów, wysokości szkody, wielkości szkody oraz zawarciu przez powoda umów sprzedaży oleju opałowego. Ubezpieczyciel zarzucał, że zgodnie z art. 17 ust. 2 CMR przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności jeśli zaginięcie towaru nastąpiło nie z winy przewoźnika oraz na skutek okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć, i których następstwom nie mógł zapobiec. Powód nie wykazał, aby doszło do zakupu oleju, który miał zostać skradziony. P. W. zaś nie można przypisać winy za brak zabezpieczenia pojazdów wraz z ładunkiem bowiem w okresie od 26.06.2017 r. do 05.12.2018 r. przebywał w areszcie. Odnośnie do żądania odsetkowego pozwany zarzucał, że roszczenie to przedawnia się z upływem 3 lat, a ewentualną najwcześniejszą datą od której można uznać żądanie za wymagalne jest dzień po wydaniu ostatecznej decyzji w ramach postępowania likwidacyjnego. Brak jest także podstaw do żądania solidarnego zasądzenia roszczenia, bowiem każdy z pozwanych odpowiada na zupełnie innych podstawach.

W toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) z siedzibą w S. jest spółką(...) prawa handlowego ustanowioną na podstawie statutu i prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie obrotu olejem opałowym (dokumenty spółki k. 9 – 17, 55 - 58). Spółka nabywała towar od (...) z siedzibą w J. (Łotwa) i przewoziła go oraz sprzedawała do składu podatkowego należącego do (...) sp. z o.o. znajdującego się w K., w gminie N.. Do chwili odprawy celnopodatkowej towar należał do (...) (potwierdzenia przelewów k. 12 – 40, zeznania R. J. k. 436 -437). Przewozem oleju na zlecenie powodowej spółki zajmował się P. W. w ramach swojej działalności gospodarczej – P. W. dysponował pięcioma samochodami (wydruk z CEiDG k. 419). (...) S.A. ubezpieczała ww. przewoźnika w ramach OC (bezsporne, polisy (...) nr (...) k. 77-84, odpis z CI KRS Ubezpieczyciela k. 312 - 318).

Dyrektor spółki (...) R. J. został poinformowany 24.06.2017 r. o przyjeździe trzech cystern z olejem do składu w K., natomiast towar nie został od razu przyjęty – odprawa miała zostać dokonana w rano poniedziałek 26.06.2017 r. (zeznania R. J. k. 436 -437). W cysternach przewożących towar (...) znajdowało się:

- w samochodzie nr rej (...) - 26.820 kg oleju,

- w samochodzie nr rej (...) – 26.580 kg oleju,

- w samochodzie nr rej. (...) - 26.900 kg oleju.

(dokumenty akcyzowe k. 41 – 43, 46, 49 faktury k. 44, 47, 50 dokument CMR – list przewozowy k. 45, 48, 51 – 52, dodatkowa kopia k. 60- 68, 85 – 93, dokumentacja wraz z tłumaczeniem przysięgłym k. 358 - 387).

W poniedziałek 26.06.2017 r. o 6:10 rano policja, działająca na zlecenie Prokuratury Regionalnej w W. zatrzymała P. W. w jego domu. Dokonano także zabezpieczenia dokumentów jego firmy. P. W. najpierw zatrzymano na 48 godzin, a następnie 28.06.2017 r. na podstawie postanowienia sądu P. W. trafił do aresztu. Zatrzymany kilkakrotnie zwracał się do funkcjonariuszy z pytaniami o zabezpieczenie towaru i pojazdów nie uzyskując odpowiedniej informacji (postanowienie o żądaniu wydania rzeczy i przeszukaniu z 21.06.2017 r. k. 224 – 231, protokół zatrzymania k. 161- 166, postanowienia o przedstawieniu zarzutów k. 167 – 201, postanowienie SR Warszawa Śródmieście II Kp 1616/17 z 28.06.2017 r. k. 202 – 209, zeznania P. W. k. 409v – 410v znacznik 00:14:10 – 00:47:40).

Z oględzin miejsca tj. terenu składu celnego w K. sporządzono protokół, w którym odnotowano, że w części pojemników i instalacji znajdujących się na posesji znajdują się oleiste ciecze, z których pobrano próbki. Nie zostały natomiast sfotografowane i opisane szczegółowo pojazdy firmy (...), które znajdowały się na posesji ani ich zawartość - w tym przewożony ładunek (protokół k. 232 – 282). Sporządzono w tym samym dniu także protokoły z zatrzymania rzeczy – wszystkie samochody leasingowane przez P. W. pozostały w K. na terenie składu, zaś dokumenty pojazdów wraz kluczykami zostały przekazane policji. W protokole jedynie wymieniono numery rejestracyjne pojazdów i odnotowano przekazanie Policji kluczyków oraz dokumentów. W firmie ani w domu P. W. nie pozostały dodatkowe komplety kluczyków do pojazdów i naczep. Decyzją Prokuratora Prokuratury Regionalnej w W. wykonaną przez Wydział ds. Walki z Przestępczością Gospodarczą KPP w W. - przedmioty wskazane w spisie rzeczy, stanowiącym załącznik do protokołu zostały oddane na przechowanie za zobowiązaniem P. W. – w tym ciągniki wraz z naczepami (protokół zatrzymania rzeczy k. 284 – 291, protokół oddania rzeczy na przechowanie k. 292 - 295, pismo (...) z 28.08.2017 r. k. 68a, 94, 296 – 299, zeznania P. W. k. 409v – 410v znacznik 00:14:10 – 00:47:40, zeznania B. F. 433-435).

W tym samym dniu – 26.06.2017 r. - W. C. – starszy specjalista służby celno – skarbowej w W. pobrał próbki oleju z cystern znajdujących się w K.. Próbki nie zostały przebadane ze względu na fakt, że skład nie przyjął towaru – gdyż doszło do zatrzymania osób ze składu oraz właścicieli pojazdów – w tym P. W., a także zabezpieczono pojazdy i towar znajdujący się na terenie składu (protokół zeznań W. C. k. 438-439v, zeznania P. W. k. 409v – 410v znacznik 00:14:10 – 00:47:40).

Ze względu na opóźnienia w płatnościach ze strony (...) R. J. 26.06.2017 r. usiłował skontaktować się z właścicielem (...) J. C. (1), jednakże bezskutecznie. Dopiero w środę R. J. udało się dowiedzieć od sekretarki, że wszyscy zostali zatrzymani, towar nie został odprawiony a dokumenty wraz z kluczykami do cystern zostały zatrzymane przez policję. (zeznania R. J. k. 436 -437).

W dn. 03.07.2017 r. Prokuratura Regionalna postanowiła o zabezpieczeniu majątkowym na mieniu P. W., w tym pojazdach zabezpieczonych na podstawie protokołu z 26.06.2017 r. (postanowienie o zabezpieczeniu k. 218 – 223).

R. J. zaczął podejmować starania o odzyskanie towaru, ponieważ od kierowcy K. Z. (1) dowiedział się, że skład w K. jest systematycznie rozkradany. W połowie sierpnia towar miał zostać odebrany, jednakże prokurator prowadzący sprawę opóźnił odbiór, wskazując konieczność przesłuchania J. C. (1) na okoliczność własności oleju pozostawionego w cysternach. R. J. skontaktował się z siostrą P. W. – B. F., upoważnioną przez brata do reprezentowania jego firmy, a która od 10.07.2017 r. nie była w K.. B. F. przekazała R. J. informację, iż w dniu 28.08.2017 r. odebrała kluczyki od pojazdów oraz dokumenty, na podstawie decyzji Prokuratora Prokuratury Regionalnej w W., który zwolnił P. W. z przechowania rzeczy. Z tego względu na porę odbioru B. F. miała wraz z kierowcą K. Z. (2) pojechać do składu tego samego dnia a odbiór celny R. J. umawiał na 29.08.2017 r. (pismo z 28.08.2017 r. k. 68a, 94, 296 - 299, zeznania R. J. k. 436 -437, zeznania B. F. k. 433 - 435).

Na teren składu B. F. i K. Z. (1) wpuściła żona J. C. (1). Na miejscu okazało się, że cysterny są puste a samochody pozbawione elementów wyposażenia, pomimo tego że nie było śladów włamania - brakowało w nich węży spustowych, złączy spustowych, gaśnic, tablic (...), kluczy do kół i innych elementów, spuszczono także paliwo z baków (zeznania D. M. k. 440 – 441, zeznania R. J. k. 436 -437, raport z postępowania likwidacyjnego k. 340 - 342). B. F. natychmiast wezwała policję, która sporządziła notatkę potwierdzającą informacje przekazane przez świadków. Teren składu w K. nie był monitorowany ani dozorowany, pracownicy opuścili skład ze względu na brak możliwości kontynuacji pracy po działaniach policji, teren jedynie posiadał wysokie ogrodzenie (notatka k. 432 – 432v, raport k. 340 - 342). Firma ochroniarska była opłacana przez skład celny – w momencie zatrzymania wszystkich pracowników składu ochroniarze zrezygnowali także z pracy i nie dozorowali dalej placu. P. W. nie miał kontaktu z kierowcami w czasie swojego aresztowania – pozostawał zatrzymany do 05 grudnia 2018 r., nie mógł się też kontaktować telefonicznie z nikim poza swoim obrońcą. Śledztwo w sprawie kradzieży zostało umorzone 28.12.2017 r. (postanowienie o uchyleniu tymczasowego aresztowania k. 210 – 217, zeznania P. W. k. 409v – 410v znacznik 00:14:10 – 00:47:40, akta (...) k. 221).

Pismem z 07.09.2017 r. Prokuratura Regionalna w W. sygn. akt (...) wskazała, że nie dokonywała zatrzymania cieczy czy też innych zawartości znajdujących się w zbiornikach na naczepach pojazdów a towar nie był przedmiotem zajęcia ani zabezpieczenia (pismo k. 59).

Wartość skradzionego oleju opałowego lekkiego pozostawionego w cysternach wynosiła 216.764,53 zł ( opinia biegłego k. 449 – 463).

(...) wzywało P. W. 30.08.2017 r. do zapłaty kwoty 72.350,30 euro za skradziony towar z cystern (wezwanie do zapłaty wraz z pełnomocnictwem k. 53 – 54), zarazem zgłosiło także szkodę Ubezpieczycielowi, w związku z polisami (...) nr (...) (zgłoszenie k. 70 – 76, polisy OC k. 77-84, potwierdzenie nadania k. 98).

Ubezpieczyciel przeprowadził postępowanie likwidacyjne w – decyzją z 26.01.2018 r. utrzymaną decyzją z 22.02.2018 r. odmówił wypłaty odszkodowania, wskazując na brak odpowiedzialności P. W. (dokumentacja likwidacji szkody k. 333 – 346v).

Wnioskiem z 25.06.2018 r. (...) wezwało do próby ugodowej Ubezpieczyciela, Skarb Państwa oraz P. W. (wniosek k. 96 – 111, potwierdzenie nadania k. 112).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentacji zgormadzonej w aktach sprawy, w szczególności załączonej do pozwu i odpowiedzi na pozew oraz dalszych pism procesowych. Wobec kwestionowania przez Ubezpieczyciela dokumentacji przedłożonej przy pozwie w zakresie faktur i dokumentów przewozowych powód przedłożył dokumenty wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski – w następstwie czego pozwany Ubezpieczyciel nie kwestionował istnienia wierzytelności co do zasady jak i co do wysokości, oponując jednakże istnieniu jego odpowiedzialności.

Sąd Okręgowy oparł się także na dokumentacji z postępowania karnego prowadzonego przez Prokuratora Prokuratury Regionalnej – P. B. (2) sygn. (...) której autentyczność nie była kwestionowana podobnie jak i zeznania składane przez prezesa (...) i zaprotokołowane w toku czynności.

Sąd Okręgowy oparł się także częściowo na zeznaniach P. W. (protokół k. 409v – 410v znacznik 00:14:10 – 00:47:40, które były w przeważającym zakresie spójne z dokumentacją zgromadzoną w aktach i w tej części Sąd dał im wiarę. Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne w zakresie w jakim wskazywał, że interesował się zabezpieczeniem swojego mienia pozostającego na terenie nieruchomości w K. – zeznania korespondowały w zeznaniami złożonymi w toku postepowania karnego przez R. J. oraz B. F., w związku z czym Sąd uznał je za wiarygodne i stanowiące podstawę dla ustaleń stanu faktycznego.

Okoliczność, iż w cysternach znajdował się olej w chwili zajęcie w ocenie Sądu została wykazana przez stronę powodowa w sposób dostateczny – oprócz zeznań świadka W. wskazuje na to okoliczność stwierdzenia w protokole oględzin miejsca przestępstwa znajdowania się jakiejś cieczy oleistej oraz niekwestionowane zeznania z postępowania karnego złożone przez W. C. – który pobrał próbki z cystern dla potrzeb celno - skarbowych. Nie ulega więc wątpliwości, iż w chwili zatrzymania pojazdów z naczepami, znajdowała się w nich oleista ciecz, wedle dokumentacji strony powodowej olej opałowy, zaś w chwili zwolnienia z jej nadzoru P. W. tej cieczy w nich nie było. W kontekście tak zgromadzonego materiału dowodowego ciężar wykazania, że takiej cieczy nie było, lub nie była ona olejem opałowym spoczywa na pozwanym Skarbie Państwa, bowiem to organy ścigania dokonując zajęcia rzeczy i zatrzymania ich właściciela, nie zadbały o dokładniejsze udokumentowanie tych okoliczności w zakresie istotnym nie tylko z punktu widzenia odpowiedzialności karnej, ale także zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa na gruncie cywilnoprawnym. Tymczasem Skarb Państwa nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczności które podnosi, ograniczając się do gołosłownego podważania wersji strony powodowej.

Ze względu na konieczność zasięgnięcia wiedzy specjalistycznej Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego ds. wyceny inż. M. K. (opinia k. 450 – 463). W ocenie Sądu biegły w sposób przejrzysty, logiczny, matematycznie poprawny i przekonujący przedstawił założenia przyjęte do wyceny oraz sposób jej przeprowadzenia. Wprawdzie treść opinii wykracza poza elementy stanowiące własność powodowej spółki to nie można uznać iż w jakikolwiek sposób wpływa to na jej rzetelność czy też przydatność. Strony nie zgłosiły też zastrzeżeń do treści opinii. W świetle powyższego Sąd doszedł do przekonania, iż może ona stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenie w stosunku do Skarbu Państwa – Prokuratury Regionalnej zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części, natomiast niezasadne okazało się w stosunku do Ubezpieczyciela z braku podstaw do przypisania mu odpowiedzialności za zaistniała szkodę.

W sprawie bezsporne były okoliczności wynikające z dokumentacji postępowania karnego tj zatrzymanie P. W. w dn. 26.06.2017 r. i późniejsze jego przebywanie w areszcie śledczym aż do 05.12.2018 r. pozostawanie jego pojazdów na terenie składu w K., fakt dokonania zajęcia ich przez Prokuraturę Regionalną w toku postępowania oraz równoległe oddanie pojazdów P. W. na przechowanie, czego nie był w stanie efektywnie wykonać zarówno ze względu na przekazanie dokumentów do pojazdów i kluczyków policji jak i jego nieprzerwany pobyt w areszcie śledczym od 26.06.2017 r. do 05.12.2018 r.

Sporne było natomiast istnienie szkody co do zasady i co do wysokości oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy działaniami a zaniechaniami pozwanych.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zważył, że strona powodowa nie wykazała istnienia podstaw do uznania odpowiedzialności pozwanego Ubezpieczyciela. Zgodnie z art. 822 ust. 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Bezspornie działalność P. W. jako przewoźnika była ubezpieczona na podstawie umów ubezpieczenia OC przez pozwanego Ubezpieczyciela, co wynika ze złożonych polis.

Natomiast w ustalonym stanie faktycznym należało stwierdzić, że szkoda w postaci kradzieży towaru powodowej spółki nie była efektem działania lub zaniechania działania ze strony P. W., zaś jej okoliczności wskazują jednoznacznie na brak odpowiedzialności zarówno przewoźnika jak i Ubezpieczyciela. P. W. został aresztowany w dn. 26.06.2017 r. w swoim domu i od tej chwili nie miał żadnej możliwości fizycznego dozoru nad pojazdami pozostawionymi na ternie składu celnego – fakt, że pojazdów tych nie zabezpieczyła też policja nie może obciążać Ubezpieczyciela. Decyzja wydana przez prokuratora o powierzeniu przechowania aresztowanemu P. W. była oczywiście błędna, nielogiczna i realnie niewykonalna na skutek działań podjętych przez prokuratora w toku postępowania karnego. Fakt, że P. W. został aresztowany i nieprzerwanie od 26.06.2017 r. nie miał żadnej możliwości dozoru nad pojazdami które nie znajdowały się na jego posesji, a nie zapewniła go także Prokuratura ani działająca pod jej kierownictwem Policja sprawia, że nie sposób przypisać mu winę za zaistniała szkodę.

Ponadto zgodnie z art. 17 pkt 2 Konwencji CMR przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało (...) okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego przyczyną szkody było pozostawienie w wyniku działań policji zestawów ciągników z towarem bez nadzoru na terenie nieczynnego Składu Celnego prowadzonego przez firmę (...) Sp. z o.o., gdzie doszło do kradzieży towaru tj. oleju przez nieznanych sprawców. Zatem nie istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy powstaniem szkody po stronie powodowej spółki a działaniami czy zaniechaniami P. W. (nie sposób wskazać jakie działania mógłby on podjąć będąc tymczasowo aresztowany), a co za tym idzie brak także podstaw akcesoryjnej odpowiedzialności Ubezpieczyciela. Obiektywnie oceniając bowiem przewoźnik nie był w stanie zapobiec utracie towaru do której doszło po jego aresztowaniu.

Należy podkreślić, że stroną która decydowała o miejscu i czasie postoju zestawów z towarem była nadzorująca postepowanie przygotowawcze Prokuratura Regionalna, która przejmując dokumenty pojazdów oraz kluczyki tym samym wymogła ich postój na terenie Składu Celnego nie podejmując jednocześnie żadnych działań w celu zabezpieczenia terenu. Nie może stanowić w tym zakresie podstawy ustaleń oświadczenie Prokuratury Regionalnej w W. stwierdzające, iż towar pozostawiony w cysternach nie był przedmiotem zajęcia ani zabezpieczenia. Dokumenty do pojazdów wraz z kluczykami do zestawów wydano osobie uprawnionej – B. F. dopiero w dn. 28.08.2017 r. kiedy to już stwierdzono kradzież i niezwłocznie zgłoszono ten fakt policji. Osoba której powierzono przechowanie pojazdów była tymczasowo aresztowana, a więc nie tylko pozbawiona wolności ale i ograniczona w zakresie kontaktów ze światem zewnętrznym, a więc nie mogąca zorganizować nadzoru nad zajętymi rzeczami przez osoby trzecie. Bezspornie do dn. 28.08.2017 r. Ubezpieczony ani osoby przez niego upoważnione nie mogły sprawować faktycznej pieczy nad pojazdami ani towarem, nie posiadały także pilota do bramy wjazdowej na teren składu - nie posiadała go ani pełnomocnik podejrzanego - B. F. ani przedstawiciel poszkodowanego - R. J..

Z tego względu orzeczono jak w sentencji w punkcie II.

Natomiast Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym stanie faktycznym istnieją podstawy do uwzględnienia powództwa w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa.

Zgodnie z art. 417 §1 k.c. odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa związana jest z bezprawnymi działaniami i zaniechaniami, które wyrządzają szkodę w związku z wykonywaniem władzy wykonawczej, ustawodawczej bądź sądowniczej. Dotyczy to sytuacji bezpośredniego związku z wykonywaniem władzy publicznej, a nie tylko przy okazji jej wykonywania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8.11.2005 r., I CK 201/05, Legalis). Okolicznościami warunkującymi powstanie obowiązku naprawienia szkody są: 1) wyrządzenie szkody; 2) bezprawne działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, z której wystąpieniem ustawa łączy powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie określonych podmiotów; 3) istnienie adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej.

Przyjmuje się, że w procesach odszkodowawczych w pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, oraz dokonanie oceny jego bezprawności i zawinienia sprawcy, następnie ustalenie, czy po stronie poszkodowanego wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju. Ustalenie w procesie zaistnienia obu tych przesłanek warunkuje dopiero podjęcie działań zmierzających do wykazania, że zachodzi między nimi normalny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 §1 k.c. (wyrok Sadu Apelacyjnego w Szczecinie z 20.9.2017 r., I ACa 410/17, Legalis). Szkoda na mieniu dotyczy bezpośrednio uszczerbku w majątku poszkodowanego (zniszczenie, uszkodzenie rzeczy ruchomej bądź nieruchomości, konieczność poniesienia określonych wydatków) i może przybierać postać szkody rzeczywistej (damnum emergens), tj. określonej straty w majątku poszkodowanego (zmniejszenie się aktywów lub zwiększenie się pasywów), lub szkoda taka może obejmować utratę korzyści (lucrum cessans), które poszkodowany mógłby osiągnąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Druga przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 417 k.c. związana jest z bezprawnymi działaniami i zaniechaniami, które wyrządzają szkodę w związku z wykonywaniem władzy wykonawczej, ustawodawczej bądź sądowniczej. Dotyczy to sytuacji bezpośredniego związku z wykonywaniem władzy publicznej, a nie tylko przy okazji jej wykonywania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8.11.2005 r., I CK 201/05, Legalis). Trzecią przesłanką odpowiedzialności deliktowej jest związek przyczynowy między bezprawnym działaniem i zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej, jako przyczyną, a szkodą, będącą normalnym, typowym następstwem tego bezprawnego władczego zachowania. Związek ten, aby można było mówić o zaistnieniu tej przesłanki odpowiedzialności, powinien przybierać postać adekwatnego związku przyczynowego, tj. takiego, w którym zdarzenie początkowe jest normalnym (typowym) następstwem powstania szkody. Podstawową zasadą odpowiedzialności deliktowej przy wykonywaniu władzy publicznej jest zasada ryzyka.

W ustalonym stanie faktycznym istnieje oczywisty związek pomiędzy aresztowaniem P. W. i jego pobytem w Areszcie Śledczym od 26.06.2017 r. do 05.12.2018 r., treścią postanowienia z 03.07.2017 r. o zabezpieczeniu majątkowym oraz powierzeniem P. W. protokołem z 26.06.2017 r. przechowania pojazdów, którego nie mógł w żaden sposób zrealizować. Podkreślić wypadnie, że art. 228 § 1 k.p.k. nie może być odczytywany jedynie jako kompetencja organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze do zajęcia rzeczy, ma on bowiem obowiązek przy tym dokonać opisu i spisu rzeczy, a następnie ją zabrać lub oddać w przechowanie osobie godnej zaufania. Obowiązek spisu i opisu oprócz oczywistego celu zabezpieczenia toku postępowania karnego ma również na celu ochronę interesu majątkowego właściciela rzeczy którego z władztwa nad nią wyzuwa organ państwa, który ma także zadbać o jej zabezpieczenie zabierając lub oddając na przechowanie. Tym samym niewłaściwe zabezpieczenie rzeczy, czy oddanie jej na przechowanie osobie nie mogącej z tego obowiązku się wywiązać jest oczywistym naruszeniem normy z art. 228 § 1 k.p.k. Tymczasem Prokuratura nie zleciła szczegółowego opisania stanu pojazdów znajdujących się na terenie składu celnego a należących do działalności gospodarczej wykonywanej przez P. W. w protokole zatrzymania rzeczy (k. 284), co jest w ocenie Sądu sprzeczne z w/w przepisem k.p.k. Policja ograniczyła się do wynotowania numerów rejestracyjnych pojazdów i naczep co nijak nie spełnia kryterium oględzin, opisu i spisu rzeczy, skoro pominięto przy nim zawartość naczep zajętych pojazdów. Pojazdy P. W. pozostały na terenie składu celnego, na który nie miał wstępu ani przedstawiciel powoda ani też pełnomocnik P. W. – B. F.. Cysterny – jak wynika z dokumentacji postępowania (...) oraz (...) nie zostały nawet zaplombowane przez policję, nie pobrano także próbek przewożonych płynów. Dodatkowo w momencie powzięcia przez Prokuraturę Regionalną informacji i bezpośrednio od R. J., starającego się o odbiór ładunku, w cysternach na terenie składu celnego, prokurator nie tylko opóźnił odbiór pojazdów ale także nie podjął żadnych czynności mających na celu ich zabezpieczenie – ograniczył się do przesłuchania J. C. (2) na okoliczność własności ładunku.

Skutkiem decyzji Prokuratury dotyczącej zatrzymania P. W. na 48 godzin oraz ze względu na uwzględnienie przez Sąd wniosku o areszt dla podejrzanego, następnie przedłużanego decyzjami Sądów obu instancji (por. uzasadnienie postanowienia z 05.12.2018 r.) został on pozbawiony możliwości wykonania jakichkolwiek czynności związanych z przechowaniem pojazdów wraz towarem, objętych postanowieniem o zabezpieczeniu z 03.07.2017 r. Prokuratura zaniechała również powierzenia przechowania innemu podmiotowi, który mógłby realnie je wykonywać. Podniesiony w treści pisma Prokuratury z 07.09.2017 r. argument, iż nie dokonała zabezpieczenia ani zatrzymania cieczy stanowiących ładunek pojazdów a jedynie samych pojazdów P. W., zgodnie z postanowieniem o zabezpieczeniu z 3.07.2017 r. jedynie potwierdza błąd polegający na zaniechaniu podjęcia właściwych działań przez Prokuraturę ale w żadnym razie nie świadczy o tym, że – co zarzucał pozwany Skarb Państwa – w samochodach nie było ładunku zakupionego przez (...) i transportowanego ww. pojazdami. Fakt zakupu i przewożenia oleju wynika nie tylko z faktur wraz z tłumaczeniami, listami przewozowymi i deklaracjami celnymi ale też został potwierdzony zeznaniami W. C. – specjalisty ds. celno – skarbowych a więc osoby trzeciej, niemającej interesu w działaniu na korzyść P. W.. Świadek ten w postępowaniu karnym wskazał, że w dniu 26.06.2017 r. ok. godz. 11 gdy przebywał na terenie składu stwierdził, że w cysternach znajdował się ładunek. Nie sposób było przyjąć za uzasadnione twierdzeń strony pozwanej, że brak przeprowadzenia analiz zabezpieczonych przez W. C. próbek substancji z cystern świadczy o tym, że ładunek mógł być inny, niżby wynikało z przedłożonych przez stronę powodową faktur wraz z pozostałymi dokumentami. Organ ścigania najpierw nieprawidłowo opisał i spisał zajęte rzeczy, a następnie z tej okoliczności próbuje wysnuć korzystne dla siebie skutki na gruncie prawa cywilnego. Z tego względu Sąd przyjął za udowodnione powyższymi środkami, iż powód podniósł szkodę w wysokości wartości skradzionego towaru na skutek bezprawnych błędów i zaniechań Prokuratury Regionalnej, będących także przejawem niewłaściwego nadzoru nad działaniami Policji.

W zakresie oceny wysokości szkody, która także była kwestionowana przez Skarb Państwa Sąd Okręgowy oparł się na opinii biegłego inż. M. K., który wskazał że wartość skradzionego oleju wynosiła 216.764,53 zł (opinia k. 450). Zarazem Sąd nie uwzględnił wartości znajdującego się w pojazdach paliwa w kwocie 3.269 zł oraz akcesoriów samochodowych o wartości 10.950 zł netto, bowiem pojazdy nie stanowiły własności (...), a były leasingowane przez P. W. w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Sąd uwzględnił żądanie zasądzenia w kwocie określonej w euro, bowiem w takiej walucie powód zakupił paliwo od firmy z Łotwy co oznacza, iż umowa sprzedaży miała charakter walutowy, także listy przewozowe i inne rozliczenia przedłożone przez powoda opiewały na walutę Euro. Do przeliczenia wysokości szkody Sąd uwzględnił kurs Euro z 30.08.2017 r. tj 4.26 zł bowiem z tą datą pozwany powziął wiedzę, na skutek zgłoszenia przestępstwa o powstaniu szkody i swojej odpowiedzialności. Z tego względu zasądzono na rzecz powoda kwotę 50.871,75 euro uwzględniając roszczenie powoda w 79 %.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 §1 w zw. z art. 455 k.c. uznając, że wymagalność żądania w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa nastąpiła na skutek złożenia przez powodową spółkę zawezwania do próby ugodowej.

Z tego względu orzeczono jak w sentencji w punkcie I, oddalając roszczenia strony powodowej względem Skarbu Państwa w pozostałym zakresie, o czym orzeczono jak w punkcie II.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 98 §1 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. odpowiednio w odniesieniu do każdego z pozwanych i zgodnie z wynikiem postępowania. Zasadnie przy tym pozwany Ubezpieczyciel wskazywał iż nie ma podstawy do żądania zasądzenia roszczenia solidarnego od pozwanych, ze względu na różne podstawy ich odpowiedzialności.

Jako, że powód przegrał swoje żądanie w stosunku do pozwanego Ubezpieczyciela Sąd zasądził na rzecz Towarzystwa (...) S.A. kwotę 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego na podstawie §2 pkt 7 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz 17 zł tytułem kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2111 z późn. zm.). Z tych przyczyn postanowiono jak w sentencji w puncie III.

Powód wygrał natomiast roszczenie w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratury Regionalnej w W. – co do zasady oraz w 79,35% co do wysokości. W takim też zakresie należało obciążyć przegrywającego kosztami postępowania na które złożyły się:

1.  opłata od pozwu – 3.500 zł (k. 117),

2.  uzupełniająca opłata od pozwu – 10.500 zł (k. 118),

3.  opinia biegłego – 2.807,80 zł (postanowienie z 31.10.2023 r. k. 466),

4.  koszty zastępstwa procesowego – 10.800 zł,

5.  koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa - 17 zł,

6.  koszty wniosku o zawezwanie do próby ugodowej

uwzględnione stosownie do zakresu, w jakim pozwany Skarb Państwa przegrał postępowanie. Dokonując rozliczeń Sad uwzględnił okoliczność uiszczenia przez powoda zaliczki na poczet opinii w kwocie 2.000 zł. Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji w punkcie IV.

Sędzia Piotr Królikowski