Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa E. K.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo;

II.  Zasądza od E. K. na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 4217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, i nie obciąża powódki kosztami procesu w pozostałym zakresie;

III.  Zasądza od E. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1049,74 zł (jeden tysiąc czterdzieści dziewięć złotych i siedemdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu wydatków.

Sygn. akt I C 1772/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 kwietnia 2020 r., ostatecznie zmodyfikowanym pismem z dnia 10 marca 2023 r., skierowanym przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W., E. K. wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwot 56 338,18 złotych i 20 669,18 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty:

1)  56 338,18 złotych od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu,

2)  15 346,80 CHF od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu,

3)  3 479,68 CHF od daty doręczenia pozwanemu odpisu pisma z dnia 28 czerwca 2022 r.

4)  1 842,79 CHF od daty doręczenia pozwanemu odpisu pisma z dnia 10 marca 2023 r.

– tytułem zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych i składek na ubezpieczenie na życie uiszczonych w okresie od 30 sierpnia 2005 r. do 8 marca 2023 r. na podstawie nieważnej, zdaniem powódki, umowy kredytowej.

Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przypisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości i opłaty skarbowej w kwocie 34 złotych.

Powódka podniosła, że przedmiotowa umowa kredytowa jest nieważna ex tunc, a objęte pozwem roszczenie o zapłatę obejmuje nienależne świadczeni spełnione przez nią w wykonaniu nieważnej umowy. Powódka wskazała, że umowa kredytowa zawiera postanowienia sprzeczne z prawem, w tym niedopuszczalną klauzulę waloryzacyjną, oraz sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Szczegółowe wyjaśnienie żądań pozwu i podniesionych dla ich poparcia twierdzeń powódka przedstawiła w uzasadnieniu pozwu i dalszych pism procesowych ( pozew – k. 3-46, pismo powódki z dnia 14 grudnia 2020 r. – k. 342-347, pismo powódki z dnia 25 października 2021 r. – doprecyzowanie powództwa – k. 396, pismo powódki – rozszerzenie powództwa z dnia 28 czerwca 2022 r. – k. 423-424, pismo powódki – rozszerzenie powództwa z dnia 10 marca 2023 r. – k. 488-489).

Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując żądanie pozwu co do zasady i wysokości, a z ostrożności podniósł zarzut przedawnienia. Szczegółowe wyjaśnienie swojego stanowiska pozwany przedstawił w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew i dalszych pism procesowych (odpowiedź na pozew – k. 139-179v, duplika – k. 252, odpowiedź na modyfikację powództwa – k. 437-440, pismo przygotowawcze – k. 506-507).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie ( protokół rozprawy z dnia 13 listopada 2023 r. – k. 519-519v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 lipca 2005 r. E. K. złożyła do Banku (...) S.A. z siedzibą w W. wniosek o udzielenie kredytu w wysokości 150 000 zł, w walucie CHF, z przeznaczeniem na zakup mieszkania na rynku pierwotnym. W dniu 2 sierpnia 2005 r. złożyła wniosek o zmniejszenie kwoty kredytu do 110 000 złotych.

Wraz z wnioskiem złożyła pisemne oświadczenie o zapoznaniu się z rodzajem kredytów oferowanych przez bank oraz o ryzyku kursowym związanym z kredytem walutowym (wniosek kredytowy – k. 221-223, wniosek o zmniejszenie kwoty kredytu z dnia 2 sierpnia 2005 r. – k. 225, informacja dla wnioskodawców ubiegających się o kredyt mieszkaniowy/kredyt konsolidacyjny/pożyczkę hipoteczną indeksowany/ą kursem waluty obcej – k. 235).

W dniu 23 sierpnia 2005 r. E. K. zawarła z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny nr KH/ (...), na mocy której bank udzielił jej kredytu na nabycie prawa własności nieruchomości lokalowej budowanej przez dewelopera (56 000 złotych) oraz refinansowanie kosztów z ostatnich 12 miesięcy (54 000 złotych), tj. w łącznej kwocie 110 000 zł, indeksowanego frankiem szwajcarskim, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według tabeli kursów walut obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy (§ 2 ust. 1-3 umowy).

Okres kredytowania ustalony został na 300 miesięcy, w tym 5 miesięcy karencji licząc od dnia wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy (§ 2 ust. 6 umowy).

Kredyt oprocentowano według zmiennej stopy procentowej, ustalonej jako suma stopy referencyjnej LIBOR 3M dla franka szwajcarskiego obowiązującej w dniu sporządzenia umowy, powiększonej o stałą w całym okresie kredytowania marżę banku w wysokości 1,60 p.p. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy wynosiło 2,35 % (§ 6 ust. 1-3 umowy).

W § 6 ust. 6 umowy określono, że stopa referencyjna zmienia się w cyklu kwartalnym i przyjmuje wartość z ostatniego dnia roboczego ostatniego miesiąca poprzedzającego kolejny kwartał kalendarzowy.

W umowie ustalono, że zabezpieczeniem spłaty kredytu wraz z odsetkami będzie hipoteka kaucyjna do kwoty 187 000 zł, ustanowiona na rzecz banku na nieruchomości stanowiącej przedmiot kredytowania, cesja praw na rzecz banku z polisy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych oraz cesja praw na rzecz banku z polis ubezpieczenia na życie E. K. (§ 9 ust. 1 umowy).

Kredytobiorczyni zobowiązana była do spłaty kwoty kredytu w CHF ustalonej zgodnie z § 2 umowy w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu zgodnie z Tabelą Kursów Walut Banku (...) poprzez bezpośrednie potrącanie przez bank należnych mu kwot z rachunku kredytobiorców w banku (§ 7 ust. 1 i 3 umowy).

W świetle postanowień Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A. z dnia 31 grudnia 2004 r., w przypadku kredytu w walucie obcej, kwota raty obliczana była według aktualnego kursu sprzedaży dewiz dla danej waluty obowiązującego w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku w dniu spłaty raty (regulamin § 8 ust. 3).

W § 9 ust. 4 regulaminu określono, że w przypadku kredytu w walucie obcej, bank w następnym dniu po upływie terminu wymagalności kredytu, dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów Walut Obcych. Od wymagalnego kapitału, wyrażonego w PLN Bank miały być naliczane dalsze odsetki w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych.

W przypadku kredytu w walucie obcej kwota wcześniejszej spłaty miała być obliczana według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia realizacji, wskazanego przez kredytobiorcę w dyspozycji o dokonanie wcześniejszej spłaty. Natomiast w przypadku kredytu w walucie obcej prowizja za wcześniejszą spłatę ustalana miała być od kwoty wcześniejszej spłaty, przeliczonej według kursu sprzedaży dewiz na podstawie obowiązującej w banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia realizacji wcześniejszej spłaty (regulamin § 10 ust. 4 i 5) (decyzja kredytowa – k. 237-238, umowa o kredyt hipoteczny – k. 50-54, regulamin kredytowania – k. 244-253, k. 255-263, cennik (...) – k. 265, Cennik Kredyt Hipoteczny – k. 267, załącznik nr 3 do umowy o kredyt hipoteczny – pełnomocnictwo – k. 269, oświadczenie z dnia 23 sierpnia 2005 r. – k. 271, zaświadczenie o poniesionych kosztach kredytu hipotecznego – k. 67-84, zeznania powódki – k. 382-384v, zeznania świadka J. C. – k. 417-419).

Na mocy aneksu nr (...) podpisanego na wniosek kredytobiorczyni w dniu 24 grudnia 2012 r. dodano do § 2 umowy następny ustęp o brzmieniu: „Kurs wymiany walut obcych, na podstawie którego przeliczane są na złote polskie zobowiązania Kredytobiorcy wyrażone w walucie obcej, podawany jest w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku. Podstawą do ustalenia kursów kupna i sprzedaży zawartych w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku jest kurs bazowy, stanowiący średnią arytmetyczną z ofert kupna i sprzedaży tej waluty oferowanych przez profesjonalnych uczestników rynku walutowego i podanych na stronie serwisu R. w chwili tworzenia Tabeli Kursów Walut Obcych. Wartości kursu kupna i wartości kursu sprzedaży z Tabeli Kursów Walut Obcych mogą odbierać od kursu bazowego o nie więcej niż 10%. Tabela Kursów Walut Obcych Banku tworzona jest przynajmniej raz dziennie każdego dnia roboczego. Pierwsza Tabela Kursów Walut Obcych Banku tworzona jest pomiędzy godziną 8:00 a godziną 10:00 każdego dnia. Tabela Kursów Walut Obcych publikowana jest każdorazowo na stronie www.(...).pl. W przypadku, gdy Tabela Kursów Walut Obcych tworzona jest w danym dniu co najmniej dwukrotnie, do ustalenia wysokości zobowiązania wyrażonego w walucie obcej przyjmowany jest kurs sprzedaży dewiz dla danej waluty najkorzystniejszy dla Kredytobiorcy spośród kursów sprzedaży dewiz obowiązujących w Banku w dniu przeliczania zobowiązania na złote polskie. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty kredytu będzie to najkorzystniejszy kurs sprzedaży dewiz spośród kursów obowiązujących w Banku danego dnia do chwili złożenia dyspozycji wcześniejszej częściowej spłaty”.

Zmieniono również § 7 ust. 1 umowy, na mocy którego kredytobiorczyni miała spłacać zadłużenie bezpośrednio w walucie indeksacji. Zgodnie ze zmienionym § 7 ust. 3 umowy płatność rat miała następować przez ich potrącenie z rachunku kredytobiorczyni. Obciążenie tego rachunku nie wymagało odrębnej dyspozycji (aneks – k.279).

(...) Bank S.A. ustalał tabele kursowe dla kredytów waloryzowanych walutą obcą każdego dnia w godzinach porannych, na podstawie kursów na rynku międzybankowym. Tabela obowiązywała do czasu utworzenia nowej tabeli, następnego dnia, bądź w przypadku istotnych zmian na rynku bankowym, w ciągu tego samego dnia. Niezależnie od ilości tabel stworzonych w ciągu dnia, podstawą do ustalenia wysokości zobowiązania wyrażonego w walucie obcej przyjmowany był kurs najkorzystniejszy dla kredytobiorcy spośród tabel obowiązujących w banku w dniu przeliczenia zobowiązania na złote polskie ( zeznania świadka J. C. – k. 417-419).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, bowiem ich wartość dowodowa nie była kwestionowana przez strony i także Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich waloru dowodowego.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka J. C., bowiem były zgodne z dowodami z dokumentów.

Sąd oparł ustalenia także na zeznaniach powódki, przy czym w ocenie Sądu przedstawione w zeznaniach twierdzenia o braku świadomości ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu indeksowanego do waluty CHF nie zasługują na wiarę, bowiem stoją w sprzeczności z dowodem w postaci podpisanej przez powódkę „Informacji dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej, stanowiącą załącznik do wniosku kredytowego”.

Zeznania świadka A. K. w całości okazały się nieprzydatne dla sprawy, ponieważ świadek nie pamiętała okoliczności istotnych dla sprawy, bądź nie miała o nich wiedzy.

Sąd pomiął pozostałe dowody, w tym dowód z opinii biegłego, bowiem nie stanowiły źródła informacji o faktach mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę prawną żądań powódki stanowią art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Zgodnie z ww. przepisami ten kto spełnił świadczenie nienależne, może żądać zwrotu tego świadczenia lub jego wartości. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Brak jest podstaw do przesłankowego uznania umowy kredytu hipotecznego zawartej powódki za nieważną, a w konsekwencji zasądzenia świadczenia nienależnego spełnionego przy założeniu nieważności umowy.

W myśl art. 58 § 1-3 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest też czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Umowa kredytu bankowego jest umową nazwaną uregulowaną w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia przez powódkę umowy kredytowej, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do ust. 2 cytowanego przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zawarta przez powódkę umowa kredytu zawiera elementy wskazane w art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, w szczególności określa kwotę udzielonego kredytu, cel kredytu, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Poddanie wynikających z umowy kredytu świadczeń w PLN waloryzacji wartością CHF nie jest sprzeczne z przepisami regulującymi typ umowy kredytu. Po pierwsze w dacie zawarcia umowy kredytu stanowiącej przedmiot niniejszej sprawy obowiązywał art. 358 ¹ § 2 k.c., zgodnie z którym strony mogły zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Chodzi tu o miernik inny niż pieniądz, w którym zobowiązanie zostało wyrażone. Miernikiem tym może być także inna waluta (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-44911. Warszawa, 2016). Po drugie, brak jest przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wyłączałyby zastosowanie waloryzacji w przypadku umów kredytu. Po trzecie, poddanie waloryzacji świadczeń stron umowy kredytu nie jest sprzeczne z istotą tego typu umowy, którą sprowadza się do odpłatnego (odsetki) sfinansowania przez bank określonego celu, który chce osiągnąć kredytobiorca.

Umowa nie jest również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W kontekście stosunków prawnych łączących bank z jego klientami (stosunków umownych o charakterze ekonomicznym) przyjąć trzeba, że zasady współżycia społecznego wymagają od stron tych stosunków uczciwości (uczciwego obrotu) oraz lojalności.

Powódka zawarła umowę mając świadomość ryzyka kursowego związanego z umową tego rodzaju, co jednoznacznie potwierdza przedstawiona jej przy zawarciu umowy informacja, z okoliczności sprawy nie wynika też, iżby pozwany w zamian za swoje świadczenie przyjął albo zastrzegł dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jego własnego świadczenia. Strona powodowa nie wykazała, iżby pozwany w zamiarze pokrzywdzenia powódki zawarł z nią umowę kredytu mając świadomość realnej groźby nieuniknionego znacznego wzrostu kursu waluty.

Składając wniosek kredytowy powódka złożyła podpis pod klarowną informacją o ponoszeniu ryzyka zmian kursów walutowych, które objawia się ciągłym wahaniem zarówno raty jak i zadłużenia przeliczonego na PLN w zależności od aktualnego kursu waluty. W informacji tej wskazano ponadto, że kredytobiorczyni ponosi ryzyko zmian stóp procentowych, co oznacza że w przypadku wzrostu poziomu stopy referencyjnej wyższe będzie oprocentowanie kredytu i miesięczna rata kapitałowo-odsetkowa. Co więcej treść dokumentu zachęcała kredytobiorczynię do zapoznania się z danymi historycznymi i sporządzanymi przez analityków prognozami dotyczącymi wahań kursu oraz wysokości stawek referencyjnych dla danej waluty, a także do uważnego porównania wysokości miesięcznych rat w PLN i w walucie obcej, a do informacji dołączono historię zmian kursu franka szwajcarskiego do złotego oraz historię zmian stawki referencyjnej LIBOR 3M dla CHF. W tej sytuacji uznać należało, że przedmiotowa umowa nie może być oceniona jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego w świetle okoliczności aktualnych w czasie jej zawarcia.

Wskazać nadto trzeba, mając na uwadze stanowiący element wiedzy powszechnej fakt, że po wejściu do Unii Europejskiej w 2004 r. rosła liczba kredytów powiązanych z walutą obcą, w tym kredytów hipotecznych, że wg stanu na dzień zawarcia przedmiotowej umowy za dyskryminujące powódkę należałoby uznać działanie banku, który kredytobiorczyni świadomej ryzyka kursowego odmawia udzielenia kredytu indeksowanego kursem CHF, którego oprocentowanie, a w konsekwencji i obciążenie związane z comiesięczną ratą było znacząco niższe niż obciążenie związane z kredytem złotówkowym niepowiązanym z CHF, oprocentowanym w oparciu o wyższą stopę bazową WIBOR.

Nie było podstaw do uznania umowy za zawartą w celu obejścia ustawy, a zwłaszcza ustawy Prawo bankowe. Umowa ta odpowiada cechom ustawowego typu umowy kredytu, a zawarte w niej postanowienia dotyczące poddania kredytu waloryzacji kursem CHF nie wypaczając ustawowego typu, nie wykraczają poza granice swobody umów.

Rozpoznając zarzut abuzywności niektórych postanowień umowy kredytu, wskazać trzeba po pierwsze, że zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Wziąć należy pod uwagę także treść art. 22 ¹ k.c., zgodnie z którym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Przyjąć należy, że zawierając umowę kredytu, której dotyczy niniejsze postępowanie, E. K. działała jako konsumentka. Zakwalifikowanie strony umowy jako przedsiębiorcy wymaga istnienia bezpośredniego związku miedzy czynnością prawną a działalnością zawodową podmiotu dokonującego czynności. Pozwany zawierając umowę kredytową traktował powódkę jako konsumentkę, na co jednoznacznie wskazuje cel zaciągniętego przez nią kredytu (nabycie prawa własności nieruchomości lokalowej budowanej prze dewelopera).

W ocenie Sądu, postanowienia przedmiotowej umowy kredytowej w zakresie, w jakim przewidują przeliczenie świadczeń pieniężnych wyrażonych w umowie w PLN według kursów kupna i sprzedaży ustalonych w tabeli sporządzanej przez pozwany bank, kształtują prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy.

Postanowienia umowne opierające przeliczenia na bankowej tabeli kursów są abuzywne, bowiem dają bankowi możliwość uzyskania korzyści finansowych stanowiących dla kredytobiorczyni dodatkowe koszty kredytu, których oszacowanie nie było możliwe w dniu podpisania umowy. Czynniki obiektywne, a zatem sprawdzalne z punktu widzenia konsumenta, jak w szczególności wysokość rynkowych kursów wymiany CHF, tylko częściowo wpływają na ostateczny kurs z tabeli banku, bowiem kurs CHF określony w tabeli kursowej banku zawiera także marżę kupna lub sprzedaży, która to wartość jest zależna wyłącznie od decyzji zarządu banku. Taka regulacja stanowi naruszenie przez bank dobrych obyczajów, które nakazują, aby ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem umowy były możliwe do przewidzenia.

Powódka zawarła umowę na podstawie wzorca sporządzonego przez pozwany bank, na którego treść nie miała wpływu. W tych okolicznościach klauzule opierające przeliczenia świadczeń stron na kursie z tabeli banku nie wiążą powódki, skoro zaś, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów powszechnych, Sądu Najwyższego i TSUE, brak jest podstaw do zastąpienia kursu ustalanego przez bank innym kursem, należy przyjąć, że powódki nie wiążą w całości postanowienia umowne dotyczące indeksacji kredytu kursem CHF.

Umowa może być wykonywana z pominięciem klauzuli indeksacyjnej, a przy zachowaniu pozostałych postanowień umownych (w tym opierających zmienne oprocentowanie na stawce LIBOR), bowiem kontrakt ten zachowuje istotne warunki umowy kredytu, zgodnie z którymi bank oddaje kredytobiorcy określony kapitał za wynagrodzeniem w postaci odsetek. Wprawdzie w obrocie gospodarczym zasadniczo nie występują umowy o kredyt złotowy oprocentowany w oparciu o stopę bazową ustalaną dla waluty obcej, w tym CHF, jednakże funkcją instytucji prawnej uregulowanej w art. 385 ¹ k.c. nie jest przekształcenie umowy zawierającej postanowienia abuzywne w występującą w obrocie gospodarczym umowę pozbawioną tych postanowień, lecz eliminacja postanowień tego typu, co stanowi pewnego rodzaju dolegliwość dla przedsiębiorcy stosującego postanowienia abuzywne.

W ocenie Sądu wykładania i zastosowanie instytucji prawnej uregulowanej w art. 385 ¹ § 2 k.c. w sposób prowadzący do nieważności umowy kredytu nie znajdują uzasadnienia w treści tego przepisu i jego funkcji. Przepis ten jednoznacznie wskazuje na potrzebę utrzymania umowy z pominięciem klauzul abuzywnych, jeżeli umowa oczyszczona z postanowień niedozwolonych nadal zawiera istotne elementy umowy, którą strony zawarły. Jak wcześniej zaznaczono, umowa o kredyt złotowy oprocentowany wg stawki LIBOR nadal odpowiada typowi umowy uregulowanej w art. 69 ustawy – Prawo bankowe, a zatem nie ma przeszkód, aby utrzymać w mocy umowę na takich okrojonych warunkach.

Wykładnię postanowień umowy w świetle art. 385 ¹ k.c. w sposób prowadzący do jej nieważności należy także ocenić jako prowadzącą do skutków sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Na skutek takiej wykładni doszłoby bowiem do sytuacji, że sytuacja kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt powiązany z walutą obcą na podstawie umowy, która zostanie uznana za nieważną bez konieczności zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, byłaby diametralnie korzystniejsza niż kredytobiorców spłacających w tym samym czasie zwykły kredyt złotowy, przy czym brak jest jakiegokolwiek racjonalnego, ekonomicznego i aksjologicznego uzasadnienia dla wprowadzenia takiej dysproporcji w sytuacji prawnej i ekonomicznej kredytobiorców realizujących podobny cel mieszkaniowy.

Mając powyższe na uwadze dojść należało do wniosku, że nie zasługuje na uwzględnienie nie tylko żądanie zasądzenia świadczenia nienależnego przy założeniu, że umowa jest nieważna.

Jako niezasadny ocenić należało zarzut przedawnienia roszczenia objętego pozwem. Przedmiotem żądania było spełnienie świadczenia polegającego na zwrocie spełnionego ratalnie świadczenia nienależnego (art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c.), a w tej sytuacji termin przedawnienia wynosi 10 lat [patrz: art. 118 k.c. w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104)]. Podnieść przy tym należy, że za początek biegu przedawnienia uznać należy nie datę zawarcia umowy, czy też uiszczenia przez kredytobiorcę pierwszej raty kapitałowo-odsetkowej, lecz dzień, w którym konsument powziął wiedzę lub powinien był racjonalnie rzecz biorąc powziąć wiedzę o abuzywnym charakterze klauzuli, mającym uzasadniać jego roszczenie restytucyjne ( patrz: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21 oraz przywołane tam orzecznictwo TSUE).

W ocenie Sądu pozwany nie wykazał, iżby powódka już w dacie zawarcia przedmiotowej umowy lub spełnienia pierwszej raty miała świadomość abuzywności odesłania do tabeli kursowej banku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu w punkcie II wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Powódka przegrała sprawę w całości, jednakże Sąd uznał za sprawiedliwe obciążenie jej kosztami poniesionymi przez pozwanego jedynie w zakresie części wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej (4 200 złotych) i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 złotych). Sąd podzielił argumentację powódki co do abuzywności pewnych postanowień umownych. Podnieść też trzeba, że nierówna jest pozycja stron, z których jedna jest konsumentem, a druga przedsiębiorcą o znacznej pozycji finansowej. Wskazać należy również, że pozwany bank prowadzi szereg podobnych spraw dotyczących zobowiązań indeksowanych kursem CHF, a zatem nakład pracy na dostosowanie stanowiska pozwanego do realiów konkretnej sprawy nie jest znaczny.

W pkt. III wyroku Sąd zasądził na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie od E. K. kwotę 1049,74 zł, tytułem zwrotu wydatków uiszczonych na poczet sporządzenia opinii przez biegłego, orzekając na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1125).