Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Piotr Królikowski

Protokolant: Agata Chmielewska

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa H. H.

przeciwko Skarbowi Państwa - Staroście (...) i Skarbowi Państwa - Wojewodzie (...)

o zapłatę odszkodowania i pożytków, ewentualnie wydanie nieruchomości

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Wojewody (...) na rzecz powódki H. H. kwotę 2.555.000,00 zł (dwa miliony pięćset pięćdziesiąt pięć tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 4 lutego 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

2.  dalej idące powództwo oddala;

3.  stwierdza, iż powódka H. H. winna ponieść koszty postępowania w 94%, zaś pozwany Skarb Państwa – Wojewoda (...) w 6 %, pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów postępowania Referendarzowi Sądowemu.

sędzia Piotr Królikowski

Sygn. akt: I C 1951/21

UZASADNIENIE WYROKU

z 06 czerwca 2024 r. (k. 1244)

Pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w Warszawie 10.10.2001 r. H. H. wniosła o nakazanie pozwanemu Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę (...) wydania nieruchomości położonej w miejscowości (...), o łącznej powierzchni 63.8595 ha, opisanej w orzeczeniu Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. z dnia 18 grudnia 1945 r. Jako podstawę prawną swojego roszczenia wskazała art. 222 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Na wypadek niemożności zwrotu nieruchomości w naturze, wniosła o zasądzenie na jej rzecz równowartości odpowiedniej części nieruchomości (pozew k. 1 – 10).

W odpowiedzi na pozew z dnia 13 września 2002 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę (...) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Podniósł, że Powódka nie wykazała przejścia prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa oraz, że z roszczeniem windykacyjnym może wystąpić jedynie właściciel, a Powódka nim nie jest. W końcu wskazał, że Wojewoda (...) nie jest właściwym statio fisci Skarbu Państwa ( odpowiedź na pozew k. 40-41).

Postanowieniem z dnia 15 października 2002 r. Sąd ustalił, że w niniejszym postępowaniu Skarb Państwa będzie reprezentował również Starosta P. (postanowienie k. 43).

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 grudnia 2002 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...) wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, że grunt o powierzchni 48,86 ha, w tym 48,71 użytków rolnych, pochodzący majątku ziemskiego (...)o powierzchni ogólnej 63,86 ha, należący do K. R. został przejęty na własność Państwa w trybie przepisu art. 9 Ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego. Majątek nie podlegał przejęciu w trybie przepisów Dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej z 6 września 1944. Wskazał, że żądane nieruchomości nie znajdują się w zasobach Skarbu Państwa, natomiast grunty o powierzchni 4,060 ha są użytkowane przez różne podmioty (odpowiedź na pozew k. 51-52).

Na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2003 r. pełnomocnik Powódki poparł powództwo o wydanie, wskazując, że żądanie wydania nieruchomości dotyczy działek nr (...) o łącznej powierzchni 4,065 ha oraz o zasądzenie równowartości pozostałej części nieruchomości (k. 67).

Pismem z dnia 24 grudnia 2013 r. Powódka zmodyfikowała powództwo, wnosząc o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania w trybie art. 417 ¹ § 2 k.c. w związku z bezprawnym przejęciem nieruchomości przez Skarb Państwa (pismo k. 500).

Pismem z dnia 27 stycznia 2015 r. Powódka ostatecznie sprecyzowała roszczenie w ten sposób, że wniosła o wydanie nieruchomości stanowiącej działki ewidencyjne objęte decyzją z dnia 16 kwietnia 2013 r., wykazanych przez biegłego sądowego w załączniku nr 3 do opinii (wyszczególnionych w piśmie), o łącznej powierzchni 41,82 ha. Uwzględniając fakt, że wydanie działek nie jest możliwe z uwagi na nieodwracalny stan prawny, wniosła o zasądzenie ich równowartości, obliczonej według wartości rynkowej, w łącznej wysokości 41.820.000,00 zł., z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie równowartości pożytków, które byłyby pozyskane przez nią w okresie od dnia wniesienia pozwu, obliczonych w sposób tam wskazany, w łącznej wysokości 95.173,92 zł. (pismo k. 654-658).

Sąd Okręgowy wyrokiem z 20 czerwca 2017 r. sygn. akt III C 636/02 zasądził od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę (...) na rzecz H. H. kwotę 3.744.000,00 (trzy miliony siedemset czterdzieści cztery tysiące) złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 lutego 2015 r do dnia zapłaty (pkt 1), oddalając powództwo w pozostałym zakresie, również w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę (...) (pkt 2). Zasądził od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę (...) na rzecz H. H. kwotę 10.200,00 (dziesięć tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 7.200,00 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, zaś nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa ( wyrok k. 1016, uzasadnienie k. 1029 – 1039).

Od powyższego orzeczenia apelację wywiódł pozwany – Skarb Państwa Starostwa (...), zaskarżając wyrok w zakresie pkt 1 i 3 ( apelacja k. 1043 – 1051).

Sąd Apelacyjny wyrokiem z 15 października 2018 r. sygn. akt: VI ACa 1740/17 uchylił zaskarżony wyrok w punkcie 1 oraz w punkcie 2 w części dotyczącej oddalenia powództwa wobec Skarbu Państwa - Wojewody (...) w tym samym zakresie, w jakim uchylono wyrok w punkcie 1 wobec Skarbu Państwa - Starosty (...) tj. co do kwoty 3.744.000 zł (trzy miliony siedemset czterdzieści cztery tysiące złotych) wraz z odsetkami ustawowymi oraz w punkcie 3 i 4, i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania w tej części, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej ( wyrok k. 1095 – 1096, uzasadnienie k. 1106 - 1122).

Sąd Apelacyjny stwierdził, że Sąd Okręgowy nie poczynił żadnych ustaleń, czy wszystkie działki wchodzące w majątku (...) - były, czy też nie były przedmiotem dalszego obrotu cywilnoprawnego. W konsekwencji nie poczynił żadnych ustaleń faktycznych niezbędnych do dokonania oceny, czy rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych chroni nabywców nieruchomości oddanych im w użytkowanie wieczyste, a w konsekwencji czy Skarb Państwa skutecznie nabył prawo własności części nieruchomości, a powódka utraciła prawo własności tych części nieruchomości. Niezbędne w sprawie o odszkodowanie jest wykazanie przez poszkodowanego rozmiaru szkody oraz jej związku z wydaniem decyzji uznanej następnie za nieważną. Sąd Apelacyjny wskazał, że dla wartości nieruchomości według jej stanu z dnia wydania decyzji szkodzącej i cen z chwili wyrokowania, a zatem dla prawidłowego wyliczenia odszkodowania ma znaczenie przeznaczenie nieruchomości w chwili zapadnięcia decyzji szkodzącej. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014 r. I CSK 695/13 LEX nr 1545027). Sąd Okręgowy okoliczność rolnego charakteru nieruchomości uwzględnił, natomiast brak jest jakichkolwiek ustaleń odnośnie przeznaczenia nieruchomości w czasie wydania decyzji szkodzącej.

Wydając zalecenia dla Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny wskazał konieczność:



zbadania czy zachodzą wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z art. 160 § 1 k.p.a.;



poczynienia ustaleń, czy zmiany stanu prawnorzeczowego, zaistniałe po wydaniu wadliwej decyzji administracyjnej w odniesieniu do wszystkich działek wchodzących w skład majątku (...), doprowadziły do trwałego pozbawienia powódki prawa własności nieruchomości;



ustalenia czy i w jakim zakresie powstała szkoda w majątku powódki;



ustalenia czy część działek może być powódce przywrócona, niezależnie od tego, czy przywrócenie tych działek przedstawiałoby, czy też nie dla powódki pozytywną wartość ekonomiczną.

Strony po orzeczeniu Sądu Apelacyjnego zajęły aktualne stanowiska w sprawie.

Skarb Państwa - Wojewoda (...) podtrzymał swoje stanowisko, wnosząc o oddalenie powództwa. Wskazał, że w decyzji Ministra Rolnictwa z 16.04.2013 r. nie zostało uzasadnione dlaczego zwiększono powierzchnię nieruchomości przejętej na rzecz państwa do 48,8595 ha co oznacza, że w wyniku stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z 28.02.1970 r. powódka nie poniosła żadnej szkody. Plan gruntów majątku (...) z 1945 r. wynosił 63,8595 ha, a po tym okresie właściciele sprzedali grunty, zaś na hipotece majątku figuruje niespłacona pożyczka Towarzystwa (...) co zmniejsza wartość nieruchomości ( pismo procesowe k. 1133 – 1134).

Skarb Państwa – Starosta (...) podtrzymał dotychczasowe stanowisko, wnosząc o zawiadomienie i dalsze reprezentowanie Skarbu Państwa przez PGRP stosownie do art. 7 ust 2 pkt 1 ustawy o Prokuratorii Generalnej RP ( pismo pozwanego 1135- 1136 ).

Powódka w swoim stanowisku wnosiła o zasądzenie:

1)  od Skarbu Państwa – Wojewody (...) kwoty 5.000.000 zł z ustawowymi odsetkami od 04.02.2015 r. do 31.12.2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01.01.2016 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za rzeczywiście poniesiona szkodę w związku z wydaniem decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w W. z 28 lutego 1970 r. nr (...) której nieważność w zakresie w jakim przejęta została na rzecz Skarbu Państwa nieruchomość należąca do poprzedników prawnych powódki o obszarze 48,8595 ha stwierdzona została decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16. Kwietnia 2013 r. nr (...),

2)  od Skarbu Państwa – Starosty (...) kwoty 100.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 17.04.2013 r. do 31.12.2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01.01.2016 r. do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, których powódka stała się na powrót właścicielką w związku z wydaniem decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16.04.2013 r. nr(...) a które są nadal w posiadaniu i użytkowaniu przez Skarb Państwa i nie są przedmiotem użytkowania wieczystego lub innego prawa uniemożliwiającego ich zwrot ( pismo powódki k. 1138 – 1141).

Kolejna modyfikacją powództwa H. H. wnosiła o przywrócenie jej prawa własności do nieruchomości będących we władaniu Skarbu Państwa, stanowiących działkę (...) o łącznej powierzchni 0,7377 ha oraz o obniżenie kwoty zasądzonej przez Sąd I instancji w wysokości 3.744.000 zł do 3.500.000 zł z odsetkami od 04.02.2015 r. do dnia zapłaty (pismo modyfikujące k. 1194 – 1195).

Po przedłożeniu do akt sprawy opinii biegłego wraz z opiniami uzupełniającymi oraz ustnymi wyjaśnieniami opinii na rozprawie strona powodowa pismami z 13.04.2023 r., 19.03.2024 r. i ostatecznym stanowiskiem z 24.04.2024 r. domagała się wydania działek ewidencyjnych o numerach:

a)  884/1 o pow. 0,2500 ha, pozostającej we władaniu Skarbu Państwa objętej księgą wieczystą nr (...), której wartość wynosi 15.275 zł,

b)  884/2 o pow. 0,49 ha pozostającej we władaniu Skarbu Państwa, objętej księgą wieczystą nr (...), o wartości 29.939 zł,

zaś w odniesieniu do pozostałych działek, wchodzących w skład majątku (...) o zasądzenie odszkodowania w wysokości 2.595.937 zł wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za wszystkie instancje. Na rozprawie 06.05.2024 r. pełnomocnik powódki oświadczył, że pismo z 24.04.2024 r. jest sprecyzowaniem stanowiska bez modyfikacji pozwu tj. bez cofania roszczenia w żadnym zakresie ( pismo powódki k. 1915 – 1916, 1228 – 1229, 1238 – 1240, protokół rozprawy z 06.05.20024 r. k. 1242 znacznik 00:05:05).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. R. była przedwojennym właścicielem majątku ziemskiego położonego w miejscowości (...), o łącznej powierzchni 63.8595 ha (bezsporne, księga hipoteczna k. 163-169).

Orzeczeniem z dnia 18 grudnia 1945 r. Wojewódzki Urząd Ziemski w W. uznał, że nieruchomość ziemska (...) gm. J.powiatu (...), stanowiąca własność K. R., o obszarze ogólnym 63.8596 ha, w tym użytków rolnych 48.7036 ha, nie podpada pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 pkt. e Dekretu PKWN z 06.09.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Orzeczenie bazowało na ustaleniu, że nieruchomość nie odpowiada co do powierzchni wymogom, o którym mowa w ww. Dekrecie (orzeczenie k. 3).

Z majątku (...) sprzedano dwie działki: K. R. w dniu 02.07.1946 r. – zbyła S. W. działkę nr (...), o pow. 1 ha 1.190 m ² , a A. R. zbył na rzecz A. i J. R. działkę nr (...) o pow. 1 ha 3.693 m ² w dniu 02.07. 1948 r. (bezsporne, stanowisko powódki na rozprawie 18.05.2015 r., akt notarialny k. 561 – 563 oraz 568 - 571).

Komisja złożona z przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych podważyła ustalenia z 1945 r. i określiła obszar użytków rolnych na 56,639 ha. W oparciu o powyższe, Minister Rolnictwa i Reform Rolnych orzeczeniem z dnia 25.04.1949 r., nr (...), uchylił orzeczenie z 1945 r. i uznał, że nieruchomość ziemska (...) przeszła z mocy prawa na własność Państwa, na cele reformy rolnej. Nieruchomość faktycznie została przejęta na te cele (uzasadnienie decyzji k. 70-73). W czasie, kiedy nieruchomość została odebrana poprzednikom prawnym Powódki, stanowiła ona ziemię orną, na której były uprawiane buraki cukrowe. Na części była prowadzona eksploatacja torfu. Na gruncie znajdował się także budynek mieszkalny oraz zabudowania gospodarcze. Przez nieruchomość – wzdłuż jej brzegu – przepływała (i nadal przepływa) rzeka J., przy czym obecnie zmieniła ona nieco swój bieg z przyczyn naturalnych. Do gospodarstwa powadziły drogi publiczne (zeznania Powódki k. 865).

Decyzją Ministra Rolnictwa z dnia 20.08.1951 r. nr (...), część nieruchomości ziemskiej (...) (23 ha z częścią budynków) została przekazana Spółdzielni Pracy „(...)w W. w trwały zarząd i użytkowanie (później: Spółdzielnia Pracy (...)).

K. R. zmarła w dniu 15.12.1956 r. Spadek po niej na podstawie ustawy nabył w całości syn A. R. (postanowienie k. 4).

Na wniosek A. R. Minister Rolnictwa pismem z dnia 21.01.1958 r. polecił zwrócić mu z majątku (...)15 ha, z części, która została przekazana Spółdzielni Pracy (...) (pismo k. 102). Protokołem z 01.02.1958 r. A. R. przywrócono posiadanie gruntów o powierzchni 15 ha, wraz z budynkami mieszkalnymi. W protokole z dnia 24.07.1958 r. określono, że obszar podlegający przekazaniu to działka nr (...) o powierzchni 4,0731 ha i nr 11 o powierzchni 10,264 ha, wraz z budynkiem mieszkalnym (uzasadnienie decyzji z dnia 26 października 1968 r. k. 70-73, protokół k. 123-124). Na dzień 05.04.1958 r. grunty przejęte na własność Skarbu Państwa znajdowały się we władaniu Państwa oraz były przeznaczone do użytkowania innym osobom fizycznym i prawnym (bezsporne, pismo powódki k. 51 – 52).

Dla dóbr ziemskich (...) o powierzchni 63,8595 ha założono 19.11.1958 r. księgę wieczystą o numerze (...) ujawniając jako właściciela Skarb Państwa – w tej samej dacie Sąd wydał postanowienie o wydzieleniu i założeniu nowej księgi wieczystej dla gruntu wydzielonego z majątku i stanowiącego działki nr (...) o powierzchni 15 ha. Pozostała powierzchnia dóbr ziemskich wynosiła 48,8595 ha i była objęta działką nr (...) oraz działkami bez numerów ujętych w łamach II i III. Na skutek kolejnych zdarzeń prawnych zakładane były kolejne księgi wieczyste dla wydzielanych działek. (opinia biegłego J. B. (1) k. 1321 i n.).

Na odzyskanej nieruchomości A. R. urządził kurzą fermę. Nieruchomość, która została odzyskana stanowiła gospodarstwo - dom mieszkalny (w dacie zwrotu z mieszkańcami) z budynkami gospodarczymi, z parkiem i częścią ogrodu. (zeznania powódki protokół k. 865 - 866 znacznik 00:02:37 – 00:13:20). Pozostałe tereny, które zostały przejęte przez Skarb Państwa były nieruchomościami rolnymi, co zostało odnotowane także w KW (...) (bezsporne, oświadczenie strony powodowej protokół k. 865-866 znacznik 00:14:19).

A. R. zmarł 09.09.1964 r. Spadek po nim w całości - w tym wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne - nabyła żona S. R. i córka H. E. M. H., na podstawie ustawy, w częściach równych (postanowienie k. 6).

S. R. złożyła 22 kwietnia 1968 r. skargę, domagając się uchylenia wadliwego orzeczenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 25.04.1949 r. W odpowiedzi na nią, decyzją z 26.10.1968 r. nr (...), Minister Rolnictwa uchylił orzeczenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 25.04.1949 r. nr (...), uznające, że nieruchomość ziemska (...) przeszła z mocy prawa na własność Państwa na cele reformy rolnej na podstawie Dekretu PKWN z dnia 06.09.1944 r. oraz orzeczenie Kierownika Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 10.11.1958 r. nr (...), o uznaniu A. R. za właściciela dwóch działek nr (...), o powierzchni 15 ha, pochodzących z nieruchomości ziemskiej (...). Jednocześnie polecił ustalenie, jaka część majątku (...) była we władaniu Państwa, a jaka została zwrócona właścicielowi i pozostała w jego użytkowaniu w dniu 05.04.1958 r., tj. wejścia w życie Ustawy z 12.03.1958 r., celem podjęcia decyzji o przejściu na własność Państwa odpowiedniej części majątku (...) (decyzja k. 70-73).

Decyzją z dnia 15.04.1969 r. nr (...), Wydział Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P., na podstawie art. 9 ust 1 Ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych i uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego, przejął na własność Państwa, bez odszkodowania, nieruchomość rolną o powierzchni 7,04 ha z zabudowaniami, położoną we wsi B.(decyzja k. 101).

Decyzją z dnia 28.02.1970 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, na podstawie art. 9 ust 1 Ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych i uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego, na skutego odwołania S. R., utrzymał w mocy decyzję Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 15.04.1969 r., (...) oraz uzupełniająco ustalił, że własność Państwa wynosi 48,8595 ha (decyzja z dnia 28 lutego 1970 r. k. 74).

S. R. zmarła w dniu 30 grudnia 1985 r. Spadek po niej, w tym wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne, na podstawie ustawy nabyła w całości córka H. H. (postanowienie k. 5).

W dniu 12.08.2005 r. H. H. wystąpiła do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 15.04.1969 r., nr (...) oraz decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w W. z dnia 28.02.1970 r. nr (...)(wniosek k. 272-273).

Decyzją z dnia 16.04.2013 r. nr GZm-057-625-73/10, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

1.  odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z dnia 15 kwietnia 1969 r. nr (...),

2.  odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w W. z dnia 28 lutego 1970 r. nr (...) w zakresie, w jakim orzeka o przejęciu na rzecz Państwa części majątku (...) o powierzchni 7,04 ha, składającej się z działek nr (...),

3.  stwierdził nieważność decyzji jak w pkt. 2 w pozostałym zakresie (decyzja k. 461 – 468).

Organ administracji stwierdził, że A. R. oddano w posiadanie działki nr (...) zaś pozostałe 7-8 ha stanowiące działki (...) pozostawały we władaniu Spółdzielni Pracy (...), po czym nieruchomość została przekazana we władanie Państwowego Funduszu Ziemi. W 1954 r. odebrano Spółdzielni teren ok 4 ha na regulację rzeki J.. Zarazem organ stwierdził, że nie można zarzucić rażącego naruszenia prawa w zakresie decyzji z 1969 i 1970 r., które orzekają o przejęciu przez Państwo działek nr (...).

Działki oznaczone dawnym numerem ewidencyjnym (...), zostały objęte decyzją z dnia 15.04.1969 r. (opinia biegłego sądowego W. R. k. 537 – 595, opinia biegłego J. B. (1) k. 1321 – 1894).

Nieruchomości wchodzące w skład dawnej nieruchomości ziemskiej (...) stanowią własność osób fizycznych, osób prawnych, Skarbu Państwa, są wykorzystywane pod drogi, linie kolejowe, stanowią obszar jeziora (wykaz nieruchomości k. 713-717, wypisy z rejestru gruntów k. 718-747, księgi wieczyste wydruki k. 747-841).

Działka nr (...) została podzielona na działki (...) – wszystkie te działki należą do Skarbu Państwa i pozostają w użytkowaniu wieczystym osób prawnych, (...) – stanowi mienie gromadzkie wsi B.(drogi).

Działka nr (...) została podzielona na działki (...) – wszystkie te działki stanowią własność osób fizycznych, (...) – działki stanowią własność Skarbu Państwa, (...) - stanowi własność Gminy (...), (...) – stanowi mienie (...) wsi B.(drogi) – łączna powierzchnia wynosi 4,0078 ha.

Działki ewidencyjne (...) z obrębu(...) B. (...)nie stanowiły przedmiotu wystąpienia gminy (...) o stwierdzenie nabycia na jej rzecz ich własności, nie jest również stroną w postępowaniu o komunalizację ww. działek, aczkolwiek gmina planuje wystąpienie do Wojewody (...) o potwierdzenie nabycia ich z mocy prawa od Skarbu Państwa i wydanie przez ten organ decyzji administracyjnej w sprawie (pismo UM i Gminy K. z 18.08.2023 r. k. 1240).

Działki, które pierwotnie nie posiadały numerów obecnie są oznaczone jako (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...)cz., (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...)cz., (...) – wszystkie te działki stanowią własność osób fizycznych. Działki (...)cz. oraz (...) stanowią własność Skarbu Państwa w użytkowaniu (...) S.A. Działka (...)cz. Stanowi własność Gminy (...) i stanowi drogę, działka zaś (...). to rzeka J. – łączna powierzchnia wynosi 6,2784 ha.

W obrębie (...) działki (...) stanowią własność Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym, działka nr (...) stanowi własność osoby fizycznej, działki (...) stanowią własność osoby prawnej. Działki (...) cz. stanowią własność Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym osoby prawnej. Działka nr (...) stanowi własność osoby fizycznej – łączna powierzchnia wynosi 5,8175 ha.

Działki pochodzące z dóbr ziemskich (...) o numerach (...) (...), (...) stanowią własność osób fizycznych – łączna powierzchnia 8,3341 ha.

Działki o numerach (...) cz., (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) – stanowią własność osób fizycznych, działka (...) – stanowi własność gminy K., (...) – stanowi własność osoby fizycznej, działka (...) – stanowi własność Województwa (...) - w trwałym zarządzie Dróg Wojewódzkich, działka (...) – stanowi własność osoby fizycznej, działka (...) – stanowi własność gminy (...) (razem z działką (...) stanowi nieużytki oraz teren dróg). Działki (...) stanowią własność osób fizycznych. Działki o numerach (...) stanowią własność osoby prawnej. Działki (...) stanowią własność Gminy (...) – mienie gromadzkie wsi B.(drogi). Działka (...) stanowi własność osoby prawnej, działka (...) stanowi własność Gminy (...) (drogi), (...) stanowił własność osoby fizycznej, działka (...) cz. stanowi własność Gminy(...) (drogi), działka (...) stanowi własność osoby fizycznej, działka (...) stanowi własność Województwa (...) w trwałym zarządzie dróg wojewódzkich, działka (...) cz stanowi własność osoby fizycznej – łączna powierzchnia działek wynosi 21,3903 ha.

Działki o pierwotnych oznaczeniach (...)oraz bez oznaczeń (wpisane w dziale II i III) stanowią grunt wywłaszczony, działki nr (...) stanowią grunt zwrócony właścicielom 10.11.1958 r. Powierzchnia gruntu wywłaszczonego wynosi 48,8625 ha zaś powierzchnia gruntu zwróconego właścicielom 14,9970 ha – łącza powierzchnia majątku (...) wynosiła 63,8595 ha, w trzech enklawach (opinia biegłego k. 537 – 597, opinia biegłego k. 1321 - 1894, opinia uzupełniająca k. 1935 – 1961, 1992 - 1202). Wartość gruntu wywłaszczonego wg stanu na dzień 28.02.1970 i cen aktualnych wynosi 2.555.000 zł (opinia biegłego k. 1220 – 1247).

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny w sprawie na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, w szczególności dokumentów załączonych do pozwu, odpowiedzi na pozew oraz dalszych pism procesowych, których autentyczności i rzetelności nie kwestionowały strony a i Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw dla odmówienia im mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy oparł się na zeznaniach powódki słuchanej w charakterze strony na rozprawie 18.05.2015 r. (protokół k. 679 v znacznik 00:10:14 – 00:18:44), na rozprawie 09.11.2015 r. (protokół k. 865 - 866 znacznik 00:02:37 – 00:13:20). Sąd dał wiarę zeznaniom powódki, która wskazała w sposób zgodny co do zasady z dokumentacją później pozyskaną i wiarygodnymi opiniami biegłych przebieg zdarzeń, które pamiętała a dotyczyły własności majątku (...).

Ze względu na wnioski stron oraz konieczność uzyskania wiadomości specjalnych Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził dowody z opinii biegłych.

Sąd Okręgowy pominął opinię biegłego W. W. (k. 872 - 894, 931 – 944, 978 - 981), ze względu na rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego stała się ona nieprzydatna dla wyrokowania w sprawie.

Sąd Okręgowy oparł się na opinii M. D. – operacie szacunkowym z 19.11.2019 r. (k. 1220 – 1247) stanowiącym określenie wartości rynkowej działek wchodzących w skład majątku ziemskiego „(...)” sporządzonym wg stanu na dzień 28.02.1970 r. wg cen aktualnych. Biegła sporządziła opinię podejściem porównawczym metodą korygowania ceny średniej. Metoda ta jest zgodna z ustawą z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz Rozporządzeniem Rady Ministrów z 21.09.2004 r. w sprawie wyceny i sporządzania operatu szacunkowego. Strony nie kwestionowały prawidłowości oszacowania dokonanej przez biegłą, a i Sąd uznał, iż opinia może stanowić podstawę do ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy oparł się na opinii biegłego J. B. (2) (k. 1321 – 1894) wraz z opiniami uzupełniającymi (k. 1935-1961, 1992-2002) oraz ustnymi wyjaśnieniami opinii na rozprawie. Sąd Okręgowy uwzględniając zastrzeżenia strony pozwanej do treści opinii dopuścił dowody z opinii uzupełniających, które łącznie z ustnymi wyjaśnieniami w ocenie Sądu prowadzą do przekonania o tym, że opinia ta jest prawidłowa rzetelna i w sposób pełny oraz niebudzący wątpliwości przedstawia stan prawny i faktyczny poszczególnych działek należących do majątku ziemskiego (...). Ostatecznie także i strony nie kwestionowały jej prawidłowości. Ze względu na weryfikację dokonaną przez biegłego Sąd oparł się także na opinii biegłego geodety W. R. (k. 537-597) oraz odnalezionych przez niego dokumentach zbycia części majątku (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w takim zakresie, w jakim dotyczy odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości i jedynie w odniesieniu do pozwanego Skarbu Państwa – Wojewody (...).

Okolicznością bezsporną w sprawie jest fakt, że poprzednicy prawni H. H. zostali pozbawieni początkowo prawa własności nieruchomości stanowiących majątek ziemski (...), na podstawie Dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, zgodnie z orzeczeniem z dnia 25 kwietnia 1949 r., nr (...). W efekcie tego zostali również pozbawieni władztwa nad nieruchomością w całości. Poprzednicy prawni Powódki nie weszli powrotnie we władanie nieruchomości, poza obszarem wynoszącym 15 ha, stanowiącym działki nr (...) (o powierzchni 4,0731 ha) i nr 11 o (powierzchni 10,264 ha), wraz z budynkiem mieszkalnym, zwróconym A. R. w 1958 r.

Przedmiotem postępowania były m.in. roszczenia o wydanie nieruchomości – ostatecznie ograniczone do działek (...) oraz odszkodowanie. Powódka wnosiła w toku postępowania także o zasądzenie kwot na podstawie art. 405 k.c., zasądzenie pożytków z nieruchomości, które uzyskałaby gdyby nie zapadły decyzje odbierające jej poprzednikom prawnym majątek ziemski (...), wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Nie cofnęła tych roszczeń, jednakże w istocie nie podtrzymywała ich, ani nie przejawiła ostatecznie inicjatywy dowodowej w ich zakresie. Pozwany Skarb Państwa – statio fisci Wojewoda (...) i Starostwo (...) bronili się zarzutami braku legitymacji powódki, braku legitymacji biernej pozwanych, niewykazania roszczenia co do zasady jak i wysokości oraz związku przyczynowego między decyzją a szkodą powódki, niewykazania przesłanek niezbędnych do wydania nieruchomości powódce, niewykazaniem wysokości oraz zasadności żądania pożytków, przedawnieniem roszczenia.

Strona powodowa zajmując stanowisko na ostatnim posiedzeniu przed zamknięciem rozprawy wskazywała, że jej kolejne pisma procesowe stanowią jedynie doprecyzowanie roszczeń zgłoszonych w toku postępowania, natomiast nie cofnęła ich w żadnym zakresie, zatem Sąd co do zasady był obowiązany do rozpoznania wszystkich żądań zgłoszonych w toku postępowania.

Legitymacja procesowa jest materialnoprawną kwalifikacją strony i pozostaje w ścisłym związku z przedmiotem rozstrzygnięcia sądowego co do istoty sprawy. Jest jedną z przesłanek materialnych, czyli okoliczności stanowiących w świetle norm prawa materialnego warunki poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej.

W literaturze i orzecznictwie podkreśla się, że legitymacja procesowa (bierna lub czynna) należy do przesłanek materialnych (merytorycznych), przez które należy rozumieć okoliczności stanowiące w świetle norm prawa materialnego warunki poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej. Skoro legitymacja procesowa jest przesłanką merytoryczną, o której istnieniu przesądzają przepisy prawa materialnego, mające zastosowanie w konkretnym stanie faktycznym, nie zaś przepisy procesowe, jej brak nie prowadzi do odrzucenia pozwu lecz do oddalenia powództwa (tak też wyrok Sądu Najwyższego z 06.04.2004 r., I CK 628/03, Lex nr 500174).

W ocenie Sądu Okręgowego brak było legitymacji biernej po stronie Skarbu Państwa statio fisci Starosta (...). Starostwo bowiem nie było ani nie jest właścicielem (ani nawet posiadaczem) żadnej z działek pierwotnie oznaczonych nr 12 i 13 oraz w działach II i III, stanowiących wcześniej majątek ziemski (...), objętych KW (...). Właścicielem części działek wyszczególnionych w stanie faktycznym jest Gmina (...) (co przyznała strona powodowa np. w piśmie z 24.04.2024 r. k. 1238 i wynika z KW nieruchomości wskazanych w opinii biegłego, zalegającej w aktach sprawy), jednakże powódka nie wskazała tego podmiotu jako pozwanego w sprawie, a sąd nie był uprawniony do wskazania jej jako statio fisci Skarbu Państwa, bowiem gmina ma swój odrębny byt prawny. Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że Starosta (...), jako statio fisci nie jest podmiotem odpowiedzialnym za szkodę powódki ani podmiotem wobec którego można skutecznie wywieść roszczenie windykacyjne.

W pozostałym zakresie legitymacja stron na datę wyrokowania nie była kwestionowana. Jej istnienie nie budziło też wątpliwości, biorąc pod uwagę treść rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego (k. 1116). Na marginesie należy wskazać, że fakt iż powódka uzyskała decyzję z 2013 r. świadczy o istnieniu jej legitymacji czynnej.

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę miał na względzie, iż Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację pozwanego, w wyroku z 15.10.2018 r. (sygn. VI ACa 1740/17) przesądził, iż roszczenie powódki powinno zostać rozpoznane na podstawie art. 160 §1, 2, 3 i 6 KPA w zw. z 5 ustawy z 17.06.2004 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, co pociągało za sobą uznanie, że odszkodowanie zasądzane na tej podstawie nie obejmuje korzyści utraconych wskutek wydania decyzji administracyjnej przed dniem wejścia w życie Konstytucji ograniczając się jedynie do szkody rzeczywistej (damnum emergens), a nie jak pierwotnie przyjął Sąd Okręgowy na podstawie art. 417 ¹ §2 k.c. (uchwała SN z 31.03.2011 r., III CZP 112/10). Z tego względu roszczenie powódki o zasądzenie pożytków z nieruchomości, które byłaby w stanie uzyskać, co należało zakwalifikować jako utracone korzyści (lucrum cessans), podległo oddaleniu a limine, o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 2.

Sąd Apelacyjny przesądził także o niezasadności zarzutu przedawnienia roszczenia powódki, wobec czego Sąd Okręgowy pominął rozważania dotyczące tej kwestii.

Sąd Apelacyjny formułując wytyczne dla Sądu Okręgowego przy ponownym rozpoznawaniu sprawy polecił zbadanie czy zachodzą wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego z art. 160 § 1 k.p.a., poczynienie ustaleń, czy zmiany stanu prawnorzeczowego, zaistniałe po wydaniu wadliwej decyzji administracyjnej w odniesieniu do wszystkich działek wchodzących w skład majątku (...), doprowadziły do trwałego pozbawienia powódki prawa własności nieruchomości; ustalenie czy i w jakim zakresie powstała szkoda w majątku powódki oraz ustalenia czy część działek może być powódce przywrócona, niezależnie od tego, czy przywrócenie tych działek przedstawiałoby, czy też nie dla powódki pozytywną wartość ekonomiczną.

Art. 160 k.p.a., określa przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa związanej z powstaniem szkody na skutek wydania „wadliwej”, niezgodnej z prawem decyzji administracyjnej. Pomimo uchylenia cytowanego wyżej przepisu ustawą z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692), na podstawie art. 5 tej ustawy, art. 160 § 1, 2, 3 i 6 k.p.a. znajduje nadal zastosowanie do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej wydaniem przed dniem 1 września 2004 r. ostatecznych decyzji administracyjnych, których nieważność lub wydanie z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono także po tej dacie.

Stosownie do treści art. 160 § 1 i 3 k.p.a. stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji administracyjnej z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. Odszkodowanie przysługuje od organu, który wydał decyzję dotkniętą nieważnością, a do odszkodowania tego stosuje się przepisy kodeksu cywilnego z wyłączeniem art. 418 k.c. Tym samym, w świetle wskazanego art. 160 k.p.a. w zw. z art. 361 k.c., jako przesłanki odpowiedzialności cywilnej organu administracji publicznej wystąpić muszą kumulatywnie:



szkoda;



zdarzenie powodujące szkodę, tj. wydanie ostatecznej decyzji, której niezgodność z prawem została stwierdzona we właściwym postępowaniu;



adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem powodującym szkodę, a zaistniałą szkodą.

Szkodą Powódki jest pozbawienie własności nieruchomości stanowiącej grunty orne majątku ziemskiego (...), którego łączna powierzchnia wynosiła 63,8595 ha z wyjątkiem działek zwróconych A. R. tj. o numerach (...)o łącznej powierzchni 14,9970 ha – zatem szkoda powódki dotyczyła wywłaszczenia jej z nieruchomości o łącznej powierzchni 48,8595 ha, w zakresie w którym decyzja ta została skutecznie uchylona. Sąd Okręgowy przyjął tę wartość także ze względu na bezzasadność żądania wydania działek o numerach (...), o czym rozważa poniżej.

Zdarzeniem wywołującym szkodę jest wydanie Decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w W. z 28.02.1970 r. nr (...) na skutek odwołania od Decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w P. z 15.04.1969 r. nr (...). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 06.02.2004 r. (II CK 433/02 LEX nr 163987) Sąd zobowiązany jest ustalić, czy gdyby została wydana decyzja zgodna z prawem to szkoda by nie powstała. W ocenie Sądu Okręgowego wydanie Decyzji z 1970 r. było nieprawidłowe i niezgodne z brzmieniem art. 9 ust. 1 ustawy z 12.03.1958 r. co wynika także z treści Decyzji z 2013 r. Jednakże Decyzja z 1970 r, wywołała nieodwracalne skutki prawne. Zatem pomiędzy decyzją szkodzącą a szkodą powódki zachodzi normalny, typowy związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c.

Decyzja nadzorcza z 2013 r. wiąże sąd powszechny co do tego, że decyzje kontrolowane tj. Decyzje z 1969 r. i 1970 r. zostały wydane wadliwie, a zatem są bezprawne. Uwzględnić przy tym należy, że stwierdzenie niezgodności z prawem decyzji administracyjnej stanowiącej podstawę przejęcia własności nieruchomości osoby fizycznej przez Państwo jest równoznaczne ze spełnieniem się jednej z przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę poniesioną w związku z wadliwą decyzją (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 10.04.2008 r., IV CSK 5/08, i z 06.02.2009 r., IV CSK 403/08). Także w wyroku z 16.01.2014 r. (IV CSK 213/13 LEX nr 1438651) Sąd Najwyższy orzekł, że stwierdzenie niezgodności z prawem decyzji administracyjnej stanowiącej podstawę przejęcia własności nieruchomości osoby fizycznej przez Państwo jest równoznaczne ze spełnieniem się jednej z przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę poniesioną w związku z wadliwą decyzją. Niezbędne jest jednak wykazanie przez poszkodowanego rozmiaru szkody oraz jej związku z wydaniem decyzji uznanej następnie za nieważną lub wydaną z naruszeniem prawa.

Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 06.07.2011 r. I CSK 512/09 (LEX nr 950712) stwierdzenie przez uprawniony organ administracyjny nieważności decyzji administracyjnej wiąże sąd w zakresie wypełnienia podstawowej przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 160 k.p.a. W sprawie o odszkodowanie za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej należy więc na podstawie ostatecznej i wiążącej decyzji nadzorczej przyjąć, że będąca jej przedmiotem decyzja kontrolowana była aktem bezprawnym, a więc stanowiła czyn niedozwolony rodzący obowiązek odszkodowawczy już w chwili jej wydania.

W ocenie Sądu Okręgowego nastąpiły zdarzenia prawne uniemożliwiające odzyskanie przez powódkę prawa własności, co do którejkolwiek z działek z których jej poprzednicy prawni zostali wywłaszczeni. Zatem szkodą powódki jest nie tylko pozbawienie jej działek wpisanych w łamach II i III ale także działek nr (...). Jak wynika z danych ustalonych w toku postępowania dla nieruchomości została założona w listopadzie 1958 r. KW nr (...) z której w pierwszej kolejności wyodrębniono i urządzono księgi wieczyste dla działek zwróconych rodzinie R. tj. nr (...). Dopiero później dokonywano dalszych wyodrębnień i podziałów nieruchomości. W księdze wieczystej głównej zaś jako właściciel do chwili obecnej figuruje Skarb Państwa – zatem każdorazowo nabywcę nieruchomości wyodrębnianych chroniła rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 ustawy z 06.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, zaś we wcześniejszym stanie prawnym art. 18 §1 dekretu z 11.10.1946 roku – Prawo rzeczowe, Dz.U. Nr 57, poz. 319). Zatem należało dojść do wniosku, że nastąpiły zmiany, które powodują niemożność powrotu do stanu poprzedniego. Kwestia ta po przedstawieniu opinii biegłego geodety była bezsporna pomiędzy stronami.

Strona powodowa finalnie domagała się wydania jej dwóch działek nr (...) które zostały wyodrębnione z działki nr (...). Sąd Okręgowy podzielił jednak zarzuty pozwanego, że Decyzją z 2013 r. w punkcie 2 odmówiono uznania za nieważną Decyzji z 1970 r. w zakresie w jakim objęła ona działki (...) – zatem w tym zakresie pozostaje ona w obrocie prawnym i jest ważna. Ostateczne decyzje administracyjne wiążą Sąd powszechny w zakresie w jakim pozostają one w obrocie prawnym – z tego względu roszczenie powódki o wydanie nieruchomości w zakresie działek (...) należało oddalić o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 2. Z tych samych przyczyn należało oddalić roszczenie powódki o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jakiejkolwiek części wywłaszczonej nieruchomości (art. 224 i 225 k.c.) – roszczenie takie przysługuje jedynie właścicielowi, a jak wykazało postępowanie w sprawie powódka ostatecznie utraciła własność gruntów na skutek decyzji z 1970 r. poza działkami nr (...) zwróconymi jej ojcu w 1958 r.

Wysokość szkody poniesionej przez powódkę wykazała ona poprzez opinię biegłego rzeczoznawcy M. D., która określiła wartość wywłaszczonej nieruchomości w zakresie w którym ta została unieważniona na kwotę 2.555.000 zł. Wartość wywłaszczonej nieruchomości określona w opinii biegłego nie była przedmiotem zarzutów stron, zatem Sąd przyjął iż jest to kwota do której powódka wykazała szkodę, w związku z czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 1, oddalając dalszej idące roszczenie odszkodowawcze o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 2. Sąd nie podzielił przy tym zarzutu odnośnie przedawnienia dochodzonego roszczenia, bowiem pozew został wniesiony w 2001 r., na długo przed wydaniem decyzji określającej zakres bezprawności działania pozwanego, jak i podmiot odpowiedzialny za powstanie szkody. Nadto powódka i jej poprzednicy prawni podejmowali działania mające wzruszyć decyzję wyzuwającą ich z władztwa nad majątkiem ziemskim po 1946 r., co doprowadziło do odzyskania części nieruchomości jak i wydania decyzji szkodzących w latach 1969 i 1970.

Odnosząc się do roszczenia opartego na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu to wypadnie wskazać, że powódka nie udowodniła jego podstaw, nie uargumentowała go także merytorycznie, ostatecznie nie podtrzymując. Wypadnie więc jedynie wskazać, iż nie sposób mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu Skarbu Państwa w zakresie w którym decyzja nie utraciła mocy, bowiem nadal istnieje podstawa prawna do przesunięcia majątkowego do którego doszło. Zaś w pozostałym zakresie powódka otrzymała odszkodowanie – bowiem doszło do wyrządzenia jej szkody, a nie bezpodstawnego wzbogacenia Skarbu Państwa.

O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 §1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. uznając jako datę początkową 04.02.2015 r. tj. datę nadania odpisów pisma powódki z 27.01.2015 r. do pozwanego (k. 654 – 661) w którym zostało sformułowane żądanie odszkodowania za wywłaszczone działki. Dalej idące roszczenie odsetkowe Sąd Okręgowy oddalił o czym orzeczono jak w sentencji w punkcie 2.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. uznając, iż wobec całości roszczeń określonym pismem z 27.01.2015 r. powódka wygrała sprawę w 6% zaś w 94% postępowanie wygrał pozwany Skarb Państwa – Wojewoda (...), zatem stosowanie do wyników postępowania należało obciążyć strony jego kosztami. Powódka w toku procesu wielokrotnie zmieniała swe roszczenia, nigdy ich nie cofając, w pewnym momencie sięgnęły one prawie 42 milionów złotych (modyfikacja k. 654) – w związku z czym wynik postępowania nie jest dla niej korzystny. Z tych względów postanowiono jak w sentencji w punkcie 3, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu, po uprawomocnieniu się postępowania.

Sędzia Piotr Królikowski