Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa E. F., W. G.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  ustala, że powodowie przegrali proces w 100% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 2131/20

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20 grudnia 2024 r.

Pozwem z dnia 10 września 2020 r. (data stempla pocztowego) skierowanym przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. E. F. oraz W. G. wnieśli o:

1.  ustalenie, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 14 kwietnia 2008 r. jest nieważna;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 5 474,36 zł tytułem zwrotu składek uiszczonych na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 96 703,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 57 789,33 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty.

Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych oraz zwrotu opłat skarbowych od pełnomocnictwa (pozew, k. 3-22).

W odpowiedzi na pozew Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłat skarbowych od udzielonych pełnomocnictw. Podniósł również zarzut braku interesu prawnego powodów w dochodzeniu roszczenia o ustalenie. Wniósł także o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ^{( 1 )}k.p.c. z uwagi na toczące się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej postępowanie w sprawie o sygn. akt C-19/20 wszczęte wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowanym do TSUE przez Sąd Okręgowy w Gdańsku o sygn. akt XV C 458/18, a także w związku z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowanym do TSUE przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie w sprawie o sygn. akt II C 1357/17 (odpowiedź na pozew, k. 194-231).

Pismem złożonym na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. strona powodowa sprecyzowała powództwo w punkcie 3. wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 96 703,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 115 070,97 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty (pismo procesowe powodów – k. 702-704).

W odpowiedzi na tak sprecyzowane powództwo strona pozwana w piśmie z dnia 7 lipca 2023 r. (data stempla pocztowego) konsekwentnie wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu sądowym (pismo pozwanego – k. 719-730).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie (protokół z rozprawy z dnia 26 listopada 2024 r. – k. 339-339v).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na początku 2008 r. E. F. i W. G. chcieli dokonać zmiany nieruchomości. W tym celu poszukiwali środków na zakup lokalu mieszalnego, którym byli zainteresowani. Zaczęli rozglądać się za najkorzystniejszą dla nich ofertą kredytową. Byli skoncentrowani na uzyskaniu kredytu w złotych polskich. Okazało się jednak, że ze względu na brak zdolności kredytowej żadna z instytucji nie chce im udzielić kredytu w walucie PLN. Ostatecznie powodowie trafili do (...) Banku S.A. z siedzibą we W. (poprzednika prawnego pozwanego Banku – okoliczność bezsporna), którego pracownik zaproponował im ofertę kredytu waloryzowanego walutą CHF, jako jedyną opcję uzyskania potrzebnych im środków. Powodowie razem uczestniczyli we wszystkich trzech spotkaniach poprzedzających podpisanie spornej Umowy. Mogli swobodnie zapoznać się z treścią Umowy. Nie zgłaszali jednak żadnych zastrzeżeń, bowiem wszystkie warunki – w tym również co do sposobu ustalania wysokości zobowiązania – były dla nich jasne. Małżonkowie mieli przy tym świadomość zmiany kursu waluty, a powódka dodatkowo wiedziała, że wraz ze wzrostem kursu wzrośnie również wysokość raty oraz salda kredytu.

(dowód: zeznania powódki E. F. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 713-716; zeznania powodowa W. G. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 716)

W dniu 3 marca 2008 r. E. F. i W. G. złożyli do Banku wniosek o udzielenie kredytu nr (...). Wniosek dotyczył kredytu mieszkaniowego w wysokości 360 511,86 zł, w walucie CHF, z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego z rynku pierwotnego w kwocie 354 834,50 zł, refinansowanie kosztów związanych z inwestycją w postaci prowizji przygotowawczej w kwocie 3 548,35 zł i z ubezpieczeniem niskiego wkładu w kwocie 2 129,00 zł, a także refinansowanie wkładu własnego w wysokości 15 962,40 zł.

W dacie złożenia wniosku powódka miała wykształcenie wyższe i pracowała na stanowisku sędziego w Sądzie Okręgowym w Katowicach osiągając miesięczny dochód netto w wysokości 7 210,05 zł. Powód również posiadał wykształcenie wyższe i nie pracował będąc uprawnionym do pobierania renty inwalidzkiej. Powodowie posiadali liczne zobowiązania finansowe, w tym kredyt samochodowy oraz dwa kredyty gotówkowe.

We wniosku tym powodowie wyrazili zgodę na przystąpienie do ubezpieczenia na życie – ubezpieczenia grupowego kredytobiorców w (...) Banku S.A., ubezpieczenia do czasu wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącego zabezpieczenie przejściowe oraz ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

(dowód: wniosek o udzielenie kredytu z dnia 3 marca 2008 r. nr (...) – k. 240-243; zaświadczenie o zarobkach – k. 246)

Wraz z wnioskiem kredytowym powodowie złożyli oświadczenie o ponoszeniu ryzyka zmiennej stopy procentowej, a także o ponoszeniu ryzyka kursowego. W ww. informacji wskazano, że w ofercie dla klientów indywidualnych są zarówno kredyty i pożyczki hipoteczne złotowe, jak i indeksowane kursem waluty obcej. Przed podjęciem decyzji o wyborze waluty kredytu poproszono o zapoznanie się z poniższymi informacjami dotyczącymi ryzyka kursowego i ryzyka zmian stóp procentowych i po zapoznaniu się z ofertą i występującym ryzykiem zdecydowali się na wnioskowanie o udzielenie kredytu indeksowanego do waluty obcej. Wraz z informacją przedstawiono kredytobiorcom symulację kosztów obsługi kredytu hipotecznego w przypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej lub kursu waluty indeksacji kredytu, która będzie miała również wpływ na podwyższenie kwoty kredytu, kwoty raty kapitałowo-odsetkowej wyrażonej w złotych oraz innych opłat np. z tytułu ubezpieczenia.

(dowód: oświadczenie kredytobiorców wraz z symulacją kosztów – k. 244-245)

W dniu 14 kwietnia 2008 r. E. F. oraz W. G. zawarli z (...) Bank S.A. z siedzibą we W. (poprzednikiem prawnym pozwanego Banku – okoliczność bezsporna) umowę kredytu hipotecznego nr (...) (...) (dalej: Umowa).

Zgodnie z § 1 ust. 1 Umowy, bank udzielił kredytobiorcy, w oparciu o wniosek kredytowy, kredytu na cele określone w Umowie. Kredyt posiada cechy i jest udzielany na warunkach określonych Umową i „Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A.”.

Kwota kredytu wyniosła zgodnie z pkt 3.1 Umowy 360 511,86 zł, przy czym waluta indeksacji określona została na CHF (3.5 umowy).

Na mocy § 1 ust. 4 Umowy kwota kredytu wyrażona w walucie obcej według kursu kupna waluty określonego w Tabel obowiązującej w Banku na dzień sporządzenia Umowy wynosi 173 481,48 CHF. Kwota ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania Banku. Wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia Kredytu lub pierwszej transzy może być różna od podanej w niniejszym punkcie.

Zgodnie z § 2 Umowy kredyt został przeznaczony na refinansowanie nakładów poniesionych na cele mieszkaniowe w kwocie 15 962,40 zł oraz nabycie prawa do nieruchomości na rynku pierwotnym w kwocie 338 872,11 zł.

W § 4 ust. 2 Umowy ustalono obowiązkowe ubezpieczenie brakującego wkładu własnego w T.U. (...) S.A., płatne z kwoty kredytu za pierwszy 36-miesięczny okres, w wysokości 3,0% kwoty kredytowanego brakującego wkładu własnego, tj. dla pierwszego okresu 36- miesięcznego kwota opłaty refinansującej podana w § 1 pkt 3.15.

Zgodnie z § 6 ust. 1 Umowy Bank pobiera od kredytobiorców jednorazową, bezzwrotną prowizję przygotowawczą w wysokości 1,00% kwoty kredytu, tj. 3 548,35 zł, płatną najpóźniej w dniu uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy, lub z kwoty kredytu. W ust. 2 ustalono, że kredyt jest oprocentowany wg zmiennej stopy procentowej, składającej się ze stałej w okresie kredytowania marży banku oraz aktualnej w danym kwartale stopy bazowej, ogłaszanej w Tabeli obowiązującej w Banku. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia kredytu ustalono na 3,90%. Podano, że zmiana wysokości oprocentowania może następować w przypadku zmiany Stopy bazowej określonej dla danej waluty lub zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju, którego waluta jest podstawą indeksacji. O każdej zmianie oprocentowania Bank zawiadamia kredytobiorcę i poręczycieli na piśmie. Informacja na temat obowiązującego oprocentowania podawana będzie również do wiadomości w placówkach Banku, na stronach internetowych Banku oraz pod numerem infolinii telefonicznej. Zmiana wysokości oprocentowania dokonana zgodnie z niniejszym postanowieniem nie stanowi zmiany Umowy. Kredytobiorca ponosi ryzyko związane ze zmianą wysokości Stopy bezowej mającej bezpośredni wpływ na wysokość miesięcznych Rat spłaty. Kredytobiorca zaciągający kredyt indeksowany do waluty obcej ponosi dodatkowo ryzyko kursowe, tj. ryzyko wynikające z wahań ceny danej waluty w okresie spłaty kredytu, co może mieć również wpływ na wysokość innych opłat, np. z tytułu ubezpieczenia.

Na mocy § 7 ust. 6 Umowy kwoty rat spłaty kredytu indeksowanego do waluty obcej określone są w walucie obcej a spłacane w PLN, przeliczone po kursie sprzedaży danej waluty zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu poprzedzającym dzień spłaty raty określonym w Umowie.

W § 10 ust. 3 Umowy kredytobiorcy oświadczyli, że zostali poinformowani o ponoszeniu ryzyka zmiany kursów walutowych (ryzyko walutowe) oraz ryzyka zmiany stopy procentowej; zostali poinformowani, iż zmiana kursu walutowego oraz zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wysokość zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokość rat spłaty; a także poniosą to ryzyko. W ust. 6 kredytobiorcy oświadczyli, że zapoznali się z treścią Regulaminu obowiązującego w Banku w dniu zawarcia niniejszej Umowy, oraz że w pełni rozumieją i akceptują jego postanowienia. Kredytobiorcy potwierdzili również, iż otrzymali aktualnie obowiązującą Tabelę.

Zgodnie z § 11 ust. 5 Umowy w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej, Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia Umowy dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia w PLN, z zastosowaniem aktualnego na dzień przewalutowania kursu sprzedaży walut, określonego w Tabeli.

(dowód: Umowa kredytu hipotecznego nr (...) (...) – k. 43-48v)

Zgodnie z § 2 pkt 14 Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. (dalej: Regulamin) Tabela to Tabela oprocentowania, Tabela kursów walut oraz Tabela opłat i prowizji w Banku dla kredytów i pożyczek hipotecznych obowiązująca w banku, dostępna w placówce na stronie internetowej oraz pod numerem infolinii telefonicznej, stanowiąca integralną część Umowy.

Stosownie do § 6 ust. 1 Regulaminu kredyt może zostać uruchomiony jednorazowo lub wieloetapowo w postaci transz, zgodnie z treścią Umowy. Wysokość zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu indeksowanego do waluty obcej wyrażona jest w walucie obcej, po przeliczeniu uruchomionych środków po kursie kupna danej waluty zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu uruchomienia.

W myśl § 9 ust. 4 Regulaminu dodatkową i obligatoryjną formę zabezpieczenia stanowi zawarta przez bank umowa ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, jeżeli kredytobiorca nie wniósł wkładu własnego. Opłata refinansująca koszty ubezpieczenia niskiego wkładu własnego płatna jest przez kredytobiorcę na rzecz banku w wysokości określonej w Tabeli aktualnej w dniu zawarcia umowy (§ 10 ust. 16 zdanie 1 Regulaminu). W przypadku kredytów w PLN i indeksowanych do waluty obcej wypłacanych w PLN do wyliczenia wysokości podlagającego ubezpieczeniu brakującego wkładu własnego oraz wysokości opłaty refinansującej przyjmuje się kwotę brakującego wkładu własnego obliczoną na podstawie kwoty kredytu w PLN określonej umową kredytu. W przypadku wydłużenia okresu ubezpieczenia kredytu indeksowanego do waluty obcej w celu określenia aktualnego salda kredyt w PLN i określenia należnej opłaty refinansującej stosuje się kurs sprzedaży waluty określony w Tabeli obowiązujące w ostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wydłużono okres ubezpieczenia (§ 10 ust. 19 zdanie 1-2 Regulaminu).

Stosowanie do § 11 ust. 5 Regulaminu kwota rat kredytu indeksowanego do waluty obcej określone są w harmonogramie spłaty w walucie obcej a spłacane w PLN, przeliczone po kursie sprzedaży danej waluty zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu poprzedzającym spłatę raty określonym w Umowie.

W myśl § 15 ust. 1 Regulaminu jeżeli kredytobiorca nie spłaci w terminie całości kapitału, raty kapitałowo-odsetkowej, raty odsetkowej, należnej w danym okresie składki ubezpieczeniowej, opłaty refinansującej koszty ubezpieczenia, prowizji lub innej należnej opłaty, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Należności banku wynikające z kredytu indeksowanego kursem waluty obcej podlegają przeliczeniu na PLN po kursie sprzedaży danej waluty zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu wymagalności tych należności.

Zgodnie z § 17 ust. 6 Regulaminu w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia umowy dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego na dzień przewalutowania kursu sprzedaży walut, określonego w Tabeli.

(dowód: Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez (...) Bank S.A. – k. 275-278v )

Powodowie w dniach 14 kwietnia 2008 r., 15 maja 2008 r., 12 listopada 2008 r. oraz 21 kwietnia 2009 r. składali wnioski o wypłatę transz spornego kredytu hipotecznego.

Transze były wypłacane zgodnie z wnioskami w dniach 23 kwietnia 2008 r., 28 maja 2008 r., 20 listopada 2008 r. oraz 22 kwietnia 2009 r.

(dowód: wniosek o wypłatę transzy kredytu hipotecznego z dnia 14 kwietnia 2008 r. – k. 279; wniosek o wypłatę transzy kredytu hipotecznego z dnia 15 maja 2008 r. – k. 280; wniosek o wypłatę transzy kredytu hipotecznego z dnia 12 listopada 2008 r. – k. 281; wniosek o wypłatę transzy kredytu hipotecznego z dnia 21 kwietnia 2009 r. – k. 182)

Aneksem nr (...) z dnia 3 grudnia 2010 r. strony ustaliły przedmiot zabezpieczenia docelowego - przedmiot kredytu w postaci prawa własności nieruchomości lokalowej.

(dowód: aneks nr (...) z dnia 3 grudnia 2010 r. – k. 51)

Pismem z dnia 16 maja 2012 r. (data wpływu do Banku) powodowie zwrócili się do Banku o przygotowanie aneksu do Umowy umożliwiającego spłatę kredytu w walucie CHF.

(dowód: pismo z dnia 16 maja 2012 r. – k. 258)

Aneksem nr (...) z dnia 24 maja 2012 r. Bank m.in. umożliwił powodom spłatę zadłużenia z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych w walucie indeksacji kredytu, tj. franku szwajcarskim (zwanej dalej CHF) na zasadach określonych w aneksie.

(dowód: aneks nr (...) z dnia 24 maja 2012 r. – k. 52-53)

Wnioskiem z dnia 11 kwietnia 2013 r. skierowanym do pozwanego B. powodowie wnieśli o zwrot składki ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej.

Zwrot dokonany przez pozwanego obejmował kwotę 900,00 zł z ostatniej składki ubezpieczeniowej.

(dowód: wniosek o zwrot składki ubezpieczeniowej z dnia 11 kwietnia 2013 r. – k. 123; zeznania powódki E. F. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 713-716; zeznania powodowa W. G. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 716)

Aneksem nr (...) z dnia 3 czerwca 2014 r. Bank m.in. określił nową wartość rynkową nieruchomości nabytej ze środków uzyskanych spornym kredytem i na tej podstawie ustalił kwotę wymagalnego wkładu własnego.

(dowód: aneks nr (...) z dnia 3 czerwca 2014 r. – k. 54-54v)

Aneksem nr (...) z dnia 9 maja 2016 r. określono nowe warunki parametrów kredytu w postaci ubezpieczenia na życie oraz od ryzyka trwałej całkowitej niezdolności do pracy określając, iż nie dotyczy on W. G. i ustalając sumę ubezpieczenia na kwotę 360 511,86 zł.

(dowód: aneks nr (...) z dnia 9 maja 2016 r. – k. 262-263)

Powodowie wpierw spłacali kredyt w PLN, by następnie – od 2012 r. – zacząć go spłacać w walucie CHF. Na dzień 12 kwietnia 2023 r. ich saldo zadłużenia wynosiło 21 632,58 CHF.

(dowód: aneks nr (...) z dnia 24 maja 2012 r. – k. 52-53; harmonogram spłaty na dzień 12 kwietnia 2023 r. – k. 706)

Wahania kursów sprzedaży waluty CHF w bankach (...), (...), (...), (...) Bank (...) S.A., Bank (...) S.A., (...) Bank oraz Bank (...) S.A. były niemalże identyczne, co oznacza, że banki w tym też pozwany Bank, reagowali w podobny sposób do zmian kursu przedmiotowej waluty na rynku międzybankowym, a wysokość marż określana była na podobnym rynkowym poziomie.

W przypadku pozostawienia w spornej Umowie klauzul indeksacyjnych kwoty kredytu kursem franka szwajcarskiego przy jednoczesnej zmianie sposobu ustalania kursu waluty, jako średniego kursu NBP dla waluty CHF w miejsce kursu stosowanego przez pozwany Bank przy jednoczesnym uwzględnieniu wszystkich pozostałych postanowień umownych łączna wysokość rat odsetkowych oraz kapitałowo-odsetkowych należnych pozwanemu od powodów za okres od dnia 23 kwietnia 2008 r. do dnia 10 sierpnia 2020 r. wyniosłaby 491 999,90 zł.

Różnica pomiędzy wysokością rat odsetkowych i kapitałowo-odsetkowych faktycznie uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od dnia 23 kwietnia 2008 r. do dnia 10 sierpnia 2020 r. oraz hipotetyczną wysokością rat odsetkowych oraz kapitałowo-odsetkowych w tożsamym okresie wyniosłaby 30 272,45 zł i stanowiłaby hipotetyczną nadpłatę powodów na korzyść pozwanego.

( dowód: opinia biegłego sądowego w dziedzinie bankowości M. M. z dnia 8 lipca 2024 r. (data prezentaty) – k. 780-791)

W dniu 29 lutego 2016 r. (data wpływu do Banku) powodowie złożyli reklamację, w której zażądali zwrotu bezzasadnie uiszczonych składek z tytułu ubezpieczenia brakującego wkładu własnego podkreślając, iż postanowienia umowne w ww. zakresie nie wiążą ich, ponieważ rażąco naruszają interesy konsumentów i są sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Reklamacja ta została rozpoznana negatywnie.

Pismo zawierające tożsame zarzuty powodowie skierowali w dniu 13 lutego 2017 r. do Rzecznika Finansowego, który wniósł o szczegółowe odniesienie się do stanu faktycznego i prawnego w ww. przedmiocie.

W odpowiedzi na powyższe Bank, w piśmie z dnia 7 lipca 2017 r., wskazał, iż ubezpieczenie niskiego wkładu własnego jest jedną z powszechnie stosowanych przez banki form zabezpieczeń, a podstawą do pobierania opłat refinansujących z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu zaciągniętego kredytu hipotecznego stanowią zapisy ww. Umowy. Dodał, iż całość ww. opłaty przekazał do (...).

(dowód: reklamacja z dnia 22 lutego 2016 r. – k. 124-126; potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia reklamacyjnego – k. 127; pismo Rzecznika Finansowego z dnia 30 maja 2017 r. – k. 128-130v; pismo (...) Banku S.A. z dnia 18 marca 2016 r. – k. 131-135v)

W dniu 13 kwietnia 2018 r. powodowie skierowali do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu wniosek o zawezwanie pozwanego Banku do próby ugodowej. Przeprowadzone w tym zakresie rozprawy w dniu 14 listopada 2018 r. oraz w dniu 26 listopada 2018 r. nie przyniosły zamierzonego rezultatu.

(dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 13 kwietnia 2018 r. – k. 453-463; protokół z rozprawy z dnia 14 listopada 2018 r. – k. 464-465; protokół z rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r. – k. 466-467)

Kredytobiorcy nadal mieszkają w kredytowanej nieruchomości, która obecnie warta jest około 800 000,00 – 900 000,00 zł.

(dowód: zeznania powódki E. F. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 713-716; zeznania powodowa W. G. złożone na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. – k. 716)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd w całości dał wiarę dokumentom wymienionym w stanie faktycznym, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a Sąd nie miał podstaw do podważenia ich wiarygodności bądź zawartej w nich treści z urzędu.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się również częściowo na dowodzie z przesłuchania powodów – zwłaszcza szczegółowych i obszernych zeznań powódki E. F., w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. W ocenie Sądu – wbrew jednoznacznej intencji powódki – złożone przez nią zeznania w sposób niewątpliwy potwierdziły, że pracownicy pozwanego Banku spełnili w sposób należyty obowiązki informacyjne, w tym w należyty sposób poinformowali powodów o ryzyku walutowym, sposobie ustalania kursów przez Bank itd. Nie może przy tym umknąć uwadze, że odmienne ustalenia, a zgodne z lansowanym prze stronę powodową stanowiskiem, nie znajdują potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zebrane w sprawie dowody i ustalony stan faktyczny wskazują, że w chwili zawierania Umowy kredytu powodowie zostali należycie poinformowani i posiadali pełną świadomość ryzyka walutowego oraz warunków oferowanego kredytu indeksowanego. Powodowie w oparciu o otrzymane dane i posiadaną wiedzę dokonali własnej analizy opłacalności oferowanego produktu bankowego i zdecydowali się na skorzystanie z ówcześnie jedynej dostępnej dla nich oferty kredytu waloryzowanego walutą CHF.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się także na opinii biegłego sądowego w dziedzinie bankowości M. M. . Zdaniem Sądu opinia sporządzona została zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia zawodowego biegłego w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Opinia w sposób dokładny, zwięzły i wyczerpujący odpowiada na zadane w tezie dowodowej pytania .

Sąd ustalając stan faktyczny nie oparł się na złożonych na piśmie zeznaniach świadka L. S., która nie uczestniczyła w procesie składania przez powodów wniosku, a styczność miała z nimi tylko raz podczas podpisywania spornej Umowy. Nie uwzględnił również złożonych na piśmie zeznań świadka P. S., który nawet nie wiedział czy zawierał w imieniu pozwanego Banku z powodami przedmiotową Umowę, a także świadka R. F., która nie współpracowała z klientami Banku. Świadkowie ci przedstawili jedynie posiadaną przez siebie ogólną wiedzę dotyczącą realizacji umów kredytowych indeksowanych w CHF zawieranych w pozwanym Banku, opisali stosowane w nim procedury, jednak nie udzielili informacji kluczowych z punktu widzenia istoty sporu, a mianowicie w zakresie prawidłowości pouczenia powodów o ryzyku kursowym, kursie waluty, spreadzie oraz kosztach kredytu.

Jednocześnie Sąd postanowieniem z dnia 31 maja 2022 r., na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c., oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu uzupełniającego z zeznań świadków P. S. i L. S., jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzający jedynie do wydłużenia postępowania, a także z przyczyn jakie legły u podstaw nieuwzględnienia żądania pozwu, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o pozostałe, niewymienione a przedłożone przez strony dokumenty, pisemne analizy ekonomiczne i raporty, pisma, ekspertyzy, artykuły i inne, które stanowiły dokumenty prywatne przedstawiające stanowiska stron je składających do akt sprawy, nie zawierały natomiast wiążącej Sąd rozpoznający niniejszą sprawę wykładni przepisów prawa, dotyczyły kwestii niezwiązanych z tą konkretną Umową kredytową, a zatem nie stanowiły w niniejszej sprawie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.). Sąd potraktował je jedynie jako wyraz poglądów wzmacniających argumentację stron postępowania – podobnie jak dołączone orzecznictwo sądów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa w niniejszym postępowaniu ostatecznie domagała się ustalenia, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 14 kwietnia 2008 r. jest nieważna, zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 5 474,36 zł tytułem zwrotu składek uiszczonych na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 96 703,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 115 070,97 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty.

Przechodząc do oceny zgłoszonego powództwa o ustalenie, wskazać należy na podstawę prawną dochodzonego przez powodów roszczenia, a więc art. 189 k.p.c. Stosownie do wymienionego przepisu powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 6 k.c. strona powodowa powinna wykazać istnienie po jej stronie interesu prawnego. Sąd z urzędu bada interes prawny będący materialno-prawną przesłanką powództwa o ustalenie, a ustalenie jego braku skutkuje oddaleniem powództwa wprost bez analizy żądania strony powodowej.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa; niepewność ta powinna być obiektywna, tj. zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywna, tj. według odczucia powoda. Interes ten należy rozumieć jako potrzebę wprowadzenia jasności co do konkretnego prawa lub stosunku prawnego – w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (wyrok Sądu Najwyższego z 24 marca 1987 r., sygn. akt III CRN 57/87, OSNPG 1987, Nr 7, poz. 27). Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie ryzyko naruszenia w przyszłości praw powoda. W przypadku, gdy dojdzie już do naruszenia prawa, w związku z którym stronie służy dalej idące roszczenie np. o świadczenie (danie, czynienie, zaniechanie lub znoszenie), wyłączona jest możliwość skutecznego wystąpienia z powództwem o ustalenie, skoro sfera podlegająca ochronie jest w takiej sytuacji szersza, a rozstrzygnięcie o różnicy zdań w stanowiskach stron nabiera charakteru przesłankowego. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2002 r. sygn. akt: II CKN 919/99 (LEX nr 54376), które Sąd Okręgowy w całości podziela.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Sąd doszedł do przekonania – wbrew wywiedzionemu przez pozwanego zarzutowi – że strona powodowa ma interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie. Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie, oceniając interes prawny w powództwie o ustalenie, szczególną uwagę zwrócić należy na fakt, iż powodów oraz pozwany Bank w dalszym ciągu łączy Umowa kredytowa, jak również brak spłaty całości zadłużenia wygenerowanego w oparciu o zawartą między stronami Umowę. W tej sytuacji nie sposób jest przyjąć, że powodom służy dalej idące roszczenie, w szczególności o przyszłe należności przysługujące bankowi, które mogliby oni uiścić na podstawie nieważnej w ich ocenie Umowy. Można rozważać, czy skoro strona powodowa spłaca kredyt w wysokości podawanej przez Bank, to czy istnieje jakakolwiek niepewność ich sytuacji prawnej zważywszy na pogląd zaprezentowany w cytowanym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2015 r. (sygn. IV CSK 362/14). Biorąc pod uwagę podnoszone przez stronę powodową twierdzenia o abuzywności postanowień dotyczących indeksacji zawartych w Umowie oraz nieważności Umowy, uznać należy, że niepewność sytuacji prawnej powodów została wykazana w sposób uzasadniający rozpoznanie sprawy merytorycznie w zakresie powództwa o ustalenie.

W ocenie Sądu, nie ma jednak racji strona powodowa, iż Umowa łącząca strony jest nieważna.

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy jest również wskazanie przepisów regulujących umowę kredytu bankowego, tj. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej: prawo bankowe). Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego, w brzmieniu obowiązującym na datę zawarcia umowy kredytowej, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do ust. 2 wskazanego przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W treści art. 69 ust. 2 prawa bankowego wskazano zatem, jakie niezbędne postanowienia powinny być zawsze ujawnione w umowie bankowej. Nie wszystkie z tych elementów stanowią essentialia negotii umowy kredytowej. Elementów konstrukcyjnych tej umowy poszukiwać należy w art. 69 ust. 1 prawa bankowego.

W ocenie Sądu przedmiotowa Umowa zgodna jest z art. 69 ustawy prawo bankowe i spełnia wszystkie wymogi zawarte w przytoczonym artykule, nie jest próbą obejścia przepisów prawa bankowego, jak również nie wypacza natury umowy kredytu. W Umowie kwotę kredytu ustalono na 310.518 zł, zaś walutę waloryzacji na CHF i w efekcie w chwili wypłaty kredytu jego kwotę poddano waloryzacji do CHF (3.1 Umowy – k. 43, 3.5 Umowy – k. 43v). Zdaniem Sądu odpowiadają prawu również postanowienia Umowy odnoszące się do oprocentowania kredytu, w tym wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany (§ 6 ust. 2 Umowy – k. 45v). Zauważyć też należy, że w dacie podpisania Umowy przepisy prawa bankowego nie przewidywały obowiązku zawarcia w umowie postanowień określających mechanizm tworzenia tabel kursowych, kursów walut, czy też umożliwiających stronie wpływanie na ww. elementy. Zawarcia w umowach takich postanowień nie domagali się również powodowie.

Umowa kredytu waloryzowanego mieści się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 69 ustawy Prawo bankowe). Umowa ta nie jest zatem sprzeczna z art. 358 ¹ § 2 k.c. wedle którego strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Natomiast § 3 tego przepisu stanowi podstawę sądowej waloryzacji świadczeń. Należy wyjaśnić, że przepis art. 69 prawa bankowego nie należy do przepisów określających w sposób sztywny wysokości świadczenia pieniężnego, w szczególności świadczenia kredytobiorcy, tj. kwoty kredytu, którą powinien zwrócić w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy kredytu. Z tego względu waloryzacja umowna tego świadczenia była dopuszczalna na podstawie art. 358 ¹ § 2 k.c. Przyjęcie za miernik waloryzacji waluty obcej nie stanowiło również naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów ani zasad współżycia społecznego. Waloryzacja umowna przy zastosowaniu jako jej miernika waluty obcej wyraża się w tym, że kredytobiorca zwraca kredytodawcy wykorzystaną sumę kredytu, przy czym w związku z kursem waluty obcej suma ta może być wyższa odpowiednio do relacji do waluty obcej. Suma wykorzystana w dniu wykonywania umowy kredytu może mieć bowiem inną wartość rynkową w wyniku indeksacji walutowej. Innymi słowy, kredytobiorca może być zobowiązany do zwrotu bankowi sumy pierwotnie wykorzystanego kredytu (w chwili wykonania umowy przez bank), ale taka wykorzystana suma (w całości lub części) może mieć inną (wyższą) wartość rynkową w okresie spłaty kredytu. Tym samym należy zaznaczyć, że zasada nominalizmu zawarta w artykule 358 ¹ k.c., znajduje rozszerzenie w ustępie 2 wspomnianego artykułu, umożliwiającego waloryzację w drodze umowy (wyrok Sądu Najwyższy z 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14).

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 kwietnia 2015 r. (sygn. V CSK 445/14, Lex nr 1751291), który to pogląd Sąd Okręgowy podziela i odnosi do przedmiotowej sprawy, potwierdził, że dopuszczalne jest ułożenie stosunku prawnego w taki sposób, że strony ustalą w umowie inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania zobowiązania. Wspomniany powyżej art. 69 Prawa bankowego statuuje, że waluty samego kredytu oraz waluta jego spłaty nie muszą być tożsame. Tym samym, dopuszczalne jest tworzenie umów realizujących essentialia negotii umowy kredytu przy założeniu spłaty wierzytelności w walucie obcej.

Biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waloryzacji tego kredytu (wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2012 r., sygn. akt II CSK 429/11, Legalis nr 526856). Podkreślenia wymaga więc, że istotną konsekwencją umowy kredytu jest brak pewności w zakresie ostatecznego całkowitego jego kosztu zarówno ze strony banku, jak i kredytobiorcy. Dotyczy to także kredytów wyrażonych w PLN, nieindeksowanych do waluty obcej, szczególnie w przypadku zastosowania zmiennego oprocentowania kredytu, zależnego od szeregu czynników, na które kredytobiorca także nie ma wpływu. W przypadku wzrostu oprocentowania w okresie kredytowania, tak samo jak w przypadku zmian na rynku walutowym, które mogą dotykać CHF, kwota wierzytelności wobec banku może ulegać zmianie, jednak nawet wówczas będzie to jedno i to samo zobowiązanie z tego samego tytułu, bez cech innych stosunków zobowiązaniowych. Zjawisko to nie stanowi naruszenia ustawy Prawo bankowe, ani Kodeksu cywilnego w zakresie prawa zobowiązań. Brak ekwiwalentności świadczeń jest więc pozorny, z uwagi na konieczność zachowania wzajemnej wartości waluty PLN i CHF. Nie można oczekiwać od banku (który, jako spółka prawa handlowego, prowadzi nastawioną na zysk działalność gospodarczą) udzielania kredytów bez umożliwienia mu osiągnięcia korzyści z umowy kredytu, bo tylko wówczas nie dochodziłoby do rozbieżności pomiędzy udzielonym kredytem, a zobowiązaniem do zwrotu wykorzystanego kredytu. Kredytobiorca, niedysponujący własnymi środkami pieniężnymi oraz taki kredytobiorca, który nie zamierza zaangażować posiadanych przez siebie środków finansowych, korzysta z finansowego wsparcia ze strony banku, dla którego umowa kredytu jest źródłem przychodu, tym samym dochodzi do naruszenia równowagi między stroną konsumencką a spółką prawa bankowego. Nie jest to jednak równoznaczne z nieważnością umowy kredytu, ponieważ wykorzystanie mechanizmu waloryzacji nie narusza natury kredytu, gdyż zapewnia kredytodawcy zarobek w zamian za udzielenie kredytu.

W sprawie bezsporne jest, że powodowie zawierali przedmiotową Umowę jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. Uzyskane z kredytu środki zostały bowiem w przeważającej części przeznaczone na zakup lokalu mieszkalnego z rynku pierwotnego mającego służyć zaspokojeniu ich potrzeb mieszkaniowych. Zgodnie z przywołanym przepisem, konsumentem można być wyłącznie w zakresie czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z własną działalnością gospodarczą lub zawodową. Decyduje więc brak związku danej czynności z wymienioną działalnością, a nie to, czy taka działalność jest w ogóle prowadzona przez osobę dokonującą czynności prawnej. Do uznania, że mamy do czynienia z konsumentem, wystarczy brak bezpośredniego związku czynności z działalnością gospodarczą lub zawodową; istnienie pośredniego związku nie wyklucza zatem uznania danej osoby za konsumenta (K. Osajda (red.), P. Miklaszewicz, Kodeks cywilny, Komentarz, wyd. 20, 2018, Legalis).

Zawarcie umowy jako konsument nie oznacza jednak „gwarancji satysfakcji”, tj. że umowa – w szczególności taka, która wiąże się z ryzykiem i uzależniona jest od czynników zewnętrznych, niezależnych od stron – będzie ostatecznie zawsze dla konsumenta korzystna. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 18 kwietnia 2016 r. (sygn. III C 275/15, Mon.Pr.Bank. 2016 nr 10, str. 3) „działanie Państwa w zakresie ochrony konsumentów winno bowiem ograniczać się do ochrony przed działaniami podstępnymi bądź nieuczciwymi, nie mogą oni natomiast oczekiwać, że państwo ochroni ich przed wszelkimi negatywnymi konsekwencjami podejmowanych przez nich decyzji gospodarczych”, który to pogląd Sąd w tym składzie w pełni podziela. Podkreślić należy, że zawarcie umowy w charakterze konsumenta nie oznacza zwolnienia konsumenta z obowiązku dokonania przy zawieraniu umowy oceny rozmiaru zaciąganego zobowiązania i związanych z nim ryzyk. Jednocześnie żadne przepisy nie zabraniają konsumentom zawierania umów wiążących się z ryzykiem, jeżeli są oni gotowi je ponieść. Od konsumenta, należycie dbającego o własne interesy, należy oczekiwać aktywności i dążenia do wyjaśnienia wszelkich wątpliwości czy wszelkich niezrozumiałych kwestii szczególnie w kontekście umowy, która stanowi dla niego zobowiązanie. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 października 2016 r. „w relacjach cywilnoprawnych nie jest dopuszczalne faworyzowanie żadnej ze stron, choćby była konsumentem, kosztem praw profesjonalisty. Trzeba też uwzględnić stale podnoszący się poziom wykształcenia, wiedzy, doświadczenia i świadomości prawnej ogółu społeczeństwa, w tym konsumentów, coraz lepiej przygotowanych do asertywnego uczestnictwa w obrocie prawnym” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 października 2016 r., sygn. I ACa 47/16, Legalis nr 1533035). W ocenie Sądu, nie ma podstaw do przyznania stronie powodowej uprzywilejowanej pozycji, w której powodowie byliby zwolnieni z odpowiedzialności za skutki zawartej Umowy, tym bardziej, iż z całą pewnością powódka – z racji wykonywanego zawodu – dochowała należytej staranności przy dokonywaniu oceny jej treści zarówno pod kątem opłacalności, jak i zgodności ze stanem faktycznym.

Oceny wymaga więc czy przed zawarciem przedmiotowej Umowy powodowie zostali w sposób należyty poinformowani o treści umowy o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej i związanych z jej zawarciem ryzykach.

W ocenie Sądu, z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że powodowie – zarówno na etapie składania wniosku o udzielenie kredytu, jak i zawierania samej Umowy – zostali poinformowani m.in. o ryzyku związanym z zaciągnięciem kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem waluty obcej, a przede wszystkim o ryzyku kursowym i tabelach kursowych. W tym zakresie powodowie otrzymali dokument – oświadczenie o ryzyku walutowym oraz ryzyku zmiennej stopy procentowej wraz z symulacją dot. zmian kursu CHF/PLN i zmian stóp procentowych, oświadczając jednocześnie, iż zapoznali się z zawartą w dokumencie informacją oraz że w pierwszej kolejności przedstawiono im ofertę kredytu w PLN, z której rezygnowali (oświadczenie wraz z symulacją k. 244-245). W dokumencie tym szczegółowo opisano ryzyko zmiany kursów walutowych, ryzyko zmiany stóp procentowych i przedstawiono przykładowy wpływ zmiany stopy procentowej oraz kursu waluty na wysokość rat kredytu, a także załączono historię zmian kursu CHF do złotego oraz historię zmian stawki referencyjnej dla CHF .

Z kolei również w samej umowie powodowie potwierdzili, że zostali poinformowani o ponoszeniu ryzyka zmiany kursów walutowych (ryzyko walutowe) oraz ryzyka zmiany stopy procentowej, zostali poinformowani, iż zmiana kursu walutowego oraz zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wysokość zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokość rat spłaty, a także poniosą to ryzyko (§ 10 ust. 3 Umowy). Powodowie w toku niniejszego postępowania potwierdzili, że przeczytali Umowę przed jej podpisaniem, a na moment podpisania Umowy wszystko wydawało im się jasne (zeznania powodów – k. 713-716).

Strona powodowa nie wykazała więc, aby pozwany Bank nie wypełnił względem powodów ciążącego na nim obowiązku informacyjnego. W ocenie Sądu powodowie posiadali pełną i niezbędną wiedzę na temat spłaty rat kredytu waloryzowanego, jak również mieli świadomość istnienia kursu walutowego, jego wahań i tabel kursowych. Zostali też poinformowani, iż uruchomienie kredytu i spłata rat kredytowych następuje według kursu kupna i sprzedaży waluty obcej, do której waloryzowany był kredyt.

Na ważność Umowy kredytu nie wpływa również fakt, że waloryzacja kredytu była dokonywana jednostronnie przez Bank w oparciu o kurs waluty u niego obowiązujący. Powodowie dobrowolnie zawarli umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego do waluty obcej, zgadzając się na wprowadzenie do niej obecnie kwestionowanych przez niego klauzul.

Podnoszone przez stronę powodową zarzuty dotyczące umowy o kredyt hipoteczny waloryzowanej do waluty CHF wynikają, w ocenie Sądu, ze wzrostu kursu franka szwajcarskiego, na który pozwany Bank nie miał żadnego wpływu i z którego to wzrostu nie odniósł żadnej korzyści. Wzrost kursu CHF wynikał bowiem z działań Centralnego Banku Szwajcarii, który w 2011 r. i 2015 r. doprowadził do uwolnienia sztywnego kursu CHF do innych walut. Zmiana kursu waluty, obiektywnie niekorzystna dla kredytobiorcy, nie może stanowić podstawy do stwierdzenia, że zawarta przez powodów Umowa jest nieważna.

Bank spełnił względem powodów wszelkie wymagane w dacie zawierania Umowy obowiązki informacyjne. Wskazać należy, że trudno jest oczekiwać od banku, by na chwilę zawierania kredytu przedstawiał kredytobiorcy np. symulacje kredytu, w których kurs waluty rośnie o 100 lub 200%. Wystarczające jest, w ocenie Sądu, aby bank poinformował kredytobiorcę o ryzyku kursowym. Ostatecznie każdy kredytobiorca ryzyko to oceni inaczej. Na kredytobiorcy „odważnym”, „ryzykancie” nawet informacja o ryzyku wzrostu kursu waluty o 200% nie zrobi wrażenia, zaś inaczej zareaguje kredytobiorca „ostrożny” i „zapobiegliwy”. Sąd przyjął zatem, że strona powodowa posiadała pełną wiedzę na temat spłaty rat kredytu, to znaczy, że wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu (koszt kredytu), przeliczona na złotówki na dany dzień, podlega ciągłym wahaniom zgodnie z prawami rynków walutowych, w zależności od aktualnego kursu PLN i CHF, jak również miała świadomość istnienia kursu walutowego, jego wahań i tabel kursowych.

Uznać również należy, iż dopuszczalne było zawarcie z Bankiem umowy o kredyt waloryzowany do waluty obcej. Przedmiotowa Umowa nie może być zatem uznana za bezwzględnie nieważną w związku z art. 58 k.c., gdyż nie narusza przepisów prawa, ani nie zmierza do obejścia ustawy, jak również nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W związku z powyższym powództwo o ustalenie nieważności spornej Umowy należało uznać za bezpodstawne.

Z kolei uznanie kwestionowanych przez stronę powodową postanowień za abuzywne wymaga subsumpcji przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Paragraf 2 powołanego przepisu wskazuje, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Z kolei paragraf 3 wskazanego artykułu definiuje nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy jako te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Strona powodowa wskazała, że postanowienia Umowy, a mianowicie § 1 rubryka 3.5 pod nazwa „waluta indeksacji”, § 4 ust. 2 określającego wymagane ubezpieczenie brakującego wkładu własnego, § 6 pkt 2 zdanie 8 wskazujące na ponoszone przez kredytobiorcę dodatkowe ryzyko kursowe, § 7 ust. 6 ustalającego kwotę raty w CHF, a także postanowienia § 1 pkt 1 i 2 zdanie 1 aneksu nr (...) do Umowy określających zmianę sposobu funkcjonowania ochrony ubezpieczeniowej brakującego wkładu własnego – stanowią klauzule niedozwolone (abuzywne).

W ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała abuzywności ww. postanowień Umowy i aneksu nr (...), o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Zdaniem Sądu niedopuszczalne jest uproszczenie rozpoznania niniejszej sprawy poprzez odwołanie się tylko i wyłącznie do prejudycjalnego charakteru wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tym samym dotychczasowe orzecznictwo nie ma decydującego wpływu na interpretację sprawy, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 95/03), kontrola dokonywana w trybie przepisów art. 479 ³⁶ -479 ⁴⁵ k.p.c. dotyczy nie analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz abstrakcyjnie rozumianej treści normatywnej wzorca umownego (niezależnie od tego nawet, czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy), tj. na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy.

Postanowienia umowy kredytu, które łączą strony postępowania, ustalone zostały w oparciu o preferencje powodów (konsumentów), zgłoszone we wniosku o udzielenie kredytu. Ostatecznie sama treść Umowy, z wyjątkiem postanowień odzwierciedlających dane zawarte we wniosku kredytowym, nie były indywidualnie uzgadniane, co do końcowego słownego brzmienia, lecz na kształt ostatecznie przyjętego wariantu tej Umowy i w ogóle na decyzję o jej zawarciu decydujący wpływ mieli powodowie, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd stanął na stanowisku, że w niniejszej sprawie konieczna jest całościowa kontrola, polegająca na badaniu wszystkich przesłanek abuzywności. Jest to sytuacja najwłaściwsza z punktu widzenia założeń procedury cywilnej, gdyż pozwala w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób wszechstronny i niezredukowany zrekonstruować wszystkie istotne dla przedmiotowego indywidualnego stosunku prawnego okoliczności.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385 ¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy, wobec tego zbadać umowy wiążące strony w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W judykaturze istnieje spór co do przyjęcia czy klauzule waloryzacyjne regulują świadczenie główne, czy też nie.

Zdaniem Sądu regulacje umowne związane z waloryzacją kredytu dotyczą głównych świadczeń stron. Co prawda ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez sformułowanie „główne świadczenia stron”, wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c., ale niewątpliwie są to takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia. Pojęcie to z pewnością należy interpretować w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Strona powodowa kwestionowała zapisy przedmiotowej Umowy dotyczące indeksacji, a zatem sposobu przeliczenia udzielonego im kredytu i rozliczenia wpłat dokonywanych przez nich na rzecz pozwanego tytułem spłaty zaciągniętego zobowiązania. Pojęcie „głównych świadczeń stron” w odniesieniu do umowy należy rozpatrywać w kontekście art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, zawierającego essentialia negotii umowy kredytu. Analizując kwestionowane przez powodów postanowienia umowne stwierdzić należy, że miały one wpływ na wysokość kredytu oraz wysokość poszczególnych rat. Stanowiły częściowo klauzulę waloryzacyjną, która wprost oddziałuje na wysokość świadczenia głównego stron. Z uwagi na powyższe, nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie nie wystąpiła podstawowa przesłanka wynikająca z art. 385 ¹ § 1 k.c. Kwestionowane postanowienia określały bowiem główne świadczenia stron, a strona powodowa nie wykazała, aby zostały one sformułowane w sposób niejednoznaczny. Omawiane regulacje odwołują się wprost do kursu kupna lub sprzedaży waluty obowiązującego w pozwanym banku w chwili wypłaty lub spłaty kredytu. Wskazać również należy, że kredytujący bank de facto nie miał technicznej możliwości wykonania umowy w inny sposób niż w oparciu o własne tabele kursów. Zdaniem Sądu treść tych postanowień nie budzi też wątpliwości.

Przyjmując nawet, że postanowienia te – jako dotyczące głównych świadczeń stron – nie zostały określone w sposób jednoznaczny, ewentualnie, że regulacje dotyczące waloryzacji nie regulują głównych świadczeń stron, to żądanie pozwu również nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie należy zwrócić uwagę na realia zawierania umów w sprawach takich jak niniejsza, polegające na tym, że z jednej strony bank posiada pewną paletę produktów finansowych do wyboru i uzgodnienia, zaś z drugiej strony konsument zgłasza swoje konkretne potrzeby najpierw w drodze ustnej, a po dopasowaniu konkretnego instrumentu do jego potrzeb – w drodze wniosku o udzielenie kredytu.

Niewątpliwie, z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że powodowie poszukiwali produktu finansowego (kredytu), który zapewniłby uzyskanie potrzebnej im kwoty, przy jednocześnie możliwie najniższych kosztach uzyskania kredytu. W rezultacie zgłoszone przez powodów potrzeby wywołały ze strony banku reakcję w postaci przedstawienia oferty, która mogłaby sprostać zgłoszonym potrzebom. Po otrzymaniu jedynej dostępnej dla powodów oferty de facto nie pretendowali oni nawet do ingerencji w treść postanowień. Trudno natomiast podważyć fakt, że mimo braku prób wpływania na kształt Umowy, mieli prawo to zrobić . Jakkolwiek strona powodowa w zasadzie nie wywierała wpływu na konkretne brzmienie kwestionowanych w sprawie postanowień końcowej Umowy, to należy zauważyć, że kształt zaproponowanych warunków umownych był zdeterminowany potrzebami powodów świadomie przez nich zgłoszonymi. Ponadto strona powodowa nie podnosiła twierdzeń jakoby poszczególne zapisy Umowy były dla niej niekorzystne w momencie jej zawierania. Sąd zaznacza, że wskazane okoliczności nie obalają wprawdzie przesłanki nieuzgodnienia indywidualnego kwestionowanych postanowień z konsumentem, ale mają zdecydowany wpływ na ocenę zaistnienia dalszych przesłanek, o których mowa w przepisie art. 385 ¹ k.p.c. (rażącego naruszenia interesu konsumenta i sprzeczności dobrymi obyczajami).

W odniesieniu do przesłanek sprzeczności postanowień z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta, a także naruszenia zasad współżycia społecznego Sąd uznał, że strona powodowa nie wykazała zajścia tychże przesłanek w niniejszym postępowaniu, co do żadnej ze spornych klauzul.

Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie „dobre obyczaje” są w zasadzie odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym. Rażące naruszenie należy interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Naruszenie interesów konsumenta ma być niewątpliwe, bezsporne i nacechowane znacznym ujemnym ładunkiem (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04, Biul. SN 2005 nr 11).

Wskazane w tym przepisie formuły prawne, służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/2004, Biul. SN 2005/11/13). Nie jest zatem wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta).

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom. Jest niewątpliwe, że strona powodowa dokonała świadomie wyboru kredytu i jego warunków, które to w chwili zawierania Umowy były dla niej korzystne. Dopiero, gdy wahania rynku walutowego doprowadziły do znaczącego wzrostu kwoty rat kredytu powodowie ocenili, że kredyt nie był dla nich korzystny, a ryzyko, o którym zostali poinformowani, faktycznie było znaczące. Nie było to jednak wynikiem naruszenia dobrych obyczajów przy zawieraniu umowy kredytu przez pozwanego. Niewątpliwie ryzyko jest zawsze wpisane w tego rodzaju transakcje z uwagi na wahania kursów walut, co jednak nie daje podstaw do uznania w efekcie postanowień umownych jako naruszających dobre obyczaje, czy też uzasadnione interesy strony.

Strona powodowa nie wykazała również, by kurs CHF z tabeli kursowej pozwanego Banku był ustalony dowolnie, a w szczególności z rażącym pokrzywdzeniem interesów kredytobiorców.

Różnica pomiędzy wysokością rat odsetkowych i kapitałowo-odsetkowych faktycznie uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od dnia 23 kwietnia 2008 r. do dnia 10 sierpnia 2020 r. oraz hipotetyczną wysokością rat odsetkowych oraz kapitałowo-odsetkowych w tożsamym okresie wyniosłaby 30 272,45 zł i stanowiłaby hipotetyczną nadpłatę powodów na rzecz pozwanego (opinia biegłego sądowego w dziedzinie bankowości M. M. z dnia 8 lipca 2024 r. (data prezentaty) – k. 780-791).

W ocenie Sądu z powyższego wynika, że zastosowany przez pozwany Bank kurs CHF/PLN pochodzący z Tabeli Kursów Walut Obcych pozwanego Banku nie odbiegał w sposób istotny od kursów rynkowych a nawet od kursu średniego NBP, tym samym nie można uznać, że doszło do rażącego pokrzywdzenia interesów kredytobiorcy.

Zauważyć również należy, że pozwany bank od samego początku trwania Umowy umożliwił spłatę rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w walucie waloryzacji kredytu , z której to możliwości powodowie korzystali dopiero do 2012 r.

Żądanie powodów, zdaniem Sądu, jest też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tj. zasadą uczciwego postępowania w obrocie gospodarczym, równego traktowania kontrahentów czy lojalności. Gdyby bowiem roszczenie strony powodowej zostało uwzględnione, a pozwany zobowiązany zostałby do zapłaty dochodzonych przez powodów kwot, pomimo że zrealizowali oni cel umowy, tj. przez wiele lat korzystali z udostępnionego im kapitału to stanowiłoby to naruszenie praw osób, które w tym samym okresie zaciągały kredyty, jednak z uwagi na ryzyko związane z kredytami indeksowanymi nie zdecydowały się na ich zaciągnięcie i zaciągnęły kredyt złotówkowy, który w tym czasie był znacznie mniej korzystny finansowo.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała, aby interesy powodów jako konsumentów w omawianym stosunku zobowiązaniowym zostały w jakikolwiek sposób naruszone. W chwili zawierania przedmiotowej Umowy powodowie znali kwestionowane postanowienia, wiedzieli o tym, że kredyt jest waloryzowany do waluty obcej, mieli wiedzę w zakresie postanowień dotyczących ryzyka walutowego, oprocentowania, zabezpieczenia kredytu i początkowo odnosili wymierne korzyści z wyboru tego rodzaju instrumentu finansowego.

Kolejnym argumentem wykluczającym możliwość przyjęcia, iż w niniejszej sprawie doszło do rażącego pokrzywdzenia interesów kredytobiorców jest okoliczność czasookresu obowiązywania Umowy, która została zawarta na 252 miesiące, tj. 21 lat. Strona powodowa, mając na uwadze chwilową zmianę kursu waluty CHF, wniosła o uznanie jej za rażąco pokrzywdzoną niejako wyjmując część rozliczeń Umów z całego okresu kredytowania, a nie jest wiadome jak w ostatecznym rozrachunku zostałyby one rozliczone i czy rzeczywiście doszłoby do rażącego pokrzywdzenia powodów oraz czy kurs waluty stosowany przez bank byłby końcowo rażąco dla nich krzywdzący, czy odbiegałby od kursu rynkowego. Nie można tutaj tracić z pola widzenia treści art. 385 ² k.c. który stanowi, iż według stanu z chwili zawarcia umowy dokonuje się oceny jej postanowień wyłącznie co do zgodności z dobrymi obyczajami.

Strona powodowa zgłosiła również roszczenie o zwrot ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w wysokości, który oszacowała na kwotę 5 474,36 zł. Odnosząc się do sposobu zabezpieczenia Umowy to jest ubezpieczenia brakującego wkładu własnego należy wskazać, że w standardowym stosunku z umowy kredytu hipotecznego kredytobiorca angażuje część osobistych środków majątkowych na cel kredytu poprzez wniesienie wkładu własnego. Wówczas udział banku w inwestycji zmniejsza się, a wraz z nim ryzyko banku w udzieleniu swych środków, bowiem inwestycja jest już przynajmniej częściowo sfinansowana. W niniejszej sprawie powodowie uzyskali środki w kwocie 360 511,86 zł na zakup lokalu mieszkalnego z rynku pierwotnego i refinansowanie kosztów poniesionych na cele mieszkaniowe. Brak wymaganej kwoty wkładu własnego pociągał wzrost ryzyka ekonomicznego banku. Z tego powodu strony zdecydowały się obrać dodatkowe zabezpieczenie w postaci zapewnienia przejściowej ochrony ubezpieczeniowej. W konsekwencji powstała sytuacja, w której osoba trzecia zapewniła ochronę ubezpieczeniową kredytodawcy, zaś koszty tej ochrony ponosił kredytobiorca. Ostatecznie tytułem składki na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego pozwany bank pobrał od powodów kwotę 5 474,36 zł. Biorąc więc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że wskazany sposób zabezpieczenia nie naruszył w sposób rażący interesów powodów.

W ocenie Sądu, postanowienia zarówno Umowy kredytowej, jak i aneksu nr (...) o ubezpieczeniu niskiego wkładu własnego, stanowiły właściwy i w chwili zawierania Umowy pożądany przez powodów równoważnik zwiększonego ryzyka Banku. Nadto sporne postanowienia umowne dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego stanowią realizację uprawnienia i obowiązku banku do ustanowienia zabezpieczenia spłaty kredytu, wynikającego z art. 70 ust. 2 oraz art. 69 ust. 2 pkt 6 Prawa bankowego. Postanowienia te pozostają również jasne i nie budzą wątpliwości interpretacyjnych.

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom. Zdaniem Sądu jest niewątpliwe, że strona powodowa dokonała świadomie wyboru kredytu i jego warunków, które w chwili zawierania umowy były dla niej jedyną opcją uzyskania niezbędnych środków.

Zasadą jest, że każde przejście wartości majątkowej z jednej osoby na drugą musi być prawnie uzasadnione. W związku z tym stosownie do art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby nie było to możliwe, do zwrotu jej wartości.

Przepis ten – w myśl art. 410 § 1 k.c. – stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (§ 2).

Okoliczności sprawy i dokonana ocena dowodów prowadzą do wniosku, iż wpłacone przez powodów na rzecz pozwanego, na podstawie postanowień Umowy kredytu kwoty nie stanowią świadczenia nienależnego. Uiszczane były na ważnej podstawie, a powodowie zobowiązani byli i nadal są względem pozwanego Banku. Sąd nie dopatrzył się podstaw nieważności przedmiotowej Umowy, w związku z tym żądanie powodów nie znajdują uzasadnienia. Sąd nie uznał kwestionowanych postanowień Umowy i aneksu nr (...) za niedozwolone, tym samym powództwo podlegało oddaleniu w całości (punkt I sentencji wyroku).

Zgodnie z art. 108 §1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie Sąd, w myśl przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c., rozstrzygnął jedynie o zasadach ponoszenia kosztów procesu ustalając, że powodowie przegrali proces w 100% i pozostawił rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku.