Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Chłopecka

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa O. T.

przeciwko M. W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  pozbawia wykonalności w całości w stosunku do O. T. tytuł wykonawczy – wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, III Wydziału Cywilnego, wydany w dniu 6 listopada 2003r. w sprawie o sygnaturze akt III C 819/02, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie, III Wydział Cywilny w dniu 11 września 2018r. (sygn. akt III Co 33/18), zasądzający solidarnie od O. T., I. K., P. K. kwotę 48.453,77 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 marca 2002r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11.491,80 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

II.  ustala, że pozwany w całości ponosi koszty postępowania, z tym, że ich rozliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt: I C 2403/21

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 02 lutego 2024 r. (k. 249)

Pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w Warszawie O. T. wnosiła o pozbawienie wykonalności w całości w stosunku do niej tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie III Wydział Cywilny wydanego 06 listopada 2003 r. w sprawie o sygnaturze III C 819/02 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w dniu 11 września 2018 r. (sygn. akt: III Co 33/18), zasądzającego solidarnie od O. T., I. K. i P. K. kwotę 48.453,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 marca 2002 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11.491,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pozew k. 3 – 37).

W uzasadnieniu pozwu O. T. wskazywała, że M. W. pozwem z 08 marca 2002 r. wnosił o zasądzenie kwoty 48.453,77 zł z tytułu nieuiszczonego czynszu najmu lokalu przy ul. (...) lok. (...) w W.. W postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym M. W., bezpodstawnie wskazał, że zawarł porozumienie w sprawie zadłużenia ze wszystkimi pozwanymi, tymczasem dotyczyło ono jedynie I. i P. K.. Na dzień sporządzenia porozumienia z 10 kwietnia 2001 r. powódka nie współpracowała z tymi osobami. Nie wiedziała także o toczącym się postępowaniu, ponieważ cała korespondencja była kierowana na nieaktualny adres, zaś powódka nie miała od kilku lat żadnego kontaktu z I. i P. K.. Wyrokiem z 06 listopada 2003 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził solidarnie od małżonków K. oraz powódki na rzecz M. W. kwotę 48.453,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 marca 2022 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11.491,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu – wyrok uprawomocnił się 04 maja 2004 r. zaś tytuł wykonawczy został doręczony pełnomocnikowi M. W. 07 lipca 2004 r. Pozwany przez blisko 14 lat nie podejmował żadnych czynności egzekucyjnych w stosunku do powódki – dopiero w 2018 r. złożył wniosek o ponowne wydanie tytułu wykonawczego w miejsce zagubionego, który został uwzględniony postanowieniem z 06 sierpnia 2018 r. pod sygn. III Co 33/18. Wierzyciel wszczął postępowanie egzekucyjne w dniu 01 października 2018 r. które jak dotąd wg informacji od komornika jest bezskuteczne. Z tego względu powódka podniosła zarzut przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem, zaś fakt dochodzenia roszczenia po tak długim czasie określiła jako rażące nadużycie prawa podmiotowego.

W piśmie procesowym datowanym na 14 lipca 2023 r. powódka wskazywała, że podstawę materialną jej powództwa stanowi art. 125 §1 k.c. w zw. z art. 117 §1 i 2 k.c. w brzmieniu aktualnym na dzień uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego III C 819/02 tj. w dniu 04 maja 2004 r. zaś w sprawie nie doszło do zaistnienia wyjątkowych okoliczności w myśl art. 117 ² §1 k.c., ponadto za oddaleniem powództwa nie przemawiają względy słuszności wynikające z art. 5 k.c. Podstawę procesową żądania powódki stanowi art. 840 § 2 k.p.c. Powódka podważała wiarygodność twierdzenie pozwanego o okolicznościach utraty wcześniejszego tytułu wykonawczego, wskazywała że postępowanie komornicze z 2004 r. nie toczyło się w stosunku do niej zatem nie mogło mieć wpływu na przerwanie biegu terminu przedawnienia. O postępowaniu egzekucyjnym wszczętym w 2018 r,. prowadzonym przez komornika P. A. dowiedziała się w chwili gdy zajęte zostały środki zgromadzone na jej koncie oszczędnościowym a pochodzące ze sprzedaży jej mieszkania, którymi chciała zabezpieczyć swoją egzystencję – niepodjęcie przez nią wówczas kroków prawnym w żadnej mierze nie może zostać poczytane za uznanie długu. Nadto złożenie powództwa opartego o art. 840 k.p.c. nie jest obwarowane jakimkolwiek terminem. Powódka podnosiła brak podstaw do zastosowania art. 5 k.c. wskazując na rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego postępowanie pozwanego, który w sytuacji uzyskania przez nią zabezpieczenia w niniejszym procesie w postaci wstrzymania postępowania egzekucyjnego, uzyskał kolejny tytuł wykonawczy (nr 3, sygn. akt III Co 168/22) i na jego podstawie wszczął kolejne postępowanie egzekucyjne przeciwko powódce, w sytuacji gdy roszczenie uległo przedawnieniu z dniem 05 maja 2014 r. (pismo k. 214 – 221).

W odpowiedzi na pozew M. W. wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (odpowiedź na pozew k. 72 – 80).

Pozwany zarzucał błędność i niezgodność z rzeczywistością twierdzeń zawartych w pozwie. Wbrew twierdzeniom powódki w sprawie została wyegzekwowana kwota 75.890,91 zł przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie P. A., zatem brak jest bezskuteczności egzekucji. Zarazem postanowieniem z 20.12.2021 r. z uwagi na zbieg wierzytelności i praw dłużnika I. K. komornik przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia przekazał sprawę do dalszego prowadzenia komornikowi przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa. Pozwany podnosił także, że wniosek o egzekucję składał już w 2004 r. – postępowanie toczyło się przed komornikiem przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie sygn. akt (...), aczkolwiek w toku postępowania nie udało się wyegzekwować kwot od dłużników. Pozwany zarzucił, że podniesienie przez powódkę zarzutu przedawnienia jest niezasadne bowiem utracił on tytuł wykonawczy w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego, zatem jego bezczynność była usprawiedliwiona. Niezwłocznie zaś po uzyskaniu tytułu wydanego zamiennie wszczął postępowanie egzekucyjne - powódka po otrzymaniu od komornika zawiadomienia o wszczęciu egzekucji nie uchyliła się od jego spełnienia powołując się na przedawnienie roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Również aktualna zła sytuacja materialna powódki nie stanowi podstawy do uwzględnienia jej powództwa. Pozwany zarzucał także, że ze względu na brak zawezwania do próby polubownego rozwiązania sporu przedmiotowe powództwo należy uznać za przedwczesne.

W piśmie procesowym z 01.08.2022 r. pozwany podnosił, iż w sprawie (...) komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie P. A. wyegzekwował kwotę 81.894,67 zł na poczet długu, skutkiem zajęcia kont bankowych O. T., zatem powódka miała już wtedy wiedzę o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym (najpóźniej 12 sierpnia 2019 r., kiedy udzieliła pełnomocnictwa dla radcy prawnego ją reprezentującego), a pomimo tego przez ponad trzy lata nie podejmowała w tym zakresie żadnych działań, nie kontaktowała się także z komornikiem w związku z czym należy przyjąć, że nie kwestionowała zarówno faktu istnienia zadłużenia jak również jego wysokości. Zdaniem powoda fakt, że powódka tak długo zwlekała ze złożeniem powództwa może wskazywać, że pod wpływem trudnej sytuacji materialnej powódka po początkowej akceptacji i uznaniu długu stara się poprawić swój stan materialny. Nie podała bowiem wyjaśnienia odnośnie przyczyn tak długiego upływu czasu pomiędzy powzięciem wiedzy o egzekucji a złożeniem pozwu, mimo że od lat jest reprezentowana przez tego samego pełnomocnika. Zarazem pozwany nie może ponosić konsekwencji faktu popadnięcia przez powódkę w złą sytuację materialną, zaś powódka wytaczając powództwo stara się polepszyć ją kosztem pozwanego. Pozwany jako niezrozumiały określił zarzut powódki jakoby dopuścił się niedbalstwa w odzyskaniu tytułu wykonawczego. Zarazem w przypadku gdy zobowiązanie uległo przedawnieniu to przekształciło się ono w zobowiązanie naturalne a takie w przypadku kiedy zostało już spełnione nie można domagać się jego zwrotu. Pozwany ponownie wskazywał, powołując się na art. 5 k.c., że w niniejszej sprawie należy mieć na względzie, iż w szczególnych przypadkach (jak niniejszy), wykorzystanie uprawnień, wynikających z przepisów prawa prowadziłoby do skutku nieaprobowanego w społeczeństwie ze względu na zasadę współżycia społecznego (pismo procesowe pozwanego k. 121 – 122v).

W kolejnym piśmie procesowym, datowanym na 04 lipca 2023 r. pozwany wskazywał że utrata pierwszego tytułu wykonawczego nastąpiła w sytuacji, gdy ówczesny jego pełnomocnik procesowy nie wywiązał się należycie z wykonywanych przez niego czynności i pomimo wezwania nie zwrócił oryginału tytułu wykonawczego. Podnosił także, że Sąd przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy powinien kierować się zasadami słuszności (pismo procesowe pozwanego k. 212 – 212v).

W toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Okręgowy w Warszawie Wyrokiem z 06 listopada 2003 r. w sprawie III C 819/02 zasądził od pozwanych solidarnie I. K., P. K. i O. T. na rzecz powoda M. W. kwotę 48.453,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 marca 2022 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11.491,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu – przy czym wyrok ten w stosunku do pozwanej O. T. miał charakter zaocznego, powódka nie odebrała korespondencji i nie wniosła od niego sprzeciwu. Wyrok uprawomocnił się 04 maja 2004 r. Tytuł wykonawczy został nadany temu orzeczeniu 07 lipca 2004 r. (kopia wyroku k 145-146, zeznania O. T. k. 188v, znacznik 00:06:41 – 00:14:00).

Na wniosek pozwanego komornik Sądowy Rewiru VI przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy wszczął 11 sierpnia 2004 r. i prowadził w oparciu pierwszy tytuł wykonawczy egzekucję przeciwko P. K. i I. K. pod sygn. akt (...). Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem z 05 czerwca 2005 r. wobec jego bezskuteczności – nie odnaleziono ruchomości podlegających zajęciu, poza zajętymi i niesprzedanymi na licytacji, brak uchwytnych źródeł dochodu zaś egzekucja z rachunku bankowego okazała się nieskuteczna. Tytuł wykonawczy został zwrócony bezpośrednio wierzycielowi (postanowienie z 02.06.2005 r. k. 95, zawiadomienie o dokonanych czynnościach z 17.09.2004 r. k. 78).

Pozwany wystąpił do Sądu Okręgowego w Warszawie wnioskiem datowanym na 08 marca 2018 r. o wydanie tytułu wykonawczego do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 06 listopada 2003 r. w spawie III C 819/02 w zamian utraconego wskazując, że nie wie czy otrzymał zwrócony mu przez komornika tytuł wykonawczy ani co się z nim stało. Wniosek został uwzględniony postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z 06 sierpnia 2018 r. w sygn. III Co 33/18 (kopia wniosku k. 79 – 79v, akta sprawy III Co 33/18).

Pozwany M. W. w oparciu o tytuł wykonawczy wydany w miejsce utraconego – wyrok z 06 listopada 2003 r. w sprawie III C 819/02 zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 11 września 2018 r. wniósł pismem datowanym na 25 września 2018 r. o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie P. A. w stosunku do P. K., I. K. i O. T. w zakresie kwot objętych wyrokiem tj. 48.453,77 zł z ustawowymi odsetkami od ww. kwoty od dnia 12 marca 2002 r. do dnia zapłaty, 11.491,80 zł tytułem kosztów procesu (kopia wniosku k. 15 – 16, 80-81). Postępowanie egzekucyjne toczyło się pod sygnaturą (...) – Komornik pismem z 01 października 2018 r. skierował do powódki zawiadomienie o wszczęciu egzekucji na adres w W. przy ul. (...) (zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 17). Pismem datowanym na 05 maja 2020 r. komornik wezwał powódkę do zapłaty należności – pismo skierowano na adres przy ul. (...) w D. (wezwanie k. 18 – 19).

Komornik w ramach ww. postępowania egzekucyjnego pismem z dnia 12 maja 2020 roku skierował zawiadomienie do ZUS o zajęciu wierzytelności z emerytury powódki – powódka otrzymywała wówczas emeryturę w wysokości 201,62 zł, w związku z czym ze względu na brzmienie art. 139 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenie to nie podlegało zajęciu (zawiadomienie o zajęciu k. 20 – 21, zawiadomienie z ZUS z 27.05.2020 r. k. 22).

W dniu 20 grudnia 2021 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie P. A. wydał w sprawie (...) postanowienie o przekazaniu sprawy do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie M. P. (postanowienie k. 68, 77 – 77v).

W toku postępowania egzekucyjnego toczącego się przed komornikiem P. A. wyegzekwowano od powódki łącznie kwotę 81.894,67 zł (zaświadczenie komornika z 05.04.2023 r. k. 194 – 195, zeznania O. T. k. 188v, znacznik 00:06:41 – 00:14:00). ).

Akta postępowania prowadzonego przez P. A. komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie pod sygn. akt (...) zostały przekazane do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. M. P., celem łącznego prowadzenia egzekucji. Komornik postanowieniem z 10 lutego 2022 r. sygn. akt (...) odmówił prowadzenia postępowania egzekucyjnego w stosunku do O. T. ze względu fakt, że na podstawie art. 8.1 ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych nie prowadzi egzekucji poza obszarem swojej właściwości (postanowienie k. 140 – 141, zeznania O. T. k. 188v, znacznik 00:06:41 – 00:14:00). ).

Pozwany wnioskiem z 08 marca 2022 r. wystąpił do Sądu Okręgowego o wydanie dalszego tytułu wykonawczego – drugiego przeciwko P. K. oraz trzeciego przeciwko O. T., powołując się na postanowienie Komornika Sądowego M. P. z 10 lutego 2022 r. (wniosek k. 142 - 143). Postanowieniem z 13 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Co 168/22 wniosek powoda został uwzględniony przez Sąd Okręgowy (postanowienie k 144-146, kopia tytułu wykonawczego k. 145 – 146).

Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2022 roku Sąd Okręgowy, I Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt I Cz 27/22 w wyniku zażalenia powódki O. T. na postanowienie z dnia 28 grudnia 2021 roku wydane przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie I C 2403/21 zabezpieczył roszczenie O. T. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie P. A. pod sygnaturą akt (...). Odpis postanowienia doręczono pełnomocnikowi pozwanego 07 czerwca 2022 r. (postanowienie k. 96, EPOK doręczenia k. 261).

W czasie trwania niniejszego procesu, na skutek wniosku pozwanego o wszczęcie i prowadzenie egzekucji komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bytomiu A. H. wszczął 07 lipca 2022 r. i prowadził pod sygn. akt (...) przeciwko powódce egzekucję na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie III C 819/02, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności 22 kwietnia 2022 r. wraz z postanowieniem Sądu Okręgowego z 06 sierpnia 2018 r. III Co 33/18 oraz postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie wydanym 13 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Co 168/22 ( zawiadomienie o zajęciu wierzytelności z 07.07.2022 r. k. 128, zeznania O. T. k. 188v, znacznik 00:06:41 – 00:14:00). ).

O powyższym postępowaniu powódka dowiedziała się w dniu 19 lipca 2022 r. Postanowieniem z 04 października 2022 r. Sąd Okręgowy udzielił dalszego zabezpieczenia roszczenia powódki, poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bytomiu A. H., pod sygn. akt (...) ( postanowienie k. 158, zeznania O. T. k. 188v, znacznik 00:06:41 – 00:14:00). ).

W toku postępowania egzekucyjnego toczącego się przed ww. komornikiem wyegzekwowano od powódki łącznie kwotę 6.439,69 zł (zaświadczenie komornika z 06.04.2023 r. k. 196 - 197).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w pierwszej kolejności na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których autentyczności nie kwestionowały strony a i Sąd nie znalazł podstaw do odmówienia im mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy oparł się także na zeznaniach słuchanych w sprawie stron:

- powódki O. T. (protokół k. 188v, znacznik 00:06:41 – 00:14:00) którym dał wiarę w zakresie w jakim zeznania powódki korespondowały dokumentami zgromadzonymi w aktach sprawy w szczególności dotyczyły faktu niedoręczenia jej odpisu pozwu i wyroku zaocznego ze sprawy III C 819/02, nie miała wiedzy o toczących się postępowaniach do 2018 r. oraz w zakresie w jakim powódka wskazywała wyegzekwowane od niej kwoty. W ocenie Sądu powódka także wiarygodnie zeznawała, że od 1999 r. nie kontaktowała się z pozostałymi pozwanymi w pierwotnym procesie – małżonkami K., powódka nie składała skargi na czynności komornicze ani też nie wnosiła o skargi o wznowienie postępowania z 2003 r.,

- pozwanego M. W. (protokół k. 188v – 189 znacznik 00:14:36 – 00:23:39), którym dał jedynie wiarę w zakresie w jakim jego zeznania były zgodne z dokumentami zgromadzonymi w aktach sprawy, niewiarygodne było zeznanie pozwanego w zakresie w jakim wskazywał, że nie wiedział o czynnościach pełnomocnika i nie kontrolował ich, bowiem z przedstawionych dokumentów nie wynikało aby takiego pełnomocnika w postępowaniu egzekucyjnym posiadał, niewiarygodne były także twierdzenia pozwanego o tym że nie miał środków na wszczęcie postępowania w stosunku do poprzedniego pełnomocnika – skoro był w stanie wynająć i opłacić profesjonalnych pełnomocników do reprezentowania go w procesach oraz prywatnego detektywa w celu poszukiwania powódki i państwa K., niewiarygodne są jego twierdzenia o braku środków, szczególnie że nie przedstawił na te okoliczność żadnych dowodów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo w sprawie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powództwo opozycyjne z art. 840 k.p.c. wywiedzione przez powódkę jest żądaniem, w drodze którego dłużnik może domagać się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenia, może zostać oparte na określonych podstawach, które wynikają z treści przepisu, zakreślając jednocześnie kognicję sądu w postępowaniu wynikłym na skutek tego powództwa. Celem powództwa opozycyjnego jest pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego i tym samym uniemożliwienie przeprowadzenia jakiegokolwiek rodzaju egzekucji sądowej na podstawie określonego tytułu wykonawczego z powodów wymienionych w podstawach określonych w art. 840 k.p.c. Przesłanką materialnoprawną powództwa jest istnienie tytułu wykonawczego, a więc istnienie klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu. Jeżeli tytuł wykonawczy nie istnieje, to powództwo jest bezprzedmiotowe (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 28.1.2010 r., I CSK 211/09, Legalis). Wszczęcie, jak i prowadzenie egzekucji nie stanowią koniecznej przesłanki powództwa z art. 840 k.p.c. Powództwo nie może jednak zostać uwzględnione po wyegzekwowaniu należności w całości, co oznacza utratę prawa wytoczenia powództwa z chwilą wyegzekwowania przez wierzyciela całości świadczenia objętego tytułem wykonawczym (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 17.11.1988 r., I CR 255/88). Wyegzekwowanie natomiast przez wierzyciela świadczenia objętego tytułem wykonawczym nie zamyka jednak powodowi możliwości dochodzenia swych uprawnień w innym postępowaniu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 20.1.1978 r., III CRN 310/77, Legalis). Przyjmuje się, że w przypadku, gdy tytuł wykonawczy został wykonany, dłużnik może domagać się zwrotu wyegzekwowanego świadczenia i ewentualnie naprawienia wyrządzonej szkody.

Sąd w postępowaniu przeciwegzekucyjnym nie może badać słuszności wyroku sądowego w chwili jego wydania. Godziłoby to w powagę rzeczy osądzonej. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 1972 r., II PR 372/72 (OSP 1973, z. 11, poz. 222). W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia na podstawie przepisu art. 840 k.p.c.

Podstawą pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego obejmującego orzeczenie sądowe nie mogą być również fakty, które zostały pominięte w postępowaniu rozpoznawczym jako spóźnione albo nie zostały w ogóle zgłoszone. Podstawę do uwzględnienia powództwa opozycyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogą dawać tylko takie zdarzenia, które nastąpiły po powstaniu tytułu egzekucyjnego albo po zamknięciu rozprawy, po której wydano tytuł egzekucyjny, i jednocześnie na skutek których zobowiązanie objęte tytułem wygasło. Są to wszelkie zdarzenia wywołujące taki skutek na gruncie prawa cywilnego materialnego (np. spełnienie świadczenia, potrącenie, odnowienie, przyjęcie innego świadczenia przez wierzyciela w zamian za objęte tytułem, niemożność świadczenia, zwolnienie z długu). Ponadto są to wszelkie zdarzenia wywołujące na gruncie prawa cywilnego taki skutek, że zobowiązanie objęte tytułem nie może być egzekwowane (np. przedawnienie, odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 kwietnia 2019 r., sygn. I ACa 379/18, Legalis nr 1997435).

Należało uznać, że powódka skutecznie podniosła zarzut przedawnienia – wyrok zaoczny w stosunku do powódki wydany 06 listopada 2003 r. sygn. akt III C 819/02 uprawomocnił się z dniem 04 maja 2004 r. Stosownie do art. 125 §1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie uprawomocnienia się wyroku termin przedawnienia roszczeń zasądzonych prawomocnym orzeczeniem sądu wynosił 10 lat (aktualnie brzmienie zmienione ustawą o zmianie ustawy - Kodeks Cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r., Dz.U. z 2018 r. poz. 1104). Roszczenie pozwanego objęte tytułem wykonawczym przedawniło się w stosunku do powódki z dniem 04 maja 2014 r. w związku z czym powództwo podlegało uwzględnieniu.

Wbrew zarzutom pozwanego nie doszło do przerwania biegu przedawnienia na skutek prowadzonej przez niego egzekucji. Pierwsze postępowanie egzekucyjne wszczęte 11 sierpnia 2004 r. z wniosku pozwanego i prowadzone przez Komornika Sądowego Rewiru VI przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy sygn. VI (...) w ogóle nie toczyło się przeciwko O. T. a jedynie przeciwko I. K. i P. K., co wynika wprost z przedłożonych dokumentów z tej egzekucji (k. 78, 95). Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem z 05 czerwca 2005 r. wobec jego bezskuteczności. Pozwany nie przedstawił żadnych innych dowodów na podjęcie jakiekolwiek innej czynności celem wynikających z ww. orzeczenia przedsięwziętej bezpośrednio w celu zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia do 04 maja 2014 r. (art. 123 §1 pkt 1 k.c.) Również powódka jako dłużniczka nie podjęła żadnej czynności, która by spowodowała przerwanie biegu terminu przedawnienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6.06.2019 r., V ACa 622/18, LEX nr 3103855.) Powyższe świadczy o tym, że wobec powódki nie został przerwany bieg przedawnienia, zaś czynności podejmowane już w 2018 r. były podejmowane w zakresie należności już przedawnionej, czego pozwany powinien mieć świadomość już w chwili występowania z wnioskiem o wydanie tytułu w miejsce utraconego w 2018 r., bowiem był wówczas reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, który reprezentował go także w niniejszym postępowaniu.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty pozwanego o jego usprawiedliwionej bezczynności są całkowicie chybione i nie zasługują na uwzględnienie. Powoływanie się przy tym na okoliczność wydania przez Sąd tytułu wykonawczego w miejsce utraconego w postępowaniu zakończonym postanowieniem z 06 sierpnia 2018 r. III Co 33/18, a następnie dalszych tytułów wykonawczych na podstawie postanowienia z 13 kwietnia 2022 r. sygn. akt III Co 168/22, jako podstawy do oddalenia roszczenia jest chybione.

W postępowaniu o wydanie tytułu w zamian utraconego na podstawie art. 794 k.p.c. kognicja sądu jest ograniczona do badania tylko faktu utraty tytułu wykonawczego. Sąd w postępowaniu III Co 33/18 nie badał w związku z tym kwestii (objętych niniejszym powództwem), dotyczących przedawnienia roszczenia wierzyciela – nie było po temu podstaw prawnych w ówczesnym stanie prawnym. Wątpliwości na tym tle pojawiły się dopiero po zmianie przepisów KPC na skutek nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469), którą m.in. dodano art. 782 ¹ § 1 pkt 2. Zgodnie z tym przepisem sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności, jeżeli z okoliczności sprawy i treści tytułu egzekucyjnego wynika, że objęte tytułem wykonawczym roszczenie uległo przedawnieniu, chyba że wierzyciel przedstawi dokument, z którego wynika, iż doszło do przerwania biegu przedawnienia. Skutkiem tych wątpliwości Sąd Najwyższy uchwałą z 07 kwietnia 2022 r. w sprawie III CZP 44/22, OSNC 2022, nr 11, poz. 105 przesądził, że w postępowaniu o ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego sąd nie bada, czy roszczenie objęte tytułem wykonawczym przedawniło się (art. 794 k.p.c.). Z tego względu argumentacja pozwanego nie mogła odnieść skutku w postaci oddalenia powództwa.

Pozwany podnosił w ramach usprawiedliwienia jego bezczynności, iż powierzył prowadzenie sprawy pełnomocnikowi i to na skutek jego zaniedbań pozostawał w przeświadczeniu o zasadności jego żądania i braku przedawnienia. W ocenie Sądu zeznania powoda złożone na rozprawie w tym zakresie są zupełnie niewiarygodne – z urzędu sądowi wiadomo, że powód reprezentowany przez profesjonalnych pełnomocników prowadził przed tutejszym sądem na przestrzeni lat szereg postępowań, zarówno osobiście, jak i w ramach działalności gospodarczych, poprzez deweloperską spółkę (...) sp. z o.o. w W., gdzie pełni funkcję prezesa zarządu (notoria - CI KRS, CEIDG, oraz przykładowo ze sprawy II C 483/13, II C 83/15, II C 822/18).

Pozwany podnosił także zarzut nadużycia prawa przez powódkę, w sytuacji kiedy nie kontaktowała się z nim i nie podejmowała próby polubownego rozwiązania sporu, a także nie złożyła skargi na czynności komornika oraz zwlekała z wytoczeniem powództwa przeciwegzekucyjnego i powołując się na brzmienie art. 5 k.c. wskazywał jako podstawę jego oddalenia.

Brak było podstaw do uwzględnienia tego zarzutu z dwóch przyczyn - po pierwsze pozwany nie przedstawił przekonujących przesłanek po temu aby uznać, że powódka wytaczając powództwo nadużyła swojego prawa podmiotowego. Powódka wystąpiła z pozwem w toku trwającej egzekucji, wszczętej przez pozwanego – wystąpienie z powództwem opozycyjnym nie jest ograniczone terminami ustawowymi. To orzecznictwo wraz z doktryną wypracowało powyżej przywołane stanowisko o braku podstaw do uwzględnienia takiego roszczenia w przypadku wcześniejszego zakończenia egzekucji przez wierzyciela. Fakt toczącej się egzekucji, także w trakcie niniejszego procesu nie był pomiędzy stronami sporny. Kwestia ta prowadzi do drugiej okoliczności, która stanowi o braku możliwości uwzględnienia zarzutu pozwanego tj. wypracowana w orzecznictwie, na tle art. 5 k.c., „zasada czystych rąk”, zgodnie z którą na naruszenie zasad współżycia społecznego nie może się powoływać osoba, która sama te zasady narusza, a jako takie należy ocenić zarówno wystąpienie z egzekucją roszczenia oczywiście przedawnionego jak i zachowanie powoda w toku niniejszego procesu. Pomimo bowiem wiedzy o prawomocnym udzieleniu zabezpieczenia roszczenia powódki w niniejszym procesie, gdyż prawomocne postanowienie tutejszego Sądu z 01 czerwca 2022 r. zostało doręczone pełnomocnikowi 07 czerwca 2022 r., pozwany (reprezentowany przez tego samego pełnomocnika w postępowaniach przed Sądem Okręgowym oraz w postępowaniu egzekucyjnym) skierował 07 lipca 2022 r. kolejną egzekucję do majątku powódki, do komornika niewymienionego w treści postanowienia, „omijając” tymczasowe rozstrzygniecie Sądu, powiększył szkodę jaką powódka poniosła na skutek prowadzonych przez niego egzekucji. Skutkiem tego Sąd udzielił dalszego zabezpieczenia roszczenia powódki postanowieniem z 04 października 2022 r. Powyższe działania należy ocenić jako naruszenie zasady lojalnego współdziałania wierzyciela z dłużnikiem oraz nadużycie prawa przez pozwanego.

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji w punkcie I.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 98 §1 k.p.c., uznając iż wobec uwzględnienia powództwa w całości pozwany powinien ponieść koszty procesu. Szczegółowego ich wyliczenia dokona referendarz sądowy po uprawomocnieniu się wyroku. Z tych względów orzeczono jak w sentencji w punkcie II.

Sędzia Bożena Chłopecka