Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSR (del) Magdalena Antosiewicz
Protokolant:	Kosma Fabijański

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2014 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) ((...)) (...) w Polsce z siedzibą w K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie (...)

o odszkodowanie

I.  oddala powództwo;

II.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Kasa Sądu Okręgowego w Warszawie od (...) w Polsce z siedzibą w K. kwotę 2182,48 (dwa tysiące sto osiemdziesiąt dwa i 48/100) złotych tytułem nieuiszczonej części wynagrodzenia biegłego;

III.  zasądza od (...) ((...)) (...) w Polsce z siedzibą w K. na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt II C 285/11

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 marca 2011 r. (...) ((...)) (...)w Polsce z siedzibą w K. wniósł o zasądzenie
od pozwanego Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Prezydenta Miasta (...) W., na swoją rzecz kwoty 43.000.000 zł tytułem odszkodowania za odebrane powodowi w wyniku wywłaszczenia nieruchomości o łącznej powierzchni (...) m ^{( 2)}, znajdujące się w obszarze dawnej nieruchomości nr hip. (...) w W., a obecnie położone na obszarze działek ewidencyjnych nr (...), z obrębu (...), w W.. Powód wniósł nadto o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Jako podstawę prawną powód wskazał art. 61 ust. 1 pkt 1, pkt 6, pkt 6a, pkt 7 w zw. z art. 63 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego
w Rzeczypospolitej Polskiej. Powód podniósł, iż w dniu 7 lipca 1867 r. został pozbawiony nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. na skutek kasaty klasztoru przez władze carskie. Majątek obejmujący przedmiotową nieruchomość przekazany został parafii (...) w W., a następnie na mocy dekretu z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy, nastąpiło wywłaszczenie przedmiotowej nieruchomości. W wyniku zawartej w dniu 29 sierpnia 1949 r. umowy pomiędzy Arcybiskupem (...) a Prowincjałem (...) w K., Ordynariusz Archidiecezji (...) S. W. przekazał (...) - reprezentowanej przez Prowincjała (...) Ojca M. P. (1) - mienie będące w posiadaniu parafii (...) w W., w szczególności kościół, klasztor oraz okoliczne zabudowania i ogród. W latach pięćdziesiątych powód pozbawiony został przez Państwo posiadania nieruchomości położonej przy ul. (...) w W.. Powód podniósł także, iż jako kościelna osoba prawna uprawniony jest do wszczęcia tzw. postępowania regulacyjnego, mającego na celu przywrócenie własności upaństwowionych nieruchomości lub ich części.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Prezydent (...). W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 08 lipca 2005 roku o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417, ze zm.) kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Pozwany zakwestionował powództwo tak co do zasady, jak i wysokości.
Powód nie wykazał, aby przysługiwało mu prawo własności nieruchomości położonej przy
ul. (...) w W. (obszar dawnej nieruchomości o łącznej powierzchni
3 986m ^{( 2)}), za które obecnie domaga się odszkodowania, jak również nie przedstawił dokumentów identyfikujących w sposób nie budzący wątpliwości przedmiotową nieruchomość, co do jej obszaru, położenia, jak i stanu. Pozwany podniósł nadto zarzut braku legitymacji czynnej (...) (Ojców (...)) w K. do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. W ocenie pozwanego, powód nie wykazał, aby był następcą prawnym (...) Parafii (...) w W., zatem przy braku stosownych dowodów w tym zakresie przyjąć należy, że strona powodowa nie jest tym samym podmiotem, który utracił własność nieruchomości na podstawie dekretu (...). Pozwany wskazał, iż postępowanie regulacyjne wszczynane jest na wniosek kościelnej osoby prawnej, która winna wykazać swą legitymację czynną do złożenia wniosku, jego popierania, a następnie do nabycia prawa własności lub odszkodowania, a w szczególności winna spełniać warunki określone w art. 61 ust.1 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Powód nie tylko nie spełnia przesłanek określonych we wskazanym wyżej przepisie, ale nadto nie dochował terminu uprawniającego go do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania regulacyjnego, określonego w art. 62 ust. 3 wskazanej ustawy. Według pozwanego doszło do wygaśnięcia roszczenia, gdyż właściwa kościelna osoba prawna winna w terminie dwóch lat, liczonych od dnia wejścia w życie ustawy wyznaniowej, złożyć wniosek o wszczęcie postępowania regulacyjnego, to jest do dnia 31 grudnia 1992 r., czego jednak powód w ustawowym terminie nie uczynił. Nadto kościelna osoba prawna ma możliwość dochodzenia swego roszczenia na drodze postępowania sądowego w terminie sześciu miesięcy, licząc od dnia doręczenia zawiadomienia o nieuzgodnieniu orzeczenia przed Komisją Majątkową pod rygorem wygaśnięcia roszczenia, przy czym powód – w ocenie pozwanego - nie dochował również w tym zakresie ustawowego terminu, określonego przez przepisy prawa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona przy ul. (...) w W., oznaczona
w ewidencji gruntów jako działki ewidencyjne o nr (...)
z obrębu (...), o powierzchni (...) m ², stanowi część dawnej nieruchomości nr H.. (...) (rozliczenie nieruchomości, mapa sytuacyjna geodety K. K. k.200).

Obecnie na części dawnej nieruchomości nr H. (...) znajdują się: działka ewidencyjna nr (...) o powierzchni (...) m ^{( 2)}, stanowiąca własność Miasta (...) W., działka ew. nr (...) o powierzchni 2124 m ^{( 2)}, stanowiąca własność (...) W., użytkowana jako boisko szkolne Szkoły Podstawowej nr (...), działki ew. nr (...) i (...) o powierzchni odpowiednio - (...) m ^{( 2)} i (...) m ^{( 2)}, łącznie o powierzchni (...) m ^{( 2)}, stanowiące własność (...). W., będące w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Mieszkaniowej (...), działka ew. nr (...) o powierzchni (...) m ^{( 2)}, działka ew. nr (...) o pow. (...) m ^{( 2)} i działka ew. nr (...) o powierzchni (...)m ^{( 2 )}stanowiąca własność (...) W., będąca w użytkowaniu wieczystym Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o., część działki ew. nr (...) o powierzchni (...) m ^{( 2)} stanowiąca ulicę (...) (pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości W. S. z dnia 15.06.2013r. –
k. 234-261,uzupełniająca pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości – k. 332-358).

Nieruchomość (...) o powierzchni 1,2631 ha stanowiła własność Klasztoru OO. (...)Po powstaniu styczniowym i kasacie klasztoru Ukazem carskim, w dniu 7 lipca 1867 r. przedmiotowa nieruchomość została przejęta na rzecz Skarbu Królestwa Polskiego (prośba O. M. P. (1) Prowincjała OO. (...) do jego Ekscelencji Prymasa Polski z dnia 09.04.1949r. – k. 97-98, pismo (...) do jego Ekscelencji Ks. Kardynała Prymasa Metropolity (...) z dnia 17.06.1946r. – k. 100-101, wyciąg z książki (...) i (...) – k. 119- 142, okoliczności bezsporne). Chociaż 00. (...) zostali usunięci z (...) Klasztoru, władze kościelne nie uznały kasaty.

W wyniku decyzji władz zaborczych nieruchomość zakonna i budynki klasztorne uległy podziałowi. Wydzieloną część terenu wraz ze wschodnim skrzydłem klasztoru władze przekazały rosyjskiemu Czerwonemu Krzyżowi. W 1904 roku Czerwony Krzyż wydzierżawił tę część M. L., który wyburzył wschodnie skrzydło i wzniósł
w tym miejscu czteropiętrowy pasaż handlowy, zwany (...) (od strony
ul. (...) do ul. (...)). Część nieruchomości zabrana Zakonowi została wydzielona i oznaczona nr H. (...). Pozostałe dwa skrzydła i budynki bezpośrednio przy Świątyni, a także duży ogród i znajdujące się na tym terenie kaplice, służyły mieszkańcom i duchownym i potrzebom parafii, pozostając we władaniu Kościoła do końca II wojny światowej. Na części nieruchomości została założona (...) Parafię (...). (...) Nieruchomość pozostawała we władaniu Parafii do dnia wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...). Warszawy (okoliczności bezsporne, dokumenty dołączone do akt Komisji Majątkowej, pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości W. S. z dnia 15.06.2013r.– k.234-61,uzupełniająca pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości – k. 332-358, pismo Dziekana i Sekretarza Kapituły Metropolitalnej (...) z dnia 16.08.1949r. – k. 93)

Kościół i klasztor zostały zbudowane w XVII wieku z drewna. W czasie najazdu szwedzkiego uległy częściowemu zniszczeniu (prośba O. M. P. (1), Prowincjała OO. (...), do jego Ekscelencji Prymasa Polski z dnia 09.04.1949r. –
k. 97-98).

W 1671 roku senator S. S. wybudował nowy, murowany kościół i klasztor pod tym samym wezwaniem, na tym samym miejscu. Kościół i klasztor zostały ufundowane dla OO. (...) przez Zygmunta III jako votum za zdobycie S. (prośba O. M. P. (2) OO. (...) do Jego Ekscelencji Prymasa Polski z dnia 09.04.1949r. – k. 97-98).

W czasach panowania króla S. A. dobudowano do kościoła dwie galerie od ul. (...), zwanej wówczas (...) (wyciąg z książki (...) i (...) – k. 119- 142).

Konsekracja Kościoła nastąpiła w 1679 roku. Budowę klasztoru ukończono ostatecznie w 1722 roku (prośba O. M. P. (1), Prowincjała OO. (...), do jego Ekscelencji Prymasa Polski z dnia 09.04.1949r. – k. 97-98, wyciąg
z książki (...) i (...) – k. 119- 142).

Przedwojenna parafialna nieruchomość (...) miała powierzchnię 8075 m ^{( 2)}. Część o powierzchni 0,4556 ha przeniesiono do nowej księgi hipotecznej (...),
na której na początku XX wieku zburzono część zabudowań klasztornych i wybudowano pasaż handlowy zwany (...).

W wyniku działań wojennych podczas Powstania (...) zburzona została (...), częściowemu zniszczeniu uległ budynek kościoła. Spłonęły dachy budynków kościoła i klasztoru, natomiast ocalały mury obu skrzydeł budynku klasztornego.

W lutym 1945 roku księża podjęli pierwsze prace zabezpieczające. Parafia z własnych środków pokryła dachem kościół, przystąpiono do prac związanych z odbudową klasztoru (notatka w sprawie budynku poklasztornego przy Kościele (...), OO. (...)
w W. z dnia 28.04.1949r. – k. 96).

Prace projektowe remontu i odbudowy budynków klasztornych wykonał
w porozumieniu z władzami kościelnymi inż. arch. K. S., odtwarzając budynki według ich wyglądu z XIX wieku, wraz ze skrzydłem wschodnim w miejsce wyburzonej (...). W myśl obowiązującego planu urbanistycznego budynek miał być odbudowany jako budynek zabytkowy (notatka w sprawie Klasztoru (...) przy Kościele (...)– k. 94, k. 96).

Dnia 1 marca 1946 r. zawarta została umowa dzierżawy pomiędzy Ks. A. K. (1), jako przedstawicielem (...) parafii (...), działającym
w imieniu i na rzecz Kościoła (...), a S. P.. Przedmiotem dzierżawy był ogród owocowo-kwiatowy, o powierzchni około (...) m ^{( 2)}, na posesji Kościoła (...) położony przy ul. (...) w W. (umowa dzierżawy z dnia 15.03.1946r. – k. 99).

Dnia 17 czerwca 1946 r. (...) zwrócił się do Jego Eminencji Ks. Kardynała Prymasa Metropolity (...) celem rewindykacji Kościoła i klasztoru (...) przy ul. (...) w W. (pismo (...) do Jego Ekscelencji Ks. Kardynała Prymasa Metropolity (...) z dnia 17.06.1946r. – k. 100-101).

Ojcowie (...) z K. wystosowywali do Księdza Kardynała Augusta Hlonda - Arcybiskupa (...) i (...), Prymasa Polski w W., prośby i pisma celem zwrócenia na ich rzecz Kościoła i klasztoru pod wezwaniem (...), położonego przy ul. (...) w W. (prośba do Jego Ekscelencji Prymasa Polski w W. z dnia 09.04.1949r., znak: L. 119/49 – k.97-98, pismo z dnia 08.07.1946r. do Jego Eminencji Kardynała A. H. – k. 79-80).

Przedstawiciele Kościoła (...) negatywnie odnosili się do próśb Polskiej Prowincji OO. (...) (pismo z dnia 08.07.1946r. do jego Eminencji Kardynała A. H. – k. 79-80, pismo z dnia 05.08.1949r. – k. 92).

Dnia 1 lipca 1949 r. S. W. upoważnił Ojca Prowincjała do natychmiastowego podjęcia prac odbudowy domu poklasztornego przy kościele parafialnym (...) w W. przy ulicy (...) (pismo z dnia 01.07.1949r. – k. 77, pismo Prymasa Polski S. W. z dnia 28.05.1949r. do Przenajświętszej Kapituły Metropolitalnej w W. – k. 75).

Dnia 15 lipca 1949 r. A. (...) i (...), Prymas Polski S. W., wydał zaświadczenie, zgodnie z treścią którego zamierzał powierzyć i przywrócić na własność (...) ((...)) parafię przy K. św. A. w W. wraz z przylegającymi do niego budynkami (zaświadczenie Prymasa Polski S. W. z dnia 15.07.1949r. – k. 222).

W piśmie do Jego Ekscelencji Ks. Arcybiskupa S. W. z dnia
16 sierpnia 1949 roku, Dziekan oraz Sekretarz Kapituły Metropolitalnej (...) wyrazili zgodę na projekt S. W. w sprawie podziału obszaru parafii św. A. w W.. Jednocześnie Kapituła wskazała, iż Ojcowie (...) mają prawo tylko do kościoła i klasztoru, nie zaś do parafii, gdyż nigdy żadnej parafii w W. nie posiadali (pismo Dziekana i Sekretarza Kapituły Metropolitalnej (...) z dnia 16.08.1949r. do S. W. – k. 93).

Z uwagi na okoliczność, iż Parafia (...) nie miała środków na odbudowę po wojnie klasztoru, na mocy umowy z dnia 29 sierpnia 1949 r., zawartej pomiędzy Arcybiskupem (...) a Prowincjałem (...) w K., mienie będące w posiadaniu Parafii (...) w W., kościół, klasztor oraz okoliczne zabudowania i ogród, przekazane zostały Prowincji Ojców (...). Nadto Polskiej Prowincji Ojców (...) został przekazany zarząd parafii (...) na okres 50 lat tj. do 1999 r. włącznie. Prowincjał Ojców (...) zobowiązał się m.in. do sumiennego wypełniania wszelkich przepisów prawa kanonicznego i partykularnego, regulujących stosunek proboszcza parafii (...) do Arcybiskupa (...) (pismo S. W. do Przenajświętszej Kapituły Arcybiskupiej z dnia 26.08.1949r – k. 48, k. 76, umowa z dnia 29.08.1949r. przekazująca Prowincji Ojców (...) wszelkie mienie, będące w posiadaniu Parafii (...) w W. - k. 49, k. 73-74).

W dniu 7 listopada 1949 r. dotychczas proboszcz A. K. (2) przekazał parafię (...) Ojcu F. W. z (...) ((...)) według sporządzonego inwentarza fundi instructi. Protokołem zdawczo - odbiorczym Parafii (...) stwierdzono, iż Klasztor został doszczętnie wypalony, wymaga bardzo gruntownego remontu (protokół zdawczo – odbiorczy Parafii (...) w W. – k. 91).

(...) miał przystąpić do odbudowy budynku klasztoru, aby zapobiec jego przejęciu przez Państwo. Mimo podjęcia już w lipcu 1949 roku prac przy odbudowie klasztoru, władze miejskie zabrały zakonowi 7/8 budynku klasztoru wraz z przyległym terenem. Zakonowi przydzielono jedynie pomieszczenia przylegające bezpośrednio do Świątyni, tj. korytarz równoległy do kościoła oraz pokoje usytuowane przy małym wirydarzu (wyciąg z książki (...) i (...)– k. 119- 142).

Pozostałą, znacznie większą część, przekazano (...) (obecna działka ewidencyjna nr (...)). Zakład ten zburzył mury klasztoru do fundamentów, wznosząc nowy budynek, obecnie użytkowany przez (...). W.. Powstała nowa budowla o zarysie i elewacjach zgodnych z architekturą dawnego klasztoru, lecz o całkowicie zmienionym wnętrzu (wyciąg z książki (...) i (...) – k. 119- 142).

W tym samym czasie zabrano Kościołowi ogród o powierzchni około 3000 m ^{( 2)} (obecne działki (...)), który przyłączono do (...), a następnie w roku 1962 wzniesiono na tym terenie Szkołę (...).

Nieruchomość (...) przy ul. (...) w dniu 29 sierpnia 1949 roku znajdowała się w obszarze objętym Ogólnym Planem Zabudowania Miasta (...) W., zatwierdzonym przez Ministerstwo Robót Publicznych 11 sierpnia 1931 roku oraz w obszarze objętym Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego nr (...)
(...).

Zgodnie z Ogólnym Planem Zabudowania Miasta (...) W. nieruchomość znajdowała się w strefie (...). Dla tej strefy plan określał sposób zabudowy zwarty o 5 kondygnacjach i powierzchni zabudowy 50 % (pisemna opinia biegłej sądowej
z zakresu szacowania nieruchomości W. S. z dnia 15.06.2013r. – k. 234-261,uzupełniająca pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości –
k. 332-358).

Według Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego nr (...) (...), uchwalonego na wniosek Ministra Odbudowy z dnia 25 maja 1948 r. przez Naczelną Radę Odbudowy na posiedzeniu w dniu 29 maja 1948 r., nieruchomość przy ul. (...) znajdowała się w obszarze przeznaczonym pod budynki i urządzenia użyteczności publicznej oraz budownictwo społeczne, place publiczne, parki, skwery, ogrody oraz drogi i inne linie komunikacyjne wraz z urządzeniami pomocniczymi.

W czasie wojny uległa zniszczeniu Księga wieczysta przedmiotowej nieruchomości wraz ze zbiorem dokumentów.

W dniu 10 października 1949 r. (...) złożyła wniosek o przyznanie prawa własności czasowej (obecnie użytkowania wieczystego). Decyzją z dnia
06 czerwca 1983 r. odmówiono (...) przyznania prawa użytkowania wieczystego do gruntu położonego przy ulicy (...)
w W. o powierzchni 50 m ^{( 2)}, z uwagi na okoliczność, iż na podstawie planu zagospodarowania przestrzennego, teren przy ul. (...) przewidziany został pod rozbudowę budynku mieszkalnego zgodnie z decyzją nr (...) z dnia 8 grudnia 1982 r. o ustaleniu miejsca i warunków realizacji inwestycji budowlanej. Roszczenie o przyznanie odszkodowania za przejętą nieruchomość miało zostać rozpatrzona odrębną decyzją
(decyzja z dnia 06.06.1983r. – k. 51-52).

Dnia 25 lipca 1990 roku (...)złożył wniosek o stwierdzenie prawa własności do nieruchomości zakonnej w W. przy ul. (...). Decyzją wydaną w dniu 20 listopada 1990 roku, Wojewoda - działając na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 i ust. 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP - stwierdził, iż nieruchomość składająca się z działki o powierzchni 4.210 m ^{( 2)}, oznaczona jako działka ewidencyjna nr (...), w obrębie geodezyjnym (...), zabudowana kościołem parafialnym (...), klasztorem i innymi budynkami towarzyszącymi, położona w W. przy ul. (...), przeszła z mocy prawa na własność (...) (decyzja z dnia 20.11.1990 – k. 50).

Wnioskiem z dnia 26 listopada 1990 roku powód wystąpił do Komisji Majątkowej o wszczęcie postępowania regulacyjnego w przedmiocie przywrócenia własności nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), w obrębie (...), oraz wypłacenie odszkodowania za część ogrodu klasztornego przejętego pod budowę szkoły i bloku mieszkalnego (k.76-78 akt Komisji Majątkowej).

Na podstawie umowy powierzenia parafii (...) z dnia 25 lutego 1994 r., Arcybiskup (...) J. G., Prymas Polski, powierzył na stałe (...), erygowaną w 1864 roku, a oddaną (...) pismem z dnia 1 lipca 1949 r. przez Arcybiskupa S. W., Prymasa Polski. Parafia została powierzona zakonnikom istniejącego przy kościele domu zakonnego przy ul. (...) w W. (umowa powierzenia parafii (...)
z dnia 25.02.1994r. – k. 68-72). Umową z dnia 25 lutego 1999 r., zawartą pomiędzy Arcybiskupem Metropolitą (...) a Prowincjałem (...) zmodyfikowano umowę z dnia 29 sierpnia 1949 r. zawartą pomiędzy Arcybiskupem (...) a Prowincjałem (...), powierzając na stałe wraz z całym majątkiem parafię Zgromadzeniu Braci Mniejszych.

Obecnie przedmiotowa nieruchomość przy ul. (...) w W. nie jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Miejscowy Plan Zagospodarowania przestrzennego dla rejonu, ul. (...), wygasł w dniu 31 grudnia 2003 r. (pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości W. S. z dnia 15.06.2013r. – k. 234-261,uzupełniająca pisemna opinia biegłej sądowej
z zakresu szacowania nieruchomości – k. 332-358).

W obecnie obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta (...) W., uchwalonym przez Radę (...) W., Uchwałą nr (...) z dnia 10 października 2006r., zmienioną Uchwałą nr (...)z dnia 26 lutego 2009r., uzupełnioną Uchwałą nr (...) z dnia 28 kwietnia 2009r., ponownie zmienione Uchwałą nr (...) z dnia 07 października 2010r., nieruchomość znajduje się w strefie centralnej, oznaczonej jako (...)- tereny wielofunkcyjne. Wartość wieczystego użytkowania nieruchomości objętej pozwem według stanu na dzień 29 sierpnia 1949 r. i według przeznaczenia nieruchomości na dzień 29 sierpnia 1949 r. wynosi (...) zł, a wartość budynku klasztornego wynosi (...) zł (pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości W. S. z dnia 15.06.2013r. – k. 234-261,uzupełniająca pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości – k. 332-358).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów dołączonych do akt sprawy, w szczególności: zaświadczenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z dnia 15.03.2011r. w przedmiocie posiadania przez (...) osobowości prawnej – k. 7, k. 212, zaświadczenia (...) z dnia 18.03.2011 – k. 8, pisma z dnia 26.08.1949r. do Prześwietnej Kapituły Arcybiskupiej – k. 48, k. 76, umowy z dnia 29.08.1949r. zawartej pomiędzy Ordynariuszem Archidiecezji (...) Ks. Arcybiskupem S. W., Prymasem Polski a Prowincjałem (...) ((...) (...))
w K., O. M. P. (1) – k. 49, k. 73-74, decyzji z dnia 20.11.1990r.
w przedmiocie przejścia z mocy prawa na własność prowincji (...) (...) nieruchomości przy ul. (...) w W. –
k. 50, decyzji z dnia 06.06.1983r. o przyznanie prawa własności czasowej
(obecnie użytkowania wieczystego) do gruntu położonego w W. przy ul. (...) – k. 51-52, umowy powierzenia parafii (...), zawartej pomiędzy Prowincjałem (...) O. A. B., a Arcybiskupem (...) J. G. – k. 68-72, pisma do Prześwietnej Kapituły Metropolitalnej w W. z dnia 28.05.1949r. – k. 75, upoważnienia Arcybiskupa S. W. do natychmiastowego podjęcia prac odbudowy domu poklasztornego przy kościele parafialnym (...) w W. przy ul. (...) z dnia 01.07.1949r.– k. 77, Testimonium - Zaświadczenia Prymasa Polski S. W. – k. 78, k. 222, pisma z dnia 08.07.1946r. – k. 79-80, sprawozdania z działalności administracyjno-duszpasterskiej (...) w dekanacie (...) za okres 01.09.1962-31.08.1963 –
k. 81-85, sprawozdania z działalności administracyjno-duszpasterskiej parafii (...) w dekanacie (...) za okres 01.09.1960-31.08.1961 – k. 86-90, protokołu zdawczo – odbiorczego (...) w W. z dnia 12.09.1949r. – k. 91, pisma z dnia 05.08.1949r. do jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa (...) i (...) Prymasa Polski w W. – k. 92, pisma z dnia 16.08.1949r. do Jego Ekscelencji Najdostojniejszego Ks. Arcybiskupa S. W., Arcybiskupa Metropolity (...) i (...) Prymasa Polski w W. – k. 93, notatki w sprawie Klasztoru P. przy Kościele (...)– k. 94, opisu stanu (...) w W. na dzień 01.01.1949r. – k. 95, notatki
w sprawie budynku poklasztornego przy Kościele (...), OO. (...)
w W. z dnia 26.04.1949 – k. 96, prośby O. M. P. (2) OO. (...) do Jego Ekscelencji Prymasa Polski w W. – k. 97-98,
umowy dzierżawy z dnia 01.03.1946r. zawartej pomiędzy Ks. A. K. (1) a S. P. – k. 99, prośby Zakonu OO. (...) w Polsce do Jego Ekscelencji Ks. Kardynała Prymasa Metropolity (...) – k. 100-101, sprawozdania ze stanu Parafii (...) w W. z dnia 05.08.2011 – k. 102-103, informacji o terytorium kościelnym – k. 104, pisma Naczelnika Wydziału Spraw Dekretowych i Związków Wyznaniowych Biura Gospodarki Nieruchomościami z dnia 29.02.2012, znak: (...)-1-36-07– k. 109, wyciągu z książki (...) – k. 119-142, pisma Wojewody z dnia 13.02.1998r., znak: (...) – k. 155, pisma Dyrektora Wydziału Geodezji i Nieruchomości Urzędu Gminy (...) z dnia 31.12.1997r., znak: (...) – k. 116, pisma Zastępcy Dyrektora Wydziału Skarbu Państwa i Przekształceń Własnościowych z dnia 29.12.2004r., znak: (...) – k. 157-158, pisma Wojewody z dnia 16.09.1998, znak: (...) – k. 161-162, decyzji Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 09.06.1998r., znak: (...) – k. 165-167, decyzji (...) nr (...) z dnia 25.05.1992r., znak: (...) – k. 168-169, decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia 21.10.1996r., sygn. (...) – k. 170-174, decyzji Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 09.06.1998r., znak: (...)– k. 175-177, uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 kwietnia 1996r., sygn. (...) – k. 178-184, pisma Wojewody z dnia 13.02.1998r., znak: (...) – k. 185, opinii prawnej z dnia 27.01.1998r. - k. 186, pisma Dyrektora Wydziału Geodezji i Nieruchomości Urzędu Gminy (...) z dnia 20.11.1996r. – k. 188, zaświadczenia Kanclerza Kurii Metropolitalnej (...)z dnia 07.11.2012, nr (...)- k. 199, mapy sytuacyjnej stanowiącej załącznik do pisma z dnia 20.11.2012 – k. 200, protokołu przesłuchania świadka J. P. z dnia 03.04.1948r., sygn. (...) – k. 223-224, protokołu z oględzin nieruchomości hip. (...) położonej w W. przy ul. (...) – k. 233, pisma Dyrektora Archiwum Państwowego w W. z dnia 06.03.2014r. – k. 328, k. 330, dokumentacji fotograficznej – k. 407-435.

Wskazać należy, że żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności złożonych dokumentów oraz zgodności z oryginałami. Również w ocenie Sądu brak było podstaw, aby odmówić wiary informacjom wynikającym z tych dokumentów.

Przy wyrokowaniu Sąd wziął również pod uwagę akta dotyczące postępowania przed Komisją Majątkową w sprawie nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., dołączone do pisma Naczelnika Wydziału Spraw Dekretowych i Związków (...): akta lokalizacyjne, akta postępowania przed Komisją Majątkową, dokumentację techniczną nieruchomości hipotecznej (...), dokumentację techniczną nieruchomości hipotecznej (...) (pismo Naczelnika Wydziału Spraw Dekretowych i Związków (...) z dnia 29.02.2012r. - k. 109), jak również akta zastępcze dla działek ewidencyjnych nr (...), z (...) Urzędu Wojewódzkiego w W..

Sąd ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy także na podstawie sporządzonej
w niniejszej sprawie opinii biegłej sądowej z zakresu (...), na okoliczność ustalenia wartości wieczystego użytkowania nieruchomości, dawniej stanowiącej działkę hip. (...), z wyłączeniem obecnej działki ew. nr (...) oraz ustalenia wartości budynków według stanu na dzień 29 sierpnia 1949 roku (pisemna opinia biegłej W. S. dotycząca szacowania nieruchomości – k. 234-267, pisemne wyjaśnienia biegłej w przedmiocie zarzutów pełnomocników stron powoda – k. 303-304, k. 390-391,
ustna uzupełniająca opinia biegłej W. S. – protokół rozprawy głównej z dnia 30.10.2013r. i dnia 29.10.2014r.– k. 313-314, k. 401-403, pisemna opinia uzupełniająca
z dnia 15.06.2013r. – k. 332-358).

Opinie zostały oparte na materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy. Sąd podzielił wnioski zawarte w sporządzonych opiniach, uznając je za logiczne, spójne i przekonujące.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności konieczne było ustosunkowanie się przez Sąd orzekający do podnoszonego przez pozwanego Skarbu Państwa – Wojewody (...) - zarzutu braku legitymacji czynnej (...) z siedzibą w K. do wytoczenia niniejszego powództwa. Podstawą zarzutu braku legitymacji procesowej był brak tożsamości podmiotu wskazanego jako właściciel przedmiotowej działki i zabudowań na datę przejęcia na własność przez Państwo a powodem w niniejszej sprawie.

Na podstawie dowodów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy wskazać należy, iż (...)) nie wykazał, w ocenie Sądu, aby przysługiwało mu prawo własności nieruchomości położonej przy ulicy (...)
w W., oznaczonej jako działka ew. nr (...) w obrębie (...), tj. prawo do części ogrodu klasztornego przejętego pod budowę szkoły i bloku mieszkalnego, za które obecnie domaga się stosownego odszkodowania.

Legitymacja procesowa czynna to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej
w konkretnej sprawie. Dotyczy strony powodowej i oznacza prawo do wszczęcia i prowadzenia procesu, jest więc uprawnieniem konkretnego podmiotu do występowania
z konkretnym roszczeniem wypływającym z prawa materialnego i przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi. Inaczej rzecz ujmując, legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu lub nieistnieniu indywidualno-konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Podkreślić należy, że sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy. Brak legitymacji procesowej prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo (tak: H. Pietrzykowski, Zarys metodyki pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2007, s. 112 ).

W świetle powyższego, w ocenie Sądu, koniecznym dla stwierdzenia legitymacji procesowej po stronie powoda jest wykazanie, iż nastąpiła sukcesja pod tytułem ogólnym, a więc dotycząca wszystkich praw i obowiązków majątkowych innego podmiotu, nabytych na podstawie jednego zdarzenia prawnego. Sukcesja uniwersalna może mieć miejsce tylko
w przypadkach wskazanych w ustawach (Zbigniew Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2009, s.102). Z uwagi na doniosłość tej kwestii należy w takich przypadkach stosować środki dowodowe o szczególnej wiarygodności i mocy dowodowej. Winno się więc przyznawać priorytet dokumentom urzędowym stanowiącym dowód tego, co zostało w nich zaświadczone (art. 244 k.p.c.), a więc korzystającym ze szczególnego domniemania prawdziwości (art. 252 k.p.c.).

Zwrócić należy uwagę, iż dla wykazania następstwa prawnego niezbędne jest wykazanie faktu, z którego to następstwo wynika ( vide: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 lipca 2013 roku, sygn. akt VI A Ca 359/12).
Nie jest zatem wystarczające stwierdzenie, iż dana osoba nie istnieje, czy przestała funkcjonować. Należy wykazać konkretne zdarzenie prawne, które było tego podstawą, np. akt likwidacyjny, akt stanowiący o połączeniu czy przekształceniu.

W toku postępowania powód wielokrotnie wskazywał, iż w związku
z wywłaszczeniem nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. parafia (...) utraciła prawo własności. W ocenie Sądu okoliczność ta jest bezsporna. Prawo własności do przedmiotowej nieruchomości, w wyniku stosownych decyzji, uzyskała parafia (...). Kwestią istotną na kanwie niniejszej sprawy było zatem wykazanie, że powód – (...) - jest następcą prawnym katolickiej Parafii (...) w W.. Zdaniem Sądu, dokumenty przedstawione przez powoda (k.199 zaświadczenie kanclerza Kurii Metropolitarnej (...)) w przedmiotowym zakresie mają charakter dokumentów prywatnych, a więc stanowią dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Dokument prywatny nie jest więc dowodem rzeczywistego stanu rzeczy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1985 r., sygn. IV PR 200/85, OSNC 1986, nr 5, poz. 84). Jego ogólne sformułowania nie mogą stanowić podstawy do uznania, iż (...) w Polsce jest następcą prawnym Parafii (...) w rozumieniu przepisów prawa cywilnego.

Zgodzić należy się ze stwierdzeniem, że powód posiada osobowość prawną, jest więc podmiotem występującym samodzielnie w stosunkach prawnych. Z tym statusem wiąże się także fakt bycia podmiotem praw i obowiązków majątkowych.

Należy jednocześnie podkreślić, iż osobowość prawną ma również parafia (...) w W.. Nie zostały przedstawione żadne dokumenty, z których wynikałoby, iż parafia przestała istnieć, przy czym zniesienia musiałby dokonać Arcybiskup (...) (k.68-72). Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 5 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej w skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą osoby prawne wymienione w art. 6-10 ustawy, w tym jednostki terytorialne wymienione w art. 7 jak parafia, której organem jest proboszcz oraz jednostki personalne wymienione w art. 8 jak prowincja zakonu, której organem jest przełożony prowincji zakonu. Z wydanego zaświadczenia z dnia 07.11.2012 r. wynika, iż Parafia (...) w W. posiada osobowość prawną (k. 199). Z zawartej umowy z dnia 25 lutego 1994 r. między Arcybiskupem Metropolitą (...) i Prowincjałem (...) wynika, iż parafia świętego A. w W. została powierzona (...). (...) sprawuje jedynie zarząd parafii, która ma odrębną osobowość prawną. Powyższe nie oznacza jednak następstwa prawnego między Parafią a Zakonem, w szczególności co do przeniesienia roszczenia o przywrócenia własności nieruchomości, przyznania nieruchomości zamiennej czy też odszkodowania.

W zakresie praw majątkowych, zgodnie z art. 23 konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. 1998 nr 51 poz. 318 ) kościelne osoby prawne podlegają prawu polskiemu. Tym samym mienie (...), posiadającej osobowość prawną, nie może być jednocześnie mieniem innej osoby prawnej, (...)).

Zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 6a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek kościelnych osób prawnych wszczyna się postępowanie, zwane dalej „postępowaniem regulacyjnym”, w przedmiocie przywrócenia własności upaństwowionych nieruchomości lub ich części przejętych na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. 1945, Nr 50, poz. 279).

Artykuł 61 ust. 1 powołanej ustawy ustanowił generalną zasadę dochodzenia restytucji na rzecz kościelnych osób prawnych nieruchomości upaństwowionych w sposób
w tym artykule określony, m.in. wywłaszczonych, jeżeli odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość nie zostało wypłacone lub nie zostało podjęte (pkt 6).

Z brzmienia powyższego przepisu wynika, iż postępowanie regulacyjne ma na celu przywrócenie własności nieruchomości, które stanowiły własność kościelnej osoby prawnej i zostały upaństwowione, przy czym - na mocy ust. 3 tego artykułu - w odniesieniu do nieruchomości objętych dekretem z dnia 26 października 1945r. o własności i użytkowaniu grantów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279), stosuje się odpowiednio art. 63 ust. 1, z tym że w odniesieniu do gruntów objętych tym dekretem przedmiotem postępowania regulacyjnego jest ustanowienie użytkowania wieczystego.

Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1989, Nr 29 poz. 154), regulacja może polegać na: przywróceniu kościelnym osobom prawnym własności nieruchomości wymienionych w art. 61 ust. 1 i 2 lub ich części, przyznaniu odpowiedniej nieruchomości zamiennej, gdyby przywrócenie własności natrafiło na trudne do przezwyciężenia przeszkody, bądź przyznaniu odszkodowania ustalonego według przepisów o wywłaszczeniu nieruchomości, w razie niemożności dokonania regulacji przewidzianych w pkt 1 i 2.

Pierwotnie organem właściwym do rozpoznawania wyżej wskazanych spraw była powołana mocą ustawy o stosunku Państwa do KK Komisja Majątkowa (art. 62).
W związku ze zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o stosunku Państwa do KK Komisja Majątkowa została zniesiona (art. 2 ust. 1), a sprawy, których rozpoznanie objęte było zakresem jej kompetencji objęto jurysdykcją sądów powszechnych pod warunkiem złożenia powództwa o zasądzenie roszczenia
w określonym w art. 4 ust. 1 i 2 terminie.

Na kanwie niniejszej sprawy powód (...) w Polsce z siedzibą w K. domagał się przyznania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość położoną przy ul. (...)
w W..

Realizacja roszczenia odszkodowawczego stypizowanego w art. 63 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego, jest możliwa dopiero po wyczerpaniu możliwości przywrócenia nieruchomości i przyznania nieruchomości zamiennych ( tak Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 26.05.2011 r. sygn. I ACa 356/11). Podobnie wskazał Sąd Okręgowy w Gliwicach w orzeczeniu z dnia 18 czerwca 2013 roku, sygn. XII C 377/11: Przyznanie odszkodowania (ust. 1 pkt 3 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej) jest w tej sytuacji dopuszczalne jedynie w razie niemożności przywrócenia własności utraconych nieruchomości oraz przyznania odpowiedniej nieruchomości zamiennej. Dopiero zatem konkluzja, że nie ma możliwości dokonania regulacji poprzez przyznanie działek zamiennych otwiera drogę do przyznania odszkodowania, a roszczenie o odszkodowanie ziszcza się dopiero po spełnieniu tego warunku.

Z brzmienia powołanego przepisu, jak również z treści przywołanych orzeczeń sądowych wynika jednoznacznie, iż powód może domagać się przyznania odszkodowania dopiero po wykazaniu, iż nie może otrzymać od pozwanego nieruchomości zamiennych.

Powód ani na etapie postępowania przed Komisją Majątkową, ani przed Sądem, nie domagał się przyznania na jego rzecz nieruchomości zamiennej. (...) nie wykazał zatem, w ocenie Sądu, jakoby wyczerpał tryb przewidziany w art. 63 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd miał na uwadze, że (...) w Polsce z siedzibą w K. wystąpił w dniu 26 listopada 1990 roku z wnioskiem do Komisji Majątkowej o wszczęcie postępowania regulacyjnego w przedmiocie przywrócenia własności nieruchomości położonej przy ulicy (...) w W., oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), w obrębie (...) oraz wypłacenie odszkodowania za część ogrodu klasztornego przejętego pod budowę szkoły i bloku mieszkalnego.

Wskazać należy, że przedmiotowa nieruchomość do dnia objęcia jej działaniem dekretu (...) pozostawała we władaniu (...) (...)

W ocenie Sądu, (...) w Polsce z siedzibą w K. nie wykazał następstwa prawnego katolickiej (...), a zatem nie wykazał swojej legitymacji czynnej do wytoczenia niniejszego powództwa, ani do złożenia wniosku w postępowaniu regulacyjnym.

Wniosek o wszczęcie postępowania regulacyjnego winien zostać złożony w imieniu (...), a nie w imieniu powoda. (...) nie jest bowiem podmiotem, który utracił własność nieruchomości na podstawie dekretu (...).

W świetle powyższego uznać należało, że termin do wniesienia wniosku przez (...) lub jego następcę prawnego upłynął, a roszczenie wygasło, co oznacza, że po tym terminie nie może już powód skutecznie zgłaszać swoich roszczeń.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że powodowi na podstawie dekretu warszawskiego nie odebrano na rzecz państwa nieruchomości, zatem wniesiony w trybie art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej pozew należało uznać za bezpodstawny, a tym samym powództwo zostało oddalone.

Wobec powyższego dalsza analiza materiału procesowego oraz przedstawianych przez strony twierdzeń i zarzutów staje się bezprzedmiotowa.

Na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa-Kasa Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 2182,48 zł tytułem nieuiszczonej części wynagrodzenia biegłego.

Biorąc pod uwagę okoliczność, że strona pozwana wygrała proces w całości, Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., oraz na podstawie art. 11 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, zasądził od (...)w Polsce z siedzibą w K. na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.