Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Iwona Wiktorowska

Protokolant Przemyslaw Mazur

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2013 r. na rozprawie w Warszawie

sprawy z powództwa E. S. i S. U.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę (...) i zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o odszkodowanie w kwocie po 400.000 zł. na rzecz każdej z powódek

1.  oddala powództwo;

2.  nie uiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa;

3.  nie zasądza od powódek E. S. i S. U. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa Wojewody (...) zwrotu poniesionych kosztów postępowania.

( SSO Iwona Wiktorowska)

_______________________

(...)

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powódek E. S. i S. U. wnosił o zasądzenie na rzecz każdej z powódek od pozwanego Skarbu Państwa Wojewody (...) odszkodowania w kwocie po 400.000 zł. na rzecz każdej z powódek. Wnosił on też o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdej z powódek zwrotu poniesionych kosztów postępowania.

Należy dodać, że postanowieniem z dnia 12 czerwca 2012 r. Sąd uznał, że właściwym statio fisci pozwanego Skarbu Państwa w tej sprawie jest Wojewoda (...). Sąd jednocześnie zwolnił z udziału w tej sprawie Prezydenta W..

Pozwany Skarb Państwa, reprezentowany przez Wojewodę (...), zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wnosił o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powódek na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany zarzucał powódkom nie udowodnienie legitymacji czynnej, brak związku przyczynowego i nie udowodnienie poniesionej szkody.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustalił w rozpatrywanej sprawie następujący stan faktyczny.

Jak wynika z zaświadczenia wydanego przez Państwowe Biuro Notarialne w W. rodzice powódek – F. i S. U. byli współwłaścicielami nieruchomości w W., przy ul.(...), nr (...), o powierzchni 664,63 m ². Ich udział w tej nieruchomości wynosił 1/2.

Nieruchomość ta została przejęta najpierw na własność Gminy W., a następnie na własność Państwa, na podstawie art.1 dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze W. (Dz.U.Nr 50, poz.279).

Decyzją Prezydium Rady Narodowej W. z 2 grudnia 1971 r. – na podstawie ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U. Nr 18 z 1961 r., poz.94) - W. i K. małż.H., J. S. oraz J. i S. małż.K. zostało przyznane odszkodowanie w związku z utratą udziałów w nieruchomości w W., przy ul.(...).

Rodzice powódek F. i S. U. zostali pominięci w tej decyzji, mimo, że byli oni, jak już podkreślano, współwłaścicielami tej nieruchomości w 1/2 części.

Rodzice powódek zmarli jeszcze przed wydaniem tej decyzji; F. U. zmarła 21 marca 1947 r., a spadek po niej nabyli zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Żyrardowie z dnia 12 października 1990 r., sygn. (...), mąż S. U. i dzieci K. U., E. S. i S. U. po 1/4 części spadku każde z nich. Natomiast S. U. zmarł 13 września 1967 r., a spadek po nim na podstawie cytowanego wyżej postanowienia Sądu Rejonowego w Żyrardowie nabyły dzieci K. U., E. S. i S. U. po 1/3 części spadku każde z nich.

Decyzja Prezydium Rady Narodowej W. z 2 grudnia 1971 r., decyzją nadzorczą Ministra Infrastruktury z dnia 11 czerwca 2010 r. została uznana za wydaną z naruszeniem prawa.

Biegła W. S. uznała, w wydanej przez siebie opinii z dnia 22 września 2012 r., że 1 m ² nieruchomości w W., przy ul.(...), oscyluje wokół średniej wartości w wysokości 1.303 zł.

Na podstawie poczynionych ustaleń Sąd zważył, co następuje.

Podstawą żądania odszkodowawczego powódek E. S. i S. U. jest wydanie wadliwej decyzji Prezydium Rady Narodowej W. z 2 grudnia 1971 r., która decyzją nadzorczą Ministra Infrastruktury z dnia 11 czerwca 2010 r., została uznana za wydaną z naruszeniem prawa.

Kwestię tę reguluje przepis art.160 k.p.a.

W świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2011 r., sygn.III CZP 112/10, do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonych ostateczną decyzją administracyjną, wydaną przed 1 września 2004 r. – jak w tej sprawie, której wydanie z naruszeniem prawa stwierdzono po tym dniu, ma zastosowanie przepis art.160 k.p.a.

W myśl tego przepisu stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art.156§1 służy roszczenie o odszkodowanie, chyba, że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie.

W tej sprawie, jak już podnoszono, zapadła wadliwa decyzja z 1971 r. i decyzja nadzorcza z 2010 r., stwierdzająca niezgodność tej decyzji z prawem, tym niemniej na gruncie przepisu art.160 k.p.a. warunkiem odpowiedzialności odszkodowawczej za wydanie wadliwej decyzji jest poza tym powstanie szkody i związek przyczynowy między wydaniem wadliwej decyzji a powstaniem szkody.

W tej sprawie brak jest związku przyczynowego pomiędzy wydaniem wadliwej decyzji a powstaniem szkody w postaci utraty części nieruchomości w W., przy ul.(...). Stosując test warunku sine qua non należy uznać, że nawet, gdyby zapadła prawidłowa decyzja wywłaszczeniowa, to powódki jako następcy prawni zmarłych rodziców nie otrzymałyby odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, gdyż nieruchomość tę utraciły już wcześniej na podstawie dekretu z 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze W..

Jednocześnie strona powodowa, na której w myśl przepisu art.6 k.c. ciąży obowiązek dowodowy, nie udowodniła, że zachodzą przesłanki z przepisu art.53 ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U. Nr 18 z 1961 r.,poz.94).

W myśl przepisu art.53 ust.1 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości przepisy tej ustawy stosuje się odpowiednio do odszkodowania za gospodarstwo rolne, sadownicze i warzywnicze na gruntach, które na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze W. przeszły na własność Państwa, jeżeli ich poprzedni właściciele lub następcy prawni tych osób, prowadzący wymienione gospodarstwa, pozbawieni zostaną użytkowania wspomnianych gruntów po wejściu w życie niniejszej ustawy.

Z kolei w myśl przepisu art.53 ust.2 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości przepisy tej ustawy dotyczące odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości stosuje się odpowiednio do domów jednorodzinnych i jednej działki budowlanej pod budowę domu jednorodzinnego, które przejdą po wejściu w życie niniejszej ustawy na własność Państwa na podstawie dekretu powołanego w ust.1.

Skoro strona powodowa nie udowodniła, że nieruchomość po rodzicach powódek należy do jednej z tych kategorii i jednocześnie przeszła na własność Państwa na podstawie dekretu (...) po wejściu w życie ustawy wywłaszczeniowej z 1958 r., to i w tej sytuacji nie można przyjąć istnienia związku przyczynowego pomiędzy wadliwą decyzją z 1971 r. a utratą nieruchomości. Nawet w przypadku podjęcia prawidłowej decyzji o odszkodowaniach, powódki, jako następcy prawni po rodzicach, nie otrzymałyby odszkodowania, skoro nie utraciły one żadnej z kategorii nieruchomości, o jakich mowa w cytowanym przepisie, a własność tych nieruchomości nie przeszła na Państwo na podstawie dekretu (...) dopiero po wejściu w życie ustawy wywłaszczeniowej z 1958 r. I w takim przypadku, nawet w warunkach wydania prawidłowej decyzji o odszkodowaniach, powódki nie uzyskałyby odszkodowania, ponieważ nie spełniają wymogów z art.53 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

Wobec braku związku przyczynowego między wadliwa decyzją a zaistniałą szkodą w każdym z tych przypadków powództwo należało oddalić. Powódki utraciłyby bowiem nieruchomość po rodzicach nawet przy podjęciu prawidłowej decyzji. W tych warunkach podjęcie przez Prezydium Rady Narodowej W. wadliwej decyzji wywłaszczeniowej w 1971 r. nie przyczyniło się do utraty przez nie nieruchomości po rodzicach.

W tej sytuacji badanie szkody i dalszych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej z przepisu art.160 k.p.a. było bezprzedmiotowe. Brak związku przyczynowego między wadliwą decyzją a zaistniałą szkodą był bowiem wystarczający do oddalenia powództwa, niezależnie od spełnienia innych przesłanek odpowiedzialności z przepisu art.160 k.p.a.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z przepisem art.102 k.p.c. Sąd nie obciążył powódek, mimo, że przegrały one ten proces, zwrotem kosztów postępowania na rzecz pozwanego, który proces wygrał. Przemawiają za tym szczególnie uzasadnione powody. Mianowicie powódki z uwagi na nie posiadanie majątku i niskie emerytury nie posiadają środków na pokrycie kosztów przegranego procesu. Dlatego też Sąd w tej sprawie odstąpił od zasady wynikowej rozliczenia kosztów, gdyż w przeciwnym razie zamknąłby powódkom drogę do ochrony sądowej, naruszając konstytucyjne prawo do ochrony sądowej.