Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia del. Anna Bonkowska-Kubek
Protokolant:	Wiktoria Garbacz

po rozpoznaniu w Warszawie w dniu 25 sierpnia 2023 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K. (1), E. K.

przeciwko (...) Bank (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę ewentualnie o zapłatę

oddala powództwo;

ustala, że pozwany wygrał niniejszy spór w całości, w związku z tym powodowie winni ponieść całość kosztów procesu oraz nieuiszczonych kosztów sądowych, zaś szczegółowe wyliczenie tychże kosztów pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt II C 833/19

Uzasadnianie

Pozwem z dnia 6 lipca 2018 r. skierowanym przeciwko (...) Bank (...) Spółka Akcyjna, powodowie S. K. (1) i E. K. wnieśli o:

1. zasądzenie od pozwanego na ich rzecz solidarnie kwoty 26 285,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

2. zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3 617 zł, w razie zaś złożenia spisu kosztów zgodnie z tymże spiesem.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 8 lipca 2008 r. zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego umowę o kredyt hipoteczny nr (...) denominowany kursem franka szwajcarskiego (CHF) ze zmiennym oprocentowaniem, która zawierała w swojej treści zapisy stanowiące klauzule abuzywne. Kwota i waluta kredytu wskazana w umowie kredytowej wynosi wprawdzie 103 260,00 CHF, jednakże powodowie nigdy nie otrzymali od banku ani tej kwoty ani tej waluty franka szwajcarskiego. Zamiast tego kredyt został wypłacony powodom – kredytobiorcom w walucie polskich złotych w kwocie 198 468,94 zł. W umowie brak jest jakichkolwiek zapisów, które pozwalałyby na stwierdzenie, że bank rzeczywiście udostępnił kredytobiorcom określoną kwotę w walucie CHF i że mogli oni dysponować środkami wyrażonymi w tej walucie. Zamiast tego, stosownie do treści § 2 pkt 2 zd. 4 umowy kredytu: wypłata kredytu miała nastąpić w złotych polskich, po przeliczeniu według kursu kupna walut, który miał obowiązywać w banku w dniu wypłaty, zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w pozwanym banku. Wszystkie wypłaty na podstawie abuzywnych zapisów umowy kredytowej rozliczane były kursem franka szwajcarskiego (CHF) tj. po kursie kupna dewiz CHF ustalanym przez pozwany bank – tj. obowiązującym w pozwanym banku, już po zawarciu umowy kredytowej, bowiem w dacie 17 lipca 2008 r.

Powodowie podnieśli, że treść umowy kredytu (...) oraz załączników stanowiących jej integralną część, zawiera nieuzgodnione indywidualnie klauzule abuzywne, które kształtują prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy i jako takie nie wiążą powodów-konsumentów już od chwili zawarcia umowy (ex tunc). Strona powodowa kwestionuje w szczególności uregulowaną w § 2 ust. 2 i § 6 ust. 1 umowy, § 5 ust. 3 umowy kredytu klauzulę waloryzacyjną (denominacyjną), która umożliwia przeliczenie (waloryzację) kredytu według reguł niepodlegających obiektywnej weryfikacji.

Powodowie wskazali, że kwestionowane przez nich postanowienia umowne mają tożsamą treść z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych – prowadzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) pod numerami klauzul abuzywnych: 3178, 3179, 5622, 5743.

Abuzywność postanowień umowy zawartej z konsumentem skutkuje zdaniem powodów stwierdzeniem bezskuteczności umowy. Bezskutecznością objęte są dotychczasowe działania stron podjęte na podstawie abuzywnych zapisów umownych. Uznanie za prawnie wadliwe – abuzywne – umownych mechanizmów przewalutowania kredytu przy braku innych postanowień umownych w tym zakresie, musi prowadzić w świetle dokonanych rozważań do bezskuteczności tych działań i stwierdzenia, że powodowie swoje zobowiązanie powinni od początku spłacać przy zastosowaniu pozostałych postanowień umownych.

Zdaniem powodów przedmiotowa umowa jest też niezgodna z art. 69 prawa bankowego. Pozwany bank bowiem w przedmiotowej umowie nie zobowiązał się do oddania do dyspozycji powodów określonej w umowie kwoty i waluty kredytu – tj. 103 260,00 CHF. Stosownie bowiem do treści umowy kwota kredytu miała być wypłacona kredytobiorcom w złotych.

W tym stanie rzeczy, zdaniem powodów przedmiotowa umowa kredytu, po usunięciu z niej abuzywnych klauzul umownych wskazanych w pozwie nie zawiera jednoznacznej treści essentialia negotii – koniecznej dla umowy kredytu bankowego – nie może być więc wykonywana i jest nieważna z mocy prawa.

Przedmiotowa umowa kredytu narusza przepis prawa statuujący zasadę walutowości wyrażoną w art. 358 § 1 k.c., która obowiązywała w dniu zawarcia przedmiotowej umowy tj. 8 lipca 2008 r.

Powodowie podkreślili, że dla oceny ważności przedmiotowej umowy bez znaczenia jest zawarcie aneksu do umowy kredytu z dnia 28 marca 2012 r., który wszedł w życie z dniem 30 kwietnia 2012 r. W wyniku aneksu nie doszło do wydania powodom środków w walucie obcej CHF ani do nieabuzywnego określenia zasad jego wypłaty; nie usuwa on wadliwości umowy w zakresie wypłaty kwoty i waluty kredytu, ta bowiem została wypłacona 17 lipca 2008 r. i nie została zmieniona aneksem. Aneks ten dotyczył wyłącznie zasad spłaty rat kredytu i miał na celu wyłącznie uniknięcie ponoszenia przez powodów dalszych nieuprawnionych kosztów w wyniku stosowania przez pozwany bank spreadu bankowego

W ocenie powodów klauzulą abuzywną jest także klauzula ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Powodowie kredytobiorcy w wyniku zawarcia zakwestionowanej klauzuli w umowie kredytu nie uzyskali żadnej osobistej ochrony ubezpieczeniowej, którą objęty był wyłącznie bank, zaś powodowie obciążeni zostali obowiązkiem finansowania ryzyka działalności bankowej pozwanego. Ich zdaniem, bank przerzucił w ten sposób ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną przez siebie działalnością bankową na rzecz powodów – tj. konsumentów.

W przypadku, gdyby kredytobiorca okazał się niewypłacalny, czego konsekwencją byłaby wypłata na rzecz pozwanego banku przedmiotowego świadczenia ubezpieczeniowego przez ubezpieczyciela – wówczas kredytobiorcy mimo opłacania składki na wypadek tego zdarzenia ubezpieczeniowego nie otrzymaliby żadnego świadczenia od ubezpieczyciela, co więcej zostałoby wobec nich skierowane także roszczenie regresowe ( pozew k. 2-25v).

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 października 2018 ( data nadania przesyłki poleconej k. 421v) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictw.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że całkowicie błędne jest założenie powodów, że kwota i waluta kredytu podlegały waloryzacji. Umowa kredytu nie dotyczy kredytu indeksowanego do CHF, ale kredytu walutowego, wyrażonego (denominowanego) w CHF, a zatem waluta i kwota kredytu są stałe, określone w CHF.

Zdaniem pozwanego umowa kredytu walutowego, wyrażonego (denominowanego) w CHF mieści się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego w rozumieniu art. 69 prawa bankowego i stanowi jej możliwy wariant w ramach art. 353 ¹ k.c.

Pozwany zwrócił uwagę, że powodowie przy każdej racie decydowali w jakiej walucie chcą dokonywać spłaty kredytu – już od daty zawarcia umowy kredytu mogli oni bowiem, za zgodą banku dokonywać spłaty w walucie kredytu. Powodowie jednak, do czasu zawarcia aneksu nr 2 do umowy kredytu nie wyrazili jednak woli spłaty kredytu w jego walucie.

Zdaniem pozwanego, powodowie nie sprostali ciążącemu na nich obowiązkowi wykazania, że zakwestionowane postanowienia spełniają przesłanki z art. 385 ¹ §1 k.c.

Pozwany podkreślił, że nawet klauzule całkowicie tożsame z wpisanymi do rejestru (co jednak w niniejszej sprawie nie ma miejsca) powinny być przedmiotem odrębnej kontroli, a więc nie są objęte prawomocnością materialną, o ile stosowane są przez przedsiębiorcę innego niż pozwany w sprawie w której zapadł wyrok skutkujący wpisem klauzuli do rejestru.

Kwestionowane przez powodów postanowienia zostały z nimi indywidualnie uzgodnione. Wyraziła na nie zgodę działająca w ich imieniu pełnomocnik, która złożyła swój podpis na umowie kredytu. Bank w żadnym razie nie mógł wpłynąć na decyzję co do zawarcia przez powodów umowy kredytu i aneksów do niej. Logicznym jest zdaniem pozwanego, że gdyby powodowie nie godzili się na warunki zaproponowane w umowie kredytu, to jako racjonalnie działający konsumenci nie umocowaliby swojego pełnomocnika do podpisania w ich imieniu umowy kredytu.

Mając równocześnie ofertę kredytu w złotych, powodowie podjęli świadomą decyzję, że kredyt walutowy, wyrażony (denominowany) w CHF, jest dla nich atrakcyjny. Dlatego też zarzuty wobec umowy kredytu, które powodowie formułują obecnie, nie zasługują na aprobatę Sądu, jako że wynikają one nie z wadliwej konstrukcji umowy kredytu, ale ze wzrostu kursu CHF. Ponadto w samej umowie kredytu zawarto oświadczenie wskazujące, że powodowie są świadomi ryzyk związanych z zaciąganym kredytem.

Zmiana kursu waluty, która nie wpływa na zwiększenie się zobowiązania powodów, jest normalnym zjawiskiem ekonomicznym które powodowie powinni antycypować i o którego skutkach byli wielokrotnie pouczani przez bank.

Bank nie może ustalać kursów walut w sposób dowolny i niekontrolowany ani w wysokości niepowiązanej z kursami stosowanymi na rynku, ponieważ może wówczas nie zawrzeć odpowiedniej liczby transakcji. Nie może również ustalić jednego rodzaju kursu na poziomie nierynkowym, ponieważ wówczas albo nie znajdzie kontrahentów (gdy jego kurs będzie mniej korzystny od rynkowego), albo będzie zawierał te transakcje ze stratą (gdy jego kurs będzie znacznie korzystniejszy od rynkowego – gdyż wówczas będzie kupował zbyt drogo bądź sprzedawał za tanio). Pozwany stoi na stanowisku, że stosowane przez niego kursy są rynkowe i nie odbiegają od kursów ustalanych przez inne banki. Co więcej, tabela kursów jest ustalana jednokrotnie na dany dzień, a przewidziane w niej kursy walut mają zastosowanie do setek transakcji zawieranych przez bank tego dnia. W konsekwencji bank, ustalając kursy walut, nie czyni tego indywidualnie wobec powodów, lecz globalnie wobec wszystkich swoich kontrahentów. Jego działania nie są zatem nakierowane na określenie indywidualnych zobowiązań.

Pozwany wskazał, że interesów powodów nie naruszały także postanowienia dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Powodowie oczekiwali od banku kredytu w wysokości 100 % planowanej inwestycji – nie zaoferowali wkładu własnego poprzez samodzielną wpłatę własnych środków ani innego jego zabezpieczenia. Gdyby nie ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, powodowie nie uzyskaliby finansowania inwestycji na oczekiwanym poziomie. Wysokość opłaty za ubezpieczenie niskiego wkładu własnego stanowi przy tym wartość pozostającą w proporcji do kwoty niskiego wkładu własnego podlegającemu ubezpieczeniu – 3,8 %. Wysokość opłaty została wprost określona w pkt 13 tabeli umowy kredytu.

Zdaniem pozwanego mowa kredytu jest zgodna z art. 69 prawa bankowego i zawiera wszystkie niezbędne elementy, w tym w szczególności kwotę i walutę kredytu ( odpowiedź na pozew k. 174-261)

W piśmie z dnia 4 czerwca 2019 r. ( data nadania przesyłki poleconej k. 730), pozwany w całości podtrzymał stanowisko dotychczas wyrażone w sprawie, wnosząc o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego wskazując, że wniosek o oddalenie powództwa obejmuje wszystkie roszczenia powodów (w tym roszczenie ewentualnie o ustalenie nieważności umowy kredytu).

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że w jego ocenie powodowie zawierając przedmiotową umowę nie działali jako konsumenci; celem nabycia kredytowanej nieruchomości był bowiem jej wynajem, tak samo jak w przypadku pozostałych dwóch nieruchomości, które zostały sfinansowane kredytami udzielonymi przez pozwany bank w tym samym dniu.

W dniu 8 lipca 2008 r. powodowie działali przez pełnomocnika M. K., która zawarła w imieniu powodów z bankiem trzy umowy kredytu na zakup trzech różnych lokali mieszkalnych w G.. Co więcej, powodowie w dniu zawarcia umowy kredytu przebywali i zarobkowali w Irlandii. Wreszcie, adresy powodów wskazane w pozwie i w replice świadczą o tym, że powodowie nie zamieszkują w żadnym z lokali nabytych na podstawie umów kredytu.

Pozwany dodał, że jak wynika z rachunku bankowego powoda S. K. (1) powodowie wynajmowali nieruchomości sfinansowane kredytami udzielonymi przez bank. Na rachunek ten regularnie wpływały przelewy tytułem zapłaty czynszu za wynajem danego lokalu - w przypadku części przelewów najemcy wprost wpisywali adres wynajmowanego lokalu i były to lokale, których zakup powodowie sfinansowali udzielonymi przez bank kredytami – nie tylko lokale w G., ale również we W.. Z historii rachunku wynika również, że od początku celem powodów był wynajem lokali – po udzieleniu kredytów. Powodowie zajęli się remontem, zakupem mebli i urządzeń do lokali.

Okoliczność wynajmu co najmniej 4 mieszkań pozwala zdaniem pozwanego na stwierdzenie, że powodowie dokonali zakupu przedmiotowych nieruchomości nie w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, ale wyłącznie na cele zarobkowe. Tezę tą potwierdza również fakt, że powodowie czynili nakłady celem ulepszenia czy też zakupu nowych urządzeń do wynajmowanych lokali, jak również prawdopodobnie również zamieszczali ogłoszenia wynajmu lokali takich portalach internetowych jak otodom.pl.

Niezależnie od powyższego pozwany stwierdził, że powodom nie przysługuje interes prawny w dochodzeniu ustalenia nieważności umowy m.in. dlatego, że wyrok rozstrzygający roszczenie powodów o ustalenie nie zakończy sporu istniejącego pomiędzy stronami ani nie zapobiegnie powstawaniu sporów w przyszłości, ale skomplikuje sytuację prawną i faktyczną stron, w tym stan rozliczeń ( pismo pozwanego k. 619-701)

W piśmie z dnia 4 stycznia 2022 r. ( data nadania przesyłki poleconej k. 1138v), powodowie dokonali modyfikacji powództwa wskazując, że obecnie wnoszą o:

ustalenie przez Sąd nieważności umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 8 lipca 2008 r. pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego;

zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 57 888,35 zł oraz kwoty 24 376,92 CHF wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi:

od kwoty 26 285,18 zł od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 31 603,17 zł od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 24 376,92 CHF od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty.

zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 17 124,71 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty;

wyłącznie w razie nie podzielenia poglądu co do solidarności czynnej powodów powodowie w ramach roszczenia ewentualnego wnieśli o zasądzenie ww. kwot z pkt. 2 petitum, to jest zasądzenie od pozwanego na rzecz:

- powoda S. K. (1) kwoty:

a) 28 944,17 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 13 142,59 zł od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 15 801,58 zł od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty;

b) 12 188,46 CHF od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty

- powódki E. K. kwoty:

c) 28 944,17 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 13 142,59 zł od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 15 801,58 zł od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty

d) 12 188,46 CHF od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty

W uzasadnieniu swojego stanowiska powodowie wskazali, że w związku z ewolucją i stabilizacją orzecznictwa sądowego w sprawach podobnych, jak i koniecznością dalszego wykonywania zawartej umowy kredytu pod rygorem jej wypowiedzenia i wszczęcia egzekucji z nieruchomości powodowie rozszerzyli powództwo, wnosząc o zasądzenie dalszych kwot uiszczonych do nieważnej umowy kredytu.

Biorąc pod uwagę, że powodowie przed zawarciem małżeństwa zapłacili ze wspólnego rachunku bankowego na rzecz pozwanego banku od 2008 r. w sumie kwotę 57 888,35 zł oraz kwotę 24 376,92 CHF wpłaconych pozwanemu od dnia 4 maja 2012 r. do dnia 3 kwietnia 2018 r. zasadne jest żądanie zasądzenia kwot zapłaconych pozwanemu do dnia 4 kwietnia 2018 r. solidarnie. Biorąc zaś pod uwagę, że powodowie zawarli związek małżeński w dniu 4 kwietnia 2018 r. a w ich małżeństwie obowiązuje reżim wspólności ustawowej łącznej, zasadne jest żądanie zasądzenia kwot zapłaconych pozwanemu od dnia 4 kwietnia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. łącznie (wspólność łączna) ( pismo powodów k. 1088-1120).

W piśmie z dnia 30 sierpnia 2022 r. ( data nadania przesyłki poleconej k. 1303), pozwany wskazał, ze w pełni podtrzymuje stanowisko wyrażone dotychczas w niniejszej sprawie, tj. wszystkie twierdzenia, zarzuty i wnioski zgłoszone przez pozwanego, a w szczególności wniosek o oddalenie powództwa w całości – w tym w jego zmodyfikowanym kształcie.

W zakresie roszczenia o zapłatę pozwany stwierdził, że roszczenia odsetkowe powodów są bezpodstawne. O tak sformułowanych roszczeniach pozwany dowiedział się dopiero w dacie doręczenia odpisu pisma powodów – nie mógł więc pozostać w opóźnieniu z ich spełnieniem od dnia 30 lipca 2018 r. (w zakresie kwoty 26 285,18 zł) ani od dnia 1 lutego 2022 r. (w zakresie pozostałych kwot) ( pismo pozwanego k. 1220-1234).

W piśmie z dnia 5 czerwca 2023 r. ( data nadania przesyłki poleconej k. 3608), pozwany podniósł zarzut zatrzymania świadczenia spełnionego przez powodów na rzecz banku, które miałoby podlegać zwrotowi na wypadek stwierdzenia przez tut. Sąd, że sporna umowa kredytu jest nieważna (trwale bezskuteczna) - do czasu zaofiarowania przez powodów zwrotu świadczenia spełnionego przez bank na ich rzecz w postaci zapłaty 196 484,25 zł tytułem środków wypłaconych przez bank na podstawie spornej umowy kredytu albo zabezpieczenia roszczenia o zwrot tej kwoty

Pozwany wskazał, że realizacja prawa zatrzymania nastąpiła poprzez złożenia przez bank oświadczenia o charakterze materialnoprawnym z dnia 20 marca 2023 r., które zostało doręczone na aktualny adres E. K. w dniu 23 marca 2023 r. oraz na aktualny adres S. K. (1) w dniu 23 marca 2023 r.

Jednocześnie pozwany wniósł aby w przypadku zasądzenia na rzecz powodów dochodzonych od banku roszczeń pieniężnych, w sentencji wyroku tut. Sądu zostało zawarte zastrzeżenie, że wykonanie zasądzonego świadczenia będzie uzależnione od jednoczesnego spełnienia świadczenia wzajemnego należnego pozwanemu w wysokości 196 484,25 zł tytułem środków wypłaconych przez bank na podstawie umowy kredytu albo zabezpieczenia roszczenia o zwrot tej kwoty ( pismo pozwanego k. 3589-3593).

Do czasu zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie ( protokół rozprawy k. 3638-3639v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2008 r. powodowie E. K. i S. K. (1) mieszkający na stałe w Irlandii podjęli decyzję o zakupie trzech lokali mieszkalnych w Polsce. Przyjechali w tym celu do kraju i skontaktowali się z doradcą kredytowym, który przedstawił im ofertę kredytów w CHF. Doradca poinformował powodów o możliwości zawarcia umowy przez pełnomocników pod warunkiem złożenia przez powodów podpisów pod oświadczeniami o ryzyku związanym z umowami kredytów w walucie obcej. Doradca zapewniał powodów o stabilności waluty CHF nie przedstawiając im jednak szczegółowych danych na temat kursu tej waluty. Powodom nie wyjaśniono pojęcia spread ani LIBOR. Nie mieli świadomości, że istnieje możliwość negocjacji jakichkolwiek postanowień umowy. Powodowie udzielili pełnomocnictwa M. K. i S. K. (1) do działania w ich imieniu w kontaktach z pozwanym bankiem ( przesłuchanie świadka M. K. k. 940-945, przesłuchanie świadka J. K. (1) k. 945-948, przesłuchanie powódki E. K. k. 1442v-1444v, przesłuchanie powoda S. K. (1) 1445-1446).

W dniu 23 czerwca 2008 r. działający w imieniu E. K. i S. K. (2) J. K. (2) złożył wniosek kredytowy, w którym wnioskował o przyznanie kredytu w kwocie 207 000,00 zł w walucie CHF na okres 360 miesięcy. Kredyt miał być udzielony na zakup mieszkania/domu na rynku wtórnym przy ul. (...) w G.. Zabezpieczeniem kredytu miały być hipoteka kaucyjna zwykła, cesja polisy ubezpieczeniowej i pełnomocnictwo do rachunku. Przejściowym zabezpieczeniem kredytu miało być ubezpieczenie pomostowe kredytu.

Powód S. K. (2) wskazał, że posiada wykształcenie wyższe magisterskie i jest zatrudniony w (...) w branży budownictwo/architektura. Oświadczył, że jego miesięczny dochód netto wynosi (...) zł.

Powódka E. K. wskazała, że posiada wykształcenie wyższe magisterskie i jest zatrudniona w (...) Ltd w branży budownictwo/architektura. Oświadczyła, że jej miesięczny dochód netto wynosi (...) zł.

Powodowie wśród swojego majątku wymienili m.in. nieruchomości o wartości (...) zł (307-311).

W „Informacji o zobowiązaniach względem banków – kredyt mieszkaniowy/konsolidacyjny” powodowie wskazali, że posiadają zobowiązania – kredyt mieszkaniowy w banku (...) S.A. na kwotę 67 426,43 EUR oraz kredyt mieszkaniowy w (...) Bank (...) S.A. na kwotę 124 758 CHF ( wniosek kredytowy k. 307-311, informacja o zobowiązaniach względem banków k. 316-319).

Do wniosku kredytowego zostały załączone podpisane przez powodów oświadczenia, że po zapoznaniu się z przedstawionymi przez bank warunkami udzielania kredytu mieszkaniowego, zarówno w złotych, jak i walucie CHF i symulacjami wysokości płaconych rat zarówno w złotych, jak i w ww. walucie obcej, są świadomi ryzyka kursowego związanego z zaciągnięciem kredytu/pożyczki w walucie obcej, mogącego mieć wpływ na wysokość płaconej przez nich raty kredytu/pożyczki w okresie kredytowania i decydują się na zaciągnięcie kredytu mieszkaniowego w walucie CHF ( oświadczenie k. 314).

Powodowie podpisali również oświadczenie, że zostali poinformowani przez bank o ryzyku związanym z oprocentowaniem kredytu mieszkaniowego zmienną stopą procentową oraz, że są świadomi ponoszenia tego ryzyka w przypadku zaciągnięcia w/w kredytu oprocentowanego zmienną stopą procentową ( oświadczenie k. 313).

W dniu 8 lipca 2008 r. S. K. (1) i E. K. zawarli z (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. umowę kredytu (...). Na jej podstawie bank udzielił powodom kredytu w kwocie 103 260 CHF, który wypłacony miał zostać jednorazowo (pkt 2 Tabeli umowy).

Kredyt spłacony miał zostać w 360 miesięcznych równych ratach, ostateczny termin spłaty ustalono na 4 sierpnia 2038 r. (pkt 3 i 6 Tabeli umowy). Oprocentowanie kredytu w dniu sporządzenia umowy było zmienne w wysokości 3,80% w stosunku rocznym, w tym marża banku 1% (pkt 5 Tabeli umowy). Jednorazowa prowizja od udzielenia kredytu wynosiła 1% kwoty kredytu, minimum 300 zł (pkt 7 umowy). Kredyt przeznaczony miał zostać na zakup mieszkania na rynku wtórnym oraz refinansowanie zadatku (pkt 8 i 10 Tabeli umowy).

Zabezpieczeniem kredytu przewidzianym w umowie było m.in. hipoteka kaucyjna do kwoty 154 890,00 CHF na zabezpieczenie kredytu oraz odsetek i kosztów, hipoteka łączna umowna na nieruchomościach wymienionych w pkt 10 Tabeli, cesja praw z polisy ubezpieczeniowej od ognia i innych zdarzeń losowych, weksel in blanco oraz pełnomocnictwo do rachunku w Banku (pkt 11-12 Tabeli umowy).

W pkt 19 Tabeli umowy wskazano koszty kredytu obowiązujące na dzień zawarcia umowy. Wskazano, że rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosi 4,04%, a całkowity koszt kredytu przy określonym w pkt 5 Tabeli oprocentowaniu, spłatach terminach określonych w umowie kredytu i kursie wymiany 1 CHF=2,0899 zł wynosi w dacie zawarcia umowy 149 219,84 zł, w tym: odsetki 149 219,84 zł, prowizja 2 158,03 zł, koszty ustanowienia zabezpieczeń określonych w pkt. 11, 12 i 13 Tabeli oraz pozostałe koszty 2 169,57 zł. Koszt ubezpieczenia nieruchomości kredytowanej jest uzależniony od zakresu ubezpieczenia i oferty cenowej towarzystw ubezpieczeniowych i wynosi około 0,15% wartości nieruchomości za każdy rok trwania ochrony ubezpieczeniowej. Łączna kwota wszystkich kosztów związanych z udzieleniem kredytu wynosi 151 389,41 zł.

W pkt. 20 ppkt. 1 Tabeli umowy ustalono, że zgodnie z § 4 ust. 10 umowy bank podwyższy oprocentowanie określone w pkt 5 Tabeli umowy o 1,2 p.p. w skali roku. W systemie rat równych rata spłaty kredytu ulegnie odpowiedniemu dopasowaniu zgodnie z § 5 ust. 5 pkt 3 umowy. W pkt 20 ppkt 5 Tabeli umowy wskazano, że wypłata kredytu nastąpi w bezpośrednio na rachunek sprzedającego, na podstawie aktu notarialnego umowy sprzedaży, celem całkowitej zapłaty za nieruchomość.

Zgodnie z Warunkami umowy (§ 2 ust. 2) kwota kredytu miała być wypłacona kredytobiorcy jednorazowo lub w transzach zgodnie z zapisami pkt 2 Tabeli umowy oraz harmonogramem wypłat stanowiącym Załącznik nr 1 do Umowy, po spełnieniu warunków do wypłaty kredytu/transz kredytu, na podstawie dyspozycji kredytobiorcy. Zmiana harmonogramu wypłat w okresie określonym w pkt. 2 tabeli umowy w zakresie terminu wypłaty kredytu/transz oraz ich wysokości następuje za zgodą Banku na podstawie jednostronnej dyspozycji kredytobiorcy i nie wymaga zawarcia aneksu do Umowy. Wypłata kredytu/transzy kredytu następuje w terminie wskazanym w zleceniu wypłaty, o ile zlecenie wypłaty wraz z dokumentami potwierdzającym spełnienie warunków do wypłaty kredytu/transzy kredytu zostanie złożone na 2 dni robocze, a w przypadku konieczności dokonania przez Bank kontroli inwestycji, na 7 dni roboczych przed planowaną datą uruchomienia kredytu/transzy kredytu. Kwota kredytu będzie wypłacona kredytobiorcy w złotych. Do przeliczenia kredytu na złote bank zastosuje kurs kupna CHF opublikowany w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A.” obowiązujący w Banku w dniu wypłaty kredytu lub jego transzy. Za zgodą banku kredyt może zostać wypłacony również w CHF lub innej walucie. Jeżeli kredytobiorca nie dotrzymałby warunków udzielenia kredytu lub utraciłby zdolność kredytową wówczas bank może wypowiedzieć umowę lub obniżyć kwotę przyznanego kredytu, jeżeli nie został on wypłacony w całości.

W myśl § 2 ust. 4 Warunków umowy, w przypadku kredytu przeznaczonego na nabycie nieruchomości kredytowanej kwota kredytu miała zostać wypłacona kredytobiorcy poprzez przelew tej kwoty na rachunek bankowy sprzedającego wskazany w umowie sprzedaży nieruchomości kredytowanej zawartej pomiędzy kredytobiorcą a sprzedającym, określony w pkt 14 tabeli bądź na rachunek bankowy dewelopera wskazany w przedwstępnej umowie nieruchomości kredytowanej zawartej pomiędzy kredytobiorcą, a deweloperem, określony w pkt 14 tabeli, z zastrzeżeniem ust. 5. Bank miał dokonać przelewu tej kwoty natychmiast po spełnieniu warunków wypłaty kredytu. Jeżeli kwota wypłaconego kredytu lub suma wypłacanych transz kredytu nie zamknęłaby w pełni kwoty transakcji, np. wskutek powstałych różnic kursowych, kredytobiorca zobowiązany był do przelania brakującej kwoty na rachunek bankowy sprzedającego lub dewelopera określony w pkt 14 tabeli umowy. W przypadku, gdy kwota wypłaconego kredytu uległaby zwiększeniu np. na skutek powstałych różnic kursowych, bank dokonać miał przelewu nadwyżki środków na rachunek wskazany przez kredytobiorcę w dyspozycji wypłaty kredytu.

W § 2 ust. 5 określono zaś, że jeżeli kwota przelana na rachunek bankowy sprzedającego lub dewelopera będzie stanowić tylko część kredytu udzielonego kredytobiorcy, wówczas pozostała do wypłaty część kredytu wypłacona na rachunek wskazany przez kredytobiorcę w dyspozycji wypłaty kredytu.

Zgodnie z § 3 Warunków umowy, od przyznanego kredytobiorcy kredytu bankowi przysługuje prowizja określona w pkt 7 tabeli. Prowizja ta miała być potrącona przez bank w całości przy wypłacie kredytu lub jego pierwszej transzy.

W § 4 Warunków umowy zawarto zapisy dotyczące oprocentowania kredytu. Kredyt może być oprocentowany według zmiennej lub stałej stopy procentowej w zależności od wyboru kredytobiorcy, dokonanego spośród możliwości zawartych w aktualnie obowiązującej ofercie Banku (§ 4 ust. 1). Zgodnie z § 4 ust. 5 stopa zmiennego oprocentowania stanowiła sumę 3-miesięcznej stawki LIBOR dla CHF i stałej w całym okresie kredytowania marży, w wysokości określonej w punkt 5 Tabeli. Stopa zmiennego oprocentowania miała być zmieniana przez Bank w pierwszym dniu Okresu Obowiązywania Zmiennej Stopy Procentowej. Wysokość tej stopy obliczona miała być, jako suma 3-miesięcznej stawki LIBOR dla CHF stosowanej dla kredytów trzymiesięcznych na rynku międzybankowym z wtorku lub czwartku poprzedzającego datę zmiany oprocentowania – w zależności, który z tych dni (wtorek lub czwartek) następuje bezpośrednio przed datą zmiany – i marży banku w wysokości określonej w pkt 5 tabeli. Zmiana stopy procentowej wynikającej ze zmiany stawki LIBOR dla CHF miała nie stanowić zmiany umowy.

W myśl § 5 ust. 1 warunków umowy kredytu – kredyt miał być spłacany w ratach miesięcznych – równych lub malejących w zależności od wyboru kredytobiorcy w punkcie 6 tabeli umowy. Pierwsza rata spłaty kredytu płatna była w dniu płatności raty po upływie jednego miesiąca od wypłaty kredytu lub pierwszej jego transzy. Po wypłacie kredytu lub jego pierwszej transzy bank poinformuje kredytobiorcę o wysokości pierwszej raty kredytu oraz terminie jej płatności. O wysokości kolejnych rat oraz o terminach ich płatności bank poinformował w miesięcznych zestawieniach (§ 5 ust. 3). W systemie rat równych kredyt spłacany będzie w miesięcznych równych ratach, z wyjątkiem ostatniej raty oraz rat, w których naliczone odsetki przewyższają kwotę raty równej. W przypadku zmiany oprocentowania, o którym mowa w § 4 rata pozostanie na niezmienionym poziomie, a odpowiednim dopasowaniem ulegnie okres spłaty kredytu z zastrzeżeniem ust. 5 (§ 5 ust. 4). W § 5 ust. 5 Warunków umowy ustalono natomiast, że w systemie rat równych wysokość raty, może ulec zmianie jeżeli zmianie ulegnie termin wypłaty kredytu; wypłata kredytu będzie następować w transzach; w okresie obowiązywania podwyższonego oprocentowania; w przypadku wcześniejszej spłaty części kredytu; jeżeli stopa procentowa kredytu zostanie zmieniona zgodnie z § 4 w taki sposób, że terminy płatności rat przy dotychczasowej jej wysokości wykroczyłyby poza okres kredytowania określony w pkt 3 tabeli umowy.

Stosownie do postanowień § 6 ust. 1 Warunków umowy spłata kredytu następować będzie poprzez obciążanie na rzecz Banku rachunku bankowego kredytobiorcy kwotą w złotych stanowiącą równowartość bieżącej raty w CHF, zadłużenia przeterminowanego i innych należności banku w CHF obliczonych przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A. obowiązującego w banku na dwa dni robocze przed terminem każdej spłaty kwoty kredytu. Kredytobiorca zobowiązał się zapewnić wpływ środków pieniężnych na rachunek banku kredytobiorcy w wysokości pokrywającej się z należnością banku najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień ich płatności. Jeżeli bank prowadzący rachunek bankowy odmówiłby obciążania tego rachunku wówczas bank miał prawo do ponawiania obciążeń rachunku bankowego kwotą bieżącej raty powiększoną o zadłużenie przeterminowane oraz inne należności aż do momentu spłaty wszystkich należności Banku. Za zgodą Banku kredytobiorca mógł dokonywać spłat kredytu także w CHF lub innej walucie.

Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy kredytobiorca mógł po dokonaniu wypłaty kredytu, złożyć wniosek o dokonanie zmiany waluty kredytu udzielonego w CHF na walutę oferowaną w banku dla kredytów mieszkaniowych. Zmiany waluty strony dokonywały w formie pisemnego aneksu. W aneksie o zmianie waluty strony ustalają również wysokość oprocentowania dla kwoty kredytu, przeliczonej na nowo wybraną walutę. Przeliczenie kwoty kredytu oraz należnego oprocentowania, prowizji, kosztów i opłat na nowo wybraną walutę następowało w dniu zmiany umowy kredytu według kursu właściwego dla danego rodzaju transakcji (sprzedaży albo zakupu przez bank waluty obcej) przy zastosowaniu kursów opublikowanych w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A.”. Na mocy § 7 ust. 2 bank uzależniał zgodę na zmianę waluty pozytywną oceną zdolności kredytobiorcy do spłaty kredytu we wskazanej przez niego walucie oraz od zapewnienia przez kredytobiorcę dalszej skuteczności ustanowionych zabezpieczeń kredytu w taki sposób, by w tym samym stopniu zabezpieczały spłatę kredytu wraz z odsetkami i kosztami.

W myśl § 8 ust. 1 Warunków umowy kredytobiorca miał możliwość do wcześniejszej spłaty kredytu w całości lub w części przed terminem ustalonym w umowie. Kwota podlegająca wcześniejszej spłacie winna zostać uiszczona w złotych na rachunek banku wskazany w pkt 17 tabeli. Wpłacona kwota zostanie przeliczona na CHF przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A”, obowiązującego w banku w dniu jej wpływu. Za zgodą banku wcześniejsza spłata może być dokonana również w CHF lub w innej walucie.

§ 9 ust. 3 Warunków umowy stanowił, że spłatę zadłużenia przeterminowanego uznaje się za dokonaną w dniu wpływu kwoty zadłużenia przeterminowanego na rachunek Banku wskazany w pkt. 16 Tabeli umowy. Kwota zasłużenia przeterminowanego winna zostać wpłacona w złotych na rachunek Banku. Kwota ta zostanie przez bank przeliczona na CHF przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A” obowiązującego w dniu wpływu kwoty zadłużenia przeterminowanego na rachunek banku. Za zgodą Banku spłata zadłużenia przeterminowanego mogła zostać dokonana w walucie CHF lub w innej walucie.

W § 14 ust. 1 Warunków umowy kredytobiorca potwierdził odbiór Tabeli Prowizji i Opłat oraz Regulaminu i uznał go za wiążący we wszystkich sprawach nieuregulowanych umową.

W § 14 ust. 6 kredytobiorca oświadczył, że jest świadomy dodatkowego ryzyka, jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (ryzyko kursowe) oraz, iż w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, w jakiej został udzielony kredyt, zarówno kwota w złotych stanowiąca równowartość kwoty kredytu w walucie kredytu, jak i kwota w złotych stanowiąca równowartość raty w walucie, w jakiej został udzielony kredyt, ulegną zwiększeniu. W § 14 ust. 7 kredytobiorca oświadczył, że jest świadomy dodatkowego ryzyka, jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu oprocentowanego zmienną stopą procentową oraz, iż w przypadku niekorzystnej zmiany 3 miesięcznej stawki LIBOR dla CHF, rata kredytu ulegnie zwiększeniu.

W § 15 ust. 4 ustalono, iż w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (umowa kredytu – k. 36-41).

Pełnomocnik powodów M. K. otrzymał do podpisu dokument umowy już podpisany przez przedstawicieli banku. Przeczytała go, lecz nie wszystkie postanowienia były dla niej jasne. Nie zadawała żadnych pytań, uznając, że treść umowy została już uzgodniona z powodam ( przesłuchanie świadka M. K. k. 940-945).

W dniu 17 lipca 2008 r. E. K. i S. K. (1) złożyli zlecenie wypłaty kredytu (zlecenie wypłaty kredytu k. 359)

W dniu wypłaty pierwszej transzy w dniu 17 lipca 2008 r. z wypłaconej kwoty kredytu została pobrana prowizja przygotowawcza (1,00%) w wysokości 1 032,60 CHF oraz opłata stanowiąca koszt ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w wysokości 784,76 CHF. Kwota kredytu została wypłacona w dwóch transzach – obie w dniu 17 lipca 2008 r. w kwotach:

- 87 252,83 CHF tj. 169 000,00 zł (po przeliczeniu po kursie kupna dewiz dla kredytów mieszkaniowych dla waluty CHF z dnia 17 lipca 2008 r., tj. 1,9369) na wskazany rachunek bankowy;

- 14 189,81 CHF, tj. 27 484,24 zł (po przeliczeniu po kursie kupna dewiz dla kredytów mieszkaniowych dla waluty CHF z dnia 17 lipca 2008 r., tj. 1,9369) na wskazany rachunek bankowy (zaświadczenie k. 52, potwierdzenie złożenia dyspozycji wypłaty k. 362-366)

Dnia 17 grudnia 2009 r. strony zawarły Aneks nr 1 do przedmiotowej umowy kredytu. W myśl § 1 aneksu na wniosek kredytobiorców powrócono do pierwotnego terminu spłaty kredytu. Ostateczna data spłaty kredytu została ustalona na dzień 4 sierpnia 2038 r. ( aneks nr 1 k. 370)

Dnia 22 marca 2012 r. powodowie złożyli pozwanemu wniosek o zmianę warunków umowy oraz o zmianę rachunku. Wnieśli o zmianę rachunku bankowego z którego realizowane są spłaty rat przedmiotowego kredytu z rachunku prowadzonego w walucie PLN na rachunek kredytu wskazany w umowie kredytu. Jednocześnie powodowie oświadczyli, że zostali poinformowani, że bank dokona zmiany rachunku bankowego z którego pobierane są przez bank bieżące raty kredytu/pożyczki w datach ich wymagalności na inny wskazany przez nich rachunek bankowy zgodnie z powyższą dyspozycją po podpisaniu przez powodów stosownego Aneksu oraz udzielenia bankowi pełnomocnictwa do nowego rachunku bankowego oraz, że w przypadku podpisania aneksu do umowy przez strony umowy do 7 dni przed dniem płatności raty kredytu, zmiana rachunku przeznaczonego do spłat rat kredytu będzie obowiązywała do kolejnej raty ( wniosek k. 372).

Dnia 4 grudnia 2006 r. powodowie reprezentowani przez J. K. (1) zawarli z pozwanym umowę kredytu nr (...) na kwotę 132 200,00 CHF. Celem kredytu było sfinansowanie zakupu mieszkania na rynku wtórnym położonego przy ul. (...) we W. ( umowa k. 321-332)

W dniu zawarcia umowy kredytu objętej niniejszym postępowaniem powodowie reprezentowani przez M. K. zawarli z pozwanym także dwie inne umowy kredytu hipotecznego:

nr (...) na kwotę 149.650,00 CHF w celu sfinansowania zakupu mieszkania na rynku wtórnym – lokalu przy ul. (...) w G. oraz refinansowania zadatku;

nr (...) na kwotę 103.260,00 CHF w celu sfinansowania zakupu mieszkania na rynku wtórnym – lokalu przy ul. (...) w G. oraz refinansowania zadatku.

Umowy te, z wyjątkiem kwot udzielonego kredytu oraz danych dotyczących nieruchomości miały tożsamą treść z umową (...)objętą niniejszym postępowaniem ( umowy kredytu k. 703-727).

Powodowie od 2004 r. do chwili obecnej na stałe mieszkają w Irlandii. Powodowie nigdy nie zamieszkali w żadnym z lokali sfinansowanych kredytami zaciągniętymi u pozwanego. ( przesłuchanie świadka M. K. k. 940-945, przesłuchanie świadka J. K. (1) k. 945-948, przesłuchanie powódki E. K. k. 1442v-1444v).

W dniu zawarcia przedmiotowej umowy kredytu, powodowie byli właścicielami lokalu przy ul. (...) we W., zakupionego w 2005 r. za środki pochodzące z kredytu bankowego, powiązanego z walutą euro ( przesłuchanie powódki E. K. k. 1442v-1444v).

Powodowie wynajmowali lokale mieszkalne zakupione za środki pochodzące z kredytów zaciągniętych w pozwanym banku. Lokal przy ul. (...) był wynajmowany już w 2008 r. ( przesłuchanie świadka M. K. k. 940-945, historia rachunku bankowego na płycie CD k. 729).

Dnia 4 kwietnia 2018 r. powodowie zawarli związek małżeński. Pozostają odtąd w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej ( odpis skrócony aktu małżeństwa k. 1129-1129v, przesłuchanie powódki E. K. k. 1442v-1444v).

W okresie od września 2008 r. do grudnia 2021 r. powodowie wpłacili na rzecz pozwanego banku łączną kwotę 56 308,47 zł tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, co przeliczono do kwoty 18 264,35 CHF kursem sprzedaży CHF/PLN z tabel DB obowiązującym na dwa dni robocze przed terminową spłatą raty oraz z dnia spłaty po terminie.

Kursy sprzedaży CHF/PLN z tabel pozwanego banku wykazywał współzależność z kursami średnimi/sprzedaży z tabel NBP, dla których współczynnik korelacji wynosi 0,995 (przy maksymalnym = 1,0)

W okresie od września 2008 r. do grudnia 2021 r. łączna kwota rat kredytowych spłacanych przez powodów w PLN wynosiła 18 264,35 CHF w walucie zadłużenia, co po przeliczeniu kursem sprzedaży CHF/PLN z tabel DB stanowiło kwotę 56 308,47 zł, natomiast po przeliczeniu kursem sprzedaży CHF/PLN z tabel NBP stanowiłoby kwotę 54 442,27 zł. Różnica stanowiłaby nadpłatę w wysokości 1 866,20 zł, która wynosi 3,43 %, a zatem raty przeliczane kursem sprzedaży CHF/PLN z tabel DB nie odbiegały rażąco od rat naliczonych według kursów sprzedaży z tabel NBP.

Kursy walut ustalane przez pozwany bank w tabeli kursowej miały charakter rynkowy, bowiem bazowały na uśrednionych cenach transakcyjnych na rynku walutowym, do których doliczano kilkuprocentowy spread, który w latach 2008-2020 wynosił średnio 5,22 %.

Uśredniony kurs kupna CHF/PLN banków komercyjnych z daty uruchomienia kredytu hipotecznego powodów kształtował się na poziomie 1,9425. Uśredniony kurs kupna z daty uruchomienia kredytu powodów z tabeli pozwanego DB wynosił 1,9369 i nie odbiegał rażąco od uśrednionego kursu kupna banków komercyjnych (różnica 0,0056) ( opinia biegłego k. 1533-1556).

Na rozprawie w dniu 22 lutego 2023 r. powodowie oświadczyli, że są świadomi skutków stwierdzenia nieważności przedmiotowej umowy ( protokół rozprawy k. 1444v, k. 1445).

Pismami z dnia 20 marca 2023 r. pozwany złożył powodom oświadczenie o skorzystaniu z prawa zatrzymania świadczeń spełnionych przez powodów na rzecz pozwanego w ramach wykonania umowy nr (...) z dnia 8 lipca 2008 r. do zwrotu których pozwany może zostać zobowiązany na rzecz powodów w przypadku prawomocnego zakończenia postępowania w przedmiocie tej umowy – do czasu zaoferowania przez powoda S. K. (1) lub powódkę E. K. zwrotu świadczenia wzajemnego w postaci kwoty 196 484,25 zł tytułem środków wypłaconych przez pozwany bank na podstawie umowy albo zabezpieczenia roszczenia o jej zwrot ( pisma pozwanego wraz z dowodami doręczeń k. 3595-3607).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wyżej wskazane dokumenty, których prawdziwość i autentyczność nie była kwestionowana przez strony w toku postępowania, nie budzą one także wątpliwości Sądu.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że zgodnie z art. 231 k.c., sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne).

Sąd oparł się na opinii biegłego K. N.. Wątpliwości Sądu oraz stron nie budziła matematyczna poprawność wyliczeń biegłego, w tym ustalenia wysokości nadpłaty w przypadku zastosowania do spłaty kredyty kursów średnich NBP. Należy wskazać, iż opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz odróżniają ją pod tym względem inne, szczególne dla tego dowodu kryteria jego oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność logiki i wiedzy powszechnej. Kierując się zasadami logiki i wiedzy powszechnej, w ocenie Sądu Okręgowego biegły wyprowadził jasne i prawidłowe wnioski wyrażone w opinii w tym zwłaszcza wniosek o „rynkowości” kursów walut stosowanych przez pozwany bank.

Sąd nie czynił ustaleń faktycznych na podstawie zeznań A. P. i M. M., które nie pamiętały powodów. Ich zeznania na temat procedur panujących w pozwanym banku nie mogły stanowić źródeł ustaleń faktycznych w przedmiocie indywidualnego stosunku prawnego wynikającego z przedmiotowej umowy kredytu.

W ograniczonym zakresie Sąd oparł ustalenia faktyczne w sprawie na podstawie zeznań świadków J. K. (1) oraz M. K.. W ocenie Sądu zeznania, te w znacznej mierze odzwierciedlały stanowisko procesowe powodów. Sąd przyjął te zeznania za wiarygodne w zakresie w jakim były one zgodne z pozostałym materiałem dowodowy zgromadzonym w sprawie, w tym zwłaszcza dokumentami. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że osoby te występowały w imieniu powodów wobec banku przy wnioskowaniu i zawieraniu umów kredytu. Jak stwierdziła M. K. była ona tylko „narzędziem” powodów i jej rola (a także rola J. K. (1)) w procesie kredytowym, z powodu pobytu powodów za granicą była czysto techniczna. Zeznania te były jednak źródłem ustaleń w przedmiocie przebiegu procedury kredytowej, w tym informacji jakich udzielił kredytobiorcom (pełnomocnikom) pozwany bank. Całkowicie niewiarygodne, sprzeczne z logiką i doświadczeniem życiowym były za to zeznania świadków w przedmiocie przeznaczenia lokali zakupionych za środki pochodzące z kredytów, w tym lokalu przy ul. (...) w G.. Nie sposób przyjąć za wiarygodne zeznań M. K. w części w której wskazywała, że powodowie zakupili trzy mieszkania na potrzeby swojej rodziny (w tym jedno dla powodów, drugie dla M. K., a trzecie dla dzieci powodów). Mając na uwadze, że przed zawarciem trzech umów kredytu z pozwanym bankiem powodowie byli już właścicielami dwóch lokali mieszkalnych we W., byłoby to rozwiązanie nieracjonalne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Przyjmując nawet, że istotnie celem powodów było zamieszkanie w pobliżu M. K. wystarczające dla zaspokojenia potrzeb rodziny były dwa lokale we W.. Zawarcie trzech kolejnych, wieloletnich umów kredytów w celu realizacji bliżej nieokreślonych, przyszłych planów (które notabene nigdy nie zostały zrealizowane) należy uznać za nieracjonalne działanie z punktu widzenia interesów kredytobiorców. Warto podkreślić, że pomimo zakupu trzech lokali w G., M. K., tak jak powodowie nigdy nie zamieszkała w żadnym z nich. Zatem gdyby zakup przedmiotowych lokali rzeczywiście, jak podawał J. K. (1) wiązał się z planami założenia dużej rodziny to zachodzi pytanie dlaczego powodowie nie sprzedali zakupionych lokali, kiedy okazało się, że plany te nie mogą zostać zrealizowane. W tym stanie rzeczy nie są wiarygodne depozycje świadków, że lokale te na pewno nie były przeznaczone na wynajem.

W przeważającej części niewiarygodne były także zeznania powodów S. K. (1) i E. K.. Nie sposób uznać, że powodem niemal jednoczesnego zawarcia trzech umów kredytów hipotecznych mogła być chęć zabezpieczenia przyszłości rodziny (w tym dzieci, które dopiero miały przyjść na świat). Trudno wytłumaczyć aż taką zapobiegliwość u osób, które w chwili zaciągnięcia kredytu były już właścicielami dwóch innych mieszkań. Warto przy tym zwrócić uwagę na niekonsekwencję w postępowaniu powodów – E. K. stwierdziła, że lokale we W. powodowie zakupili w 2005 i 2006 r. biorąc pod uwagę relokację firmy w której pracowali na (...), jednak gdy relokacja ta nie nastąpiła, powodowie, zamiast zakupić nowe lokale także we W. (tak aby członkowie rodziny zamieszkiwali blisko siebie) kupili trzy nowe lokale w G.. W ocenie Sądu zeznania powodów w przedmiocie celu i wykorzystania lokali zakupionych w 2008 r. w G. stanowią jedynie odzwierciedlenie ich stanowiska procesowego i jako sprzeczne z pozostałymi zgromadzonymi w sprawie dowodami oraz zasadami logiki i doświadczenia życiowego nie mogą stanowić źródła ustaleń faktycznych.

W piśmie z dnia 27 lutego 2020 r. pozwany cofnął wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka A. M. (k. 858).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powodowie ostatecznie wnieśli o ustalenie przez Sąd nieważności umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 8 lipca 2008 r. pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 57 888,35 zł oraz kwoty 24 376,92 CHF wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi: od kwoty 26 285,18 zł od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty, od kwoty 31 603,17 zł od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty, od kwoty 24 376,92 CHF od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 17 124,71 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty. W razie nie podzielenia poglądu co do solidarności czynnej powodów powodowie w ramach roszczenia ewentualnego wnieśli o zasądzenie ww. kwot z pkt. 2 petitum, to jest zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda S. K. (1) kwoty 28 944,17 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi: od kwoty 13 142,59 zł od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty od kwoty 15 801,58 zł od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty, 12 188,46 CHF od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty, zaś na rzecz powódki E. K. kwoty, 28 944,17 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi, od kwoty 13 142,59 zł od dnia 30 lipca 2018 r. do dnia zapłaty, od kwoty 15 801,58 zł od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty, 12 188,46 CHF od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia zapłaty.

W niniejszej sprawie strona powodowa dochodziła ustalenia nieważności umowy z dnia 8 lipca 2008 r. orzeczeniem wydanym przez Sąd. Należało zatem rozważyć czy powodom przysługiwał interes prawny w ustaleniu nieważności ww. umowy, tym bardziej że był on kwestionowany przez pozwanego.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Podstawową przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest zatem istnienie interesu prawnego w żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje zaś tylko wtedy, gdy powód ochronę swojej sfery prawnej może uzyskać przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Innymi słowy, dla ustalenia, że powód posiada interes prawny istotne jest to, aby rozstrzygnięcie wydane w oparciu o art. 189 k.p.c. gwarantowało powodowi skuteczną ochronę jego interesów.

Wyrok ustalający musi więc być zdatny do tego, aby definitywnie zakończyć spór stron co do prawa czy stosunku prawnego ( zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, LEX nr 515730, z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/12, LEX nr 1523363).

W ocenie Sądu, powodowie mają interes prawny w ustaleniu, że umowa kredytu jest nieważna, niezależnie od zgłoszonego w niniejszej sprawie roszczenia o zapłatę.

W przedmiotowej sprawie, dopóki strony wiąże umowa, powodowie nie mogą domagać się rozliczenia umowy. Interes prawny powoda w żądaniu ustalenia nieważności umowy w tym kontekście jest oczywisty, bowiem bez takiego rozstrzygnięcia na przyszłość o zasadach rozliczenia kredytu, nie istnieje możliwość definitywnego zakończenia sporu. W tym powód nadal jest zobowiązany na podstawie nieważnej umowy do uiszczania rat. Uznanie braku interesu powodów skutkowałoby w istocie tym, że dopiero po spłaceniu kolejnych rat kredytu musiałby występować z kolejnymi żądaniami zwrotu nadpłaty. Nie istniałby bowiem mechanizm do przeliczania rat kredytu na bieżąco w sposób odmienny niż reguluje to umowa. A pozwany związany jedynie sentencją wyroku, nie zaś jego uzasadnieniem, mógłby nadal egzekwować roszczenia z nieważnej umowy, gdyż ustalenie jej nieważności nastąpiłoby przesłankowo. Rozstrzygnięcie roszczenia o ustalenie nieważności umowy zniesie stan niepewności strony powodowej w zakresie rozliczenia kredytu i konieczności jego spłaty.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostawało m.in. czy przy zawieraniu przedmiotowej umowy powodowie występowali wobec pozwanego jako konsumenci w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. W myśl tego przepisu za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Wobec oparcia powództwa także na przepisach o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 ¹ k.c. i n.) konieczne było zatem ustalenie, czy stosunek prawny łączący strony niniejszego postępowania stawiał powodów w roli konsumentów.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 i 3 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Ustalenie, że powodom przysługiwał status konsumentów warunkuje zatem dalszą analizę umowy pod kątem przesłanek określonych w art. art. 385 ¹ § 1 i n.

Przy określeniu, czy powodowie występują w charakterze konsumentów, nie powinno ograniczać się do przyjęcia za zasadne deklaracji powodów o spełnieniu warunków uznania za konsumentów w świetle art. 22 ¹ k.c. Biorąc pod uwagę generalny cel ochronny przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych, jakim jest zabezpieczenie praw poszczególnych konsumentów, a nie grupy konsumentów, należy stwierdzić, iż przepisy te, w związku z art. 385 ¹ k.c. odnoszą się do ochrony interesu konsumenta pojmowanego jako interes konkretnej jednostki spełniającej cechy konsumenta, bez względu na to, czy ów interes jest pochodną przymiotu konsumenckości, czy też wynika z innych przyczyn. Dojść może bowiem do sytuacji, iż osoba występująca w ogóle stosunków prawnych w charakterze konsumenta, podejmuje czynności prawne w oderwaniu od swojego „normalnego” statusu, w taki sposób, że cel tej czynności prawnej odbiega od czysto „konsumenckiego” celu. Tym samym działanie takiego podmiotu należałoby ocenić jako prowadzenie de facto komercyjnej działalności zarobkowej zmierzającej do uzyskania zysku.

Sąd Najwyższy wyjaśnił w wyroku z dnia 18 września 2019 r., IV CSK 334/18, że dla przyznania danej osobie fizycznej statusu konsumenta nie ma decydującego znaczenia cel podjętej czynności (np. pomnożenie majątku, odniesienie korzyści podatkowych, zapewnienie środków na utrzymanie np. na emeryturze), nie ma też znaczenia subiektywne przekonanie tej osoby, że nie dokonywała ona z przedsiębiorcą określonych czynności prawnych w ramach działalności gospodarczej, lecz okoliczności mogące posłużyć obiektywnej ocenie charakteru tej działalności. Nie może być uważana za konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c. osoba fizyczna, która w określonych stosunkach umownych z bankiem jest w istocie przedsiębiorcą, zawodowcem, profesjonalistą, albowiem w ten sposób dochodzi do swoistego „zamazywania” różnic między konsumentem i nie-konsumentem. Należy przy tym zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo manipulowania przez kontrahentów banków będących osobami fizycznymi, twierdzeniami o przysługującym im statusie konsumenta i związaną z nim ochroną prawną, w zależności od powodzenia lub niepowodzenia finansowego określonych transakcji.

Zgodnie z obowiązującym w dacie zawierania spornej umowy art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r., poz. 2168 ze zm.) za działalność gospodarczą uznawano zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Należy przy tym podkreślić, że w orzecznictwie sądów administracyjnych działalność gospodarczą ujmuje się przy tym wyraźnie w kategoriach obiektywnych (por. wyrok NSA z 12 maja 1994 r., SA/Łd 365/93, Legalis), niezależnie od tego, czy prowadzący ją podmiot wypełniał ciążące na nim obowiązki związane z tą działalnością (por. wyrok NSA z 24 lipca 2019 r., II FSK 2703/17, Legalis). W orzecznictwie wyrażono przy tym pogląd, iż wykonywanie działalności gospodarczej obejmuje także czynności zmierzające do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05, OSNP 2006/19-20/309 czy z dnia 23 marca 2006 r., I UK 220/05, OSNP 2007/5-6/83). W przypadku ciągu czynności, których celem jest rozpoczęcie działalności gospodarczej, funkcjonalnie jej zatem służących, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wyłączało ochronę konsumencką (por. wyrok z dnia 3 lipca 1997 r., C – 269/95, F. B. przeciwko D.)

Niewątpliwie uzyskiwanie przychodów z najmu nieruchomości stanowi działalność usługową zorganizowaną, a przy tym ma charakter ciągły (powtarzalny) i zarobkowy, zwłaszcza w sytuacji, w której nabycie nieruchomości następuje w celu prowadzenia tejże działalności.

Na uwagę zasługuje stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2013 roku (II CSK 351/12, SIP Legalis), zgodnie z którym uznanie wynajmowania lokali za działalność gospodarczą albo pobieranie pożytków cywilnych z rzeczy, zależy od skali przedsięwzięcia i aktywności związanej z pobieraniem pożytków cywilnych, a także od kontekstu prawnego. Sąd Najwyższy uznał, że wynajmowanie przez właściciela trzech lokali mieszkalnych i zapowiedziany zamiar wydzierżawienia innych lokali w celu ich wynajęcia, stanowi przedsięwzięcie o skali wystarczającej do uznania najmu lokali za działalność gospodarczą. Również Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśniał, że najem na szeroką skalę stanowi działalność gospodarczą w sytuacji gdy właściciel lokali podejmuje czynności, związane z zagospodarowaniem tego mienia i jego rozporządzaniem, które istotnie odbiegają od normalnego wykonywania prawa własności, a nadto z operacji tych uczyni sobie lub ma zamiar uczynienia stałego (nie okazjonalnego) źródła zarobkowania ( tak: wyrok z dnia 08 maja 2018 roku, IIFSK 887/16, SIP Legalis, pogląd ten został powtórzony w wyroku z dnia 15 stycznia 2019 roku, II FSK 14/17, niepublikowany). Sąd Okręgowy podziela te stanowiska.

W niniejszej sprawie, pomimo, że w treści umowy kredytu nr (...) brak jest wskazania, że powodowie zawarli tę umowę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w ocenie Sądu nie ma wątpliwości, że powodowie zawierając tę umowę nie działali jako konsumenci, działali bowiem w bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością gospodarczą – wynajmowaniu lokali mieszkalnych.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na sytuację powodów w chwili zawarcia przedmiotowej umowy. W 2008 r. centrum życiowe powodów znajdowało się w Irlandii – tam na stałe zamieszkiwali i pracowali. Jeszcze przed zawarciem trzech umów kredytów w 2008 r. powodowie nabyli dwa lokale mieszkalne we W.. Już ta okoliczność wskazuje, że nie może być mowy o przypisaniu powodom zawierającym przedmiotową umowę jakiegokolwiek celu konsumenckiego (zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych). Powodowie zaspokajali wówczas swoje potrzeby mieszkaniowe wynajmując mieszkanie w Irlandii i dysponowali także wolnymi mieszkaniami we W.. Z tego względu nie sposób też uznać, że ich motywem była chęć zapewnienia mieszkania członkom rodziny. Wprawdzie spodziewali się wówczas narodzin dziecka, lecz posiadane dwa mieszkania we W. (w przypadku przeprowadzki do Polski), aż nadto wystarczyły dla zaspokojenia potrzeb rodziny. Jedno z mieszkań mogło wówczas posłużyć matce powódki, tak aby, jak rzekomo pragnęli powodowie rodzina mogła mieszkać blisko siebie. Zawarcie wieloletniej umowy kredytu tylko po to aby zapewnić w przyszłości lokum dla swojego dziecka (które, co oczywiste będzie mogło w nim zamieszkać dopiero po osiągnięciu samodzielności) jest rozwiązaniem sprzecznym z doświadczeniem życiowym i zdrowym rozsądkiem. Trudno wytłumaczyć postępowanie osoby posiadającej dwa mieszkania, która dobrowolnie przyjmuje na siebie ryzyko związane z koniecznością wieloletniej, regularnej spłaty trzech następnych kredytów dla zabezpieczenia przyszłości swojego dziecka, ewentualnie dla zapewnienia mieszkania członkom rodziny. Należy przy tym podkreślić, że deklarowane przez powodów plany w rzeczywistości nie były realizowane pomimo, że istniały ku temu podstawy. Po utracie pracy przez powódkę, powodowie mogli przecież przeprowadzić się do Polski na stałe i zamieszkać wraz M. K. ww. lokalach mieszkalnych. Nie sposób przy tym dać wiary powodom, że pozostałe lokale były wykorzystywane dla innych, w tym także „nie mieszkaniowych” celów. W czasie krótkich pobytów w Polsce w czasie urlopów itd. powodowie mogli korzystać z już posiadanych mieszkań we W., nie istniała konieczność zakupu w tym celu kolejnego mieszkania. Poza wszystkim, gdyby nawet powodowie nie posiadali żadnego mieszkania tańszym rozwiązaniem niż zakup dodatkowego mieszkania (generującego wraz z kredytem duże i stałe koszty) byłoby opłacenie pobytu w hotelu. Tymczasem powodowie nabyli pięć lokali mieszkalnych. Trudno przyjąć, że miały one im służyć oraz ich rodzinie w czasie pobytów w kraju. Podobnie zaciągnięcie kredytu w celu zakupu mieszkania jako „pracowni” czy magazynu na sprzęt muzyczny, pomimo posiadania dwóch innych mieszkań uznać należy za sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Nie sposób uznać, że powodowie jako osoby wykształcone (w dodatku będący architektami), mający już wówczas doświadczenie związane z rynkiem nieruchomości mogliby na poważnie rozpatrywać taki cel zawarcia umowy kredytu hipotecznego. Logicznym działaniem byłoby zakup jednego większego lokalu mieszanego tak aby zaspokoić potrzeby mieszkaniowe w kraj, a jednocześnie mieć miejsce na przechowywanie licznych zgromadzonych przedmiotów.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie ustalono ponad wszelką wątpliwość, że celem zawarcia przez powodów umowy kredytu hipotecznego nr (...) (było czerpanie zysków z wynajmu nieruchomości. Nie ma przy tym znaczenia formalny status powodów, brak wpisów do odpowiednich rejestrów, spełnianie obowiązków nałożonych na przedsiębiorców przez przepisy podatkowe itd. Przede wszystkim pozwany udowodnił, że czynsz najmu lokalu przy ul. (...) w G. wpływał na konto powoda – świadczy o tym wykaz przelewów na jego rachunku bankowym (pozycje wskazane m.in. jako „Czynsz ul. (...)”, „Tytulem: opłata czynsz+woda (...)/8” „Z. - zwrot kaucji i nadplaty za media”). Należy przy tym podkreślić, że lokal ten był wynajmowany już w 2008 r. i przez następne lata, co najmniej do 2016 r. Z rachunku bankowego powoda S. K. (1) wynika również, że wynajmowane były także inne lokale zakupione za środki pochodzące z kredytów zaciągniętych u pozwanego – przy ul. (...), ul. (...) i ul. (...).

Biorąc pod uwagę powyższe należy uznać, że intencją strony powodowej przy zawieraniu przedmiotowej umowy kredytu było sfinansowanie zakupu lokali mieszkalnych przeznaczonych „pod wynajem” a zatem cel inwestycyjny, gospodarczy a nie konsumencki.

W tym stanie rzeczy, brak podstaw do przyznania powodom ochrony wynikającej z przepisów o ochronie konsumentów w tym z przepisów art. 385 ¹ k.c. i następnych. Wobec braku statusu konsumentów do powodów nie znajdą również zastosowania postanowienia dyrektywy Rady 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich

Z tego względu dalsza analiza postanowień umowy pod kątem ich abuzywności była bezprzedmiotowa, a żądania powodów oparte na tej podstawie podlegały oddaleniu a limine.

W ocenie Sądu nie było również podstaw do ustalenia nieważności umowy ze względu jej sprzeczność z art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe ( Dz.U.2020.1896 t.j.).

Umowa zawarta w dniu 8 lipca 2008 r. stanowi umowę o kredyt w rozumieniu art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe ( Dz.U.2020.1896 t.j.).

Z treści umowy zawartej przez strony wynika, że pozwany Bank zobowiązał się postawić do dyspozycji powodów kredyt w kwocie 103 260,00 CHF w celu nabycia nieruchomości.

Zawarcie 8 lipca 2008 r. umowy, w której kwota kredytu wyrażona została w walucie obcej było zgodne z przepisami prawa. W obrocie bankowym, jeszcze przed dodaniem - z dniem 26 sierpnia 2011 r. - art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 pr. bank. na podstawie ustawy dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984, dalej powoływana jako: „ustawa antyspreadowa”), funkcjonowały umowy kredytu denominowanego i indeksowanego, w których wysokość świadczeń stron, spełnianych co do zasady w walucie polskiej, była odnoszona do wartości waluty obcej, najczęściej franka szwajcarskiego (CHF) lub euro. W aktualnym stanie prawnym o umowach o kredyt denominowany lub indeksowany jest mowa w wyżej wspomnianym art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz ust. 3 pr. bank., a także w art. 35a ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 246). Regulacja zawarta w art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1027 z późn. zm.), zgodnie z którym do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe, nie oznacza, iż w okresie poprzedzającym wejście w życie tej ustawy zawarcie umowy kredytu denominowanego miałoby być niedopuszczalne.

Ustawodawca, dopuszczając zawieranie takich umów i posługując się terminem „kredyt denominowany" oraz „kredyt indeksowany", nie sformułował jednak w żadnym akcie prawnym definicji tych pojęć, podobnie jak określeń „klauzula denominacyjna”, „klauzula indeksacyjna” lub „klauzula waloryzacyjna” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2022 r., II CSKP 713/22, Legalis nr 2700373).

W ocenie Sądu zawarta przez strony umowa stanowi umowę kredytu denominowanego, w której kwota kredytu denominowanego oraz jego raty są wyrażone od początku w umowie w walucie obcej, ale kwota kredytu zostaje wypłacona kredytobiorcy w złotych na podstawie klauzuli umownej opartej na kursie kupna waluty obowiązującego w danym banku; raty kredytu ustalone w walucie obcej są spłacane przez kredytobiorcę po przeliczaniu na złote według kursu sprzedaży waluty obcej obowiązującego w banku kredytującym (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2019 r., IV CSK 13/19, Lex nr 2741776, z dnia 30 września 2020 r. I CSK 556/18, Lex nr 3126114 i z dnia 20 maja 2022 r., II CSKP 713/22, Legalis nr 2700373).

Zawarta przez strony umowa spełniała kryteria ustawowe z art. 69 pr. bank., w brzmieniu obowiązującym w dniu 8 lipca 2008 r. Powodowie zawarli z pozwanym bankiem umowę kredytu denominowanego w CHF, w której kwota kredytu została określona w walucie obcej (CHF) – 103 260 CHF. Umowa zawierała wszelkie elementy konieczne, kwotę i waluty kredytu. W umowie wskazany został okres kredytowania (360 miesięcy, ostateczny termin spłaty 04 sierpnia 2038 r.), określała również cel kredytowania ( pkt 8 i 9 umowy). Umowa zawierała także zapisy odnoszące się do oprocentowania kredytu.

Dyspozycja art. 353 ¹ k.c. przewiduje z kolei, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Sąd Najwyższy w wyroku z 9 września 2022r. wskazał, że mechanizm wiążący saldo kredytu z kursem waluty obcej może być ukształtowany – w granicach swobody umów – w zróżnicowany sposób, w tym przez oznaczenie waluty obcej jako waluty kredytu i wyrażenie kwoty kredytu w tej obcej walucie, przy jednoczesnym założeniu, że wypłata i spłata kredytu nastąpi w złotych. (wyrok z 9 września 2022 r., II CSKP 794/22, opublikowane w Biuletynie Izby Cywilnej SN wrzesień – październik 2022 roku, dostępnym na stronie internetowej SN).

W ocenie Sądu, w okolicznościach sprawy niniejszej nie ma podstaw do przyjęcia, że sporna umowa o kredyt hipoteczny denominowany kursem CHF jest nieważna w całości. Zawarta umowa mieści się w konstrukcji kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant. Przyjęcie za miernik waluty obcej nie stanowiło naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa.

W ocenie Sądu brak było podstaw do ustalenia nieważności umowy ze względu na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

W myśl art. 58 § 1 - 3 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest też czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W ocenie Sądu nie zachodzi podstawa do uznania umowy z dnia 8 lipca 2008 roku za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego czy dobrymi obyczajami. W kontekście stosunków prawnych łączących bank z jego klientami (stosunków umownych o charakterze ekonomicznym) przyjąć trzeba, że zasady współżycia społecznego wymagają od stron tych stosunków uczciwości (uczciwego obrotu) oraz lojalności.

Mając na względzie opisany wcześniej status powodów którzy zawierając przedmiotową umowę działali jako przedsiębiorcy należy w stosunku do nich stosować inny, wyższy miernik staranności.

W niniejszej sprawie nie sposób uznać postępowania pozwanego banku na etapie zawarcia i wykonywania umowy kredytu za nieuczciwe i nielojalne. Powodowie otrzymali od pozwanego banku środki pozwalające na zrealizowanie ich inwestycji. Zawarta umowa mieści się w konstrukcji kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant. Przyjęcie za miernik waluty obcej nie stanowiło naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa ani zasad współżycia społecznego.

Należy wskazać, że pozwany bank, na podstawie zapisów przedmiotowej umowy nie był uprawniony w sposób dowolny kształtować kursu walut w przygotowywanych przez siebie tabelach kursowych, gdyż to wyłącznie realia rynkowe dyktowały ich wysokość. Jak wynika z opinii biegłego raty przeliczane kursem sprzedaży CHF/PLN z tabel DB nie odbiegały rażąco od rat naliczonych według kursów sprzedaży z tabel NBP. Nadpłata z tytułu spłacania przez powodów rat według kursów sprzedaży CHF z tabel pozwanego, względem kursów z tabel NBP wynosi 1 866,20 zł co wobec wielkości zobowiązania powodów jest kwotą nieznaczną i najlepiej świadczy o braku naruszenia przez pozwany bank zasad uczciwości przy ustalaniu wysokości rat.

Powodowie zdecydowali się na kredyt denominowany do waluty CHF, gdyż była to dla nich tańsza i bardziej korzystna możliwość sfinansowania zakupu mieszkania. Ekwiwalentem jednakże możliwości uzyskania finansowania w przypadku tego produktu, było ryzyko kursowe, które jednak gwarantowało możliwość uzyskania niższego oprocentowania.

Przy czym powodowie mogli wyeliminować ryzyko kursowe w związku z okolicznością, że od początku mieli możliwość spłaty kredytu w walucie CHF ( § 6 ust. 1 warunków umowy) . Co prawda początkowo za zgodą Banku, a od 01 kwietnia 2009r. bez konieczności uzyskania zgody. Jednocześnie powodowe nie wykazali, że o taką zgodę występowali i im jej nie udzielono. Powodowie mieli świadomość istniejącego ryzyka kursowego związanego z zaciągnięciem kredytu w walucie co wynika z treści złożonych przez nich oświadczeń załączonych do wniosku kredytowego ( k. 313 i 314) , jak również z faktu, że mieli już wcześnie umowy kredytu na zakup lokali mieszkalnych we W. w walucie Euro i CHF.

Należy dodać, że stosownie do treści art. 58 § 3 k.c. nieważność części czynności prawnej, nie wpływa na ważność pozostałej części, tj. tej części postanowień, które nie są sprzeczne z ustawą bądź z zasadami współżycia społecznego. Powodowie nie przedstawili zaś żadnych argumentów ani dowodów, z których wynikałoby, że nieważność niektórych tylko postanowień czynności prawnej miałaby prowadzić do nieważności całej czynności.

Wobec powyższego Sąd oddalił roszczenia główne, w tym roszczenie o zapłatę wywodzone przez powodów z nieważności/bezskuteczności postanowień umownych. Z tego też powodu oddaleniu podlegało też roszczenie ewentualne.

Pozwanemu jako stronie wygrywającej proces w całości należy się, na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. zwrot całości poniesionych kosztów procesu. Dlatego też Sąd obciążył powodów w całości obowiązkiem poniesienia kosztów procesu oraz nieuiszczonych kosztów sądowych pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu, na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. oraz pozostawił (pkt 2 wyroku).

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji.

Z/. (...)