Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 7 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Eliza Kurkowska

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2021 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z powództwa A. K. i R. K.

przeciwko Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie ewentualnie o ustalenie i zapłatę

postanawia:

oddalić wniosek powodów o udzielenie zabezpieczenia.

Sygn. akt II C 3858/20

UZASADNIENIE
postanowienia z dnia 7 stycznia 2021 r.

Pozwem złożonym 14 grudnia 2020 r. powodowie A. K. i R. K. wnieśli o:

1.  a) ustalenie, że zawarta między nimi a Bank (...) S.A. z siedzibą w K., której następcą prawnym jest pozwany (...) – S.A. z siedzibą w W., umowa o kredyt hipoteczny nr (...)- (...) z dnia 14 lipca 2005 r. jest nieważna,

ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia żądania z pkt 1a,

b)  ustalenie, że nie jest wiążące dla powodów postanowienie pkt 2 pkt 1,2 i 4 załącznika nr 7 do umowy kredytu hipotecznego nr (...)- (...) z dnia 14 lipca 2005 r. zawartej przez powodów z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w K.,

2.  zasądzenie łącznie na rzecz powodów do ich majątku wspólnego od pozwanego Bank (...) Spółka S.A. z siedzibą w W. kwoty 53.356,72 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 26 września 2020 r. do dnia zapłaty,

3.  zasądzenie łącznie na rzecz powodów do ich majątku wspólnego od pozwanego kosztów niniejszego postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

4.  zasądzenie łącznie na rzecz powodów do ich majątku wspólnego od pozwanego kosztów wywołanych próbą ugodową, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych,

5.  udzielenie zabezpieczenia roszczenia powodów, o którym mowa w pkt 1a, poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania w następujący sposób:

a)  wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powodów spłaty rat kredytu w wysokości i terminach określonych w umowie o kredyt nr (...)- (...) z dnia 14 lipca 2005 r. zawartej pomiędzy powodami a Bankiem (...) S.A. z siedzibą w K., której następcą prawnym jest pozwany, w okresie od raty płatnej po wydaniu postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie,

b)  zakazanie pozwanemu złożenia powodom oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu hipotecznego nr (...)- (...) z dnia 14 lipca 2005 r., do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu swego stanowiska powodowie wskazali, że w dniu 14 lipca 2005 r. zawarli umowę o kredyt hipoteczny nr (...)- (...) z poprzednikiem prawnym pozwanego Bank (...) S.A. z siedzibą w K.. Na mocy przedmiotowej umowy bank udzielał powodom kredytu w wysokości 76 882,00 CHF na cele zakupu na rynku pierwotnym lokalu mieszkalnego wraz z miejscem postojowym, położonego w miejscowości W., ul. (...). W ocenie powodów umowa o kredyt jest sprzeczna z art. 69 ust. 1 i 2 prawa bankowego, ponieważ w umowie o kredyt strony nie określiły podstawowego obowiązku kredytodawcy, gdyż nie oznaczyły kwoty udzielanego kredytu, poprzestając jedynie na wskazaniu wysokości odpowiednika tej kwoty w walucie obcej. Podkreślili również, że doszło do naruszenia granic swobody umów, gdyż umowa nie określała sposobu i zasad ustalania kursów CHF podawanych w tabeli kursowej Banku (...) S.A., a co za tym idzie pozwany miał swobodę w określeniu elementu mającego bezpośredni wpływ na wysokość świadczenia otrzymanego przez powodów oraz wysokość zobowiązania powodów. Strona powodowa podkreśliła, że umowa kredytu zawiera klauzule abuzywne ze względu na brak indywidualnego uzgodnienia treści postanowień umowy, niejednoznaczność postanowień umowy oraz wysokości świadczenia powodów z racji tego, że odwołują się do kursu waluty zawartej w tabeli kursowej ustalanej przez pozwany bank, a w żadnym punkcie umowy nie określono w jaki sposób i w oparciu o jakie kryteria pozwany bank będzie ustalał wartość swojej tabeli kursowej. Ponadto podkreślili, że umowa o kredyt jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes powodów powołując się ponownie na dowolne kształtowanie przez pozwany bank kursu CHF, co miało przełożenie na wysokość zobowiązania powodów. Uzasadniając interes prawny w ustaleniu powodowie wskazali, że pomiędzy stronami występuje stan niepewności ze względu na spór co do ważności umowy, z której wynika obowiązek po stronie powodów świadczenia rat kredytowych wobec pozwanego do 2025 r., a rozstrzygnięcie kwestii ważności umowy pozwoli wyjaśnić sytuację prawną powodów co do zakresu obowiązku świadczenia w przyszłości.

Uzasadniając wniosek o udzielenie zabezpieczenia powodowie wskazali, że twierdzeniami pozwu uprawdopodobnili istnienie roszczenia (w tym ewentualnego) o ustalenie. Ponadto podkreślili, że posiadają interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, bowiem suma wpłat dokonanych przez powodów już w momencie wniesienia pozwu znacznie przekracza swoją wartością wysokość kwoty, którą bank świadczył. W sytuacji nieudzielenia zabezpieczenia powodowie wskazują, że byliby zobowiązani do dalszego spełniania świadczeń a to prowadziłoby do niezasadnego ich obciążania i dalszego bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu wniosek powodów o udzielenie zabezpieczenia roszczenia nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 730 § 2 w zw. z art. 730 ¹ § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia roszczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku może żądać każda strona lub uczestnik postępowania przed sądem powszechnym lub sądem polubownym, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, przy czym, zgodnie z § 2 cytowanego przepisu 730 ¹ k.p.c., interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi bądź poważnie utrudni wykonywanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Stosownie do treści art. 747 k.p.c. zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:

1) zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;

2) obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;

3) ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;

4) obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;

5) ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

6) ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

Zgodnie natomiast z art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c., jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania.

Warunkiem udzielenia zabezpieczenia jest w świetle przywołanych przepisów konieczność jednoczesnego spełnienia obu wskazanych wyżej kumulatywnych przesłanek zabezpieczenia, a więc zarówno uprawdopodobnienia istnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu, jak i uprawdopodobnienia, iż brak zabezpieczenia może uniemożliwić lub poważnie utrudnić wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Wniosek powodów o udzielenie zabezpieczenia powyższych przesłanek nie spełnia, gdyż w ocenie Sądu, nie można stwierdzić, żeby powodowie uprawdopodobnili swoje roszczenie.

Na obecnym etapie postępowania nie można przyjąć, że przedmiotowa umowa jest nieważna. Kwestia ta będzie wymagała wyjaśnienia w dalszym toku postępowania. Obecnie można wskazać, że w umowie o kredyt, kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej, kredyt udostępniany jest w złotówkach, spłata rat przez kredytobiorcę następuje w PLN. Tak ujęta umowa kredytu mieści się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi możliwy jej wariant (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 69 prawa bankowego). Strony jednoznacznie określiły kwotę udzielonego kredytu (76 882 CHF).

Odnosząc się do zarzutów, że pozwany bank w sposób dowolny kształtował wysokość raty kredytowej na obecnym etapie należy wskazać, że z § 4 zawartej przez strony umowy kredytu wynika, iż oprocentowanie kredytu naliczane było przez pozwany bank według obiektywnych kryteriów – oprocentowanie w całym okresie kredytowania stanowi sumę stawki LIBOR dla terminów 6-miesięcznych i marży wysokości 2,60 %, stałej w całym okresie kredytowania. W § 4 pkt 5 umowy kredytu określono również w zależności od czego oprocentowanie kredytu ulega zmianie. Powyższe zapisy umowy kredytu wskazują, że wysokość oprocentowania była ustalana według kryteriów niezależnych od pozwanego banku. Pozwany nie miał zatem możliwości dowolnego kształtowania zobowiązania powodów. Zaznaczyć należy, że w większości wypadków w umowach kredytowych (również złotówkowych) ustalana jest zmienna stopa procentowa, co powoduje, że w chwili zawierania umowy nie jest znana ostateczna kwota rat, które będą podlegały spłacie. Na obecnym etapie postępowania strona powodowa nie zaoferowała dowodów, z których wynikałoby, że pozwany w sposób sprzeczny z powołanym zapisem ustalał wysokość rat kredytu.

Odnosząc się do zarzutu powodów, że kwota zobowiązania zależy od zmiennego i nieprzewidywalnego kursu CHF należy wskazać, że powodowie się na ten kredyt zdecydowali, gdyż dzięki temu, że kredyt jest denominowany do waluty obcej, jest znacznie niżej oprocentowany niż kredyt złotowy. Nadto powodowie już w dniu zawarcia umowy poznali wartość zobowiązania i mogli w takiej sytuacji, gdyby im ona nie odpowiadała, zrezygnować z zawarcia umowy. Wbrew twierdzeniom powodów, zawarta umowa nie jest bowiem jedynie kredytem złotowym waloryzowanym do CHF, ale kredytem denominowanym do CHF, w którym wartość kredytu została ustalona w walucie obcej. Podkreślenia wymaga nadto, że powodowie oświadczyli, że zostali poinformowani o ponoszeniu ryzyka zmiany kursów walutowych oraz ryzyka zmiany stopy procentowej i, że poniosą to ryzyko. Jednocześnie w każdym czasie umowę można było przewalutować bądź ją rozwiązać. Na obecnym etapie postępowania nie uprawdopodobniono również, by ustalone przez bank kursy stanowiące podstawę przeliczenia rat były nieuzasadnione co do wysokości, przy uwzględnieniu kryterium tzw. uczciwego wynagrodzenia ani że nie były to kursy rynkowe. Powodowie nie uprawdopodobnili, że na skutek zastosowania przez bank kursów z „własnych” tabel pozwany Bank jest wzbogacony kosztem powodów. Najistotniejsze jest jednak to, że udzielony powodom kredyt od początku miał ustaloną wartość, którą powodowie znali i która była wyrażona w walucie. Fakt, że wypłata i spłata kredytu następowała w PLN, była jedynie okolicznością dotyczącą spełnienia świadczenia, nie zaś jego określenia. Jeżeli zdaniem powodów, narzucono im konieczność przeliczenia kwoty swojego zobowiązania według dowolnie ustalanych przez pozwanego tabel, mogli oni zakwestionować właśnie te postanowienia. Ich eliminacja, wobec konstrukcji kredytu, jako kredytu udzielonego w CHF, nie będzie jednak skutkować, tak jak chcą tego powodowie, upadkiem umowy, ale jedynie uznaniem, że od początku powodowie mogli żądać wypłaty kredytu w CHF i spłaty w tejże walucie. Z tych też względów nie sposób mówić o tym, ażeby umowa była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, gdyż w istocie sprowadzałoby się to do wniosku, że sam mechanizm udzielenia kredytu walutowego jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, mimo że ustawodawca w art. 69 ustawy – prawo bankowe taki mechanizm zaakceptował. Zawarta między stronami umowa nie była też sprzeczna z zasadą walutowości, gdyż banki były w zakresie prowadzonej działalności zwolnione z konieczności jej przestrzegania. Sąd w aktualnym stanie sprawy nie znalazł też podstaw do stwierdzenia, że zawarta umowa była sprzeczna z naturą stosunku prawnego tj. jakoby oddawała niejako władzę pozwanemu nad treścią stosunku prawnego, gdyż konstrukcja umowy, jak była o tym mowa we wcześniejszej części rozważań, nie czyniła mechanizmu przeliczeniowego immanentnym i niezbędnym do funkcjonowania umowy. Jego upadek zaś wyłącza jedynie konieczność stosowania w tym zakresie tabeli banku, ale nie powoduje niewykonalności czy nieważności umowy.

Na obecnym etapie postępowania sporna jest okoliczność czy kwestionowane przez powodów klauzule były z nimi indywidualnie uzgodnione i czy kwestia ryzyka kursowego została im wyjaśniona w sposób dostateczny. Jednak podpisanie przez powodów w umowie oświadczenia o zapoznaniu się ze wszystkimi warunkami umowy, postanowieniami Regulaminu kredytowania osób fizycznych w Banku (...) S.A. nie objętych Ustawą o Kredycie Konsumenckim oraz Wyciągiem aktualnie obowiązującej Taryfy opłat i prowizji Banku (...) dla Klientów Indywidualnych i wyrażeniu na nie zgody (§ 23 pkt. 3) pozwala na przyjęcie, że dokładnie zapoznali się z treścią umowy i uzyskali wyjaśnienia wszelkich wątpliwości, co do wysokości ich zobowiązania wynikającego z umowy.

W ocenie Sądu powodowie nie zdołali również uprawdopodobnić interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Wskazać bowiem należy, że sam fakt, iż suma wpłat dokonanych przez powodów w złotych polskich w momencie wniesienia pozwu przekracza swoją wartością wysokość kwoty, którą bank świadczył nie stanowi interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

W ocenie Sądu brak zabezpieczenia, oznaczający w niniejszej sprawie konieczność spłaty rat kredytu przez powodów na dotychczasowych zasadach przez czas trwania postępowania, w żaden sposób nie przełoży się na uniemożliwienie lub poważne utrudnienie wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia ani osiągnięcie innego celu postępowania. Jeśli powodowie nadpłacili kwotę kredytu to nie wykazali by brak było możliwości odzyskania należności od pozwanego w przypadku pozytywnego dla powodów rozstrzygnięcia.

Nie można jednocześnie pominąć, że przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględnia interesy stron w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę (art. 730 ¹ § 3 k.p.c.). W ocenie Sądu wnioskowany sposób zabezpieczenia nadmiernie obciążyłby pozwanego, który zostałby pozbawiony czasowo prawa do postawienia w stan natychmiastowej wymagalności pozostałej do spłaty kwoty kredytu nawet w razie całkowitego zaprzestania spłat rat przez powodów.

Podnieść przy tym należy, że wysokość kapitału zakładowego pozwanego na chwilę obecną wynosi 262 470 034,00 zł (dane dostępne z elektronicznego systemu KRS pozwanego). Wysokość kapitału zakładowego banku pozwala stwierdzić, że strona powodowa będzie mogła dochodzić należności od pozwanego i w chwili obecnej nic nie wskazuje na to, żeby dochodzenie roszczeń miało być utrudnione.

Nie można się też zgodzić z poglądem, jakoby konieczność dalszej spłaty kwoty kredytu w toku sprawy o jego unieważnienie, wówczas gdy spłata ta miałaby prowadzić do przewyższenia kwoty udzielonego kredytu czyniła proces pozbawionym sensu. Celem niniejszego postępowania jest rozstrzygnięcie sporu między stronami w przedmiocie ewentualnej nieważności zawartej między stronami umowy. Konieczność dalszej spłaty kredytu w żaden sposób nie uniemożliwi osiągnięcia tego celu. Wyrok w sprawie o ustalenie ostatecznie przesądzi istniejące między stronami spory i dokonywanie kolejnych spłat nie będzie miało na to żadnego wpływu. Błędnie też strona powodowa interpretuje ewentualną konieczność wystąpienia przez nią z kolejnym powództwem w wypadku uwzględnienia jej żądania co do ustalenia nieważności zawartej umowy. Podkreślić należy, że rozstrzygnięcie zapadłe w niniejszym postępowaniu ostatecznie rozstrzygnie kwestię ważności bądź nie umowy oraz skuteczności jej poszczególnych postanowień. Ewentualny dalszy spór sądowy, nie będzie dotyczył tej samej materii, ale kwestii zasadności żądania zapłaty. W tym kontekście należy przypomnieć, że celem postępowania zabezpieczającego jest zapobiegnięcie sytuacji, w której zasługujące na udzielenie ochrony roszczenie, które zostaje uwzględnione po przeprowadzeniu pełnego postępowania rozpoznawczego de facto jest nie do wyegzekwowania z uwagi na zmiany w okolicznościach faktycznych zewnętrznych względem postępowania cywilnego. Jako że postępowanie zabezpieczające głęboko ingeruje w prawa obowiązanego i to przed zapadnięciem rozstrzygnięcia, chociażby nieprawomocnego, przesłanki udzielenia zabezpieczenia muszą być więc wykładane wąsko, w świetle celów tego postępowania. Wskazana przez stronę powodową argumentacja nie mieści się w przesłankach określonych w art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c., gdyż w istocie sprowadza się do twierdzenia, że brak zabezpieczenia nie tyle uniemożliwi osiągnięcie celów postępowania, a raczej będzie utrudniać faktyczne funkcjonowanie powodów, zmuszonych do dalszego płacenia rat kredytu i ewentualnie do wystąpienia po prawomocnym zakończeniu niniejszego postępowania z kolejnym powództwem, tym razem o zapłatę.

Reasumując wskazać należy, że powodowie nie uprawdopodobnili żadnej z przesłanek udzielenia zabezpieczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 730 ¹ § 1 k.p.c. a contrario orzekł jak w sentencji.

Sędzia SO Eliza Kurkowska

ZARZĄDZENIE

(...)

Sędzia SO Eliza Kurkowska