Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia del. Ewa Uchman
Protokolant:	Starszy sekretarz sądowy Sylwia Cieślińska - Kopeć

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2019 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Kołu Łowieckiemu (...)z siedzibą w W. oraz Polskiemu Związkowi Łowieckiemu

o ustalenie

1.  ustala, że powód M. M. nabył członkostwo w pozwanym Kole Łowieckim „(...) w W. mocą uchwały nr (...) Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W. z dnia 31 października 2006 r.,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanych Koła Łowieckiego (...) z siedzibą w W. oraz Polskiego Związku Łowieckiego solidarnie na rzecz powoda M. M. koszty procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie ich wysokości referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt II C 426/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 lutego 2017 r. powód M. M. wystąpił przeciwko pozwanemu Kołu Łowieckiemu „(...) z siedzibą w W. o ustalenie, że powód nabył członkostwo w pozwanym kole łowieckim mocą uchwały nr (...) Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W. z dnia 31 października 2006 r. W uzasadnieniu podniósł, uchwałą z dnia 31 października 2006 r. Zarząd Koła Łowieckiego (...) w W. przyjął powoda w poczet członków tego Koła. Następnie dnia 21 grudnia 2016 r. Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w W., w wyniku czynności nadzorczych, podjął uchwałę, którą uchylił uchwałę nr(...) Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W. z dnia 31 października 2006 r. w sprawie przyjęcia powoda do Koła. Powód wskazał, że wyczerpał postępowanie wewnątrzorganizacyjne, a jego odwołanie od uchwały nadzorczej nie zostało uwzględnione. Zdaniem powoda nie istniały podstawy do podjęcia uchwały nadzorczej o uchyleniu uchwały w sprawie przyjęcia powoda do Koła, albowiem zostały zachowane wszystkie procedury związane z przyjęciem do Koła przewidziane w § 36 ust. 1 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego, tj. powód został wysłuchany przez Zarząd, złożył deklarację członkowską oraz wpłacił wpisowe i bieżącą składkę. Ponadto powód argumentował, że przez wiele lat był czynnym członkiem pozwanego Koła Łowieckiego, pełnił też funkcję jego prezesa, a uchylenie po 10 latach uchwały o przyjęciu go w poczet członków było wynikiem konfliktów personalnych i odwetem za próby wprowadzenia reform.

W odpowiedzi na pozew pozwane Koło Łowieckie „(...)” w W. wniosło o odrzucenie pozwu, a w razie nieuwzględnienia powyższego o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu pozwany zarzucił, że przedmiot żądania pozwu nie mieści się w obrębie art. 1 kpc, w szczególności w związku z art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie, wobec czego pozew winien być odrzucony na podstawie art. 199 § 1 pkt. 1 kpc. Odnosząc się merytorycznie do roszczenia, pozwany podniósł, że podczas przyjęcia powoda do Koła Łowieckiego „(...) doszło do nieprawidłowości, tj. przed podjęciem uchwały w sprawie przyjęcia powód nie został wysłuchany oraz nie uiścił wpisowego. Zdaniem pozwanego stanowi to naruszenie § 36 ust. 1 pkt. 2 oraz § 37 ust. 2 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego, co uzasadniało podjęcie uchwały w trybie nadzoru o uchyleniu uchwały w sprawie przyjęcia powoda do Koła (k.47-49 – odpowiedź na pozew).

Pismem procesowym z dnia 26 stycznia 2018 r. powód rozszerzył powództwo, wnosząc nadto – z ostrożności procesowej z uwagi na fakt, że powód uiścił wpisowe dopiero w dniu 8 grudnia 2006 r. - o ustalenie, że powód jest członkiem pozwanego Koła Łowieckiego (...) w W. od dnia 8 grudnia 2006 r. Dodatkowo wniósł o wezwanie w charakterze pozwanego Polskiego Związku Łowieckiego – Zarządu Okręgowego w W. (k.73-76 – pismo procesowe).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, podkreślając, że powód nie wypełnił warunku przewidzianego w § 36 ust. 1 pkt 2 i § 37 ust. 2 Statutu PZŁ, tj. nie uiścił wpisowego i nie udowodnił, że został wysłuchany (k.105-106 – pismo procesowe pozwanego).

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odmówił odrzucenia pozwu (k.118 – postanowienie wraz z uzasadnieniem). Orzeczenie nie zostało zaskarżone i uprawomocniło się.

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2019 r . (k.247) Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie art. 195 § 2 kpc wezwał Polski Związek Łowiecki do udziału w sprawie w charakterze strony pozwanej.

W piśmie procesowym z dnia 18 marca 2019 r. powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, sprecyzował powództwo w ten sposób, że wskazał, że żąda ustalenia, że powód jest członkiem pozwanego w trybie art. 189 kpc , pozew nie stanowi natomiast odwołania w rozumieniu art. 33 ust. 6 Prawa Łowieckiego (k.244-245).

W odpowiedzi na pozew pozwany Polski Związek Łowiecki z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu zarzucił brak interesu prawnego powoda w wytoczeniu powództwa, a nadto naruszenie postanowień statutu Polskiego Związku Łowieckiego przy przyjęciu powoda do Koła Łowieckiego, tj. brak uprzedniej wpłaty wpisowego, co powoduje nieważność uchwały, a w konsekwencji potrzebę jej uchylenia w trybie nadzoru (k.253-254 odpowiedź na pozew pozwanego ad 2).

Na rozprawie w dniu 11 września 2019 r. pełnomocnik powoda zarzucił, iż uchwała Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego z dnia 21 grudnia 2016 r. jest nieważna z mocy art. 58 § 2 kc jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (k.302 – protokół rozprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 września 2006 r. odbyło się zebranie Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W., podczas którego stwierdzono, że M. M. złożył podanie o przyjęcie do Koła, jednak nie wypełnił deklaracji (k.56 – Protokół z zebrania).

W tym samym dniu M. M. wypełnił deklarację członkowską, składając ją w Kole (k.68 – deklaracja).

Na zebraniu Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W. w dniu 31 października 2006 r. w związku z uzupełnieniem wymaganych dokumentów podjęto uchwałę o przyjęciu M. M. w poczet członków Koła (k.57 – Protokół z zebrania; k. 68 – Decyzja Zarządu Koła Łowieckiego (...)).

Jednocześnie w dniu 31 października 2006 r. Koło (...) wystosowało do M. M. pismo nr (...) informujące, że zgodnie z decyzją Zarządu Koła z dnia 31 października 2006 r. zostanie on wpisany na listę członków macierzystych Koła po dokonaniu niezbędnych formalności, tj. wpłaceniu na konto Koła Łowieckiego kwoty 2.000zł wpisowego oraz bieżącej składki (k.67, 153 – pismo).

M. M. uiścił wpisowe na rzecz Koła Łowieckiego „(...)” wraz z bieżącą składką w dniu 8 grudnia 2006 r. (k.58 – wyciąg z konta bankowego, okoliczność bezsporna).

Od momentu przyjęcia do Koła Łowieckiego „(...) M. M. był jego aktywnym członkiem – budował ambony, paśniki, wykonywał podsypy, dokarmiał zwierzęta, polował, uczestniczył w zebraniach, płacił składki członkowskie¸ był prezesem Koła (k.300-303 – przesłuchanie powoda; k.103 – wypis z rejestru Koła).

W dniu 21 listopada 2016 r. do Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w W. wpłynęło pismo M. D. – członka Koła Łowieckiego „(...)” – zatytułowane „Sygnalizacja”, w którym nadawca domagał się uchylenia w trybie nadzorczym uchwał Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W. w sprawie przyjęcia do Koła M. M. (k.153-156 – „Sygnalizacja”).

Na skutek powyższego zawiadomienia uchwałą z dnia 21 grudnia 2016 r. Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego w W., działając w oparciu o § 173 ust. 2 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego uchylił uchwałę Zarządu Koła Łowieckiego (...) w W. z dnia 31 października 2006 r. w sprawie przyjęcia do w/w koła M. M.. W uzasadnieniu wskazano, że podstawą uchylenia uchwały było rażące naruszenie procedury przyjęcia do koła, tj. M. M. uiścił wpisowe po przyjęciu do koła i nie został wysłuchany przed przyjęciem do koła (k.157, 162 – kopia uchwały; okoliczność bezsporna).

Odwołanie M. M. od powyższej uchwały nie zostało uwzględnione (k.163-164 – kopia uchwały Okręgowej Rady Łowieckiej w W. z dnia 25 stycznia 2017 r.; okoliczność bezsporna).

Zgodnie z § 36 ust. 1 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego (dalej: PZŁ) członkiem koła łowieckiego może zostać osoba, która: 1) uzyskała członkostwo Zrzeczenia (tj. PZŁ), 2) złożyła własnoręcznie podpisaną deklarację oraz uiściła wpisowe. Stosownie do § 37 ust. 2 Statutu PZŁ przyjęcia do koła dokonuje zarząd po wysłuchaniu zainteresowanego (k.165-224 – Statut).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy (w tym wyżej wymienionych), a nadto na podstawie przesłuchania powoda.

Sąd nie znalazł podstaw, by kwestionować wartość dowodową większości dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, zwłaszcza że żadna ze stron nie zgłaszała zarzutów co do ich prawidłowości czy autentyczności. Sąd nie dał wiary jedynie odręcznym adnotacjom umieszczonym na Protokołach z zebrań Zarządu Koła Łowieckiego (...) z dnia 26 września 2006 r. i 31 października 2006 r. (k.56,57), z których wynika, że powód nie był wysłuchany przez przyjęciem do koła łowieckiego, albowiem powód kwestionował, że stanowiły one integralną cześć wskazanych protokołów i zostały uczynione w dacie sporządzenia przedmiotowych dokumentów, zaś pozwany nie przedstawił żadnych dowodów celem obalenia postawionych zarzutów.

W ocenie Sądu zeznania powoda M. M. zasługują na wiarę w całości, gdyż są one spójne, logiczne i znajdują częściowe potwierdzenie w dokumentacji złożonej do akt sprawy.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka P. J., albowiem okoliczności, na które miałby zostać przesłuchany (faktyczne przyczyny podjęcia uchwały nadzorczej, nieprawidłowości i konflikt w pozwanym Kole Łowieckim) nie miały większego znaczenia dla wyniku przedmiotowej sprawy, a dowody dotychczas zgromadzone w aktach były w ocenie Sądu wystarczające dla rozstrzygnięcia sporu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do roszczenia objętego pierwotnym pozwem i na oddalenie w pozostałej części (objętej rozszerzonym żądaniem).

Sąd rozpoznawał powództwo w trybie art. 189 kpc, uwzględniając, że powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, tak sprecyzował żądanie, jednoznacznie wykluczając oparcie roszczenia na treści art. 33 ust. 6 ustawy Prawo łowieckie.

Zgodnie z art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Oznacza to, że powództwo o ustalenie może być uwzględnione, jeżeli spełnione są dwie przesłanki merytoryczne: interes prawny oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny rzeczywiście istnieje lub nie istnieje. Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego powództwa, decydując o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda. Wykazanie zaś istnienia drugiej z w/w przesłanek decyduje o kwestii zasadności powództwa (tak też: wyrok SN z 27.06.2001 r., II CKN 898/00, LEX nr 52613).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc występuje wówczas gdy zachodzi obiektywna niepewność stanu prawnego lub prawa (por. wyrok SN z 21.02.1997 r., II CKU 7/97, Prok. i Prawo 1997/6/39).

Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 5.04.2007 r., III AUa 1518/05, LEX nr 257445).

Powództwo o ustalenie może być wniesione w każdym czasie, gdyż żąda się w nim ustalenia prawa lub stosunku prawnego według stanu istniejącego w chwili wyrokowania. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w sprawie II CSK 687/13, uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego należy pojmować elastycznie z uwzględnieniem celowościowej wykładni pojęcia interesu prawnego, konkretnych okoliczności danej sprawy, i od tego, czy w drodze innego powództwa strona może uzyskać pełną ochronę swoich praw. Należy też uwzględnić szeroko pojmowany dostęp do sądów w celu zapewnienia ochrony prawnej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd ocenił, iż w przedmiotowej sprawie powód wykazał, że ma interes prawny w uzyskaniu korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Niewątpliwie bowiem jednostronna decyzja PZŁ z dnia 21.12.2016 r. wpłynęła na sferę praw korporacyjnych powoda, przez co winien mieć możliwość poddania tego rozstrzygnięcia weryfikacji przez sąd powszechny. Żadne inne powództwo nie zapewniłoby mu pełniejszej ochrony jego praw. Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela jednocześnie ten nurt orzecznictwa sądowego, który dopuszcza możliwość dochodzenia roszczeń związanych z członkostwem w kole łowieckim czy PZŁ w ramach konstrukcji powództwa o ustalenie (por. np. wyroki SA w Białymstoku z 9.04.2015 r., I ACa 755/14, SA w Krakowie z 27.11.2014 r., I ACa 1169/14, SA w Warszawie z 30.10.2015 r., I ACa 200/15; SA w Szczecinie z 10.03.2016 r., I ACa 801/15).

Rozpoznając przedmiotową sprawę, Sąd miał na względzie, że powód żądał ochrony prawnej, zarzucając, że decyzja nadzorcza PZŁ z dnia 21.12.2016 r. jest nieważna na podstawie art. 58 § 2 kc jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że na nieważność bezwzględną w rozumieniu art. 58 kc może powołać się osoba zainteresowana niezależnie od ochrony przyznanej przepisami szczególnymi i niezależnie od terminów przewidzianych w tych przepisach. Z uwagi na fakt, że nieważność bezwzględna istnieje z mocy prawa (art. 58 kc), to winna być brana pod uwagę z urzędu. Dlatego też w niniejszej sprawie Sąd przyjął, że powództwo z art. 189 kpc jest dopuszczalne.

Badając merytoryczną zasadność roszczenia powoda, tj. prawdziwość twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny (członkostwo w pozwanym kole łowieckim) rzeczywiście istnieje, Sąd uznał, iż dla dokonania tej oceny konieczne jest ustalenie, czy uchwała nadzorcza z 8.12.2016 r. została podjęta niewadliwie, przez co może wywoływać skutki prawne w niej określone.

Dokonując weryfikacji prawidłowości podjęcia uchwały nadzorczej PZŁ z 21.12.2016 r., mocą której uchylono uchwałę z dnia 31.10.2006 r. o przyjęciu powoda do pozwanego koła łowieckiego, Sąd ocenił, iż istotnie (co zarzucał powód) została ona wydana z naruszeniem zasad współżycia społecznego.

Zgodnie z § 36 ust. 1 Statutu PZŁ członkiem koła łowieckiego może zostać osoba, która: 1) uzyskała członkostwo Zrzeczenia (tj. w PZŁ), 2) złożyła własnoręcznie podpisaną deklarację oraz uiściła wpisowe. Stosownie do § 37 ust. 2 Statutu PZŁ przyjęcia do koła dokonuje zarząd po wysłuchaniu zainteresowanego (k.165-224 – Statut).

Powód bezspornie był członkiem PZŁ i złożył deklarację członkowską (k.68 – deklaracja). Wpisowe uiścił jednak w dniu 8.12.2006 r., a więc po podjęciu uchwały z dnia 31.10.2006 r. o przyjęciu w poczet członków koła.

Następcza (a nie uprzednia) wpłata wpisowego i jej konsekwencje są istotą przedmiotowego sporu.

Rozstrzygając tę kwestię, Sąd miał na względzie wyjątkowe okoliczności niniejszej sprawy. W szczególności Sąd zważył, że członkostwo w kole łowieckim ma charakter dobrowolny, a wyrażeniu woli wstąpienia do koła służy deklaracja członkowska i zapłata wpisowego. Powód deklarację tę bezspornie złożył, następnie przez 10 lat aktywnie wykonywał prawa i obowiązki członka koła łowieckiego - budował ambony, paśniki, wykonywał podsypy, dokarmiał zwierzęta, polował, uczestniczył w zebraniach, płacił składki członkowskie, był prezesem Koła (k.300-303 – przesłuchanie powoda; k.103 – wypis z rejestru Koła). Koło zaś korzystało z jego pracy, przyjmowało składki, zatrzymało wpisowe - w pełni akceptowało więc jego przynależność do organizacji. Wobec zatem aktywnie wykonywanych praw i obowiązków członka, w ocenie Sądu brak uiszczenia wpisowego przed podjęciem uchwały z 31.10.2006 r. o przyjęciu powoda w poczet członków, może być postrzegany jedynie jako brak formalny nie wpływający na ważność członkostwa.

Sąd ocenił przy tym, że powód nie może być obarczony negatywnymi konsekwencjami zaniedbań władz koła. Skoro bowiem władze pozwanego koła w dniu 31.10.2006 r. podjęły decyzję o przyjęciu do koła i dopiero pismem z tej samej daty (k.67 – pismo), a nie wcześniej, poinformowały powoda o konieczności zapłaty wpisowego i jego wysokości, nie podając jednocześnie terminu wpłaty, to powodowi nie można uczynić zarzutu, że świadomie i celowo naruszył statut, uiszczając wymaganą należność dnia 8.12.2006 r .

Niezależnie od powyższego Sąd zważył, że w sprawie nie wykazano, że istotnie przed przyjęciem do Koła powód nie został wysłuchany (co stanowiło warunek uzyskania członkostwa w Kole zgodnie z § 37 ust. 2 Statutu PZŁ). Pozwane Koło Łowieckie przedstawiło co prawda dowody w postaci Protokołów z zebrania Zarządu Koła Łowieckiego (...) z dnia 26.09.2006 r. i 31.10.2006 r. (k.56,57), na których umieszczono odręczne adnotacje – oświadczenia, stwierdzające, że M. M. nie był wysłuchany przed przyjęciem do Koła. Sąd zważył jednak, iż powód kwestionował, że stanowiły one integralną cześć wskazanych protokołów i twierdził, że zostały uczynione następczo na użytek niniejszego procesu, zaś pozwany nie przedstawił żadnych dowodów celem obalenia postawionych zarzutów. W konsekwencji, w braku innych obiektywnych dowodów, Sąd oparł się na zeznaniach powoda, który wywodził, iż dopełnił wszystkich formalności wymaganych statutem do przyjęcia do koła. Niezależnie od powyższego Sąd przyjął – podobnie jak w przypadku następczej wpłaty wpisowego – że wobec efektywnie wykonywanych praw i obowiązków członka koła łowieckiego nawet brak uprzedniego wysłuchania, przed podjęciem uchwały z 31.10.2006 r. o przyjęciu powoda w poczet członków, może być postrzegany jedynie jako brak formalny nie wpływający na ważność członkostwa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał, że uchwała nadzorcza PZŁ z 21.12.2016 r. była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, rozumianymi jako zasady wzajemnej uczciwości, lojalności i etycznego postępowania, obowiązujących również w zrzeszeniu takim jak koło łowieckie. Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Skoro zatem uchwała PZŁ była nieważna, to nie wywołała wyrażonych w niej skutków prawnych, a więc nie eliminowała uchwały Koła Łowieckiego „(...)” z 31.10.2006 r. z obrotu prawnego. W konsekwencji ustalić należało, że powód nabył członkostwo w pozwanym Kole mocą tejże uchwały, o czym orzeczono w pkt. 1 wyroku.

Wobec uznania, że uchwała nadzorcza jest nieważna, wskutek czego w mocy pozostaje uchwała z 31.10.2006 r. o przyjęciu powoda w poczet członków, roszczenie objęte rozszerzonym powództwem (o ustalenie, że powód jest członkiem pozwanego Koła Łowieckiego „(...) w W. od dnia 8 grudnia 2006 r., tj. od daty zapłacenia wpisowego) podlegało oddaleniu.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 100 zd. 2 kpc. Sąd obciążył pozwanych solidarnym obowiązkiem zwrotu kosztów procesu powodowi, albowiem powód przegrał proces jedynie w nieznacznej części, skoro obydwa roszczenia były w istocie tożsame, a różniły się jedynie datą ustalenia stosunku członkostwa w kole łowieckim. Powód uzyskał oczekiwaną ochronę prawną na skutek wydanego wyroku, nawet mimo częściowego oddalenia powództwa, a zatem uznać należało, że to on był stroną, która proces wygrała w przeważającej części.

Szczegółowe wyliczenie wysokości kosztów procesu Sąd zlecił referendarzowi sądowemu w oparciu o przepis art. 108 § 1 kpc.

sędzia del. Ewa Uchman

Z./

(...)