Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Artur Grajewski

Protokolant: sekr. sąd. Anna Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa K. D.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

1.  oddala powództwo.

2.  zasądza od powódki K. D. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 5.417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Artur Grajewski

Sygn. akt IV C 122/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 stycznia 2024 r. (data nadania – k. 54) K. D. wniosła przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. o:

1.  ustalenie, że postanowienia zawarte w § 1 ust. 10, § 1 ust. 11 w zakresie, w jakim odnosi się do stopy referencyjnej, § 5 ust. 1-5 Umowy Kredyt budowlano-hipoteczny nr (...) kredytu z dnia 28.12.2011r. zawartej pomiędzy K. D. a Bankiem (...) SA oraz § 2 Regulaminu
w zakresie w jaki odnosi się do stopy referencyjnej WIBOR są bezskuteczne (niedozwolone) i nie wiążą strony powodowej lub są nieważne, a w konsekwencji na oprocentowanie kredytu składa się wyłącznie marża banku w wysokości 2,40%, a pominięta zostaje stawka referencyjna zmiennego oprocentowania WIBOR 3M;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 130.762,65zł wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pozwu pozwanemu do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych, wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że zawarte w umowie postanowienia określające sposób wyliczenia stawki oprocentowania zmiennego
w oparciu o stawkę referencyjną WlBOR 3M są abuzywne, a tym samym nieskuteczne. Powódka, powołując się na treść art. 385 ¹ k.c. wskazała, że klauzula umowna określająca oprocentowanie kredytu określa główne świadczenie stron, jednakże z uwagi na to, że analizowane postanowienia umowy nie określają precyzyjnie rzeczywistej wysokości świadczeń strony powodowej w sposób możliwy do ustalenia, gdyż brak jest wskazania, na podstawie jakich kryteriów może nastąpić zmiana stawki referencyjnej stanowiącej element klauzuli zmiennego oprocentowania, ani jak te zmiany wpłyną na zakres świadczenia kredytobiorcy. Prowadzi to do wniosku, że omawiane postanowienia umowne określające główne świadczenie stron w postaci obowiązku uiszczenia odsetek, nie są określone jednoznacznie w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż są dotknięte brakiem przejrzystości warunków umownych. Zdaniem powódki w umowie brak jest legalnej definicja wskaźnika WIBOR. Zawarta z bankiem umowa zawiera postanowienia, które określają wysokość oprocentowania jako sumę marży wskazanej w umowie i zmiennej stopy referencyjnej WIBOR, przy czym bank nie zawarł w umowie metodologii ustalania stawki referencyjnej WIBOR, która wpływa na rozliczenia dokonywane przez bank z kredytobiorcą. Powódka wskazała, że nie była informowana o skali ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu o zmiennej stopie procentowej i przed zawarciem umowy nie otrzymała oferty kredytu ze stałą stopą procentową.

Odnosząc się do skutku uznania postanowień umowy za abuzywne powódka uznała, że brak jest przepisu pozwalającego zastąpić nieistniejącą lub wadliwą klauzulę zmiennego oprocentowania, a zatem brak w umowie stawki referencyjnej WIBOR 3M oznacza, że świadczenie główne strony powodowej winno być uiszczone bez tego wskaźnika, a oprocentowane samą marżą wskazaną w umowie. Roszczenie o zapłatę powódka wywodziła z treści art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa
w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na postawie norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W pierwszej kolejności pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń powódki. Jego zdaniem umowa nie zawiera postanowień abuzywnych. Pozwany
w sposób zgodny z prawem wprowadził do umowy wskaźnik WIBOR, a wręcz był do tego zobowiązany w związku z tym, że sporna umowa dotyczyła preferencyjnego kredytu mieszkaniowego. Zdaniem pozwanego postanowienia odwołujące się do wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, zrozumiały, dostępny, obiektywny oraz weryfikowalny. Pozwany zaznaczył, że wskaźnik referencyjny WIBOR administrowany jest przez niezależny od niego podmiot. Pozwany nadmienił również, że nie był nigdy uczestnikiem fixingu, zatem nie ma żadnego wpływu na ustalanie wskaźnika WIBOR. Dodał,
że powódka była informowana o ryzyku zmiennej stopy procentowej. Zakwestionował również przysługiwanie powódce statusu konsumenta.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 2 listopada 2011 r. K. D. złożyła u pośrednika finansowego wniosek o udzielenie kredytu mieszkaniowego na formularzu udostępnionym przez pozwany bank, w którym jako całkowitą wnioskowaną kwotę wskazała 665.000,00 zł. Okres kredytowania wynosić miał 360 miesięcy. (dowód: wniosek z załącznikami – k.213-218)

Wraz z wnioskiem kredytowym powódka otrzymała informację Banku (...) S.A. dla wnioskodawcy o ryzyku i skutkach związanych ze zmienną stopą procentową dla kredytu oraz zmianą cen rynkowych zabezpieczeń. Bank poinformował, że oferowany kredyt oprocentowany jest wg zmiennej stopy procentowej składającej się ze stopy referencyjnej WIBOR oraz marży banku. Poinformowano, że każda zmiana wysokości stopy referencyjnej lub marży w trakcie obowiązywania umowy wpływa na wysokość zmiennej stopy procentowej, wysokość miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej kredytu oraz kwotę miesięcznej raty, która jest przeznaczona na spłatę kapitału z tytułu posiadanego kredytu.
W informacji przedstawiono przykładową symulację obrazującą wpływ zmiany stopy procentowej na wysokość miesięcznej raty kapitałowo–odsetkowej kredytu. (dowód: informacja – k. 220)

W dniu 28 grudnia 2011 r. pomiędzy K. D. jako kredytobiorcą,
a Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. jako kredytodawcą, zawarta została umowa o kredyt budowlano – hipoteczny nr (...) w kwocie 669.967,55 zł.

Kredyt przeznaczony był na sfinansowanie budowy lokalu mieszkalnego przez inwestora zastępczego (kwota 665.000 zł) oraz na pokrycie opłat i prowizji (kwota 4.967,55 zł). Okres kredytowania ustalono na 360 miesięcy od daty uruchomienia kredytu, a sposób spłaty kredytu metodą równych rat kapitałowo - odsetkowych. Marża kredytu wynosiła 2,40% w stosunku rocznym i była stała
w całym okresie kredytowania. Stopa referencyjna WIBOR 3M dla PLN z dnia
5 grudnia 2011 r. i aktualna na dzień sporządzenia umowy przez bank, wynosiła 4,97% w stosunku rocznym. Roczna zmienna stopa procentowa (suma marży kredytu i stopy referencyjnej) na dzień sporządzenia umowy przez bank wynosiła 7,37%. Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania określona została na 8,12%,
a całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosił 1.023.564,61 zł. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę określona na dzień sporządzenia umowy wynosiła 1.688.564,61 zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty kredytu oraz całkowitego kosztu kredytu.

Zgodnie z § 5 umowy kredyt jest oprocentowany według rocznej zmiennej stopy procentowej, równej stopie referencyjnej dla lokat 3-miesięcznych, powiększonej o marżę kredytu stałą w całym okresie kredytowania. Okres obowiązywania stopy referencyjnej trwa 3 miesiące. Okres stopy referencyjnej trwa od 5 dnia danego miesiąca, a wysokość tej stopy dla danego 3 miesięcznego okresu ustalana jest na dwa dni robocze przed 5. dniem miesiąca rozpoczynającego
3 miesięczny okres stopy referencyjnej. Wysokość stopy dla pierwszego okresu stopy referencyjnej ustalana jest na ostatni, występujący przed pierwszym uruchomieniem kredytu, 5. dzień miesiąca. W przypadku, gdy pierwsze uruchomienie kredytu przypada na 5 dzień miesiąca wysokość stopy referencyjnej ustalana jest w tym dniu. Każdy kolejny okres stopy referencyjnej rozpoczyna się po zakończeniu poprzedniego okresu i trwa 3 miesiące. W przypadku, gdy termin ustalenia stopy referencyjnej przypada w dniu nie będącym dniem roboczym, wówczas ustalenie stopy referencyjnej następuje w dniu poprzedzającym dzień ustalenia wysokości stopy referencyjnej. Zmiana stopy referencyjnej nie stanowi zmiany Umowy i nie wymaga jej wypowiedzenia ani zawarcia z Kredytobiorcą aneksu do Umowy. Zmiana stopy referencyjnej wpływa na wysokość rocznej zmiennej stopy procentowej oraz na wysokość miesięcznej raty kredytu jak i na wysokość kwoty przeznaczonej na comiesięczną spłatę zadłużenia z tytułu kredytu. Informacja
o aktualnych stawkach stopy referencyjnej dostępna była w Oddziałach Banku oraz na stronie Internetowej oraz pod numerem Infolinii. Strony umowy oraz wszystkie inne osoby będące dłużnikami z tytułu zabezpieczeń uznają, że obowiązek powiadomienia o zmianie stopy oprocentowania w związku ze zmianą stopy referencyjnej zostanie spełniony przez opublikowanie stopy referencyjnej w formie ogłoszenia wywieszonego w siedzibie i Oddziałach Banku, w miejscu swobodnie dostępnym dla wszystkich klientów Banku. (dowód: umowa k. 18-25v)

Powódka potwierdziła otrzymanie informacji dla kredytobiorcy o skutkach związanych ze zmienną stopą procentową zawierającej symulację pokazującą wpływ zmiany stopy procentowej na wysokość miesięcznej raty kapitałowo - odsetkowej kredytu. Oświadczyła, że zapoznała się z powyższą informacją o skutkach związanych ze zmienną stopą procentową i potwierdziła odebranie tego dokumentu. (dowód: informacja o ryzyku zmiennej stopy procentowej - k. 28v)

Powódka podpisała również oświadczenie kredytobiorcy, że jest świadoma obciążeń związanych z udzielonym kredytem. Oświadczyła, że jest w stanie regularnie i terminowo spłacać miesięcznie raty kapitałowo - odsetkowe, wynikające z powyższego zobowiązania. Powyższe oświadczenie złożyła mając świadomość,
że wysokość ww. raty kapitałowo-odsetkowej, na dzień sporządzenia umowy wynosi 5.372,43 PLN. W oświadczeniu wskazano, że ww. wysokość raty została wyliczona wg oprocentowania będącego sumą stopy referencyjnej wskazanej w Umowie powiększonej o marżę kredytu oraz marżę dodatkową do czasu uprawomocnienia się wpisu hipoteki/hipotek na rzecz Banku, zaś powyższe wyliczenie ma wyłącznie charakter poglądowy, a ostateczną wysokość rat określa Harmonogram. (dowód: oświadczenie kredytobiorcy – k. 29)

Powódka własnoręcznym podpisem potwierdziła również otrzymanie informacji o całkowitym koszcie kredytu i całkowitej kwocie do zapłaty przez kredytobiorcę do kredytu nr (...) na dzień zawarcia umowy, w której wskazano wysokość stopy referencyjnej. (dowód: informacja – k. 32)

W formularzu informacyjnym do umowy, który powódka otrzymała, wskazano szacowaną wysokość rat kapitałowo – odsetkowych w poszczególnych okresach kredytowania przy założeniu, że oprocentowanie nie uległoby zmianie, zatem informacje te miały jedynie charakter poglądowy. Znalazły się tam również zapisy dotyczące sposobu ustalania oprocentowania. ( formularz informacyjny k. 222–234)

Powódka była uczestnikiem „Promocji cenowej produktów hipotecznych pn. (...), w ramach której korzystała z obniżonej marży. (dowód: zasady promocji – k. 236-238)

W dniu 28 czerwca 2012 r. powódka złożyła wniosek o zmianę warunków kredytowania w zakresie wydłużenia okresu karencji. (dowód: wniosek – k. 240-245)

Umowę kredytu aneksowano trzykrotnie. Zmiany dotyczyły okresu karencji. (dowód: aneks nr (...) – k. 33, aneks nr (...) – k. 34, aneks nr (...) – k. 35)

W Regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przez Bank (...) S.A. dla klientów indywidulanych znalazła się definicja stopy referencyjnej - stopa, od której zmienności zależy wysokość zmiennej stopy procentowej zgodnie z umową, określona jako WIBOR - stopa procentowa według której banki są gotowe udzielać pożyczek w złotych innym bankom na (...) rynku międzybankowym. Indeks przy nazwie oznacza okres jakiego dotyczy stopa np. 6M - sześć miesięcy. Stopa WIBOR ustalana jest w dni robocze i publikowana na stronie (...) o nazwie (...) o godzinie 11:00 czasu lokalnego. Zmienna stopa procentowa została określona jako stopa, według której oprocentowany jest Kredyt/Pożyczka, będąca sumą stopy referencyjnej oraz wysokości marży Banku. W § 5 Regulaminu znalazły się zapisy dotyczące oprocentowania kredytu. Kredyt/Pożyczka oprocentowana jest według zmiennej stopy procentowej z uwzględnieniem wysokości odsetek maksymalnych określonych zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Oprocentowanie Kredytu/Pożyczki ulega zmianie w zależności od zmiany wysokości stopy referencyjnej lub wysokości marży. Częstotliwość zmian wysokości stopy referencyjnej zależy od wartości indeksu przy nazwie stopy, o której mowa
w umowie. (dowód: regulamin – k. 36-39)

Oprocentowanie kredytu w okresie spłaty osiągnęło najwyższą wartość
5 grudnia 2022 r. – 9,65%, zaś najniższą 5 marca 2021 r. – 2,61%. (dowód: zaświadczenie – k. 40-48)

Powódka nie otrzymała oferty kredytu ze stałą stopą procentową, bo bank wówczas takiej oferty nie posiadał. Gdyby klientka zawarła umowę kredytu oprocentowaną stałą stopą, to ta stała stopa byłaby zamrożona. Klientka płaciłaby ratę w tej samej wysokości, ale nie miałaby korzyści jaka wynika ze zmiennej stawki WIBOR. Poza tym warunki oprocentowania kredytu ustalała ustawa. (dowód: zeznania świadka M. I. – k. 658-659v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, a w szczególności na podstawie dokumentów i ich kopii wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia. Sąd dał im wiarę, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwała żadnych wątpliwości.

Zeznania świadka M. I. stanowiły postawę ustaleń faktycznych
w sprawie w zakresie przywołanym w treści uzasadnienia. Świadek wskazała na okoliczności związane z oferowanymi przez bank kredytami oprocentowanymi zmienną stopą procentową oraz brak w ofercie banku kredytów ze stałą stopą procentową i przyczyn tego faktu. W pozostałym zakresie zeznania świadka nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż świadek nie brał udziału w procedurze udzielania kredytu powódce, jej podpis widnieje na umowie z racji pełnionej funkcji dyrektora oddziału banku.

Sąd ustalając stan faktyczny opierał się na zeznaniach powódki, aczkolwiek jedynie w części uznał je za wiarygodne. Wyjaśnienia powódki były częściowo sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie pozostałym materiałem dowodowym. Powódka twierdziła, że nie została poinformowana przez pracownika banku o tym, w jaki sposób jest obliczany WIBOR oraz o ryzyku zmiennej stopy procentowej. Jednocześnie powódka potwierdziła własnoręcznym podpisem otrzymanie „Informacji o ryzyku zmiennej stopy procentowej”, przedstawiającej kwestie ryzyka zmiany stóp procentowych. Nie można zatem uznać, że informacja ta nie została jej przedstawiona, a bank nie poinformował powódki o ryzyku.

Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości jako zbędnego dla rozstrzygnięcia na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 k.p.c.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Po pierwsze, wobec zarzutu pozwanego, należało ustalić, czy strona powodowa miała interes prawny w dochodzeniu roszczenia o ustalenie niezwiązania określonymi postanowieniami umownymi.

Norma art. 189 k.p.c. kreuje szczególną formę ochrony prawnej praw podmiotowych, która to, pomimo zamieszczenia w przepisach prawa procesowego, ma charakter materialnoprawny. W doktrynie i orzecznictwie utrwalił się pogląd, zgodnie z którym interes prawny rozumieć należy jako obiektywnie występującą potrzebę ochrony sfery prawnej powodów, których prawa zostały lub mogą zostać zagrożone, bądź też co do istnienia lub treści których występuje stan niepewności. Zatem interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni stronie powodowej ochronę jej prawnie chronionych interesów. Oznacza to, że istnieje możliwość definitywnego zakończenia sporu istniejącego lub prewencyjnie zapobiegnie się powstaniu takiego sporu
w przyszłości, na skutek uprawomocnienia się wyroku ustalającego.

W ocenie Sądu powódka wykazała istnienie po jej stronie interesu prawnego
w wytoczeniu niniejszego powództwa o ustalenie. W braku ustalenia na przyszłość faktu niezwiązania kredytobiorcy poszczególnymi postanowieniami umowy, istniałoby ryzyko, że musiałby w dalszym ciągu ponosić raty wskazane w umowie
i wytaczać kolejne powództwo o zapłatę. Dopiero stwierdzenie w wyroku,
że postanowienia umowne są niewiążące, gwarantują zwolnienie strony powodowej z obowiązku regulowania rat kredytu w przyszłości w wysokości zawyżonej. Zatem po stronie powodowej występuje obecnie obiektywnie stan niepewności co do kształtu stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu, zaś wydanie rozstrzygnięcia o ustaleniu zgodnie z pozwem doprowadziłoby do usunięcia tej niepewności i zapewniłoby jej ochronę prawnie uzasadnionych interesów. Zatem merytoryczne rozpoznanie roszczenia zgłoszonego w niniejszym postępowaniu definitywnie zakończy powstały między stronami spór.

Powódka powoływała się na ochronę, jaka przysługiwała jej z mocy przepisów chroniących prawa konsumentów. Art. 22 ¹ k.c. definiuje konsumenta jako osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zaś art. 2 lit. b) dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, definiuje „konsumenta” jako osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością, wspólnie z innym kredytobiorcą, który nie działał w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy.
W niniejszej sprawie powódka zeznała, że w mieszkaniu finansowanym za środki
z kredytu zamieszkała i mieszka w nim z rodziną. Co prawda powódka zarejestrowała działalność gospodarczą w kredytowanej nieruchomości, jednakże adres lokalu mieszkalnego służy jedynie w celach ewidencyjnych, faktycznie działalność gospodarcza nie jest prowadzona w tej nieruchomości. W związku
z powyższym powódkę należało uznać za konsumenta - nabywała lokal na własne potrzeby mieszkaniowe.

Sąd mógł badać zatem umowę zawartą między stronami pod kątem ewentualnie zawartych w niej postanowień abuzywnych na podstawie art. 385 ¹ k.c.

Przechodząc do oceny postanowień umowy, w pierwszej kolejności należy wskazać, że nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Nieważna jest również czynność sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 k.c.). Czynność prawna jest sprzeczna z ustawą, gdy jej treść jest formalnie i materialnie niezgodna
z bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Nieważność czynności prawnej może wynikać nie tylko z wyraźnej dyspozycji przepisu, ale także z natury zobowiązania. W takim przypadku czynność prawna jest nieważna od początku
(ab initio) i z mocy prawa (ipso iure) – bez konieczności powoływania się na ten fakt, a orzeczenie sądu stwierdzające nieważność czynności prawnej ma charakter deklaratywny. Ponadto, nieważna czynność prawna nie wywołuje żadnych skutków prawnych, które miały się z nią wiązać.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe,
w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy pomiędzy stronami, przez umowę kredytu bankowego bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych
z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania
z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W myśl art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: 1) strony umowy,
2) kwotę i walutę kredytu, 3) cel, na który kredyt został udzielony, 4) zasady i termin spłaty kredytu, 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, 7) zakres uprawnień banku związanych
z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, 9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W ocenie Sądu podpisana przez strony umowa kredytu spełnia wszystkie ustawowe wymogi wynikające z treści art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe,
w szczególności spełnia wymogi z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 Prawa bankowego. Strony określiły w umowie kredytu kwotę kredytu, walutę kredytu, jego przeznaczenie, okres kredytowania, terminy i zasady jego zwrotu przez powodów, a także oprocentowanie kredytu i opłaty oraz prowizje związane z jego udzieleniem.

Nie sposób również uznać, że będąca przedmiotem sporu umowa kredytu jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego. W świetle okoliczności sprawy,
tj. pozyskania przez stronę powodową kredytu w celach zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, Sąd nie doszukał się żadnych okoliczności wskazujących na to, że pozwany bank wykorzystał w jakikolwiek sposób swoją pozycję w celu związania strony powodowej długoletnim zobowiązaniem mającym przynosić tylko jemu korzyści i aby zamieszczenie w umowie klauzuli zmiennego oprocentowania naruszało jakiekolwiek zasady współżycia społecznego. Świadczenia stron nie pozostają w żadnej rażącej dysproporcji, a oprocentowanie kredytu – zmienne
w czasie – może przynosić korzyści również kredytobiorcy, np. w okresie wyższej inflacji, kiedy jej stopa przekracza wysokość oprocentowania kredytu, czy ujemnych stóp WIBOR, które jeszcze w jego historii nie miały miejsca, ale nie jest to wykluczone.

Co więcej w niniejszej sprawie można uznać, że to powódka, pomimo wzrostu wysokości raty kredytu i całości zaciągniętego zobowiązania, zyskała na nim, bowiem jak powszechnie wiadomo, ceny nieruchomości znacząco wzrosły. Zatem niniejsze powództwo może być poczytywane jako nadużycie prawa.

Odnosząc się natomiast do kwestii klauzuli zmiennego oprocentowania jako przesłanki ustalenia nieważności wskazanych w pozwie postanowień z uwagi na naruszenie art. 353 ¹ k.c., należy wskazać, że kwestionowane postanowienia umowne nie sprzeciwiają się naturze stosunku kredytu, skoro sama ustawa przewiduje taki sposób ustalenia oprocentowania kredytu. Tym samym nie sprzeciwia się zatem ustawie. Jak wcześniej wskazano, nie sprzeciwia się również szeroko pojętym zasadom współżycia społecznego.

Wobec powyższego brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności postanowień umowy wskazanych w pozwie z uwagi na naruszenie art. 58 k.c. lub art. 353 ¹ k.c.

Powódka zawierając niniejszą umowę, nie miała możliwości negocjowania treści umowy. Sporna umowa należy do grupy umów adhezyjnych, tzn. umów przez przystąpienie. Powódka miała do wyboru albo przystąpić do umowy sporządzonej na wzorcu umowy i uzyskać kredyt, albo nie uzyskać kredytu.

Powódka podnosiła, że w umowie znajdują się klauzule abuzywne, które określają wysokość oprocentowania jako sumę marży wskazanej w umowie
i zmiennej stopy referencyjnej WIBOR, przy czym bank nie zawarł w umowie metodologii ustalania stawki referencyjnej WIBOR, która wpływa na rozliczenia dokonywane przez bank z kredytobiorcą. Nie była również informowana o skali ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu o zmiennej stopie procentowej.

Odnosząc się zarzutu strony powodowej dotyczącej abuzywności postanowień umownych, Sąd uznał, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M co do zasady nie powinno stanowić przedmiotu badania na podstawie przepisów dyrektywy unijnej 93/13 i przepisów krajowych o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 ¹ k.c.) .

Stosownie do przepisu art. 1 ust. 2 dyrektywy 93/13 warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze oraz postanowienia lub zasady konwencji międzynarodowych, których stroną są państwa członkowskie lub Wspólnota, nie podlegają przepisom tej dyrektywy. Regułę tę potwierdził TSUE w wyroku z 9 lipca 2020 r. wydanym w sprawie o sygn. C-81/19.

Zgodnie zaś z przepisem art. 29 ust. 2 u.k.h. jeśli strony nie uzgodniły stałej stopy oprocentowania, to sposób ustalania stopy procentowej określa się jako wartość wskaźnika referencyjnego oraz wysokość marży ustalonej w umowie.

Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 28 u.k.h. wskaźnikiem referencyjnym jest wskaźnik opisany w art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającego dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014.

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia tym wskaźnikiem referencyjnym jest dowolny indeks stanowiący odniesienie do określenia kwoty przypadającej do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub umowy finansowej lub do określenia wartości instrumentu finansowego, bądź indeks stosowany do pomiaru wyników funduszu inwestycyjnego w celu śledzenia stopy zwrotu takiego indeksu lub określenia alokacji aktywów z portfela, lub obliczania opłat za wyniki. Parametry takiego wskaźnika spełnia właśnie wskaźnik WIBOR 3M. Co więcej, został on wskazany wprost jako kluczowy wskaźnik referencyjny w załączniku do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1368 z dnia 11 sierpnia 2016 r. ustanawiającego wykaz kluczowych wskaźników referencyjnych stosowanych na rynkach finansowych.

Powyższe uzasadnia wyłączenie wskazane w art. 1 ust. 2 dyrektywy 93/13.

Gdyby nawet uznać, że postanowienia te podlegają badaniu pod kątem zgodności z postanowieniami ww. dyrektywy, to klauzulę zmiennego oprocentowania uregulowaną w spornej umowie należałoby potraktować jako klauzulę dotyczącą głównego świadczenia, a ta jako transparentna nie podlegałaby kontroli pod względem abuzywności zgodnie z wyłączeniem z art. 4 (2) dyrektywy 93/13.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. niedozwolonymi postanowieniami umownymi nie są postanowienia umowy, które określają wynagrodzenie, jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Na uwagę
w tym względzie zasługują tezy 54-56 wyroku TSUE z 13 lipca 2023 r. w sprawie
ZR i PI v. (...), C-265/22, gdzie TSUE wskazał, że decydującą rolę
w ramach tej oceny odgrywają, po pierwsze, kwestia, czy warunki umowne zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem, w taki sposób, że umożliwiają przeciętnemu konsumentowi, czyli konsumentowi właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i rozsądnemu, ocenę tego kosztu (tu oprocentowania), a po drugie, wskazanie albo niewskazanie w umowie kredytu informacji uważanych w świetle charakteru towarów i usług będących jego przedmiotem za istotne (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2017 r., w sprawie A. i in., C-186/16, teza 47 i przytoczone tam orzecznictwo). Co się tyczy w szczególności warunku przewidującego w ramach umowy kredytu hipotecznego wynagrodzenie za ten kredyt w postaci odsetek obliczonych na podstawie zmiennej stopy ustalonej, tak jak w sprawie w postępowaniu głównym, poprzez odniesienie do oficjalnego wskaźnika, to wymóg przejrzystości należy rozumieć w ten sposób, że wymaga on
w szczególności, aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny
i rozsądny przeciętny konsument był w stanie zrozumieć konkretne działanie sposobu obliczania tej stopy i oszacować w ten sposób, na podstawie jasnych
i zrozumiałych kryteriów, potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla jego zobowiązań finansowych (wyrok z dnia 3 marca 2020 r., w sprawie G. G., C-125/18, teza 51 i przytoczone tam orzecznictwo). Wśród istotnych elementów, które sąd krajowy powinien wziąć pod uwagę przy dokonywaniu niezbędnych ustaleń w tym względzie, znajdują się nie tylko treść informacji udzielonych przez kredytodawcę w ramach negocjacji danej umowy kredytu, lecz również okoliczność, że główne elementy dotyczące obliczania wskaźnika referencyjnego są łatwo dostępne ze względu na ich publikację (zob. podobnie przytaczany wyrok w sprawie G. G., tezy 52, 53, 56).

Bank w całości wypełnił obowiązki informacyjne wobec powódki. Powódka została poinformowana o ryzyku zmiennej stopy procentowej, otrzymała symulacje oraz informacje o ryzykach związanych z zaciągnięciem zobowiązania, przed zaciągnięciem kredytu, tj. w dniu 2 listopada 2011 r. Pomimo pouczeń o ryzyku zmiennej stopy procentowej powódka wybrała ofertę kredytu u pozwanego, wskazała kwotę kredytu i system spłaty rat. W treści zarówno wniosku kredytowego, informacji o ryzyku zmiennej stopy procentowej, formularza informacyjnego jak i symulacji, a także w treści Regulaminu poinformowano powódkę o tym, że oprocentowanie kredytu w razie zmiany wysokości WIBOR ulegnie zmianie. Powódce przedstawiono szczegółowe informacje o ryzykach zmiennej stopy procentowej, zarówno na etapie wnioskowania o kredyt, jak
i w momencie podpisywania umowy. We wniosku była zawarta informacja, że kredyt oprocentowany jest zmienną stopą procentową, co skutkowało, że przy niekorzystnej zmianie stopy procentowej rata kredytu i co za tym idzie całe zobowiązanie, mogły się zwiększyć. Powódka była wielokrotnie informowana,
w jakiej wysokości będzie jej rata, jeżeli wzrośnie stawka WIBOR, co więcej pozwany wskazywał powódce, gdzie można sprawdzić wysokość tego wskaźnika
i podkreślał, że jest on ustalany poza bankiem. Pozwany na etapie wnioskowania
o kredyt przedstawił powódce symulację obrazującą wpływ zmiany stopy procentowej na wysokość miesięcznej raty kapitałowo – odsetkowej przy różnicy pomiędzy miesięczna ratą wyliczoną dla najwyższej i najniższej wartości zmiennej stopy procentowe, jakie obowiązywały w okresie 12 miesięcy. Powódka otrzymała formularz informacyjny, w którym wskazano szacowaną wysokość rat kapitałowo – odsetkowych w poszczególnych okresach kredytowania przy założeniu,
że oprocentowanie nie uległoby zmianie, zatem informacje te miały jedynie charakter poglądowy. Znalazły się tam również zapisy dotyczące sposobu ustalania oprocentowania, zaś w regulaminie podano definicje stopy referencyjnej WIBOR oraz zmiennej stopy procentowej. Bank poinformował powódkę, w jaki sposób ustalana jest stawka WIBOR, poinformował o okresach obowiązywania stopy referencyjnej oraz o wpływie zmiany stopy referencyjnej na wysokość rocznej zmiennej stopy procentowej, raty kredytu oraz przekazał gdzie dostępna jest informacja o aktualnych stawkach stopy referencyjnej. Powódka po analizie uzyskanych danych mogła stwierdzić, ile wynosiłyby jej raty, gdyby oprocentowanie zostało podwyższone ze względu na zmianę stawki referencyjnej WIBOR.

W ocenie Sądu postanowienia § 1 ust. 10 i 11 oraz § 5 ust. 1-5 umowy zostały sformułowane prostym i zrozumiałym językiem. Powódka, w oparciu o informacje przekazane przez Bank, była w stanie zrozumieć metodę obliczania stopy procentowej przez Bank i oszacować w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria (stała marża + WIBOR 3M) potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań. Błędne jest bowiem założenie, zgodnie z którym Bank był zobowiązany do dokładnego wyjaśnienia kredytobiorcy sposobu wyznaczania wskaźnika WIBOR przez jej administratora. Za wystarczające należy uznać informacje zawarte w przekazanych przez Bank dokumentach, albowiem to nie Bank ustala wysokość tego wskaźnika, a jedynie bazuje na nim ustalając ostateczną stopę procentową udzielonego kredytu. Procedura informowania
o ryzyku zmiennego oprocentowania odbywała się zgodnie z Rekomendacją S Komisji Nadzoru Finansowego i była dostateczna. Sąd nie ma podstaw, aby przypisać bankowi działanie w złej wierze, podobnie jak nie ma podstaw do przyjęcia, że kierowane do powódki informacje w zakresie ryzyka zmiennego oprocentowania były dla niej niejasne i niezrozumiałe, nie tylko pod względem gramatycznym, ale i ekonomicznym. Powódka miała wiedzę co do nieprzewidywalności zmienności oprocentowania przez wielość różnorodnych czynników gospodarczych i politycznych. Jak wyżej wskazano, strona powodowa otrzymała symulacje uwzględniające zmiany wskaźnika, w tym w szczególności symulacje obrazujące, jak wzrost wskaźnika może wpłynąć na wysokość spłacanych przez powódkę rat. Przedstawiona powódce symulacja świadczy o dopełnieniu wymogów przedstawienia wszystkich informacji mogących mieć wpływ na zakres obowiązków kredytobiorcy i pozwalających samodzielnie ocenić m.in. całkowity koszt kredytu w zależności od zmiany tego wskaźnika.

Stawki WIBOR publikowane są i były w serwisach internetowych takich jak (...), czy (...), a wcześniej poprzedniego administratora wskaźnika, a więc są ogólnodostępne. Ogólnodostępną jest i była również informacja o tym, jak jest wyliczany. Ogólnodostępność tych informacji oznacza, że każdy kredytobiorca ma możliwość z łatwością zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy kredytu, w tym o jego historycznych poziomach, które mogą dać konsumentowi wyobrażenie o możliwym wzroście raty na skutek wzrostu tego wskaźnika (por. tezę 58 i 60 wyroku TSUE C-265/22).

Należało zatem uznać, że ostanowienia umowne dotyczące zmiennej stopy procentowej opisanej jako suma wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M oraz stałej marży wskazanej w umowie kredytu, regulują wynagrodzenie banku
i czynią to w sposób jednoznaczny w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Oznacza to,
że w sprawie nie ma co do zasady podstaw do badania wskazanych w petitum pozwu postanowień umownych pod kątem ich abuzywności.

Gdyby nawet uznać, że postanowienia dotycząc oprocentowania kredytu nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co umożliwiałoby zbadanie ich pod kątem ich abuzywności, to należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z powyższym nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu,
że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Podkreślenia wymaga, że świadczenie banku stanowi odpowiednik świadczenia kredytobiorcy. Umowa kredytu zrealizowała cele zakładane przez obie strony umowy według stanu na dzień jej zawarcia. Wskazana data to właściwy moment oceny powyższej kwestii, zwrócić jednak należy uwagę na to, że cele te
w dalszym ciągu są spełnione. Strona powodowa miała i wciąż ma możliwość zmiany stopy procentowej na okresowo stałą, jednakże dobrowolnie i świadomie
z tej możliwości nie korzysta.

Niezależnie od powyższego nie można podzielić poglądu, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M jest nieuczciwe. Zarzut postawiony w tym zakresie sprowadza się
w istocie do braku rynkowego charakteru tego wskaźnika, na tym że wskaźnik ten nie jest oparty na transakcjach rzeczywistych i że jest arbitralnie ustalany przez banki.

WIBOR to wskaźnik oprocentowania pożyczek na krajowym rynku międzybankowym . Banki biorąc pod uwagę to, po jakiej stopie są w stanie sobie nawzajem pożyczać pieniądze, ustalają oprocentowanie kredytów dla klientów. Faktycznie WIBOR nie musi być oparty na rzeczywistych transakcjach pomiędzy bankami, ale na przybliżeniach, które wynikają z modeli matematycznych, a które pozwalają na złożenie oferty założenia depozytu. Te modele matematyczne nie mają bowiem abstrakcyjnego charakteru. Stawka ta wyznaczana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11:00 podczas tzw. Fixingu, jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania (w ujęciu rocznym) podawanych przez 10 największych banków działających w Polsce, które są uczestnikami panelu WIBOR, gdzie odrzucane są dwie najniższe i dwie najwyższe oferty. W wyniku takiej kalkulacji ustalana jest wysokość stawki WIBOR. W sytuacji, gdy w fixingu bierze udział mniejsza liczba banków (od 8 do 9), to odrzucane są dwie skrajne oferty - najwyższa
i najniższa. W wariancie, kiedy banków jest mniej niż 8 w obliczaniu średniej biorą udział wszystkie zgłoszone oferty. WIBOR 3M nie uwzględnia tego, co dzieje się aktualnie na rynku, ale przewiduje, co wydarzy się na rynku w ciągu najbliższych trzech miesięcy, uwzględniając zachodzące procesy ekonomiczne. Co jednak najistotniejsze, stawka WIBOR zależy w istocie od stóp procentowych NBP. Banki lokują bowiem własne środki nabywając od NBP bony pieniężne, dzięki czemu zyskują odsetki w wysokości równej stopie referencyjnej NBP. Nabycie takiego bonu to odpowiednik założenia depozytu w NBP. Z uwagi na charakter oferenta tego bonu (NBP), jest to w istocie dla banku transakcja bez ryzyka. W rezultacie, aby bankowi opłacało się założyć taki depozyt w innym banku celem uzyskania odsetek, a zatem liczyć się z większym ryzykiem inwestycyjnym, kwota odsetek musi być odpowiednio wyższa od stopy referencyjnej NBP. Ponadto okres inwestycji w ww. bony pieniężne wynosi 7 dni, podczas gdy depozyt międzybankowy 1, 3 lub 6 miesięcy, a zatem ryzyko inwestycyjne jest także wydłużone w czasie. Stąd WIBOR jest zawsze powiązany ze stopą referencyjną NBP i zawsze jest notowany nieco wyższy od niej. Stopa referencyjna NBP jest zatem ekonomicznym fundamentem dla określenia stopy wskaźnika WIBOR. Celem wyznaczenia ceny, po której bankowi warto zainwestować środki w innym banku niż NBP, bank musi oszacować również, jak przez czas inwestycji może zmieniać się stopa referencyjna.

W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do przyjęcia, że WIBOR jest wskaźnikiem arbitralnie ustalanym przez banki, bez związku z realiami ekonomicznymi na rynku.

Jednocześnie powódka nie wykazała, aby dochodziło do manipulacji wskaźnikiem WIBOR, w szczególności aby miało to miejsce na skutek zachowania się pozwanego banku oraz by w ogóle wskaźnik ten był podatny na manipulacje, jak miało to miejsce z LIBOR.

Jak wcześniej wskazano, wysokość wskaźnika WIBOR ustalana jest na podstawie danych przekazywanych przez dziesięć banków, którymi są:

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...),

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...) S.A.,

⚫

(...) S.A.,

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...) S.A.,

⚫

(...) Bank (...) S.A.

Pozwany nie jest i nie był uczestnikiem fixingu, zatem nie ma i nie miał nawet potencjalnego wpływu na ustalanie wysokość wskaźnika WIBOR i nie uczestniczy
w przekazywaniu danych, które następnie przetwarzane są przez administratora celem ustalenia wysokości tej stawki.

W tym miejscu wskazać należy, że wskaźnik WIBOR jest zgodny
z Rozporządzeniem BMR. Sporna umowa została zawarta w dniu 28 grudnia 2011 r., zaś Rozporządzenie BMR w przeważającym zakresie weszło w życie w dniu
1 stycznia 2018 r. Przed tą datą nie istniały żadne regulacje krajowe bądź unijne
o zasięgu ogólnym, regulujące kwestie wymogów ustalania stawek referencyjnych, Zatem nie sposób uznać, że zawarta przez strony umowa, czy którekolwiek z jej postanowień, były sprzeczne z jakimikolwiek przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Nadto na uwagę zasługuje fakt, że wskaźnik WIBOR spełniał najwyższe wymagania stawiane przed wskaźnikiem referencyjnym również przed datą wejścia w życie omawianego Rozporządzenia. Wskaźnik ten w dniu wejścia w życie Rozporządzenia BMR pochodził od administratora, który posiadał zezwolenie lub rejestrację na prowadzenie działalności, polegającej na opracowywaniu wskaźników referencyjnych i znajduje się w rejestrze administratorów wskaźników referencyjnych prowadzonym przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (dalej: ESMA) zgodnie z art. 29 Rozporządzenia BMR. Ponadto, w marcu 2019 r. Komisja Europejska po zasięgnięciu opinii ESMA, na podstawie Rozporządzenia Wykonawczego Komisji UE 2019/482
z dnia 22 marca 2019 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/1368 ustanawiające wykaz kluczowych wskaźników referencyjnych stosowanych na rynkach finansowych, na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 uznała wskaźnik WIBOR za kluczowy wskaźnik referencyjny. Zaś w dniu 16 grudnia 2020 r. Komisja Nadzoru Finansowego, na podstawie art. 34 ust. 1 lit. a) Rozporządzenia BMR wydała zezwolenie na prowadzenie przez (...) działalności jako administratora wskaźników referencyjnych stóp procentowych, w tym kluczowych wskaźników referencyjnych. Wydanie przez KNF zezwolenia dla (...) oznacza zatem, że organ nadzoru finansowego uznał proces wyznaczania wskaźnika referencyjnego WIBOR za zgodny z wymaganiami nałożonymi na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej tj. Rozporządzenia BMR.

Rozporządzeniem BMR określono standardy, których przestrzeganie pozwala na osiągnięcie pożądanego stanu dokładności i rzetelności indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne, którym jest m.in. WIBOR. Podkreślić należy, że zgodnie z art. 29 ust. 1 Rozporządzenia BMR podmiot nadzorowany (którym jest pozwany) w Unii Europejskiej może stosować wyłącznie wskaźnik referencyjny lub zestaw wskaźników referencyjnych, jeżeli wskaźnik referencyjny opracowuje administrator wpisany do rejestru administratorów i wskaźników referencyjnych prowadzonego przez ESMA. Powyższe stanowi o wyłączeniu możliwości wyboru przez bank wskaźnika referencyjnego innego niż certyfikowany i opracowany przez licencjonowanego administratora. Sąd podzielił zatem stanowisko pozwanego
w zakresie, w jakim uznał, że dokonanie przez niego wyboru innego wskaźnika niż WIBOR doprowadziłoby do sprzeczności z przepisami Rozporządzenia BMR,
zaś spełnienie standardów Rozporządzenia BMR jest wystarczające dla przyjęcia,
że wskaźnik WIBOR wyznaczany jest w sposób gwarantujący odpowiedni poziom ochrony.

Podsumowując należy jednoznacznie podkreślić, że konsument nie musi rozumieć, ani nawet znać sposobu ustalania przez podmiot inny, niż kredytodawca, składowych odsetek należnych od konsumenta. Gdyby bowiem bank odwoływał się np. do odsetek ustawowych, sposobowi ich ustalania można by postawić tożsamy zarzut.

Odnośnie rozkładu ryzyka przy umowie kredytu o zmiennym oprocentowaniu ustalanym na podstawie wskaźnika referencyjnego WIBOR, należy ponownie podnieść, że ryzyko zmiany wysokości wskaźnika WIBOR, wbrew twierdzeniom powódki, obciąża obie strony kontraktu, a nie tylko kredytobiorcę. Wskaźnik WIBOR ulega zmianom będącym odbiciem zmieniającej się sytuacji ekonomicznej w skali makro. Czynniki makroekonomiczne, które wpływają na wysokość wskaźnika WIBOR, podlegają zmianom zarówno na korzyść kredytobiorcy, jak i na korzyść kredytodawcy. Tak było także w przypadku powódki. Wskazania wymaga, że wartość pieniądza ma charakter zmienny w czasie, a mechanizm wyrównania ewentualnych ubytków wartości jest szczególnie ważny w stosunkach kredytowych o charakterze wieloletnim. Oznacza to, że część kapitałowa spłacanych rat z czasem ma mniejszą wartość niż odpowiadający temu świadczeniu kapitał wypłacony w dacie uruchomienia kredytu. Ubytek wartości spełnionego świadczenia ma być rekompensowany, przynajmniej w części, przez odsetki (oprocentowanie), których składnikiem jest WIBOR. Obecna wysokość WIBOR nie rekompensuje w pełni utraty wartości pieniądza w czasie. Jednocześnie doliczana do WIBOR marża, ustalona w stałej wysokości dla całego okresu kredytowania, nie może pełnić funkcji zabezpieczenia interesu Banku, z uwagi na zmienny i nieprzewidywalny w tak długim okresie charakter inflacji. Aktualnie inflacja jest istotnie wyższa niż oprocentowanie kredytów odnoszących się do wskaźnika WIBOR. Oprocentowanie nie wyrównuje w pełni ubytku siły nabywczej pieniądza. Jednocześnie interes konsumenta jest zabezpieczony przez powszechnie obowiązujące przepisy dotyczące odsetek maksymalnych – oprocentowanie kredytu, łącznie z marżą, nie może przekroczyć wysokości tych odsetek.

Wobec powyższego Sąd nie widział podstaw do uwzględnienia roszczenia strony powodowej ani co do roszczenia o ustalenie, ani ściśle z nim związanego roszczenia o zapłatę.

O kosztach procesu orzeczono w pkt. 2 sentencji wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu - art. 98 § 1-3. Powództwo zostało oddalone
w całości, wobec czego zasadnym było obciążenie powódki całością kosztów poniesionych przez pozwanego, na które składały się koszty zastępstwa procesowego w łącznej wysokości 5.417 zł, w tym opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Ponadto stosownie do art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia Artur Grajewski

ZARZĄDZENIE

(...)

Warszawa 8 października 2024 r. sędzia Artur Grajewski