Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Robert Masznicz

Protokolant: sekretarz sądowy Kamila Osica

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą

Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w miejscowości K.

przeciwko pozwanemu, którym jest Skarb Państwa – (...)

o zapłatę

1)  oddala powództwo w całości;

2)  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV C 449/17

UZASADNIENIE WYROKU

Pozwem z dnia 22 lutego 2017 r. (data nadania w urzędzie pocztowym – k. 64 odwrót) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w miejscowości K. (powód) wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, ażeby Skarb Państwa – (...) (pozwany) zapłacił na rzecz powoda:

1)  kwotę 82.844,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot oraz terminów:

a)  od kwoty 82.182,69 zł od dnia 22 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 661,96 zł od dnia 17 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty;

2)  zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód wniósł także, aby w przypadku złożenia przez pozwanego sprzeciwu, zasądzono od pozwanego na rzecz powoda:

1)  kwotę 82.844,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od następujących kwot oraz terminów:

a)  od kwoty 82.182,69 zł od dnia 22 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 661,96 zł od dnia 17 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty;

2)  zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew – k. 4 i n.)

Dnia 28 marca 2017 r. referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Warszawie wydał w sprawie (pod sygn. akt IV Nc 90/17) nakaz zapłaty, którym zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem wraz z żądanymi przez niego odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od poszczególnych terminów i kwot określonych w pozwie oraz kwotę 4.652,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (nakaz zapłaty).

(nakaz zapłaty – k. 74)

Dnia 14 kwietnia 2017 r. (data nadania w urzędzie pocztowym – k. 78) pozwany, którego zastępstwo procesowe wykonywała Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej według norm przepisanych.

(sprzeciw – k. 78 i n.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Dnia 26 kwietnia 2013 r. między powodem a spółką akcyjną pod firmą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. ((...)) została zawarta umowa konsorcjum (umowa konsorcjum).

Zgodnie z postanowieniami umowy konsorcjum:

1)  celem konsorcjum było złożenie przez powoda oraz (...) wspólnej oferty, zgodnie z dokumentami przetargowymi, a w przypadku wygrania przetargu – prowadzenia wspólnej działalności w określonej wzajemnie przez partnerów formie prawnej w zakresie realizacji zadania „Przebudowa budynku nr (...) – (...) w K.- (...) przy ul. (...)”;

(§ 1 i 2 umowy konsorcjum – k. 71)

2)  powód był uprawniony m.in. do reprezentowania konsorcjum w trakcie trwania procedury przetargowej i późniejszej realizacji zadania oraz do zaciągania zobowiązań i otrzymywania zleceń dla i w imieniu każdego z partnerów;

(§ 3 umowy konsorcjum – k. 71)

Po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie ustawy – Prawo zamówień publicznych dnia 7 maja 2013 r., między pozwanym, jako zamawiającym, a odpowiednim konsorcjum, jako wykonawcą, została zawarta umowa nr (...) (umowa).

W umowie zawarto postanowienia, zgodnie z którymi w szczególności:

1)  zamawiający powierzył, a wykonawca w ramach zadania nr (...) – „Przebudowa budynku nr (...) – (...) w k-7316 przy ul. (...)” przyjął do wykonania roboty związane z przebudową budynku nr (...) w kompleksie wojskowym K-7316 przy ul. (...) w W.;

(§ 1 ust. 1 umowy – k. 17)

2)  wartość ogólna przedmiotu umowy została określona kosztorysowo na kwotę brutto 21.951.130,43 zł, która to kwota zawierała obowiązujący podatek od towarów i usług (VAT) naliczony przez wykonawcę zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami;

(§ 2 ust. 1 i 2 umowy – k. 18 i n.)

3)  strony postanowiły, że rozliczenie wykonawcy będzie odbywało się fakturami przejściowymi do wysokości 80% wartości przedmiotu umowy określonej za wykonane i odebrane przez inspektora nadzoru części robót określone w tabeli elementów scalonych;

(§ 11 ust. 1 umowy – k. 25)

4)  podstawą do rozliczenia faktury przejściowej będzie podpisany przez kierownika budowy i inspektora nadzoru odbioru robót określający procentowe (rzeczowe) zaawansowanie robót z rozpisaniem kwot obrazujących ciągłość finansowania oraz kosztorysem powykonawczym sporządzonym w oparciu o załączoną książkę obmiaru robót i ceny jednostkowe z kosztorysu ofertowego;

(§ 11 ust. 2 umowy – k. 25)

5)  zamawiający zastrzegł sobie stosowanie kar umownych m.in. w przypadku opóźnienia w realizacji harmonogramu rzeczowo-finansowego z winy wykonawcy skutkujące konieczność podjęcia przez zamawiającego działań mających na celu zmniejszenie limitu finansowego dla zadania nr (...) w wysokości 10% niewykorzystanego limitu finansowego określonego w § 2 pkt 7 umowy;

(§ 13 ust. 1 pkt 7 umowy – k. 27)

6)  zamawiający był uprawniony do potrącenia kary umownej z przedstawionych przez wykonawcę faktur lub zabezpieczenia należytego wykonania przedmiotu; umowy (§ 13 ust. 2 umowy – k.27)

7)  uzupełnienia i zmiany umowy dla swej ważności wymagały formy pisemnej w formie aneksu do umowy. Wszelkie zmiany wprowadzone poza formą aneksu nie obowiązują stron.

(§ 17 umowy – k. 29)

Dnia 20 maja 2015 r. spisano u zamawiającego notatkę służbową dotyczącą realizacji przedmiotu umowy przez powoda. Notatka stanowiła wynik ustaleń pomiędzy osobami wyznaczonymi przez zamawiającego (m.in. K. M., J. J., L. J. oraz M. L.) oraz przedstawicielem wykonawcy (G. Ś.). Ustalono, że limit realizacji zadania na 2015 r. zostanie ustalony na 10.000.000 zł, zaś termin ukończenia zadania zostanie przesunięty do 31 marca 2016 r.

(notatka służbowa – k. 34 i n.)

Dnia 22 czerwca 2015 r. w związku z zakończeniem przeprowadzki mieszkańców (...) z budynku A do nowowykończonego budynku B (...) przy ul. (...), zamawiający przekazał wykonawcy budynek A do przeprowadzenia w nim odpowiednich czynności związanych z realizacją przedmiotu umowy.

(protokół przekazania – k. 38)

Dnia 10 sierpnia 2015 r. spisano protokół konieczności nr (...) dotyczący realizacji przedmiotu umowy. Wykonawca wniósł, ażeby termin realizacji zadania określonego w umowie został przesunięty do dnia 15 listopada 2016 r.

W uzasadnieniu swego wniosku podnosił, że przesunięcie terminu jest konieczne ze względu na następujące okoliczności:

1)  budynek A miał pierwotnie zostać udostępniony wykonawcy w styczniu 2015 r., jednakże został on mu faktycznie udostępniony dopiero dnia 22 czerwca 2015 r.; wykonawca wskazywał, że opóźnienie związane z udostępnieniem budynku wiązało się z przesunięciem cyklu realizacji procesów budowlanych tzw. „mokrych” z okresie letniego na okres zimowy oraz dostosowaniu cyklu robót do instrukcji zalecanych przez producentów wykładzin, a także norm branżowych co utrudniało oraz nie sprzyjało terminowemu zakończeniu przedmiotu umowy;

2)  decyzją nr (...) z dnia 15 lipca 2015 r. (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego nałożył na inwestora i kierownika obowiązek niezwłocznego:

a)  zaprzestania jakichkolwiek prac budowlanych w odległości min. 4 m od otworów wentylacyjnych,

b)  wdrożenia współpracy z ornitologiem,

c)  obserwacji remontowanych obiektów pod kątem wykrycia obecności miejsc aktywnych lęgów ptaków i nietoperzy,

d)  wstrzymywania prac w razie wykrycia miejsc aktywnych lęgów ptaków i nietoperzy oraz ewentualnego wezwania przyrodnika,

(protokół konieczności – k. 39 i n., zeznania świadka K. J. – k. 197, zeznania świadka B. B. – k. 197, zeznania świadka M. L. – k. 206 i n.)

W ocenie przedstawicieli zamawiającego wskazywane przez wykonawcę wydarzenia nie miały wpływu na opóźnienie wykonywania przedmiotu umowy. Uważali oni, że opóźnienie wykonawcy przy realizacji umowy było spowodowane niezapewnieniem przez wykonawcy odpowiedniej liczby pracowników na placu budowy, jak również ich wolnym tempem pracy oraz złą organizacją pracy. Pomimo takich ocen, zamawiający zgodził się na wnioskowane przez wykonawcę przesunięcie terminu wykonania i umowy i na odpowiednie do tego zmniejszenie limitu środków finansowych do wykorzystania na 2015 r. W szczególności uzgodniono zawarcie odpowiednich aneksów do umowy w tym przedmiocie.

(zeznania świadka J. J. – k. 206 i n. oraz świadka K. M. – k. 207)

Z tej przyczyny w dniu 10 września 2015 r. zawarto aneks nr (...) do umowy, którym termin odbioru końcowego zadania wraz z uzyskaniem decyzji pozwolenia na użytkowanie ustalono na dzień 15 listopada 2016 r.

(aneks nr (...) do umowy - k.192 i n.)

W związku z tym w dniu 14 października 2015 r. zawarto także aneks nr (...) do umowy. Uzgodniono w nim zmniejszenie limitu finansowego na realizację zadania określonego w umowie na 2015 r. z kwoty 9.686.510 zł brutto do kwoty 5.324.700 zł brutto.

(aneks nr (...) do umowy – k. 36)

Po podpisaniu aneksu nr (...) do umowy, wykonawca wystąpił do zamawiającego w dniu 2 listopada 2015 r. o dalsze zmniejszenie limitu finansowego dotyczącego realizacji zadania na 2015 r. z kwoty 5.101.193,05 zł (tj. z kwoty określonej w § 1 aneksu nr (...) do umowy) do kwoty 4.501.193,05 zł.

(ponadto pismo – k.41)

W odpowiedzi, pozwany w dniu 30 listopada 2015 r. wezwał powoda do zintensyfikowania postępu robót budowlanych oraz zapewnienia w tym celu właściwej liczby pracowników na placu budowy, uprzedzając, że jeżeli nie zostanie zrealizowany harmonogram rzeczowo-finansowy i nastąpi dalsze zmniejszenie limitu, w takim razie pozwany zastosuje karę umowną na podstawie § 13 pkt 1 ust 7 umowy.

(notatki służbowe z dnia 5 października 2015 r. – k. 99 i n., z dnia 19 października 2015 r. – k. 101 i n., z dnia 2 listopada 2015 r. – k. 103 i n., pismo – k.105)

Za roboty z tytułu umowy wykonane w 2015 r. wykonawca wystawił zamawiającemu faktury na sumę 4.502.873,12 zł.

(zestawienie – k. 37 i n.)

Różnica między limitem rzeczowo-finansowym uzgodnionym w aneksie nr (...) (5.324.700,00 zł), a rzeczywistym jego wykonaniem (4.502.873,12 zł) wyniosła 821.826,88 zł.

Z tej przyczyny w dniu 28 stycznia 2016 r. pozwany na podstawie § 13 ust. 1 pkt 7 umowy wystawił notę księgową nr (...), według której obciążył wykonawcę karą umowną na sumę 82.182,69 zł.

(wniosek – k. 106, nota księgowa – k.32)

W dniu 7 kwietnia 2016 r. pozwany wezwał wykonawcę również do zapłacenia kwoty 661,96 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zapłacie kary umownej określonej w nocie księgowej nr (...).

(nota odsetkowa – k. 33)

Powołując się na przepisy prawa cywilnego oraz § 13 ust. 1 pkt 7 w zw. z § 2 pkt 7 umowy pozwany:

a)  w dniu 20 kwietnia 2016 r. potrącił z należnego wykonawcy wynagrodzenia, określonego w fakturze VAT nr (...) z dnia 21 marca 2016 r., karę umowną, określoną w nocie obciążeniowej nr (...) z tytułu niewykorzystania limitu środków finansowych finansowego w 2015 r., tj. karę umowną w wysokości 82.182,69 zł;

(faktura – k. 30, pismo – k. 107)

b)  w dniu 20 czerwca 2016 r. potrącił z należnego wykonawcy wynagrodzenia, określonego w fakturze VAT nr (...) z dnia 16 maja 2016 r., odsetki określone w nocie odsetkowej nr (...), tj. odsetki od kary umownej obliczone na kwotę 661,96 zł.

(faktura – k. 41, pismo - k. 108)

Dnia 19 maja 2016 r. powód odesłał zamawiającemu notę księgową nr (...), nie księgując jej oraz odmawiając uznania i zapłaty kary umownej. W uzasadnieniu podał, że nie uznaje zasadności potrącenia.

(pismo – k.42 i n.)

Z tej samej przyczyny w dniu 25 lipca 2016 r. wykonawca odesłał zamawiającemu notę odsetkową nr (...), nie księgując jej oraz odmawiając jej zapłaty.

(pismo – k. 47)

Pismem opatrzonym datą 5 stycznia 2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłacenia kwoty 82.844,65 zł, która to kwota stanowiła sumę niezapłaconych części należności określonych w fakturze nr (...) (część w kwocie 82.182,69 zł) oraz w fakturze nr (...) z dnia 16 maja 2016 r. (część w kwocie 661,96 zł).

(pismo – k. 61)

Pozwany nie zapłacił żądanej sumy ani w całości, ani w części.

(bezsporne)

Stan faktyczny został ustalony na podstawie wyszczególnionych dokumentów (w nawiasach) oraz zeznań wskazanych świadków (w nawiasach). W takim stanie Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne zgodnie z art. 245 oraz 258 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) z uwzględnieniem okoliczności bezspornych oraz przyznanych w rozumieniu art. 229 oraz 230 k.p.c.

Oceniając dowody z zeznań świadków B. B. i K. J., przesłuchanych na wniosek powoda, Sąd Okręgowy uznał zeznania za wiarygodne z zakresie opisania obiektywnych trudności przy wykonywaniu przez powoda przedmiotu umowy, które poprzedzały zawarcia przez strony aneksów nr (...) do umowy oraz były faktyczną przyczyną zawarcia tych aneksów. Zeznania tych świadków w tym zakresie zostały potwierdzone treścią dokumentów, w szczególności protokołu konieczności oraz samych aneksów nr (...) do umowy. Zeznania tych świadków nie stanowią natomiast wiarygodnego dowodu na potwierdzenie tezy powoda, jakoby po zawarciu aneksów nr (...) do umowy zaszły jakiekolwiek obiektywne trudności, które uniemożliwiałyby lub utrudniałyby wykonanie harmonogramu uwzględniającego zmniejszonym limit rzeczowo-finansowy na 2015 r. W szczególności niewiarygodne są oceny świadków, jakoby na placu robót miała przebywać wystarczająca liczba pracowników, jak też aby ich praca była dobrze organizowana. Świadkowie ci byli oczywiście zainteresowani w przedstawianiu zeznań zgodnych z interesem powoda, jednakże ich oceny w tym zakresie są niemiarodajne dla ustaleń faktycznych i pozostają w sprzeczności z wnioskami Sądu Okręgowego opartymi na ocenie całokształtu wyników postępowania dowodowego.

Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania świadków K. M., M. L. i J. J., przesłuchanych na wniosek pozwanego. Zeznania te potwierdzają ogólny wniosek, oparty na treści dokumentów, z których wynika, że po zawarciu aneksów nr (...) do umowy nie wystąpiły żadne trudności o charakterze obiektywnym, które usprawiedliwiałyby niewykonanie limitu finansowego zmniejszonego już odpowiednim aneksem. Zeznania potwierdzają również, że osoby wyznaczone przez zamawiające stale monitorowały postęp prac wykonywanych przez wykonawcę, w szczególności dostrzegały przeszkody obiektywne i uwzględniały wnioski wykonawcy o zmniejszenie limitu z tej przyczyny, jak również reagowały niezwłocznie na nieusprawiedliwione opóźnienia, przedstawiając zastrzeżenia w rozsądnym terminie.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski powoda o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów następujących:

a)  dowodu z zeznań świadka M. S. (protokół rozprawy – k. 208); wniosek był oczywiście spóźniony, gdyż został zgłoszony przez powoda dopiero na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2017 r. (protokół rozprawy – k. 207), pomimo że udział świadka w odpowiednich zdarzeniach był powodowi wiadomy, jako udokumentowany załącznikami do pozwu (załącznik do pozwu – k. 34); nadto, powód wnioskował aby dowód z zeznań świadka został przeprowadzony na okoliczność przyczyn naliczenia kary umownej (protokół rozprawy – k. 207), a te zostały dostatecznie wyjaśnione w toku postępowania dowodowego; w takim stanie przeprowadzenie dowodu prowadziło jedynie do nieuzasadnionego przewlekania postępowania, czemu Sąd Okręgowy przeciwdziałał zgodnie z art. 6 § 1 w zw. z art. 207 § 6 k.p.c.;

b)  dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa i kosztorysowania (protokół rozprawy – k. 208), gdyż dowód ten był nieprzydatny do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia; powód wnioskował, aby biegły ustalił rzeczywistą ilość i wartość robót budowlanych wykonanych przez powódkę w ramach zadania inwestycyjnego w całym 2015 r.” (wniosek - k. 120), podczas gdy strony umówiły się przecież, że podstawą ustalenia stopnia wykonania harmonogramu rzeczowo-finansowego będą faktury wystawione za odpowiedni okres i wartość wykazana w fakturach; w takim stanie dla rozstrzygnięcia co do wykonania odpowiednego harmonogramu nieistotne w rozumieniu art. 227 k.p.c. jest to, czy rzeczywista wartość rynkowa odpowiednich robót była zgodna z wystawionymi fakturami, jak również to, czy powód wykonał dodatkowo jakieś inne prace, których jednak nie zafakturował;

c)  dowodu z przesłuchania stron (protokół rozprawy – k. 208), gdyż po przeprowadzeniu postępowania dowodowego przy pomocy innych środków dowodowych zostały dostatecznie wyjaśnione wszelkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, zatem przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron nie było celowe w rozumieniu art. 299 k.p.c.

Po dokonaniu ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo podlega oddaleniu w całości, a wygranemu pozwanemu należy się od powoda zwrot kosztów procesu w całości, gdyż zastosowana kara umowna za niewykorzystanie przez wykonawcę limitów finansowych w 2015 r. była usprawiedliwiona zarówno co do zasady, jak też wysokości. W takim stanie pozwany był uprawniony do jej potrącenia z wynagrodzeniem należnym powodowi ze skutkiem wypłacenia powodowi różnicy.

Podstawę takiego rozstrzygnięcia stanowią poczynione ustalenia faktyczne oraz niżej przytoczone i objaśnione przepisy prawa.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowią przepisy Kodeksu cywilnego (k.c.), w szczególności dotyczące wykonania zobowiązania z tytułu umowy o roboty budowlane (art. 647 i n. k.c.) z uwzględnieniem wymogów staranności nałożonych na przedsiębiorcę (art. 355 § 2 k.c.), jak również przepisy o karze umownej (art. 483 i n. k.c.) w związku z przepisami o potrąceniu (art. 498 i n. k.c.).

Między stronami nie było sporu co do treści odpowiedniej umowy ani co do tego, że odpowiedni limit finansowy określony na 2015 r. (zgodnie z aneksem nr (...) do umowy) nie został wyczerpany sumą wynagrodzenia, objętą fakturami wystawionymi przez wykonawcę za ten okres.

Nie było też sporu, że w § 13 ust. 1 pkt 7 umowy (dokument – k. 27) strony uzgodniły, że na rzecz pozwanego zostało zastrzeżone stosowanie kary umownej w przypadku, gdy za opóźnienie w realizacji harmonogramu rzeczowo-finansowego z winy wykonawcy, skutkujące podjęcie przez pozwanego działań celujących w zmniejszenie limitu finansowego dla zadania, jak też że zastrzeżona kara w takim przypadku ma wysokość 10% kwoty niewykorzystanego limitu finansowego.

Tak ułożona i zredagowana treść umowy jednoznacznie dowodzi, że zastrzeżono opisaną karę umowną jedynie na wypadek zachowania zawinionego przez wykonawcę (dosłownie: „z winy wykonawcy” – § 13 ust. 1 pkt 7 umowy).

W takim stanie, wbrew zarzutom procesowym pozwanego, to nie powód musiał dowodzić braku winy po stronie wykonawcy, lecz to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania tej winy u wykonawcy, zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu określoną w art. 6 k.c. w zw. z art. 3 k.p.c., skoro pozwany twierdził, że zasadnie obciążył powoda karą umowną wskutek ziszczenia przesłanek przewidzianych w umowie, w szczególności stwierdzenia winy po stronie wykonawcy, zgodnie z zastrzeżeniem § 13 ust. 1 pkt 7 umowy.

Jakkolwiek pozwany błędnie wykładał zasadę rozkładu ciężaru dowodu, wykazał jednak, że niewykonanie harmonogramu i następcze zmniejszenie limitu finansowego było wynikiem zawinionego działania powoda.

Taka ocena wyników postępowania dowodowego jest uzasadniona ustalonym stanem faktycznym.

Z materiału dowodowego wynika, że według pierwotnych założeń stron limit środków finansowych na 2015 r. miał wynosić kwotę 9.686.510,00 zł. Wykonawca, powołując się na trudności, na które nie miał wpływu i nie był w stanie ich przewidzieć w chwili składania oferty przetargowej oraz zawierania umowy (lęgi ptaków i nietoperzy, jak również opóźnienia zamawiającego w przekazaniu jednego z budynków) wystąpił do zamawiającego o zmniejszenie limitu środków finansowych na 2015 r. Zamawiający zgodził się na obniżenie limitu środków finansowych na 2015 r. z pierwotnie ustalonej kwoty 9.686.510,00 zł do kwoty 5.324.700,00 zł, tj. o około 45%, wskutek czego zawarto z wykonawcą aneksy nr (...) do umowy.

Nie te okoliczności stały się jednak przyczyną zastosowania kary umownej i nie to obniżenie było podstawą jej obrachowania. Przyczyną nałożenia kary umownej było to, że pomimo obniżenia limitu na 2015 r. do kwoty 5.324.700,00 zł, również ten limit nie został osiągnięty pracami zafakturowanymi przez wykonawcę w 2015 r.

Zaledwie po upływie 3 tygodni od zawarcia aneksu nr (...) do umowy, wykonawca wystąpił do zamawiającego o ponowne obniżenie limitu środków finansowych przewidzianych na 2015 r., oświadczając, że nie jest w stanie wykorzystać limitu środków finansowych określonych w aneksie nr (...) do umowy. W uzasadnieniu swego pisma wskazał dokładnie na te same przyczyny, które legły u podstaw wcześniejszego obniżenia limitu środków finansowych zgodnie z aneksem nr (...) do umowy. Wszystkie te przyczyny zaszły na wiele miesięcy przed podpisaniem aneksu nr (...) i oczywiście były znane powodowi już w chwili podpisywania tego aneksu.

Jeżeli pomimo podpisania aneksu zupełnie uwzględniającego wnioski powoda, następuje dalsze opóźnienie odpowiedniego harmonogramu i dalsze konieczne obniżenie limitu finansowego, wniosek o zawinieniu wykonawcy w tym zakresie jest uzasadniony w drodze oczywistego rozumowania na podstawie całokształtu ustalonych okoliczności towarzyszących (tzw. dowód prima facie, którego istotę objaśniono w szczególności w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2005 r., I CK 653/04).

Taki wniosek jest uzasadniony, gdyż zgodnie z art. 355 § 2 k.c. ocena zachowania wykonawcy, jako dłużnika, jest uwarunkowana charakterem działalności prowadzonej przez wykonawcę, jako przedsiębiorcę. Podejmując się wykonania złożonego zdania, przedsiębiorca powinien wykazać się odpowiednią starannością. W szczególności powinien tak organizować pracę własną (sprawne zarzadzanie i organizacja pracy, w tym zatrudnienie odpowiedniej liczby umiejętnych pracowników i wyposażenie ich w odpowiednie narzędzia, wreszcie weryfikacja zastosowanych środków do założonych postępów wykonywania umowy) oraz współpracę z kontrahentami (zamawianie towarów i usług u wiarygodnych dostawców, sprzedawców, podwykonawców, monitorowanie efektywności tej współpracy, a w razie opóźnień odpowiednie dyscyplinowanie kontrahentów lub wycofywanie się z nieefektywnych kontraktów), aby zapewnić prawidłowe i terminowe wykonanie własnego zobowiązania.

Skoro powód znał przyczyny określone w protokole konieczności poprzedzającym podpisanie aneksu nr (...) do umowy i uważał, że spowodują one większe opóźnienie i dalej idącą konieczność zmniejszenia limitu środków finansowych na 2015 r., w takim razie powód powinien je uwzględnić na etapie negocjowania treści aneksu nr (...) do umowy. Jako że powód tego nie uczynił, jego zachowanie należy uznać za co najmniej brak należytej staranności, o ile nie zupełną lekkomyślność lub wręcz świadome podjęcie się zadania, przekraczającego własne możliwości organizacyjne.

Ogół faktur wystawionych przez wykonawcę zamawiającemu do rozliczenia wykonania umowy w 2015 r. opiewał na kwotę o 821.826,88 zł niższą od limitu uzgodnionego aneksem nr (...) do umowy. Jako że konieczność zmniejszenia limitu o tę różnicę nastąpiła z winy powoda, pozwany miał prawo obciążyć powoda karą umowną równą 10% tej różnicy, a następnie, również zgodnie z umową, oświadczyć o jej potrąceniu wraz z odpowiednimi odsetkami.

Oczywiście nieusprawiedliwione są zarzuty powoda, jakoby kara umowna była niezasadnie obrachowana z przyczyny nieuwzględnienia rzeczywistego obmiaru robót wykonanych w 2015 r. Skoro same strony uzgodniły, że wykonanie ocena stopnia wykorzystania limitu finansowanego ma być mierzona wyłącznie wartością faktur wystawianych przez wykonawcę, nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy są twierdzenia powoda, że wykonane roboty miały wartość inną od objętej ogółem faktur. Z tej przyczyny oczywiście bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia byłoby wnioskowane przez powoda powołanie biegłego w celu ewentualnego obmiaru odpowiednich robót.

Dlatego powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozstrzygnął w wyroku o kosztach postępowania i zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu według norm przepisanych zgodnie z art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym w chwili wszczęcia postępowania. Zasądzoną na tej podstawie kwotę 5.400,00 zł stanowią koszty zastępstwa procesowego wykonywanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej.

Z tych przyczyn oraz na podstawie przywołanych przepisów prawa Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)

a)  (...)

b)  Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej

(...)