Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Karol Smaga

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marzena Grajek

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. D. (1), H. M., J. G. (1), D. W., K. D., J. K. i Z. Z.

przeciwko Bank (...) Spółce Akcyjnej w W.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od E. D. (1), H. M., J. G. (1), D. W., K. D., J. K. i Z. Z. na rzecz Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty po 1.545,28 złotych (tysiąc pięćset czterdzieści pięć złotych dwadzieścia osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt III C 595/19

UZASADNIENIE

Pismem procesowym z dnia 30 marca 2021 roku powodowie E. D. (2), H. M., J. G. (2), D. W., K. D., J. K. oraz Z. Z. wnieśli o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (k. 1801-1815).

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2021 roku Sąd na podstawie art. 176 § 2 kpc zawiesił postępowanie w sprawie (k. 1955).

Postanowieniem z dnia 23 lipca 2021 roku Sąd na podstawie art. 194 § 3 kpc wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. (k. 1977).

Postanowieniem z dnia 3 października 2022 roku Sąd podjął zawieszone postępowanie wobec (...) Bank Spółce Akcyjnej w W., na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 kpc zawiesił postępowanie wobec (...) Bank Spółce Akcyjnej w W. oraz na podstawie art. 174 § 3 kpc wezwał syndyka masy upadłości pozwanego do udziału w sprawie (k. 2118).

Pismem procesowym z dnia 10 stycznia 2023 roku powodowie zmodyfikowali powództwo w stosunku do pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.. Domagali się następującego:

1.  unieważnienie czynności prawnej przelewu z dnia 13 lipca 2017 roku na kwotę 140.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powódki E. D. (2) kwoty 140.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 13 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powódki E. D. (2) kwoty 140.000,00 złotych,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powódki E. D. (2) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych;

3.  unieważnienie czynności prawnej przelewu z dnia 20 października 2017 roku na kwotę 100.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powódki H. M. kwoty 140.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 17 maja 2018 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powódki H. M. kwoty 100.000,00 złotych,

4.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Powódki H. M. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych;

5.  unieważnienie czynności prawnej przelewu z dnia 7 lipca 2017 roku na kwotę 350.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powódki J. G. (1) kwoty 350.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 28 maja 2018 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powódki J. G. (1) kwoty 350.000,00 złotych,

6.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki J. G. (1) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych;

7.  unieważnienie czynności prawnej przelewu z dnia 23 marca 2018 roku na kwotę 90.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powódki D. W. kwoty 90.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 16 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powódki D. W. kwoty 90.000,00 złotych,

8.  zasądzenie od Pozwanego na rzecz powódki D. W. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych;

9.  unieważnienie czynności prawnej przelewu z dnia 28 lipca 2017 roku na kwotę 140.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powódki K. D. kwoty 140.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 5 marca 2019 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powódki K. D. kwoty 140.000,00 złotych,

10.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki K. D. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych;

11.  unieważnienie czynności prawnej przelewu z dnia 27 czerwca 2017 roku na kwotę 100.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powoda J. K. kwoty 100.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 25 lipca 2018 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powoda J. K. kwoty 100.000,00 złotych,

12.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda J. K. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych;

13.  unieważnienie czynności prawnych przelewów z dnia 31 stycznia 2018 roku oraz z dnia 14 lutego 2018 roku na łączną kwotę 350.000,00 złotych oraz zasądzenie na rzecz powoda Z. Z. kwoty 350.000,00 złotych wraz z należnymi odsetkami od dnia 29 listopada 2018 roku do dnia zapłaty a ewentualnie zasądzenie na rzecz powoda Z. Z. kwoty 350.000,00 złotych,

14.  zasądzenie od Pozwanego na rzecz powoda Z. Z. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, przedłożonego najpóźniej na ostatniej rozprawie głównej, a w razie nie złożenia takiego spisu kosztów, według norm przepisanych (k. 2152-2162).

Pozwany Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o oddalenie powództw w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od kosztów procesu w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wydanego w niniejszym postępowaniu do dnia zapłaty.

Pozwany podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej pozwanego (k. 2232-2245).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zgodnie z § 5 ust. 2 pkt 1-2 i 14 statutu (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przedmiotem działalności banku było obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych, wykonywanie niestanowiących działalności maklerskiej czynności polegających na przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych w postaci tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania; oferowanie instrumentów finansowych w postaci certyfikatów inwestycyjnych oraz obligacji, z zastrzeżeniem, że przedmiotem czynności określonych w lit. a) – b) powyższej mogą być odpowiednio wyłącznie obligacje emitowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski lub niedopuszczenie do obrotu organizowanego instrumenty finansowe, o których mowa w lit. a - b) do obligacji o których mowa w art. 39 p ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 roku o autostradach płatnych oraz Krajowym Funduszu Drogowym.

Zgodnie z programem emisji obligacji (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. przedstawił za pośrednictwem (...) Bank Spółki Akcyjnej Oddział w Polsce prospekt podstawowy niezabezpieczonych obligacji na okaziciela o łącznej wartości nominalnej do 300.000 złotych (...) Spółki Akcyjnej emitowanych w ramach programu emisji ustanowionego przez emitenta na podstawie uchwały Zarządu Emitenta nr (...) z dnia 20 października 2016 roku. Prospekt został zatwierdzony w dniu 09 marca 2017 roku przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Każdy z powodów otrzymał imienną Propozycję Nabycia obligacji na okaziciela emitowanych przez (...) S.A. (bezsporne).

Każda obligacja miała zostać wykupiona przez Emitenta w dniu wykupu poprzez wypłatę Obligatariuszom kwoty w wysokości równej wartości nominalnej obligacji powiększonej o naliczone odsetki za ostatni okres odsetkowy. Podstawą naliczenia i spełnienia świadczenia będzie liczba obligacji zapisanych w ewidencji prowadzonej przez firmę inwestycyjną z upływem Dnia Ustalenia Prawa do otrzymania świadczenia z tytułu wykupu, przypadający na 6 dni roboczych przed dniem wykupu. Wykupione obligacje podlegały umorzeniu. Wykup obligacji miał nastąpić za pośrednictwem firmy inwestycyjnej prowadzącej ewidencję obligacji na rachunki bankowe obligatariuszy. Obligatariusze mieli prawo do żądania wcześniejszego wykupu wszystkich lub części obligacji, a emitent był zobowiązany był dokonać przedterminowego wykupu obligacji w przypadku wystąpienia w okresie od dnia emisji do dnia wykupu obligacji którejkolwiek z okoliczności wskazanych w pkt. 17.2 Warunków Emisji. W przypadku likwidacji Emitenta obligacje podlegały natychmiastowemu wykupowi z dniem otwarcia likwidacji, chociażby nie nastąpił jeszcze dzień wykupu.

Obligacje miały być oprocentowane począwszy od dnia emisji włącznie do ostatniego dnia ostatniego okresu odsetkowego włącznie. Okresy odsetkowe wynosiły 3 miesiące, przy czym okresy te mogły mieć różną liczbę dni. Każdy kolejny okres rozpoczynał się w następnym dniu po zakończeniu poprzedniego okresu odsetkowego (włącznie z pierwszym dniem nowego okresu odsetkowego) i kończył się w ostatnim dniu okresu odsetkowego (włącznie z tym ostatnim dniem). Ostatnim dniem naliczania odsetek miał być dzień, w którym nastąpi wykup obligacji. Dzień ustalenia prawa do otrzymania przez obligatariusza świadczeń z tytułu wypłaty odsetek przypadać miał na 6 dni roboczych przed ostatnim dniem każdego okresu odsetkowego (propozycja nabycia obligacji – archiwum emisji obligacji dostępne na stronie https:// noblesecurities.pl/).

W dniu 13 lipca 2017 roku E. D. (2) złożyła dyspozycję przelewu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 140.000,00 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej. W dniu 20 października 2017 roku H. M. złożyła dyspozycję przelewu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 100.000,00 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej. W dniu 7 lipca 2017 roku J. G. (1) złożyła dyspozycję przelewu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 350.000,00 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej. W dniu 23 marca 2018 roku D. W. złożyła dyspozycję przelewu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 90.000 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej. W dniu 28 lipca 2017 roku K. D. złożyła dyspozycję przelewu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 140.000,00 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej. W dniu 27 czerwca 2017 roku J. K. złożył dyspozycję przelewu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na kwotę 100.000,00 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej. Wreszcie w dniu 31 stycznia 2018 roku oraz w dniu 14 lutego 2018 roku Z. Z. złożył dyspozycje przelewów na rzecz (...) Spółki Akcyjnej na łączną kwotę 350.000,00 złotych z tytułu wpłaty na obligacje (...) Spółki Akcyjnej.

W dniu 28 czerwca 2018 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała komunikat odnośnie stanowiska UKNF w sprawie ofert publicznych papierów wartościowych przeprowadzonych na podstawie prospektu emisyjnego oraz ofert, do których nie ma zastosowania obowiązek prospektowy.

W dniu 13 listopada 2018 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała komunikat dotyczący zamieszczenia na liście ostrzeżeń publicznych KNF wpisu dotyczącego (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.. W komunikacie wskazano, że podstawą wpisania (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na listę ostrzeżeń publicznych KNF są ustalenia dotyczące czynności wykonywanych przez Bank w latach 2016 – 2018 roku w zakresie aktywności na rynku kapitałowym bez posiadania odpowiednich zezwoleń KNF. Wskazano, że odnosi się to do procesu oferowania instrumentów finansowych – w okresie co najmniej od sierpnia 2016 roku do października 2017 roku oraz doradztwa inwestycyjnego - w okresie od września 2016 roku do marca 2018 roku Oznacza to, że podejrzenie naruszenia przez Bank normy karnoprawnej wynikającej z art. 178 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi leży poza działalnością bankową i w szczególności nie jest w żadnym zakresie związane ani z przyjmowaniem depozytów, ani z udzielaniem kredytów. Działalność bankowa (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. nie jest objęta zawiadomieniem do organów ścigania i pozostaje poddana standardowemu, nadzorowi KNF. Wskazano, że (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. reguluje swoje zobowiązania wobec klientów oraz wypełnia obowiązki ustawowe wobec organu nadzoru.

Zgodnie z uchwałą Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o nr (...) podjętą w dniu 30 grudnia 2020 roku Fundusz postanowił w punkcie 1, że wszczyna się przymusową restrukturyzację wobec (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W., przy Rondo (...), (...)-(...) W., wpisanej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII S Wydział. Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS (...).

W punkcie 4 ppkt 1 lit a) powyższej uchwały wskazano, że w związku z wszczęciem przymusowej restrukturyzacji wobec Podmiotu w restrukturyzacji stosuje się instrument przymusowej restrukturyzacji w formie przejęcia przedsiębiorstwa, w ten sposób, że Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., przy ul. (...), (...)-(...) W., wpisany do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS (...), z dniem 3 stycznia 2021 roku przejmuje ze skutkiem określonym w art. 176 ust. 1 ustawy o BFG i wstępuje w miejsce Podmiotu w restrukturyzacji jedynie w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań, również w postępowaniach sądowych i administracyjnych, przedsiębiorstwo Podmiotu w restrukturyzacji, obejmujące ogół praw majątkowych Podmiotu w restrukturyzacji według stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, ujętych w jego ewidencji, w tym ewidencji księgowej lub informatycznych systemach księgowych, z wyłączeniem pozostałej działalności (w tym związanej z obrotem, pośrednictwem, oferowaniem, zarządzaniem, doradztwem, działalnością reklamową i marketingową) odnoszących się do instrumentów finansowych emitowanych przez (...) Spółkę Akcyjną obecnie (...) Spółkę Akcyjną w restrukturyzacji, z siedzibą w W., ul. (...), (...)-(...) W., zarejestrowaną w rejestrze przedsiębiorców prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W., XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...) oraz podmiotów powiązanych z (...) Spółkę Akcyjną oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych, w tym objętych postępowaniami cywilnymi i administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia.

Na mocy decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 30 grudnia 2020 roku, BFG wszczął przymusową restrukturyzację (...) Banku S.A. z siedzibą w W., Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przejął zgodnie z ust. 4 pkt 2) zobowiązania Podmiotu w restrukturyzacji, obejmujące ogół zobowiązań Podmiotu ( (...) Bank S.A.). Stosownie do pkt 4 ppkt 1 lit. a) oraz pkt. 4 ppkt 2) lit. b) Decyzji BFG, Bank (...) S.A. nie przejął praw majątkowych (aktywów) i zobowiązań (pasywów) podmiotu w restrukturyzacji związanych z czynnościami faktycznymi, prawnymi lub czynami niedozwolonymi, związanymi z: i. przyjmowaniem i przekazywaniem zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych; ii. wykonywaniem zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych na rachunek dającego zlecenie; iii. nabywaniem lub zbywaniem na własny rachunek instrumentów finansowych; iv. oferowaniem instrumentów finansowych; v. zarządzaniem portfelami w skład których wchodzi jeden lub większa liczba papierów wartościowych; vi. czynnościami doradztwa inwestycyjnego; vii. sporządzaniem analiz inwestycyjnych, analiz finansowych oraz innych rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczącym transakcji w zakresie instrumentów finansowych; viii. czynnościami powierzonymi lub przyjętymi do wykonania przez bank; ix. pozostałą działalnością (w tym związaną z obrotem, pośrednictwem, oferowaniem, zarządzaniem, doradztwem, działalnością reklamową i marketingową) (pismo – k. 2163, decyzja – k. 2164-2215).

Przejęcie (...)Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przez Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. i wstąpienie w dotychczasowe prawa majątkowe tego podmiotu i wynikające z nich zobowiązania objęte zostało szeregiem włączeń, które to strona powodowa w istocie zauważa, co jednoznacznie wynika z treści pozwu. W szczególności, stosownie do pkt 4 ppkt 1 lit. a) oraz pkt 4 ppkt 2) lit. b) Decyzji BFG, Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. nie przejął praw majątkowych (aktywów) i zobowiązań (pasywów) podmiotu w restrukturyzacji związanych z czynnościami faktycznymi, prawnymi lub czynami niedozwolonymi, związanymi z:

i. przyjmowaniem i przekazywaniem zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych;

ii. wykonywaniem zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych na rachunek dającego zlecenie;

iii. nabywaniem lub zbywaniem na własny rachunek instrumentów finansowych;

iv. oferowaniem instrumentów finansowych;

v. zarządzaniem portfelami w skład których wchodzi jeden lub większa liczba papierów wartościowych;

vi. czynnościami doradztwa inwestycyjnego;

vii. sporządzaniem analiz inwestycyjnych, analiz finansowych oraz innych rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczącym transakcji w zakresie instrumentów finansowych;

viii. czynnościami powierzonymi lub przyjętymi do wykonania przez bank;

ix. pozostałą działalnością (w tym związaną z obrotem, pośrednictwem, oferowaniem, zarządzaniem, doradztwem, działalnością reklamową i marketingową),

odnoszącą się do instrumentów finansowych emitowanych przez (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych i tych zobowiązań, w tym objętych postępowaniami cywilnymi i administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia (decyzja – k. 2164-2215).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty, których prawdziwości strony nie kwestionowały i których również Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zdarzeniem, z którego powodowie wywodzili swoje roszczenia w stosunku do pozwanego Banku (...) S.A. było działanie pozwanego (...) Banku S.A., w którego prawa i obowiązki w ich ocenie wstąpił tenże bank. Działanie to polegało na stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych i wprowadzeniu powodów za pomocą podstępu w błąd co do charakteru czynności prawnych podejmowanych przez nich, a mianowicie zleconych przez nich poleceń przelewów środków na nabycie obligacji. Swoje roszczenia przeciwko temu pozwanego powodowie oparli na nieważności przedmiotowych przelewów oraz na odpowiedzialności za ujawnienie tajemnicy bankowej. Powołali się również na odpowiedzialność kontraktową pozwanego.

Dokonując oceny roszczenia powodów w stosunku do pozwanego Banku (...) S.A. Sąd uznał, że zasadnicze znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy mają ustalenia przywołanej decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z 30 grudnia 2020 r. (zgodnie z uchwałą o nr (...)). W pkt. 4 ppkt. 1 lit. a uchwały wskazano, że w związku z wszczęciem przymusowej restrukturyzacji wobec podmiotu w restrukturyzacji stosuje się instrument przymusowej restrukturyzacji w formie przejęcia przedsiębiorstwa, w ten sposób, że Bank (...) S.A. z siedzibą w W., 3 stycznia 2021 r. przejmuje ze skutkiem określonym w art. 176 ust. 1 ustawy o BFG i wstępuje w miejsce podmiotu w restrukturyzacji (...) Banku S.A. – jedynie w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań, również w postępowaniach sądowych i administracyjnych, przedsiębiorstwo podmiotu w restrukturyzacji, obejmujące ogół praw majątkowych podmiotu w restrukturyzacji według stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, ujętych w jego ewidencji, w tym ewidencji księgowej lub informatycznych systemach księgowych, z wyłączeniem pozostałej działalności (w tym związanej z obrotem, pośrednictwem, oferowaniem, zarządzaniem, doradztwem, działalnością reklamową i marketingową) odnoszących się do instrumentów finansowych emitowanych przez (...) S.A. (obecnie (...) S.A. w restrukturyzacji) oraz podmiotów powiązanych z (...) oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych, w tym objętych postępowaniami cywilnymi i administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia.

W ocenie Sądu kwestia legitymacji biernej pozwanego Banku (...) S.A. stanowi niewątpliwie element podstawy faktycznej dla przyszłego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w postępowaniu cywilnym, przesądza bowiem o dalszej odpowiedzialności (...) Banku S.A. w upadłości w W. za określone w decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego prawa majątkowe i zobowiązania, które to nie zostały przejęte przez drugiego pozwanego na mocy tejże decyzji.

Jak wynika z treści decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (...) Bank S.A. objęty został przymusową restrukturyzacją, a względem banku zastosowany został instrument przymusowej restrukturyzacji w postaci przejęcia przedsiębiorstwa. Przedmiotowa decyzja wywołała przede wszystkim skutek w postaci zmiany stosunków prawnych łączących dotychczas (...) Bank S.A, z podmiotami trzecimi (klientami, kontrahentami itd.) w pierwszej kolejności w taki sposób, że w prawa majątkowe i związane z nimi zobowiązania wstąpił Bank (...) S.A., który to przejął przedsiębiorstwo zgodnie z treścią pkt. 4 decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Niemniej przedmiotowa decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w sposób jednoznaczny i precyzyjny określiła wyłączenia w zakresie praw majątkowych i zobowiązań, które nie zostały przejęte przez Bank (...) S.A. Wskazać tutaj należy, że przejęcie (...) Banku S.A. przez Bank (...) S.A. i wstąpienie w dotychczasowe prawa majątkowe tego podmiotu i wynikające z nich zobowiązania objęte zostało szeregiem włączeń. W szczególności, stosownie do pkt 4 ppkt. 1 lit. a oraz pkt. 4 ppkt. 2 lit. b Decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Bank ten nie przejął praw majątkowych i zobowiązań podmiotu w restrukturyzacji związanych z czynnościami faktycznymi, prawnymi lub czynami niedozwolonymi, związanymi z oferowaniem instrumentów finansowych oraz pozostała działalnością (w tym związaną z obrotem, pośrednictwem, oferowaniem, zarządzaniem, doradztwem, działalnością reklamową i marketingową), odnosząca się do certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne, w szczególności przez (...) S.A. obecnie (...) S.A. w restrukturyzacji oraz podmioty powiązane z (...) w rozumieniu Międzynarodowego Standardu Rachunkowości (MSR) 24 (Ujawnianie informacji na temat podmiotów powiązanych), określonego w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 632/2010 z 19 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1126/2008 przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do Międzynarodowego Standardu Rachunkowości (MSR) 24 oraz Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) 8 (Dz. Urz. UE L186 z 20.7.2010, s. 1-9, ze zm.) oraz roszczeń wynikających z tych praw majątkowych i tych zobowiązań, w tym objętych postępowaniami cywilnymi i administracyjnymi, niezależnie od daty ich podniesienia.

Analiza powyższego fragmentu decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wprost wyłącza z zakresu przejęcia prawa majątkowe i zobowiązania związane z czynnościami faktycznymi, prawnymi i czynami niedozwolonymi związanymi z m. in. z oferowaniem instrumentów finansowych odnoszących się do instrumentów finansowych emitowanych przez (...) S.A. Z kolei zgodnie z przywołaną Decyzją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego prawa majątkowe i zobowiązania związane z wskazana działalnością nie zostały przejęte przez pozwany Bank (...) S.A.

Istotne znaczenie dla powyższej kwestii na również przepis art. 180 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnych, w myśl którego właścicielom, dłużnikom i wierzycielom podmiotu w restrukturyzacji, których prawa majątkowe lub zobowiązania nie zostały przejęte w wyniku decyzji, o której mowa w art. 174 ust. 1 (decyzja o przejęciu) nie przysługują roszczenia do podmiotu przejmującego, jego składników majątkowych i członków jego organów.

Mając na uwadze powyższe należy przyjąć, że przepisy ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym wprost wyłączają odpowiedzialność podmiotu przejmującego, a więc w realiach sprawy niniejszej pozwanego Banku (...) S.A. w stosunku do osób trzecich związaną z nieprzejętymi prawami majątkowymi lub zobowiązaniami podmiotu w restrukturyzacji. Reasumując, pozwany Bank (...) S.A. nie ponosi zatem odpowiedzialności w zakresie praw majątkowych i zobowiązań, które zostały wyłączone z przejmowanego przedsiębiorstwa.

Prejudycjalny charakter decyzji administracyjnych, zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w piśmiennictwie i orzecznictwie uzależniony jest również od ostateczności decyzji administracyjnej. Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, iż charakter prejudykatu dla postępowania sądowego może mieć jedynie ostateczna decyzja administracyjna, czyli taka, od której nie służy odwołanie w toku instancji (art. 16 § 1 zd. 1 k.p.a., postanowienie Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 501/08).

Jak słusznie podkreślił pozwany Bank (...) S.A. do decyzji ostatecznych należy zaliczyć decyzję organu pierwszej instancji, w stosunku do której upłynął termin złożenia odwołania i nie został przywrócony w przepisanym trybie, decyzję wydaną przez organ odwoławczy (organ drugiej instancji) oraz decyzje ostateczne z mocy wyraźnego przepisu prawa materialnego (M. Jaśkowska, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do k.p.a., LEX/el., 2014).

Ponadto o ostatecznym charakterze decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jednoznacznie przesądza podstawa jej wydania. Decyzja ta wydana została bowiem na podstawie art. 101 ust. 7, 10 i 12 w zw. z art. 11 ust. 4 pkt 1, 2 i 4 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemu gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, w efekcie czego (...) Bank S.A. objęty został przymusową restrukturyzacją. Zgodnie natomiast z brzmieniem art. 11 ust. 8 powoływanej ustawy decyzje, o których mowa w art. 11 ust. 4 są ostateczne i podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Mając na uwadze powyższe należało przedmiotową decyzję uznać za ostateczną i podlegającą natychmiastowemu wykonaniu, co w pełni pozwala na uznanie jej za prejudykat w niniejszej sprawie.

Reasumując, strona powodowa wytaczając powództwo przeciwko Bankowi (...) S.A. całkowicie bezpodstawnie nie uwzględniła stanu prawnego wynikającego z treści przytaczanej decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, zgodnie z którą to (...) Bank S.A. w upadłości jest stroną praw majątkowych i zobowiązań, powstałych na skutek czynności podejmowanych przez jego pracowników, prowadzących do nabycia przez powodów obligacji spółki (...) S.A. Powodowie nie wykazali, iż drugi z pozwanych przejął długi związane z ewentualnymi roszczenia dotyczące polecenia przelewu na poczet pokrycia ceny nabycia przedmiotowych obligacji oraz z ewentualnymi roszczeniami odszkodowawczymi w związku z naruszeniem tajemnicy bankowej.

Mieć również na uwadze, że przelewy dokonane przez powodów były konsekwencją dokonania przez nich zapisów na obligacje (...), a zatem uznać je należy za czynności prawne związane m. in. z oferowaniem instrumentów finansowych odnoszących się do instrumentów finansowych emitowanych przez (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.. A zatem przyjąć należy, że pozwany bank nie przejął praw majątkowych (aktywów) i zobowiązań (pasywów) (...) Bank S.A. związanych z czynnościami przelewów wykonanych przez powodów.

Niezależnie o powyższej oceny wskazać należy, że Sąd nie podziela stanowiska strony powodowej jakoby dyspozycja przelewu sama w sobie tworzyła jakąś czynność prawną, co do której można byłoby podnosić zarzut jej nieważności. Dyspozycja przelewu stanowi jedynie faktyczne zlecenie posiadacza rachunku złożone bankowi do spełnienia określonego świadczenia (dokonania określonej operacji finansowej). Dyspozycja przelewu nie tworzy żadnej czynności prawnej, nie rodzi nowych praw i obowiązków stron. To w umowie rachunku bankowego bank zobowiązuje się przeprowadzać rozliczenia pieniężne na zlecenie posiadacza rachunku. Złożenie takiego zlecenia nie stanowi zatem oświadczenia woli, co do którego istnieje możliwość ustalenia nieważności i od którego posiadacz rachunku może uchylić się na zasadach ogólnych. Polecenie przelewu stanowi jedynie instrument, za pośrednictwem którego przeprowadza się rozliczenia pieniężne w ramach stosunku prawnego wynikającego z umowy o prowadzenie rachunku bankowego. W tym znaczeniu polecenie przelewu jest narzędziem, z wykorzystaniem którego posiadacz rachunku realizuje prawo do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych. Nie może być zatem mowy o odpowiedzialności kontraktowej pozwanego Banku (...) S.A.

Niezależnie od powyższego, w okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób przyjąć, aby powodowie składając dyspozycje przelewów działali pod wpływem błędu. Powodowie mogli pozostawać w ewentualnych błędnym przeświadczeniu co do zaoferowanego im produktu w postaci samych obligacji, co będzie przedmiotem dalszego postępowania toczącego się przeciwko (...) Bankowi S.A. w upadłości. Jednakże taki stan nie ma wpływu na późniejsze czynności faktyczne zmierzające do realizacji łączącego stosunku zobowiązaniowego powodów i pozwanego. Ponadto powodowie nie uchylili się skutecznie od ewentualnego błędu.

Ponadto, z przedstawionego w pozwie materiału dowodowego nie wynika również, ażeby wobec powodów doszło do naruszenia tajemnicy bankowej. Dokumentacja załączona do pozwu nie wskazuje, jakoby dane przekazane emitentowi czy też podmiotowi oferującemu przekazane zostały bez zgody czy wiedzy powodów. Nie powinno budzić wątpliwości, że powodowie otrzymywali korespondencję od (...) i nie zgłaszali w tym zakresie zastrzeżeń. Podsumowując wskazać należy, że ewentualna szkoda jaka zaistniała po stronie powodów miała swoje podłoże nie w przekazaniu tych danych, a w działaniu pozwanego (...) Banku S.A. w upadłości, który podejmował czynności zmierzające do oferowania produktów finansowych spółki (...), która to spółka nie był w stanie realizować w późniejszym czasie swoich zobowiązań, również tych, które posiadała wobec powodów. Będzie to przedmiotem dalszego postępowania po wydaniu wyroku częściowego wobec Banku (...) S.A. Tymczasem z przyczyn wskazanych powyżej zarówno powództwo główne wywiedzione w związku z żądaniem naprawienia szkody poprzez unieważnienie czynności prawnych przelewów, jak również powództwo ewentualne dotyczące odszkodowania z uwagi na nieprawidłowości związane z czynnościami prawnymi przelewów oraz z bezprawnym ujawnieniem tajemnicy bankowej podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w pkt. 1 i 2 sentencji wyroku.

Niezależnie od powyższego Sąd pragnie zaznaczyć, że na przedmiotową decyzję BFG z 30 grudnia 2020 r. skuteczne skargi wnieśli Rada Nadzorcza (...) Banku, członek Rady Nadzorczej (...) Banku L. C., obligatariusze i akcjonariusze (...) Banku oraz obligatariusze (...). Obligatariusze i akcjonariusze wywodzili swój interes prawny z faktu, że ich roszczenia w stosunku do (...) Banku nie zostały przeniesione do podmiotu przejmującego – pozwanego Banku (...) S.A. – i jednocześnie BFG nie pozostawił w podmiocie w restrukturyzacji wystarczających środków na pokrycie ich roszczeń. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. 25 sierpnia 2021 r. wydał wyrok (sygn. akt VI SA/Wa 201/21), w którym oddalił wszystkie skargi, uznając je za nieuzasadnione.

Zdaniem skarżących organ naruszył przepisy Konstytucji RP, w szczególności art. 2 w zw. z art. 32, przewidujące obowiązek respektowania zasady ochrony zaufania do Państwa i prawa oraz zasady równości wobec prawa poprzez podjęcie przez organ decyzji o przejęciu przez Bank (...) S.A. jedynie części praw majątkowych (...) Banku z wyłączeniem zobowiązań wskazanych w zaskarżonej decyzji, a odnoszących się do instrumentów finansowych emitowanych przez ten bank oraz podmioty z nim powiązane, co w konsekwencji prowadzić może do całkowitego uniemożliwienia odzyskania należności przez obligatariuszy tego ostatniego podmiotu wskutek ewentualnego ogłoszenia upadłości Banku. Zdaniem skarżących, zaskarżone rozstrzygniecie nie pozostawiło w majątku Banku wystarczającego i wartościowego majątku, z którego wierzytelności i roszczenia osób, które nabyły obligacje w związku ze stosowaniem agresywnych form sprzedaży przez Bank. W ocenie skarżących działania organu naruszyły również art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 oraz 78 Konstytucji RP, gdyż pozbawiono wszystkich wierzycieli (...) Bank, którzy nabyli obligacje realnej możliwości dochodzenia ochrony swoich praw przed sądem powszechnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny odnosząc się do tych zarzutów wskazał, że dotyczą one w istocie oceny stanu faktycznego wywołanego nie wydaniem zaskarżonej decyzji, lecz serią decyzji biznesowych Banku, mocą których utracił on zdolność realizacji tychże roszczeń. Decyzja o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji stanowi instrument unormowany w prawie unijnym, a zatem prawodawca unijny przewidział przypadki niemal natychmiastowego zakończenia działalności banku, ze wszystkimi tego konsekwencjami, także finansowymi dla jego aktualnych bądź przyszłych wierzycieli. Nie są zatem rzeczywistymi wątpliwości co do prawidłowej wykładni prawa unijnego w kontekście regulacji krajowej, które wysuwane są w związku z przewidzianymi przez prawo unijne konsekwencjami wydania decyzji o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji. Wszczęcie przymusowej restrukturyzacji wymaga nie tylko ziszczenia się określonych w art. 101 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o BFG podstaw faktycznych, ale także stwierdzenia, że orzeczenie to zmierza do realizacji przewidzianych w art. 66 pkt 1-5 tej ustawy celów. Ów funkcjonalny aspekt poddaje się weryfikacji tylko w pewnym zakresie, bowiem rzetelnej ocenie może podlegać jedynie to, czy w dniu wydawania decyzji organ dysponował i zaprezentował przekonujące argumenty przemawiające za wszczęciem przymusowej restrukturyzacji. Natomiast rzeczowa analiza wypełnienia zidentyfikowanych w ten sposób celów zakłada uruchomienie rozumowania retrospektywnego, ukierunkowanego na badanie skuteczności finitystycznej działania normy prawnej. Sens przeprowadzenia tego postępowania celowościowego wymaga jednak pewnego dystansu, doboru i wykorzystania narzędzi obejmujących nie tylko katalog rozumowań prawniczych, ale i innych znanych nauce metod. Dlatego rozważania odnoszące się do celów wydanej decyzji mogą po pierwsze dotyczyć tych, które mają walor normatywny, a po drugie – odnosić się do wprawdzie racjonalnie i logicznie budowanych, ale wciąż przewidywań, które można było konstruować w dniu wydawania zaskarżonej decyzji na przyszłość. Przemiany w obrębie systemu prawnego czy szerzej – społecznego, mogą wprawdzie służyć ocenie słuszności postawionych wówczas prognoz, ale same w sobie ich podważać nie mogą, o ile w dniu wydawania decyzji występowały racjonalne podstawy do tego by sądzić, że przymusowa restrukturyzacja stanowi rozwiązanie, które spełni określone w ustawie i dyrektywie cele. WSA wskazał, że zasadniczym celem przymusowej restrukturyzacji jest realizacja interesu publicznego, zogniskowanego wokół utrzymania stabilności finansowej, a także minimalizacja zaangażowania środków publicznych, zapewnienie kontynuacji realizacji funkcji krytycznych oraz ochrona deponentów, inwestorów i ich środków. W ocenie WSA ustalona w art. 66 ustawy o BFG kolejność jest nieprzypadkowa i świadczy o przyjętej przez ustawodawcę gradacji wartości, o których troska stanowić ma azymut podejmowanej przez organ decyzji. Ta sama triada pierwszych spośród wymienionych przez ustawę wartości została zresztą zamieszczona w art. 31 ust. 2 dyrektywy. Działanie w interesie publicznym stanowi kluczową przesłankę przymusowej restrukturyzacji. Kategoria interesu publicznego nie jest jednorodną, zwłaszcza że ustawodawca posługuje się tym pojęciem w rozmaitych kontekstach znaczeniowych. W świetle punktu 29 zdanie piąte dyrektywy zasadniczym komponentem interesu publicznego jest utrzymanie stabilności finansowej. Pojęcie to również należy do niedookreślonych, którego legalnej definicji nie skonstruowano. W nauce zwrócono uwagę na jego wieloelementowość, wielopłaszczyznowość i wielofunkcyjność obserwowanych w systemach krajowych i unijnym, odnoszonego do rynku jako całości, poszczególnych instytucji oraz klientów. Podzielić należy te zapatrywania, które ujmują stabilność finansową jako „wytyczna działań nadzorczych i cel działań współczesnej bankowości centralnej”, pozostając wypadkową „wyważenia, pogodzenia i urzeczywistniania interesów prawnych wszystkich uczestników rynku finansowego”. Stabilność finansowa zakłada, że kluczowe instytucje systemu finansowego w wysokim stopniu pewności będą kontynuowały wypełnianie swoich zobowiązań bez przeszkód ani wsparcia zewnętrznego i że na rynkach dokonywane są transakcje za ceny, które odzwierciedlają podstawowe czynniki i że te ceny nie różnią się istotnie w krótkich okresach czasu, o ile te czynniki nie ulegają zmianie. Stabilność instytucji finansowych oznacza brak napięć, które powodują mierzalny ekonomiczną szkodę wykraczającą poza wąskie grupy klientów i kontrahentów. Stabilność rynków finansowych oznacza z kolei brak wahań cenowych, które wywołałyby znaczące szkody ekonomiczne. Zgodzić się także należy, że – jak przyjął Europejski Bank Centralny – stabilność finansowa stanowi sytuację, „w której system finansowy – czyli instytucje pośrednictwa finansowego oraz rynki i infrastruktury rynkowe – jest w stanie wytrzymać szoki gospodarcze i gwałtowne korekty nierównowagi finansowej”.

Organ, analizując przesłankę interesu publicznego, skoncentrowaną wokół zapewnienia stabilności finansowej odwołał się do wskazanej w art. 24 ust. 2 lit. b pkt ii oraz lit. c pkt ii rozporządzenia 2016/1075 potrzeby ograniczenia efektu rozprzestrzeniania, w tym wyeliminowania negatywnego oddziaływania potencjalnej likwidacji Banku w drodze standardowego postępowania upadłościowego na inne podmioty sektora finansowego, w szczególności należące do tej samej grupy – w tym na Bank (...) S.A. Bezsprzecznie długotrwałość trudnej sytuacji Banku multiplikowała ryzyko przeniesienia jej na pozostałe podmioty, zwłaszcza że – jak wyjaśniono w zaskarżonej decyzji – Bank (...) S.A. także odnotowywał straty od kilkunastu kwartałów, a jego klienci i akcjonariusze reagowali w podobny sposób, jak klienci i akcjonariusze (...) Banku. Dalsze utrzymywanie tej sytuacji zagrażać mogło nie tylko klientom pozostałych członków grupy, ale i obniżać zaufanie klientów do sektora bankowego w ogóle. Ta ostatnia wartość mogłaby zostać nadszarpnięta także przez akcentowane przez organ niebezpieczeństwo niewykonania przez Fundusz obowiązku wypłaty świadczeń gwarantowanych. Mogłoby się ono ziścić w przypadku masowych wypłat spowodowanych utratą płynności finansowej przez inne banki. Z tych przyczyn uznać należy – jak wskazała Wojewódzki Sąd Administracyjny – że w tej sprawie wykazano to, że wszczęcie przymusowej restrukturyzacji nastąpiło w interesie publicznym, również w obrębie przejęcia przez Bank (...) S.A. jedynie części praw majątkowych (...) Banku.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo w całości, o czym orzeczono w pkt I wyroku.

Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu w pkt II wyroku, w tym o kosztach zastępstwa procesowego, na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc. Rozstrzygnięcie to zgodne jest z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, albowiem pozwany Bank wygrały spór w całości. Na koszty te składa się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 10.800 złotych, które to koszty rozdzielono w częściach równych pomiędzy wszystkich powodów.