Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny

w składzie SSO Magdalena Kubczak

protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Kozicka

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa B. R.

przeciwko (...) SA w W.

o ochronę dóbr osobistych

I.  nakazuje (...) SA w W. złożenie pisemnego oświadczenia o następującej treści: (...) SA w W. przepraszają B. R. za to, że B. R. została ukarana poprzez odebranie zniżkowych biletów pracowniczych” – z zobowiązaniem do wręczenia powódce powyższego pisemnego oświadczenia,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  umarza postępowanie w części dotyczącej żądania zapłaty,

IV.  zasądza od (...) SA w W. na rzecz B. R. tytułem kosztów procesu kwotę 977 (dziewięćset siedemdziesiąt siedem) złotych.

IV C 1143/14

UZASADNIENIE

W pozwie z 19 listopada 2014r. skierowanym przeciwko (...) sp. z o.o. w W. B. R. wniosła o zaniechanie naruszenia dóbr osobistych-dobrego imienia i wizerunku. W uzasadnieniu wskazała, iż roszczenie wywodzi z faktu niezgodnego z prawem ukarania jej-jako emerytowanego pracownika (...) karą w postaci zawieszenia prawa do korzystania z preferencyjnych biletów lotniczych przyznawanych pracownikom i emerytowanym pracownikom (...). ( pozew k 2).

W piśmie z 22 grudnia 2014r. powódka podała, iż żąda usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych- dobrego mienia, wizerunku, czci poprzez złożenie oświadczenia w siedzibie (...) na tablicach informacyjnych ( pismo k 29).

W piśmie z 21 lipca 2015r. powódka wniosła o ochronę dóbr osobistych –prawo do wizerunku, prawo do nazwiska poprzez nakazanie pozwanemu zamieszczenia na łamach magazynu pokładowego (...) oświadczenia: (...) SA przeprasza panią B. R. za naruszenie dób osobistych’’ , przy czym oświadczenie winno znaleźć się na pierwszej stronie gazety w formacie nie mniejszym niż ¼ strony ( pismo k 53).

W piśmie z 23 grudnia 2015r. powódka cofnęła pozew przeciwko podmiotowi wskazanemu w pozwie i podała, że pozwanym są (...) ( pismo k 69).

Postanowieniem z 13 stycznia 2016r. umorzono postepowanie w stosunku do (...) sp. z o.o. ( postanowienie k 72).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Zakwestionował fakt naruszenia czci powódki oraz dobrego imienia, ponieważ informacje zawarte w odpowiedzi na skargę nie zostały upublicznione, a ponadto decyzja o zawieszeniu uprawnień powódki została podjęta zgodnie z procedurami ( odpowiedź k 78).

Na rozprawie w dniu 14 października 2016r. powódka wniosła o nakazanie złożenia przeprosin przez pozwanego o treści ,, przepraszamy za to, ze powódka została ukarana niezgodnie z procedurami poprzez odebranie zniżkowych biletów pracowniczych’’ i dostarczenie tekstu do rąk powódki oraz wniosła o zasądzenie odszkodowania w kwocie 70.000 złotych, a następnie oświadczyła, iż cofa żądanie odszkodowania ( stanowisko k 153).

Sąd ustalił:

B. R. jest emerytowanym pracownikiem (...). W pozwanym przedsiębiorstwie pracowała od 1967r., od 30 lat była (...), w 1987r. otrzymała odznakę (...), a w 1989r. -,, Zasłużony (...) ’’ ( bezsporne).

W pozwanym przedsiębiorstwie istnieje możliwość korzystania przez pracowników oraz emerytowanych pracowników z biletów pracowniczych. Kwestię korzystania z tego rodzaju uprawnień reguluje ,, instrukcja w sprawie uprawnień do prywatnych przelotów pracowników i innych uprawnionych osób na połączeniach (...) SA oraz obcych przewoźników, z którymi (...) SA podpisały umowy (...) i na podstawie uchwały (...). Instrukcja w rozdziale III określa zasady podróżowania pracowników i innych osób uprawnionych, m.in. nakłada się obowiązek schludnego ubioru, zakazuje się domagania się przez uprawnionego podwyższenia klasy serwisowej, zakazuje się proszenia innych pasażerów o ustąpienie miejsca lub zamianę miejsca, zakazuje się rozmów o przywilejach pracowniczych, zakazuje się zajmowania obsługi lotu prywatnymi rozmowami, zakazuje się nadużywania alkoholu, zakazuje się zamawiania specjalnych posiłków. Ponadto w rozdziale tym postanowiono, iż niezastosowanie się do powyższych reguł traktowane jest jako naruszenie reguł i może spowodować zawieszenie uprawnień, zgodnie z przepisami zawartymi w pkt 7 części A rozdział II. W rozdziale II A pkt 7 stanowi się w pkt 7.2, iż we wszystkich pozostałych przypadkach świadome i udowodnione naruszenie przepisów niniejszej instrukcji może spowodować zawieszenie uprawnień do pracowniczych przelotów na okres nie krótszy niż 1 rok kalendarzowy i nie dłuższy niż kolejne 3 lata kalendarzowe nie wliczając roku, w którym nastąpiło naruszenie przepisów ( instrukcja k 88).

Powódka posiada uprawnienia do korzystania z biletów lotniczych zgodnie z instrukcją ( bezsporne).

Powódka odbywała lot na trasie P.-W. w dniu 12 września 2014r. Szefowa pokładu sporządziła notatkę, w której informowała, iż powódka i jej towarzysz w trakcie zbierania zamówienia na dania gorące z zaskoczeniem i bez zrozumienia przyjęli informację, że szefowa stewardes nie dysponuje już pełną ofertą-były tylko 4 porcje z naleśnikami, które zamówili pasażerowie pełnopłatni. Ponadto pomiędzy serwisami, gdy inni pasażerowie albo spali, albo pracowali, powódka z pasażerem zachowywali się bardzo głośno i przy okazji podawania im 3 z rzędu koniaku, szefowa poprosiła o rozmowy bardziej ściszonym głosem, ale –prośba z powodu wypitego alkoholu nie odniosła skutku. Ponadto spożywali oni przez cały lot alkohol, a ostatnie zamówienie było już po sygnalizacji, aby zapiąć pasy. Towarzysz powódki ofuknął szefową stewardes, że są traktowani jak powietrze. W notatce wspomniano, iż anonimowo o powódce autorka notatki pisała już wcześniej w raporcie z poprzedniego lotu do P., kiedy powódka wkroczyła do klasy B/C, przesunęła stewardesę i zajęła z towarzyszem miejsca 3A i 3B i nie chciała zwolnić tego miejsca oraz zachowywała się przy tym tak głośno, że pozostali pasażerowie aż się oglądali , awanturowała się, że zrobiła dopłatę do B/C a nie Premium ( notatka k 152, zeznania świadka M. S. k199).

Kopie notatek i raportów docierają do (...). Nie ma ustalonego sposobu powiadamiania pracownika o odebraniu uprawnień ( zeznania świadka J. B. k 201). M. K. (1)-podwładna dyrektora ds. pracowniczych została poinformowana przez przełożoną, ze ma powiadomić powódkę o odebraniu uprawnień ( zeznania świadka M. K. k 202). Przełożona rozmawiała w tej sprawie z dyrektorem biura personelu pokładowego ( zeznania świadka A. P. k 203).

Towarzysz podróży powódki na trasie P. –W. nie zauważył zarzutów pod adresem powódki. W czasie lotu pili alkohol: kieliszek szampana, 2 kieliszki koniaku, inny alkohol-3-4 porcje. Odczuł szczyptę uszczypliwości w stosunku do powódki ze strony obsługi, zapytał pracownice obsługi, czy są traktowani inaczej z uwagi na to, iż korzystają z biletów niepełnopłatnych, a szefowa pokładu zaprzeczyła. Przejawem uszczypliwości było podanie pralinek z dodaniem zwrotu,, z alkoholem’’ i odpowiednia tonacją w głosie. Wtedy tez powódka zgłaszała uwagi co do liczby porcji naleśników Towarzysz podróży nie miał odczucia, aby zachowywał się niewłaściwie podczas lotu Podczas wcześniejszego lotu na tej trasie był problem z miejscami. Powódka miała wykupiony bilet w klasie biznes, podczas odprawy otrzymała kartę pokładową z numerem fotela i klasą premium. Na lotnisku zajęła miejsca w pomieszczeniu dla pasażerów klasy biznes i w tej klasie zajęła miejsce w samolocie. O pomyłce dowiedziała się w samolocie, leciała w dalszym ciągu w klasie biznes ( zeznania świadka K. P. k 154, powódki k 203).

Powódka w październiku 2014r. zamierzała nabyć bilety do S., korzystając ze zniżkowych biletów pozwanego, do których miała prawo jako emerytowany pracownik. Dopiero wtedy dowiedziała się telefonicznie, iż jej uprawnienie do zniżkowych biletów zostało zawieszone na 2 lata. Powódka próbowała skontaktować się z A. P. (2)-pracownikiem Biura Spraw (...)pozwanego, który w imieniu pozwanego podejmuje decyzje o zawieszeniu tych uprawnień, ale takiego kontaktu jej nie umożliwiono. Powódka złożyła pisemną skargę w dniu 10 października 2014r. Odpowiedź na skargę zawiera wyjaśnienie, iż decyzja została podjęta na podstawie raportu z rejsu z dnia 27-30.10.2013r. oraz informacji członka personelu pokładowego z 12.09.2014r. na trasie W.-P.-W., w którym powódka wraz z podróżującym z nią pasażerem nie przestrzegali ustalonych zasad podczas podróży prywatnych –bez wskazania, jakiego rodzaju zachowania dopuściła się powódka, które uzasadniało zawieszenie uprawnień ( skarga k 7, odpowiedź k 9, zeznania powódki k 204).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o powołane dowody, uznając je za wiarygodne. Żadna ze stron nie zgłaszała dalszych wniosków dowodowych.

Sąd zważył:

Powódka opiera roszczenie na treści art. 23 kc, statuującego ochronę dóbr osobistych; wskazuje jednocześnie, iż na skutek działania pozwanych doszło do naruszenia jej dobrego imienia.

Żądanie ochrony dóbr osobistych powódka wywodzi z treści art. 24 kc, który z kolei uprawnia osobę, czyjej dobro osobiste zostało naruszone, do domagania się w szczególności złożenia oświadczenia odpowiedniej treści- w tym przeproszenia.

Okolicznością faktyczną (podstawą faktyczną żądania pozwu), z którą powódka wiąże naruszenie dóbr osobistych jest zachowanie strony pozwanej związane z podjęciem decyzji o zawieszeniu uprawnienia powódki do korzystania ze zniżkowych biletów.

W świetle powołanych przepisów przesłankami roszczenia są: istnienie dobra osobistego chronionego prawem, zagrożenie naruszenia dobra lub naruszenie dobra osobistego oraz bezprawność działania sprawcy. Ciężar procesowy udowodnienia pierwszych dwóch przesłanek spoczywa na powodzie, natomiast na pozwanym spoczywa ciężar procesowy udowodnienia, iż naruszenie lub zagrożenie dobra osobistego nie było bezprawne, albowiem art. 24 par. 1 kc wprowadza zasadę domniemania bezprawności. Bezprawność jest uchylona, jeśli sprawca naruszenia działał w ramach porządku prawnego, jeśli sprawca realizuje przysługujące mu prawo podmiotowe, jeśli ( z pewnymi wyjątkami) doszło do zgody pokrzywdzonego, jeśli sprawca działa w obronie interesu publicznego lub prywatnego, ale o szczególnej wadze ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 19 października 1989r. II CR 419/89, opubl. w : OSP 1990 /7-8/377, który to pogląd podziela Sąd rozstrzygający niniejszą sprawę).

W sprawie poza sporem pozostaje, iż dobra osobiste, na które wskazuje powódka w pozwie są dobrami chronionymi przez normę art. 23 kc.

Odnosząc się z kolei do drugiej przesłanki-faktu naruszenia dobra osobistego, należy stwierdzić, iż powódka wykazała, iż została pozbawiona prawa do korzystania przez 2 lata z biletów pracowniczych, które są wydawane emerytowanym pracownikom na preferencyjnych warunkach i iż pozwany nie wykazał, aby tego rodzaju odebranie uprawnień pracowniczych było zgodne z prawem. W niniejszej sprawie nie było podstaw do uznania, iż doszło w ten sposób do naruszenia dobra osobistego w postaci wizerunku albo prawa do nazwiska. Natomiast zachowania, na które wskazuje powódka, mogą łączyć się z naruszeniem dobra osobistego w postaci dobrego imienia i czci. Jak przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, cześć, dobre imię są pojęciami obejmującymi wszystkie dziedziny życia osobistego, zawodowego i społecznego. Naruszenie czci może nastąpić zarówno przez pomówienie jak również zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym naruszające dobre imię tej osoby i mogące narażać ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania danego zawodu lub działalności. Cześć każdego człowieka jest związana ściśle z jego godnością. Istnieją dwie strony czci jednostki – wewnętrzna (godność osobista) dotycząca wyobrażenia o własnej wartości i oczekiwania szacunku ze strony innych oraz zewnętrzna –oznaczająca dobrą opinię ludzi i respekt oraz szacunek, którymi darzy jednostkę otoczenie.

Na pozwanym zatem spoczywał ciężar procesowy wykazania, iż pozbawienie powódki przywilejów pracowniczych było zgodne z prawem i iż zastosowana procedura wobec powódki była zgodna z prawem.

W ocenie sądu pozwany nie podołał temu ciężarowi dowodowemu.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż w pozwanym przedsiębiorstwie nie istnieje żadna procedura związana z zawieszeniem prawa do biletów pracowniczych. Z instrukcji wynika jedynie, iż w określonych sytuacjach pracownik lub były pracownik może zostać pozbawiony na oznaczony czas przywileju korzystania z preferencyjnych ( zniżkowych) biletów. Podstawą pozbawienia tego przywileju są zachowania pracownika lub byłego pracownika, które można określić jako nielicujące z renomą pozwanego przedsiębiorstwa-mimo iż mają one dotyczyć byłego pracownika i pracownika znajdującego się na pokładzie samolotu w celach prywatnych ( jako pasażer), a nie w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. W instrukcji wymieniono bowiem takie zachowania jak spożywanie alkoholu na pokładzie samolotu, niewłaściwy ubiór. Instrukcja ta nie określa sposobu rozstrzygnięcia sprawy- zbadania, czy rzeczywiście doszło do naruszenia przez pracownika regulaminu oraz nie zawiera zasad zawiadamiania pracownika o sposobie załatwienia sprawy. W konsekwencji decyzja pozwanego ma charakter całkowicie uznaniowy i niepodlegający żadnej kontroli ani uzasadnieniu. Brak takiej procedury nie pozwala pracownikowi lub byłemu pracownikowi na ustosunkowanie się do zarzutu naruszenia regulaminu. Ponadto jak wynika z okoliczności faktycznych powódka w ogóle nie została zawiadomiona o zawieszeniu jej uprawnień do korzystania z biletów pracowniczych, albowiem dowiedziała się o tym przypadkowo-dopiero wtedy, gdy chciała skorzystać z biletu na podróż do S.- wtedy bowiem uzyskała informację o blokadzie uprawnień. Co więcej, mimo skargi powódki i próby skontaktowania się z osobą, która w pozwanym przedsiębiorstwie w imieniu pozwanego podejmuje decyzje o zawieszeniu uprawnień do biletów pracowniczych, ani jej skarga, ani możliwość spotkania w celu wyjaśnienia sprawy nie zostały uwzględnione-a wręcz zignorowane. W ocenie sądu brak określonego standardu postępowania przez przedsiębiorstwo w stosunku do pracowników lub byłych pracowników w związku z zawieszaniem uprawnienia do biletów pracowniczych stanowi naruszenie dobra osobistego w postaci dobrego imienia pracownika lub godności. Zważyć bowiem należy, iż zarzut niewłaściwego zachowania prowadzący do zawieszenia przywileju korzystania ze zniżkowych biletów został postawiony w notatce służbowej szefowej pokładu, w której użyto sformułowań ocennych, które mogą podważać obiektywizm tej relacji, a odwołanie się do poprzedniego raportu, w którym powódka nie jest wymieniona z imienia i nazwiska i opis poprzedniego zdarzenia w drugim raporcie może podważać bezstronność autorki drugiego raportu-jeśli bowiem nie uważała ona za stosowne opisanie pierwszej z sytuacji z wymienieniem danych powódki jako byłego pracownika korzystającego ze zniżkowych biletów, to niezrozumiałym się jawi podanie tych informacji dopiero w drugim raporcie. W konsekwencji podjęcie decyzji przez pozwanego na podstawie także tego pierwszego raportu ( jak wynika z pisma pozwanego z 20.10.2014r.) , a więc na podstawie zdarzeń sprzed roku bez próby wyjaśnienia sytuacji z powódka, mogło zostać odebrane przez powódkę jako naruszające jej godność, poprzez arbitralne, niesprawiedliwe potraktowanie, bez wyjaśnienia wszystkich okoliczności z sprawy z pominięciem relacji powódki. Zważyć przy tym należy, iż inna byłaby ocena, gdyby strona pozwana przeprowadziła jakiekolwiek postępowanie wyjaśniające z udziałem powódki lub jej towarzysza podróży i mimo tego podjęła negatywną dla powódki decyzję w przedmiocie uprawnień. Jak wynika z zeznań przed sadem, relacje powódki i jej towarzysza różnią się od relacji M. S., niemniej jednak strona pozwana nie podjęła czynności , które przy zachowaniu szacunku dla pracownika ( byłego pracownika) prowadziłyby do zebrania relacji obu stron zdarzenia. Z tego powodu należało uznać, iż zaniechanie tych czynność i brak zasad przeprowadzenia stosownej procedury określonych w instrukcji może prowadzić do naruszenia godności powódki.

Z powyższych względów co do zasady powództwo zostało uwzględnione. Sąd jedynie nieznacznie zmodyfikował treść przeprosin( i w tym zakresie oddalając powództwo) , eliminując z nich sformułowanie; ,, niezgodnie z procedurami’’, albowiem w pozwanym przedsiębiorstwie nie istniej żadna procedura zawieszania uprawnień pracowniczych, poza jedynie ogólnikowym stwierdzeniem w instrukcji, iż pracownik/ były pracownik może zostać pozbawiony uprawnień do biletów zniżkowych w przypadku świadomego i udowodnionego naruszenia przepisów instrukcji.

Sąd umorzył postepowanie na podstawie art. 355 par. 1 kpc w zakresie zgłoszonego na rozprawie roszczenia o odszkodowanie, albowiem zostało ono cofnięte -także na rozprawie.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu- art. 98 par. 1 i 3 kpc. Do kosztów procesu sąd zaliczył wynagrodzenie pełnomocnika powódki, albowiem powódka była przez pewien czas reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika procesowego. Nie było też podstaw do zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego związanych z żądaniem odszkodowania, albowiem żądanie to zostało zgłoszone na rozprawie i jednocześnie po pouczeniu powódki o różnicach w zakresie żądania zadośćuczynienia i odszkodowania oraz konieczności udowodnienia szkody, powódka cofnęła powództwo w tym zakresie.